Journaal van 21 october 1688 tot 2 september 1696. Tweede deel

September.

1 Woensd.

Snachts voor desen dagh was daer een seer harde windt naer̅ donder van gisteren.

Was hier gecampeert op een camp over de Coninx huys, aen̅ overzijde van een naeuwe wegh, voorbij 't selve huys loopende, daer continuelijck soo veele wagens en peerden gingen, dat men qual. tijdt had om daer over te komen.

Soudtland wierd een degen van sess guinys van sijn zijde gestolen in de Con. groote Turckse tent, in̅ thuyn van̅ Pastoor op-staende, en̅ viel den dief terstond daarop in 't water: men meende om te eschapperen.

Men sprack al weder van̅ groote bagage wegh te senden.

2 Dond.

Savonts te 9 ueren riep mij de Con. binnen, en̅ gaff mij twee opene brieven toe te doen aen de tafel, achter hem staende. Gaff mij daernae een minute van de Wildt sijn handt, van een brief aen Callenburg, om dry mael te werden uytgeschreven, gevende mij de brief van̅ R. Pens^s, daer dat in versocht. Dit uytschrijven duerde soo langh, dat de Con. stondt om te bedt te gaen, doen se Kien binnen bracht, en̅ ick geen tijdt had om aen tafel te gaen eten.

Daer was ordre omme de groote bagage weder wegh te senden, voor soo veel men die missen konde (soo Montpouillan van Top gehoort hadde), om dat daer op̅ aen-

[p. 404]

staende marsch lichtel. eenige verwarringe soude konnen komen.

In de Con. camer sagh open leggen een caert van 't landt van Doornick.

3 Vrijd.

Smergens hoorde men niet van mergen te marcheren.

Praetende naer den eten met Pyper en Hompes, meende de eerste, al een gaeuw man wesende, dat er van 't jaer niet veel meer te doen soude wesen, naer dat men den 25^en verleden de vijandt niet en hadde geattacqueert, gelijck hij meende dat soude hebben konnen geschieden, de trouppen van̅ vijandt, als over ons quamen aen̅ andere zijde van̅ Schelde, noch weynigh zijnde en̅ seer gefatigeert.

Sam. Hulst quam korts daernae in mijn tent en seyde, dat men mergen marcheren soude en alle bagagie achterlaten. Gingh nae 't Hoff om te hooren, en̅ de ordre eerst een tijdt langh daernae werdende uytgegeven, was dat mergen maer een vleugel soude marcheren (soo men seyde naer Deynse: want daer wierd door mijn clercken geen ordre van̅ marsch geschreven) en de Con. eerst den volgende dagh.

Daniel, mijn jongen, quam mij seggen dat sijn vader doot was, versoeckende verloff om voor 8 of 10 dagen naer huys te gaen, seggende een stiefmoeder te hebben, die hij vreesde hem verongelijcken soude. Dit sloegh hem af.

Carel Hulst seyde, dat sijn broer heel qual. was en̅ de heele nacht de koorts gehadt hadde.

Savonts in̅ antichambre quam Portland bij mij, om een ordertje voor een dorp, dat in sijn camer ging schrijven.

Daer was eenigh seggen, dat Meester op de vloot van Barcklay en Almonde wesende, twee forten in̅ haven van Duynkercken soude door sijne vierwercken ruineren, en̅ wij met een detachement van de landzijde 't selve attacqueren.

Naermidd. in̅ antichambre wachtende, dede mij de Con.

[p. 405]

binnen komen, en teeckende een deel Actens, Keppel oock in̅ camer wesende.

Omtrent half 5^en hoorde men een deel schoten afgaen naer̅ kant van̅ lincker vleugel; een uer daernae bevondt men, dat het een par(tij) van̅ vijandt gewees twas, die hadde meenen peerden te komen lichten, en seyde men dat daer noch een groote partij peerden waeren bij geweest, maer dat, het voetvolck siende geslagen, waeren doorgegaen. Ons volck hadden der in̅ 60 dootgeschoten, en noch grooter getall gevangen, die voorbij mijn tent gebracht wierden met den avondt.

