Nationale poëzy
(1844)–Augustijn d' Huygelaere–
Auteursrechtvrij
[pagina 57]
| |
Lof der schilderkunst.ô Werd, tot heilgeschenk, het schelle loftrompet
Van Vondel of van Feith my aen den mond gezet:
Ik zou de grootheid van de schilderkunst uitgalmen!
Doch, hoort ook 't wormpje dat, gebogen in het stof,
Met heesche wangeluid neurt flauwtjes haren lof,
En, te onbedreven, staert op de eer- en zegepalmen.
De mensch, het evenbeeld der eeuwigheid op aerde,
Die jaren lang met drift op 's Almagts wysheid staerde,
Werd eindelyk ontwaer dat een geheime schat
In 't neevlig duister der natuer verdoken zat;
Zyn vlugge geest, - gestemd om 't goddlyk schoon te kennen,
Snelde, als een arendsvlugt, op reine Seraphspennen, -
Die zich ontwikkelt door gevoel en denkenskracht;
En 't grootsch ontwerp krygt uit den opgeklaerden nacht,
Als een ontloken roos, een bly gelaet en wezen!
Het ryk der kunsten, uit zyn' bajert opgerezen,
Verheft zich als de zon die 's morgens 't hoofd opsteekt
En door haer heeten gloed het wolkgevaert' doorbreekt;
Die, op het middaguer den dampkring uitgetogen,
Haer' stralen nederschiet en flikkert in elks oogen!
't Wordt met verrukking door 't bespieglend oog beschouwd,
Dat in der WysheidkoorGa naar eind(1) zoo heerlyk opgebouwd,
De kunsten ziet naer 't doel van haer volmaektheid stygen
| |
[pagina 58]
| |
En jublend yvren om den voorrang te verkrygen.
De pleit is haest beslecht: zoo als het starrenlicht
Voor d'opgerezen gloed van grooter klaerheid zwicht,
Moet aller kunsten glans voor de aengeschoten stralen
Der heldre schilderzon, als 't vale starlicht, dalen!
Zy is 't die 't fynst vernuft aen grooter wellust paert,
Het achtingwaerd gevoel van Griek en Romer waerd;
Waeraen de onschendbre deugd der vaedren werd geheiligd!
Zy is 't die de oudheid voor vergetelheid beveiligt,
Die 's Almagts groote daên in 's werelds aenbegin
Met geest en godlyk vuer drukt aen elk wezen in;Ga naar eind(2)
Die de eer van 't voorgeslacht ons doet voor de oogen zweven,
En zweren by hun graf hunn' grootheid na te streven;
Die in 't ontvlamde hart, door onbekenden gloed,
De zucht tot vrome deugd of heldendaden voedt
En 't ware denkbeeld van volmaekte grootheid toovert.
ô Kunstschoon! die uw kruin met eigen groen omloovert;
Die hart en ziel verrukt door stomme poëzy;
Die 't ongeboren zet en geest en leven by
En 't oog doet wanen dat paneel en wanden spreken,
Wil myne dichtheldin door uwen gloed ontsteken!
Zoo galmt zy uwen lof op hemelmaetgeluid,
By de aschkruik die 't gebeent' van Jan Van Eyck besluitGa naar eind(3),
Wiens naem alle eeuwen door elk schilder doet ontvonken!
Hy heeft uw eêl gelaet bestendigheid geschonken!Ga naar eind(4)
De roem van Raphaël van Vinci, Titiaen,
Waer' door vergetelheid reeds lang als rook vergaen;
Hun kunstgewrocht waer' voor 't bespieglend oog verloren,
Zoo niet die schildergod in Neêrland werd geboren!....
| |
[pagina 59]
| |
Ik juich, ô Vaderland! ik juiche, bly te moê,
Uw' scheppers van de kunst, in myne zangen toe:
Ze ontwierpen een priëel van eeuwge lentedagen!
Hier heeft de kunstemaegd haer' tempel opgeslagen;
't Was hier dat ze offerwyn met hemelwellust dronk,
Die uw volnyvrig hand in gouden bekers schonk;
Ik zal eerbiedig voor haer godheid eeuwig knielen.
Volzalig englenheer! beschermers aller zielen!
