Journaal van 21 october 1688 tot 2 september 1696. Tweede deel

October.

1 Vrijd.

Reden smergens omtr. half seven naer Nevelte, een dorp, omtrent 6 ueren van Rousselaer, op de routte naer Gendt. Vonden de wegh beter als gemeent hadden, maer regende noch geduerich, de wegh nochthans onder hard blijvende. Wij passeerden door Thielt, en̅ att ick daer even buyten wat in de koets.

Aten savonts te Nevelte seer slecht, in een Herbergh, daer Isac logeerde, aen een langhe boerentafel.

Nevelte is een grootachtich dorp, en daer al goede huysen staen.

Ick logeerde tot de Griffier, in een grootachtige camer, daer gerefugieerde boeren in geweest waeren.

Men seyde, dat onse escorte 180 man sterck was geweest.

2 Saterd.

Reed van Nevelte naer Gendt, daer omtrent 10 ueren aenquam. Zijn twee ueren en een half van malkanderen.

Logeerde in den Appel, daer de man over 3 maenden gestorven was. Had een fraey wit meisje van een dochter naergelaten.

Aten wel 13 a 14 sterck van onse Officieren en andere. Een oudachtigh man scheen verstand te hebben.

Seyde, dat een Fransman, onlangs gevangen, omdat twee calices gestolen had, gepresenteert hadde een dessein te ontdecken; men wist noch niet wat.

Sprack mijn schipper een reys ofte twee, van meeninge zijnde morgen tscheep te gaen naer Rotterdam, maer was nu contrarie windt.

Tegen den avondt gingh wat op straet, en sagh de stadt

[p. 421]

vol nering en menschen was. Maer voelde weder een lassitudo spontanea, die al vrij sterck was.

De Conte de Venerie sprack mij over sijn verloff en seyde, dat sieck leggende over twee dagen op een wagen, geattacqueert was van een Fransche partij, en dat de cogels heel dicht over sijn hooft gevlogen hadden.

3 Sond.

Smergens reed van̅ Appel naer mijn schip, en̅ wierd met peerden getrocken naer het Sas van Gendt, daer wij naer ½ uer wachtens door quamen.

Vassy, de Commandeur, was in de kerck en quam omtrent 1 ueren bij mij in 't schip, soo al sat en att; sach sijn dochter uyt de venster leggen.

Mijn peerden sond altemael te lande over Antwerpen en̅ de Moerdijck naer̅ Haegh, gevende aen̅ karre-knecht het geldt om uyt te geven onderwegen.

4 Maend.

Was den ganschen dagh tscheep, avanceerde door het Slaeck en̅ de Kill naer Dordt en̅ quam tot bij Rotterdam, met een voorwindt en goedt weder.

Att smiddachs mosselen, daeghs te voren op het Sas gekocht.

Praete savonts een tijdtlangh met de schippers vrouw in 't vooronder.

5 Dynsd.

Smergens peerdeden (sic) van Rotterdam tot Delft, en gingh te voet de stadt door, en soo met de schuyt naer den Haegh, daer te seven ueren aenquam.

Te Delft seyde mij een van onse boden, dat de Heer van Noortwijck saterdach verleden gestorven was, naerdat sieck van Rouselaer vertrocken was.

Naermidd. gingh met mijn vr. tot suster v. S^t Anneland, maer was niet thuys; van daer tot sust. v. Nieuwerkerck.

Hoorde dat S^t Martin dootgesteken was op straet.

6 Woensd.

Smergens quam daer notificatie (eerst den volgende dagh) v. sijn doot, maer niet van dat hij doot gesteken was.

Savonts waeren suster v. S^t Annel^t, nicht van Ooyen

[p. 422]

en Broer tot onsent, oock Tet de Willem, die se quelden over 't verlies van haer galant, m^r Gerstorf, die gingh trouwen met Noor van Kortenhoef, zijnde het huwelijck gemaeckt door een vrouw, die hij geldt schuldigh was, en̅ die geen raedt sagh om het te krijgen.

Was savonts wat koortsachtigh.

7 Dond.

Meende te vertrecken naer het Loo, maer mijn peerden, die volgens gegeven ordre gisteren al in den Haegh hoorden geweest te hebben, quamen desen dagh noch niet.

Zedert eenige dagen was met suere opwerpingen van mijn maegh gequelt, die oock telckens mij deden hicken, sonder nochthans walgachticheden te vernemen. Was wat koortsachtigh aen mijn pols. Resolveerde warm water te nemen om te spuwen, en̅ wierd veel bruyne stoff quijt, en vondt mij God danck beter.

S^t Martin's doodt wierd door een rouwkoets aengeseght, en̅ gezeght dat hij op sijn bedt gestorven was en̅ niet dootgesteken.