4 Saterd.

Wierd aen tafel geseght, dat een brief was gevonden bij de Artillerye van eenen die seyde, dat sij, die het cruydt hadden willen aensteken, met haer 8^en waeren, en̅ dat hij, de schrijver, indien men hem wilde pardonneren, de 7 andere soude aenbrengen. Men meende dat dese schrijver wel mocht wesen deselve, die over dit werck gevangen en̅ gepijnicht was, en̅ gedreyght werdende met de tweede torture, alles bekendt hadde, en̅ onder andere dat Luxemburgh hem opgemaeckt en̅ met hem gehandelt hadde.

Desen dagh of de vorighe liet een klein peerdetje, dat voor̅ knecht van mijn bastpeerden gekocht hadde, aen Isac, op sijn versoeck, over. Was van 13 rijxd^rs.

Ging naermidd. mijn peerden besien. Gaf last dat alle tegen half vijven gereedt souden wesen.

Sprack met Danckelman, om sanderen daeghs samen te marcheren, en seyde dat aen sijn quartier, dat hij van̅ hoochte aen Daniel, mijn jongen, wees, voor vijven soude komen.

5 Sond.

Smergens ten half drien opstaende, meende omtrent die uer naer Danckelman te rijden, maer kon mijn koets niet krijgen voor over half sessen. Als Barent daerover uytmaeckte, sprack hij stout en impertinentel. wederom. Konde voorts het huys van Danckelman niet

[p. 406]

vinden, en̅ naer een, dat Dammes mij wees, gereden zijnde, vondt daer niemandt in.

Reed dan in̅ marsch van bagage en̅ soetelaers naer Deynse, en̅ daeromtrent haspelarije omtrent de passage door de stadt en een brugge daerbij gemaeckt vindende, konde niet voort en wachte wel drie ueren, voornementl. de oorsaeck wesende omdat de artillerye eerst door de stadt most, eer men iemant soude doorlaten.

Naer die tijdt den boom, die sij gemaeckt hadden en daer een wacht bij stondt, geopent wesende, quam door Deynse; maer de wegh om verder te komen wierd mij afgesneden door een treyn van 50 a 60 broodwagens, die niet verre van Deynse weder bleven staen, wel een paer ueren langh, en reden daernae eerst naer 't Leger bij Wouterghem, daer ick ten 6 of half seven aen quam; logeerde in een huys, niet verr van de kerck.

Savonts quam geen ordre om den volgende dagh te marcheren, werdende geseght dat de vijandt ons geprevenieert hadde en omtrent Rousselaer stondt, maer dit all twijffelachtigh.

De Con. logeerde tot de Paep, had niet als een redelijcke slaep-camer en een antichambre van 10 of 12 voet in 't vierkant.

Rontom Deynse zijn niet als weyden en moerassachtig landt.

6 Maend.

Bleven te Wouterghem.

Naermiddagh wandelde wat met Kien naer de artillerye toe.

Grammen, daer wij over twee jaren laghen en̅ de aerdbevinghe hadden, was hier maer een groot quartier-uers van daen.

Savonts was bij de Con., die teeckende; scheen wat chagrin te wesen.

Verbij mijn huys was een wegh, niet breedt, die continuel. vol menschen, wagens en peerden was; de fouragiers daer geduerigh passerende. Goedt weder.

[p. 407]

7 Dynsd.

Kreegh smergens, met een brief van mijn vrouw, een silvere degen, die doen maken hadde in plaets van die verloren hadde.

Liet order schrijven en door een bode afgaen aen mijn schip, om naer Gendt te komen.

Men praete van de Con. vertreck, maer gingen noch geen Gardes du Corps, om op relay te staen, noch Gastigny wierd niet vooruyt gesonden.

Acht of 10 ordres wierden gesonden kort naer de middagh, tot preparatie van̅ belegering van Huy.

Smiddachs vertelde van Hill veel van het leven, dat hij met Buysero gehadt had, en̅ hoe hij eens met hem geweest was nae de Graef van Auvergne, Buysero 12 coffers met Baladins cleren mede nemende. Item, hoe hij in Engel^t, te Epston, voor sijn logement op de volle straet, in sijn nachttabbert en̅ slaepmuts eene entrée de Ballet danste.

Was seer goedt weder.