Voert myn' verbeelding in het heilryk werelddeel
Waer kunst natuer trotseert door gaven van 't penseel.
Laet my met zielgevoel dit grootsch tafreel bewondren!Ga naar eind(5)
Laet my begloren, wen het schel trompet zal dondren,
Hoe alle ontslapen vleesch zal 't sombre graf ontgaen
En in 't beslissend uer voor 's Hemels vierschaer staen!...
o Heilstrael! 'k zie aen 't zwerk het eeuwig licht der Heemlen,
Waer de englenkooren rond in lofgezangen weemlen;
Ik zie de heilbannier aen 't luchtgewelf geplant;
'k Zie 't uitverkoren tal aen 's Heilands regter hand,
Van welkers aengezicht het vreugdgevoel afschittert,
Wyl de verdoemden, door de wanhoop meer verbitterd,
Door wroeging en geknars ontstellen myn gemoed!
Wat heeft de kunste klem, dat zy my siddren doet
En mynen boezem door een zaelgen eerbied blaken!
ô Zielverrukking! kunt gy zulken indruk maken!!!
'k Verlaet dit oord, waer schrik my door het harte knaegt,
'k Volg Jesus die ons schuld met eigen bloed uitvaegt,
| |
[pagina 60]
| |
Toen hy den boozen heeft in kluisters vastgeklonken
En in die worsteling den kelk des doods gedronken.
Bedenking staet hier pal in haer verheven vaert!
Volmaektheid heeft al 't schoon in dit tafreel vergaerd,Ga naar eind(6)
De kunst haer' kracht beproefd, getoetst haer grootsch vermogen,
Om 's Heilands liefdevuer te schetsen voor onze oogen,
Als hy op Golgotha den schuldbrief heeft verscheurd.
Het oog wordt hier verrukt, terwyl het harte treurt!
't Gevoel bewondert, maer moet voor den eerbied zwichten:
Zoo leert ge, ô Schilderkunst! den mensch zyn heilge pligten!
Zoo wordt het stugste hart, dat voor geen gruwel bukt,
Door uwe aenlokking als door heilgen gloed verrukt
En doet in zyne ziel 't gevoel der deugd herleven.
Hoezeer de dichtkunst my doet boven 't aerdsche streven
En tot aen 't hemelzwerk myn' geestverbeelding voert,
Als een begaefde hand de gouden Cither roert;
Die my doet wanen in verheevne zangerkooren
Het paradyslied uit der englen mond te hooren:
Gy hebt, ô Schilderkunst! in opgeklaerde licht,
Uw heilig tempelhof veel hooger nog gesticht,
Waerin beschaefdheid en natuer haer schoon bewaren.
ô Smael niet, zoo myn gloed voor uw gewyde altaren
Slechts smookende opwaerts stygt en flauwe vonken schiet.
De dichtgod, die op ons met lachjes nederziet,
Vindt geene woorden om uw lofspraek uit te drukken!
Uw schoon spreekt zelf zyn' lof door 't streelen en verrukken!
Hy schiet zyn' stralen uit zoo verre de Oceaen
Zyn schuimend pekelnat laet op een neder gaen,
Zoo ver de vlugge kiel, gedreven door de winden,
| |
[pagina 61]
| |
Aen zuid of noordpool zal verlichte volken vinden.
Dweep, dweep niet, zangnimf! zoek geen' lof op vreemden grond,
Daer ze op der vaedren erf sinds lang vereeuwigd vond
Die kunstemaegd, omhuld door onuitdoofbre glansen,
Zoo schoon en helder als het licht aen 's Hemels transen:
Waer ze in haer tempelbouw, door 's vorsten gunst verrykt,
Als Juno op haer' troon met hemelluister prykt.
'k Bied haer myn' zangen aen, myn vaderlandsche toonen
- Als zegekransen om haer' schedel te bekroonen:
Doch, neen! haer kunstwerk, vaek met meer dan goud beleid,
In tempel en paleis door 's werelds rond verspreid,
Versieren hare kruin met eeuwge gloriepalmen
En tuigen meer haer' lof dan myn te zwakke galmen:
'k Kniel voor haer heiligdom, het speeltuig in de hand,
En juiche fier, als Belg, op Kunst en Vaderland.
|
|