8 Vrijd.

Smiddachs at broer Chr. tot onsent; seyde, mijn komst niet eer geweten te hebben. Naermiddach reed met hem naer Hofwijck, en sagh daer sijn nieuw geinventeerde pendule. Had een verrekijcker in̅ venster staen, daer men de sterren mede bij daegh konde sien. Seyde, dat 3 Jesuiten uyt Indien, in kleederen van Armeniers bij hem geweest hadden. Sagh oock 't manuscript van sijn boeck van̅ planeten.

9 Saterd.

Niet dervende langer in̅ Haegh blijven, reed smergens met mijn vrouw naer Leyden. Sij begon uyt haer neus sterck te bloeden soo uyt den Haegh reden, hetwelck duerde tot Leyden toe, en̅ noch een tijdt laugh daer. Wierd somtijdts wel een weynigh flaeuwachtigh, maer niet heel seer.

Broer Christiaen in dese tijdt meende naer Uytrecht te gaen woonen, om de betalingh van den 200^e penningh

[p. 423]

voor een gedeelte te ontgaen; maer de saeck wel geexamineert hebbende, vondt dat hem weynigh soude hebben geprofiteert, en̅ huerde sijn camer in̅ Haegh, die opgeseght hadde, weder in.

Sagh Tien te Leyden in 't voorbijrijden, en geen plaets in̅ cales hebbende, seyden hem dat naer de herbergh soude gaen (bij de schuyten), maer quam hij daer niet. Quam te half 9 te Uytrecht.

Van Leyden quam savonts met de schuyt te Uytrecht tot Carré, die seyde 82 jaer oudt te wesen; had 2 dochters en̅ 2 sonen, alle ongetrouwt.

10 Sond.

Reed met myn cales, die ledigh naer Uytrecht gesonden hadde, naer 't Loo, daer quam met den doncker. Aen̅ Nieuwe Herbergh, buyten Voorthuysen, vondt Danckelman en de Baron (nu Conte gemaeckt) de Friese; aten daer tsamen.

Dijckveldt, de Raedpens^s Heinsius, Secretaris Slingelandt, Geldermalsem en̅ Secretaris de Wildt waren alle op 't Loo. Oock de Griffier Schuylenburg, die mij savonts alleen nemende seyde, dat met de dood van̅ Heer van Noordtwijck, die sijn plaets van eerste Gecommitteerde Raedt uyt de Ridderschap apparentelijck op Duyvenvoorde soude komen, en de plaets van die in̅ Staten Gn̅ael op Boetselaer, en die van Boetselaer in̅ Rekencamer daerdoor soude komen te vaceren, waermede ick nu soude konnen geholpen werden. Dat de voorgaende reyse, doen die van .......¹⁾ vacant was, hij de Con. van mij hadde gesproken, en̅ die, naerdat gevraeght hadde of ick oock wel soude willen, hem belast hadde, soo drae het tijdt soude wesen, het aen hem te schrijven. Seyde, dat hij meende die plaets wel 4 of 5000 gl. weerdt was.

1) Niet ingevuld.

11 Woensd,

Quam Schuylenburgh smergens op mijn camer en dronck choccolate. Seyde hem, dat ick geresol-

[p. 424]

veert was de propositie te amplecteren, en beloofde hij mij de Coningh daerover te spreken, maer was verlegen wie men de Con. tot mijn plaets soude konnen voorslaen, daertoe hij niemandt bequaem en kende. Als hem van Hulst sprack, seyde dat die de ¾ van̅ tijdt sieck was.

De Con. gingh smergens over 10^en op de jacht, en̅ had seer quaedt weder van regen en windt.

Naermidd. quam tijdingh, dat hij savonts te Dieren soude slapen, en hoorde savonts dat hij door Keppel Blatwait daer ontboden hadde, maer kreegh geene ordre.

12 Dynsd.

Smergens was Schuylenburg bij mij en dronc choccolate, zijnde oock op 't Loo gebleven.

Gisteren naemidd. was Odijck mede hier op 't Loo gekomen bij mij, die ick eenichsins sprack van de gelegentheit, die haer presenteerde door Boetselaers avancement.

Schuylenburgh vertelde veel van Mad^e Bernzau, die met haer man, een Freulen en een fraey Staetjoffertje in sijn jacht tot Aernhem toe gekomen was. Dat hij snachts van Mevrouw Bernzau, die hem bij haer geleght hadde, was opgestaen en̅ gaen leggen bij het Staetjoffertje, en den heele nacht op haer borsjes gelegen had. Dat de Mevrouw sprack als geen bordeelhoer soude derven doen. Dat sij recht op staende, in haerluyden presentie had staen pisse, en̅ op straet smergens vroegh, daer̅ werckluy verbij gingen, had sitten kacken. Dat sij haer man honsfot heete.

13 Woensd.

Smergens was Schuylenburgh bij mij, dronken choccolate.