Tegen den avondt quam Sam. Hulst seggen, dat men sanderen daeghs soude marcheren, en dat er ordre was alle de bagagie achter te laten, selfs geen bastpeerden mede te nemen. Ging naer 't Hoff en hoorde wel van̅ marsch, maer niet ter wereldt van̅ bagagie, die men seyde dat altemael soude mede gaen.

Men seyde dat er mergen wel wat soude konnen te doen komen, en̅ dat Gastigny aen Ronjet, de Chirurgijn, geseght hadde, dat mergen soude wel doen van sich dicht bij de Coningh te houden.

8 Woensd.

Stondt voor̅ dach op en maeckte bij de Con. koetsen te komen, en reed daer mede door seer naeuwe wegen seer langhsaem, moetende schier alle 20 passen still staen, naer Thielt, een groot dorp of vleck, en̅ voort sonder stil te houden tot Rousselaer toe, daer het hooftquartier was, en daer eerst savonts ten 11 ueren aenquamen in den doncker.

Ick logeerde tot een man en vrouw, die 10 levende

[p. 408]

kinderen hadden; was een Procureur en brouwer, genaemt Mouran.

De Franschen waeren maer 2 ueren van ons, en wierden geseght haer achter een kleyn riviertje of beeck, dat tusschen ons en haer lagh, geretrencheert te hebben.

De wegen op sommige plaetsen waeren soo engh, dat daer qual. plaets voor̅ koets was.

Om de langhe marsch bleef seer veel volck onderwegen, en waeren de wegen overal savonts vol.

Had den ganschen dagh geen eten, als een brood en een halve pint seck, als savonts aenquam, alles te bed en̅ uyt de weegh wesende, nam daerom savonts wat choccolate.

9 Dond.

Naermidd. was de Kraey bij mij.

Tegen den avondt wandelde wat met Stevenson, doende hier in 't Leger het werck van Secretaris van Schothlandt.

Savonts schreef de Con. naer Holl^t tot bij thienen. Ick doen bij Kien wachtende, liet mij vragen of eenige dingen had die met de post wegh mosten, en̅ soo jae, dat die aen hem geven soude om binnen te brengen. Soo sond hem 2 brieven, daer Geldermalsem mij de substantie van opgegeven hadde.

Was alle dese dagen schoon en̅ warm weder.

Voor de middach quam verbij mijn huys, dat naer de kant van 't end van 't dorp stondt, een partij van̅ onse marcheren met 12 of 14 Fransche gevangenen, van een partij die de onse geslagen hadden. Was van die, die op̅ peerden liepen.

Over mijn venster, aen̅ andere zijde van̅ straet, was een Clooster van Augustinen.

Naermidd. was bij Isac om een schilderije te sien, die hij gekocht hadde en̅ niet en docht. Was van een vrouw met een seer doorschijnich hemdt.

10 Vrijd.

Smiddachs sprack met van Leeuwen, die de provisie kocht, en dese mergen ten 8 ueren noch te

[p. 409]

Brugghe geweest was om vis te koopen, en een groote levende tarbot daer gekocht hadde. Dese seyde, dat men te Brugghe voor vast seyde, dat Calis gebombardeert was. Dat den Hertoch van Pleun den 8^en van ons vertrocken was om Huy te attacqueren, was nu publyck.

Savonts quam Jan Verhaeste mij seggen, dat hij vier van Isax peerden in mijn schuer hadde moeten setten, werdende gevreest dat de Franschen aen die zijde, daer nu stonden, wat verder als de mijne, eenigh dessein souden mogen daerop maecken; dat het hem leet was dat te moeten doen etc.

11 Saterd.

Smerg. was du Puy, van Luyck, bij (mij), om te vragen nae gelegentheyt om daer naer toe te schrijven. Seyde, dat men apprehendeerde dat de vijandt een detachement uyt Duytslandt tot secours van Huy souden senden; dat in̅ laetste belegeringe de Gouverneur het seer slecht gemaeckt hadde, en̅ Tobias, die daer mede in was, desgelijcke.

Smerg. was Wallermans, de man van joff. Tondi, bij mij; seyde, dat sij te Brussel noch vrij sieck was van̅ koorts.

Wandelde savonts wat door het dorp, om bootschappen. Men hoorde geen nieuws van̅ belegering van Huy.

Smergens wierden eenighe bataillons geleght, om ons te decken tegen alle insultes van de vijandt.

De man, die de artillerye had willen in brandt steken, wierd de handt afgehouwen en̅ levendigh gebrandt. Seyde niets, noch schreeuwde niet.

12 Sond.

Praete ons volck aen tafel niet als railleries van d^r Harris, die men evenwel seyde dat den Aertsbisschop van Canterbury aen̅ Con. gerecommandeert hadde.

Gisteren kreegh mijn siege de commodité, die gebroken was, gerepareert, oock een noteboomen laedje op mijn schrijf-tafel, en een sluyt-laedje, daer geld en papieren in leyde, in mijn schrijfcoffer.

Aen tafel wierdt verteldt, dat een van onse provisie-

[p. 410]

wagens, van daegh van Brugge komende met paspoort, van de Franschen was geattacqueert, de peerden genomen, en een dragonder, die daerbij was, dootgeschoten.

13 Maend.

Altoos seer schoon weder.

De Con. teeckende desen dagh diep in̅ 30 sauvegardes.

Observeerde, als smerg. en naermidd. ging wandelen, dat er seer veel kinderen te Rousselaer waeren, en daeronder veel fraeye.

Naermidd. omtrent ten 5 ueren hoorde men veel canonschoten naer̅ kant van de zee, en meende men dat het omtrent Duynkercken of Calis soude mogen wesen.

Desen dagh reeckende, dat het corps onder de Gr. van Thian, dat omtrent Gendt gelegen hadde en̅ naer Huy gemarcheert was, daer soude aengekomen wesen.

In een brief van mijn vrouw sagh dat Gersdorf, Tet haer vrijer, nu stercke vrijage maeckte aen Noor van Kortenhoef, en men het huwel. apparent oordeelde.

Savonts deed mij de Con. binnen roepen en teeckende een deel Acten.

Wandelde tegen den avondt, en̅ sach d^r Harris 5 a 6 mael een weeghje rijden over en weder, en̅ seyde hem: well doct^r, Itque reditque viam toties. Sijn knecht lachte een weynigh, siende dat ick daer op lette.

14 Dynsd.

Smerg. was Cor. Bynam (sic) en Rademaker bij mij, over een saeck van pardon.

Noch al ongemeen schoon weder.

De Coningh was smergens uyt om de trouppen te peerd te sien, die Myl. Athlone commandeerde, 4 a 5 ueren van Rousselaer. De Con. att daer smiddachs.

Naermidd. was joff. Kock bij mij, met haer man hier in 't Leger gekomen, die Predicant bij 't Reg^t van ......¹⁾ was, en, soo sij seyde, logeerde bij Dorp.

1) Niet ingevuld.

[p. 411]

Naermidd. wandelde wat met Stevensson.

Savonts vertelde van Hill veel van 't huwel. van̅ jonghe Meester, hoe dat hij door hulp van hem en̅ Nachtegael in de kennis en in̅ familiariteit gekomen was van eenen van Peer, te Vlissingen, die met de 2 voorz. hem oock sijn geldt afwon met onnoosel spelen, en̅ dat ondertusschen die van Peer, een swacken broeder wesende, en̅ noch restanten hebbende van seker quaedt, dat hij, Meester, daerdoor familiariteit met van Peer sijn vrouw krijgende, dat een dochter was van̅ H^r Engelse, haer bekropen had, en naer de doot van̅ voorz. haer man met haer getrouwt was, seer tegen haer vaders sin, die daernae hoorende hoe het toegegaen was en komende te sterven, sijn dochter bij testament niet als pure legitime gemaeckt hadde, en̅ dat daerdoor, als op 't eynde deselve dochter mede quam te sterven, sij aen Meester het grootste deel van haer goedt niet hadde konnen maecken. Dit alles seyde van Hill dat hem overgekomen was, omdat hij hem niet wel gedragen had tegen hem, van Hil en̅ Nachtegael.

15 Woensd.

Smergens was Isac mij een visite geven.