Naer de middagh quam de Coningh van Dieren op 't Loo, terwijl ick met de Raetsheer Romswinckel sijne ennuyeuse discoursen geplaeght wierd.

De Prins van Vaudemont quam met de Con. naer̅ midd., praete langh met de Marais van sijnen Moorschen doctor, in Indien in Malabar slaef van eenen Elzevier geweest zijnde.

Savonts seyde men, dat hij de Pr. v. Vaudemont gesien

[p. 425]

hebbende, geseght had dat meende hem wat te sullen konnen doen slapen, dat hij in langen niet had konnen doen.

Wachte met impatientie, dat Schuylenburgh de Con. soude spreken van mijn saeck.

14 Dond.

Smiddachs seyde mij Cor. Cutz, dat de Con. hem Cor. van̅ Engelsche Gardes gemaeckt hadde in plaetse van Talmach, in 't verleden jaer gebleven.

Smidd. was de tafel en noch een andere groote vol van Geldersche gasten.

Men hoorde dat de Pr. v. Vaudemont snachts sess ueren geslapen had.

Smergens dronck Schuylenburg met mij choccolate; had gisteren avondt een knoopje van diamanten, van 4 a 500 gl. soo hij seyde, verloren. Daernae waeren du Puy en Saumaise bij mij. Daernae de oudtste Welderen en̅ Randwijc. Naer Schuylenburg Romswinckel.

15 Vrijd.

Schuylenburg vertrock smiddachs. Seyde mij, dat de Con. gesproken had van mijn saeck en hem geseght dat, als Boetselaer in̅ Ridderschap quam, occasie voor mij soude wesen tot de Rekencamer, daer̅ Con. eens genegentheit voor gethoont had. De Con. had daer niet tegen geseght, maer seyde dat de augmentatie van̅ Ridderschap eerst most voorgaen. Maer seyde mij, dat hij met de R. Pens^s niet wel en was, omdat van Dedel met de neus, de Burgem^r, qual. gesproken had, die de R. Pen^s regeerde en 6 mael achter een Burgemeester geweest was. Dit vreesde dat in mijn saeck qualijck soude komen.

Was smergens met Schuylenburg in de camer van̅ Prins van Vaudemont, die weder 6 ueren geslapen had door̅ remedie van de Moorschen doctor.

16 Saterd.

De Con. was smergens op de jacht en vong het hart.

Hoorde van ymandt (meene de Marais), dat Werckendam in Indien een vrouw getrouwt had, dochter van een

[p. 426]

man, die met yder van sijn 3 dochters een millioen gaf, en̅ noch van vrij goeden huyse was.

Had een brief van mijn vrouw. Seyde, dat naer mijn vertreck noch vrij qual. met haer bloeden geweest was, maer met laeten op de voet beterschap had gekregen.

17 Sond.

Naer den eten praete langh met de Marais. Vertelde van Hennins, Portlands Secretaris, huwelijck met de dochter van Romain de Hoogh, die 30000 gl. daer mede belooft had, maer niet veel geven soude, omdat het een deughniet was.

Daer quam soo veel volck bij Isac, dat twee groote tafels vol waeren.

Had de sleutel van mijn cabinet daer in gesloten, en had veel spuls eer die door een timmerman opgebroken was.

18 Maend.

De Coning was op de jacht.

Smergens in̅ antichambre gegaen zijnde, ontbood mij de Con. en gaf een lijst van hooge tractementen uyt te schrijven, seggende dat savonts de dingen teeckenen soude.

De tijdinge was per expres van̅ Keurvorst van Beyeren gekomen, van dat de Turcken Peter-Waradin verlaten en̅ a la derobbee vertrocken waeren; de Con. meende dat het was over tijdinghe, gekomen van de doot van den Grooten Heer, die men al langh gehoort had dat watersuchtigh was, of daerom, dat sij in dit nae-saisoen verlegen waeren met haer groote menichte van sware artillerye.

19 Dynsd.

Smergens, als noch 'te bedde lagh, sondt de Con. mij haelen tot twee mael. Als ick quam waeren daer vele Engelsche brieven gekomen. Als de Con. uytquam, vraegde of ick de lijst van̅ tractementen, die mij gisteren gegeven had, aen Slingelandt gesonden hadde, en ick seyde, dat meende die bij hem most geteeckent wesen. Seyde dat ick daer maer bij soude schrijven, en ging voort uyt om te schieten.

Een deel van 't vremde volck vertrock van 't Hoff, Slydrecht, de jonghste Somerdijck etc.

[p. 427]

Naer̅ eten prateden lang met de Marais en den Hooft, den Drost van Woerden.

De Marais ontbood sijn Indiaenschen doct^r Adam, hier gedoopt, die ick vraeghde of hij raed wist voor broer Lodewijcks quale. Seyde, dat hij der vier of vijff gesien had, die sieckte hebbende. Was geen Moor maer een Mestise. Seyde, hem in̅ Haegh te sullen sien.