Seyde, dat men de voorgaende nacht sterck had hooren schieten, en̅ eyndelijck een soo grooten slach, dat de Officieren in 't campement uyt haer tenten waeren geloopen. Dat oock de voorgaende nacht een expresse van̅ kant van Calis gekomen was. Seyde oock, dat Luxemburg seer malcontent was.

Naermidd. was joff. de Kock noch bij mij.

16 Dond.

Smiddachs hoorde men niet van̅ belegeringh van Huy, noch van 't ghene al dat schieten, dat men zedert 2 a 3 dagen gehoort had, mocht beduyden.

Smergens even soo gingh eten, quam een oudachtigh man mij vragen, of een fraey stuck schilderij wilde sien van sijn soon, Verbiest genaemt. Naer̅ eten met Isac daer gegaen zijnde, was het een schilderije van fruyten, die geen halve rijxd^r weerdt was.

[p. 412]

Savonts was du Puis, Minister van Luyck, bij mij, gaff hem een pen twee of 3 en sandt.

Savonts te 9 ueren was bij de Con., dede een brief toe aen̅ andere tafel, die mij open gaff, een andere, sonder couverte, vouwde en̅ dede selve toe. Vraeghde of eenige dingen te teeckenen had, daer haest aen was; teyckende 3 sententien om te hangen, van deserteurs, en noch eenige andere; maer ettelijcke bij den Hert. v. Wirtenberg gerecommandeert, leyde ter zijden.

Savonts seyde Soutelandt, dat dese volgende dagh de groote machine van Meester, om de Rijsbanck voor Duynkercken te ruineren, soude springen.

Smergens waeren weder eenige Gedeputeerden van Dixmuyden bij mij, komende om van̅ Con. een sauvegarde te versoecken, voornemelijck tegens de insolentie van de partijen, die daer dagelijx quamen teren. Diergelijcke quamen oock van Thielt, maer als de Con. savonts daer van sprack, seyde: houdt dat noch wat op. Sprack daer oock van aen Portland, die seyde, mergen aen̅ Con. daervan te sullen spreken.

Had geen brieven desen dagh van mijn vrouw, hoewel desen dagh, volgens gewoonte, mosten komen. Versuymde savonts oock mijn brief naer huys toe te sluyten.

17 Vrijd.

Smiddachs, soo wij aen tafel gingen, sagh men roock opgaen, en quam men seggen dat er brandt was in de groote straet, die over het Stadthuys loopt. Aten evenwel voort, en̅ naer den eten gingh met m^r Stevenson den brandt sien, die noch wel een uer of anderhalf duerde, en̅ verbranden wel omtrent de 18 huysen, maer slechte, en̅ meest alle met stroo gedeckt. Het had begonnen in 't quartier van̅ Hertogh van Wirtenberg; men wist niet hoe.

De Con. ging oock te peerd sitten en sagh den brandt.

Wandelde daernae noch wat met Stevenson.

18 Saterd.

Smerg. was Capⁿ Goudecker bij mij, wilde

[p. 413]

van̅ Con. eenigh benefitie versoecken, seggende dat van sijn tractement niet bestaen en konde.

Naermidd. was joff. de Kock bij mij, quam afscheidt nemen.

19 Sond.

Smergens was in Menards predicatie.

Men seyde dat mergen de Gardes du Corps tot escorte van̅ Con. souden vooruyt gaen.

Savonts wandelde eens door 't hooftquartier, dat begon op het eynde van de lange straet, daer den brandt geweest was, daernae voorbij van Loons komende, praete wat met hem en Rottermondt; seyden dat m^rs Curson als van Excester te Kingstone quam, om, soo men seyde, Rottermondt naer te loopen, aen Hulst meer als 200 gl. gekost hadde; dat de Wilde een groote liefhebber was van vrouwen.

20 Maend.

Smergens was den Ingenieur du Puy langh bij mij.

Savonts over half thienen deed mij de Con. roepen en̅ teeckende; maer 4 à 5 Actens, door̅ Hertogh van Wirtemberg gerecommandeert, wilde hij niet teeckenen. Was wat chagrin. Keppel was binnen en lachte tegen mij, als hij, mij iets belastende, heel hard, sprack gelijck tegen ymant die doofachtigh is.

Het schoon weder continueerde noch al.

Onder de voorz. Actens was eene voor Fabrice als L^t Cor. De Con. gaff mij de Pasquillen van Bidloo en Romein de Hooghe te bewaeren.

21 Dynsd.

Smergens en̅ naermidd. deed de Con. een revue van̅ Infanterie, die men seyde seer schoon en̅ in goede staet te wesen.

Van Wouw was smergens bij mij; seyde oock dat het huwelijck van Gersdorf met Noor Burg soude voortgaen.

Gisteren avondt praete met Montpouillan van sijne amours met Tet de Willem, die hij seyde dat men aen̅ Con. oock vertelt hadde.

[p. 414]

Savonts had weder woorden met mijn coetsier Barent, die mij 't geldt van een rekening quam eysschen van over 5 a 6 weecken. Seyde hem, hem 't geldt gevende, dat voorseker hem niet schuldigh was, dat hij een onbeschaemden vlegel was, en̅ dat hij wandelen soude soo ras wij in̅ Haegh quamen.

De Gardes du Corps vertrocken desen dagh naer̅ Haegh en̅ naer 't Loo.

22 Maend.

Smergens waeren du Puy, Feron en Cor. van Hekeren bij mij.

Naermidd. sagh een man op een cruywagen op straet, sonder armen, en quam een stuk van een vinger uyt sijn schouderen. Sijn beenen waeren oock seer dun en gevouwen op een vremde manier. De Con. thuys komende, kon hem niet ter dege sien.

De Con. att smidd. bij de Prins van Vaudemont, hebbende de Spaensche trouppes gesien.

Feron seyde, dat hij de Keurvorst van Beyeren sijne fraeye cuisiniere gesien hadde, die altijt voor hem eten gereet maeckte, en in een koets, alleen tot haer dispositie zijnde, reedt. Dat sij, te Brussel zijnde, als een dame was opgeschickt; dat het eene Hooghduytsche was.

Naermidd. wandelde een tijdt langh, onse straet uytgaende en̅ door het hooftquartier weder inkomende.

Thuys komende viel wat in slaep in mijn stoel. Daernae was Cor. Graham bij mij; wilde het commandement van̅ Briel voor sijn broer hebben. Daernae quam Isac om mij schilderijen te thoonen, van Brussel gekomen, onder anderen een Leda met de swaen van of naer Rubbens.

23 Dond.

Smergens was la Meloniere bij mij, over een particuliere saeck van eenen Benetru en Brisson.

Meende niet dat de Con. het eynde van 't werck van Huy hier soude uytwachten.

Gisteren sagh op straet een misgeboorte, zijnde een jongh man van omtrent 22 of 23 jaren oudt; had geen armen,

[p. 415]

maer uyt de schouders quamen aen beyde zijden als een stuck van een pinck met een nageltje daeraen. Sijn beenen waeren heel dun en toegevouwen, sijn aensicht anders niet qual. staende; doordien de Con. thuys quam, het omtrent sijn deur zijnde, kost hem met gemack niet sien.

Ymant seyde, dat doe den Prins van Baden over den Rhijn gegaen was, 12000 man van̅ Keurvorst van Saxen geweygert hadden te volgen, seggende geen ordre te hebben.

De brieven uyt den Haegh quamen desen dagh nïet.

Savonts tot quartier over 9^en gewacht hebbende in̅ antichambre, liet Kien mij vragen of dingen hadde daer haest aen was. Ick seyde dat een brief was naer Spaignen, die wegh most (was aengaende de Commercie van Biscayen met Vranckrijck, die Spaignen open geset hadde), en̅ noch andere. Daerop deed mij de Con. binnen komen, Keppel en̅ Dopff mede binnen zijnde. De brief naer Spaignen geteeckent hebbende en̅ noch 2 a 3 dingen, sagh eenige Actens onder de papieren, daervan Geldermalsem mij twee gerecommandeert had dat mochten geteeckent werden. Dese siende, seyde met een chagrine toon: ‘Die Actens wil ick niet teeckenen.’ Seyde: seer wel, Sire. Doen noch een dingh of twee geteeckent hebbende, vraegde hem of hij die Actens daernae soude teeckenen, seyde weder met chagrin: ‘Jae, daer en is geen haest bij.’ Dit maeckte mij den ganschen avondt mede seer chagrin en̅ onlustich. Was altoos schoon weer.