Savonts in̅ antichambre zijnde, liet mij de Con. roepen, en̅ gaff een brief te schrijven aen̅ Prins van Serclais, om de Luycksche trouppen te doen delogeren uyt de plaetsen, daer onse cavall^ye geweest hadde, en̅ wederom dese winter most komen, en dat in scherpe termen. Dese brief teeckende hij soo aen tafel gingh.

20 Woensd.

De Coning was smergens op de jacht.

Smergens quam Hulst mij seggen, dat van Poortlands volck gehoort hadde, dat de Con., soo de windt soude waeyen, saterdach soude scheep gaen naer Engelandt; dat van Leeuwen vertrocken was, om transportschepen te hueren.

21 Dond.

Was bij de Con. en sprack half om verloff, maer kreeg geen.

22 Vrijd.

De Con. gaf mij smergens een heel deel brieven, van̅ somer ontfangen, om elck bij de sijne te rangeren, en seyde dat, als die medegenomen hadde, wel konde vertrecken.

Ging omtr. 10 ueren wegh, en quam omtr. 6 ueren te Uytrecht, daer ging logeren in̅ Engel, bij de Leydsche schuyten.

23 Saterd.

Smergens gingh met de schuyt tot Woerden, en van daer met mijn calesch over Woerden, daer peiterde, tot Leyden, hebbende te Bodegraef bij de vrouw in 't Posthuys geseistert (sic), en schoone baers gegeten. De wegh met puyn van steen opgemaeckt werdende van Harmelen tot Bodegraef toe, was seer hobbelijck en ongemackelijck.

Te Leyden vondt mijn vrouw en quamen savonts in den

[p. 428]

Haegh. Hadden onderwegen vele discoursen van 't werck van̅ clercken en joff. de Wilde met haer suster.

De Con. quam desen avondt oock in̅ Haegh.

24 Sond.

Was op 't Hoff en sprack de Secretaris de Wild en en̅ (sic) Sas van de schepen, die ons naer Engel^t souden convoyeren.

25 Maend.

De vrouw van Zuylestein liet mij seggen, dat mij plaets soude doen versorgen in haerluyder jacht, en liet mij een lijst van mijn volck afvragen.

26 Dynsd.

Savonts was op 't Hoff, maer niet binnen.

De windt was eerst Oost, maer daernae weder West.

Naermidd. waeren Welderen en̅ Randwijck bij mij, over haere rechtsaken met Romswinckel, over de amptsittingen.

27 Woensd.

Was suster van Nieuwerkercken tot onsent.

Was smergens niet op 't Hoff en̅ de Con. op de jacht.

Smergens was Golstein en Welderen bij mij.

28 Dond.

Heb vergeten aen te teeckenen desen en eenige volgende dagen, maer had geduerende deselve spel met de Hulsten, doordien niet wilde lijden dat joff. de Wilde en̅ Spoor haer meer soude bemoeyen met het uytgeven van depesches en andere dingen van̅ Secretarye, dat men haer nae de Wildens doot stilswijgens toegelaten had, en dorfden sij seggen dat de Wilde soo veel van mijn charge genoten hadde als ick selve, en dat dat reedelijck was, vermits hij al de moeyte dede en̅ de H^r van Zuylichem zijn rust hield.

Hulst hierover gesproken hebbende seyde, dat hij wel geloofde hij soo veel als ick getrocken had, maer hij niet meer hebbende als het ordinaris, en̅ de Wilde al de extras. Deed oock door Hulst van de vrouwen weder eyschen de papieren, die noch onder haer hadden, en special. de Capers-commissien; daerop Hulst seyde, dat sij geseght hadde dat die niet weder en wilde geven, dewijl se haer vertrouwt waeren. Hierover had langh woorden met hem, en noemde hem eens honsfot en̅ haer varcken.

[p. 429]

Eergisteren, dynsd. naer-middagh, was tot de H^r van̅ Lier, om te hooren hoe 't met de saken van̅ Ridderschap soude gaen, en of door de veranderingen kans voor mij soude wesen, om in̅ Rekencamer te komen; maer dat uyt hem hoorde was, dat hij hoopte in 't Collegie te komen, en daer̅uyt in̅ Staten Gn̅ael gedeput^t te worden, en̅ dat de Con. hem door de Raedtpens^s doen seggen had, dat hem sulx aengenaem soude wesen, maer niet van dat Boetselaer in̅ Ridderschap komende, die plaets soude mogen krijgen, gelijck Schuylenburgh gemeent had dat het apparent was.

29 Vrijd.

Niet aengeteeckent.

30 Saterd.

Niet aengeteeckent.

31 Sond.

Niet aengeteeckent.