24 Vrijd.

Smergens kreegh een brief van mijn vrouw. Schreef, dat wel verwondert soude wesen, als soude hooren dat broer Christiaen geresolv^t was naer Vytrecht te gaen woonen, om dat hondertste penningen te ontgaen, tot het betalen van̅ welcke hij yder reys most geldt opnemen. Dat, daer wonende, hij niet en soude hoeven te betalen als voor 't goedt, dat hij in Holl^t soude hebben, en̅ dat dit hem over de 800 gl. soude profiteren. Dat mijn vr. en suster het hem hadden afgeraden, sullende daer

[p. 416]

soo alleen wesen, maer dat hij daermede voort wilde. Dat men seyde Noor van Kortenhoeve de naeste sondach over 8 dagen een gebodt met Gersdorf soude hebben.

Naermidd. was Isac bij mij, vraegde of ick geen goedt gehadt hadde op̅ Con. wagens, die gisteren van̅ Franschen genomen geweest waeren, en nu weder quamen. Daernae was Capⁿ Goudecker bij mij over sijn versoeck, dat aen̅ Con. meende te doen.

Maeckte naerm. een pardon op voor Georg. Everard, die met de dochter van d^r van Wouw al over lang was wegh geloopen, en̅ dat Keppel soude doen teeckenen dese naermidd.

Men seyde aen tafel, dat de Maerschal de l'Orge al dat hij konde bijeengeraept hebbende, weder naer̅ Prins van Baden toe was.

25 Saterd.

Hoorde seggen dat Gastigny en Keppel dese mergen vertrocken waeren, de eerste naer 't Loo en̅ d'andere naer Overijssel.

De Con. gingh smergens naer Dixmuyden.

Smiddachs att bij Isac in sijn camer, daer een Officier van Brugghe mede was. De Cor. Hekeren att daer mede. Seyde, dat geklaegt hebbende, dat verscheidene Majors de Brigade, jonger in dienst als hij, hem in die qualit^t geprefereert waeren, de Con. hem doen seggen hadde, dat de functie van President van̅ Crijchsraedt, die Weede indispoost zijnde niet waernemen konde, hij soude doen, hem geembarrasseert vondt daermede, niet wetende hoe Dijckveldt, anders sijn goede vrundt, dat opnemen soude. Raede hem daerin de groote wegh te gaen.

De Con. quam ten 4 ueren weder van Dixmuyden, en sprack men met meer apparentie van de fortificatie, daervan niet te doen als anders.

26 Sond.

Savonts was chagrin over de dingen van gisteren.

[p. 417]

Gaf savonts door Kien een Reglement aengaende deserteurs binnen, daer Danckelman en̅ Schutz om bij mij geweest hadden, de expeditie recommanderende. Kien had geseght, dat daer haest bij was, en̅ daernevens een Sauvegarde presenterende om te teeckenen, had de Coning geseght: ‘Wel is daer oock al haest bij?’ Over al dit werck was vrij chagrin.

De Con. ontbood mij ten 11 ueren. Was vrindelijck en vraeghde of ick oock eenigh goedt verloren had, de clercken haer wagen met een deel goedt van̅ Franschen genomen zijnde, hoewel paspoort hadde. Seyde neen, en̅ dat niet geweten hadde dat er een wagen naer Gendt gesonden was, dat, indien het geweten hadde, licht wel goedt mede soude gesonden hebben. Was vrundelijck. Gaff mij te doen.

Naermidd. was de Gn̅ael Majoor Tettau bij mij, werdende door̅ Con. gemaeckt Gouverneur van Vlaenderen. En̅ door̅ selve gerecommand^t aen̅ Staet, tot het Generaelschap van̅ artillerye.

Tegen den avondt Car. Hulst met hem, Tettau, gesproken hebbende, seyde, dat hij meende dat de Con. wel overmergen, dynsdach, mochte vertrecken.

Smergens was daer tijding aen 't Hoff uyt brieven, soo men seyde, van̅ Hertogh van Pleun, dat de twee forten, die het Casteel van Huy defendeerden, bij de onse stormender handt waeren geemporteert, en̅ de garnisoenen gecapotteert.

Tettau en Danckelman seyden oock, dat daer tijdingh was, dat de Prins van Baden een plaets van importantie, genaemt ......¹⁾ had ingenomen, en̅ daer subsistentie voor sijn leger bekomen. Dat de Saxen oock satisfactie op haere difficulteiten bekomen hebbende, sich weder bij de Prins van Baden stonden te voegen, en dat sulx de

1) Niet ingevuld.

[p. 418]

Franschen, daer geen staet op hebbende gemaeckt, soude surpreneren. Tettau seyde oock, dat wij de naeste campagne vroegh moeten beginnen, en̅ sien een plaets of 2 wegh te nemen, als Yperen en̅ Cortrijck.

27 Maend.

Snachts voor desen dagh lagh al wat lang wacker en was heetachtigh; was den heelen dach al of niet vast op mijn beenen was en̅ slapachtigh. Oock was tegen de middagh vrij geeuwachtigh, en̅ quam mij somtijts, als geeuwde, een leelijcke lucht van mijn aessem in mijn mondt.

Voor de draeyachticheit in mijn hooft deed wat Engelsche slachbalsem aen mijn hooft en̅ neus, en gingh savonts op 't Hoff. De Con. deed mij roepen over negenen, deed mij brieven toedoen en was vrij vriendelijck, maer teeckende maer eene Acte van 't Gouvernement van Vlaenderen en̅ Sluys voor̅ Gn̅ael L^t Tettau.

Door de voorz. overval sprack oock wat met een dicke tongh, niet soo distinctel. als gewoon was.

Een provisie-wagen van Geldermalsem, die hij sonder passepoort met die van̅ Con. paspoort hebbende naer Gendt had laten gaen, wierd genomen en̅ geplundert.

28 Dynsd.

Begon smergens wat te regenen, en was van daegh, soo wel als gisteren, koudt weder; had gisteren nacht een stroo dick gevrosen.

Smergens was de Fiscael van Wouw bij mij.

Tot smiddachs was men verwondert dat er geen nader tijdingh van Huy en quam, en meende men dat de Franschen een postillon onderschept hadden. De Con. meende dat noch van daegh tijdingh van̅ overgaef soude komen.

Het ongemack van gisteren was dese mergen weder meest over. Sliep de voorgaende nacht wel en att dese middach met hongher. Had oock een soort van een hick dese daghen, maer begon oock over te gaen.

29 Woensd.

Smergens quam Car. van Hulst met alteratie seggen, dat de Con. wegh gingh sanderen daeghs,

[p. 419]

en dat hij naer Maestricht en̅ Huy wilde, en̅ niet en wilde dat ymandt iets soude mede nemen, en dat hij niet en wist hoe dat soude voortkomen, lang daerover talmende.

Ging naer 't Hoff en̅ vondt dat het soo was, maer daernae noch van Huls (sic), dat ick niet mede soude gaen, maer de clercken.

Regende den ganschen dagh.

Savonts was de order aen Isac, dat de bagage den tweeden dagh nae dese soude gaen over Gendt naer Antwerpen, en̅ daer wachten op naeder ordre, dat schijnende te wesen om die noch à portée te hebben, of hij om eenige reden noch weder mocht in 't Leger komen.

Savonts teeckende de Con. al veel dingen, en als hem vraegde wat doen soude, seyde, dat met de bagage konde gaen, en dan soo voort.

Blatwait hoorde dat met sijn koets evenwel mede gingh.

30 Dond.

Schreef aen mijn vrouw.

De Con. vertrock wat over sevenen.

Isac soudt mij 13 rijxd^rs voor 't peerdetje, dat hem had overgedaen.

Hoorde, dat een escorte van 5000 man de wegh tot naer Gendt besetten, en̅ de Con. geaccompagneert hebbende, de bagage mede secureren soude.

Soo wij aen tafel saeten, quam een knecht de tijding van 't overgaen van Huy seggen, daervan naermidd. de confirmatie hoorde uyt brieven aen Dijckveldt.

Naermidd. quam Rijswijck aentalmen met sijn sollicitatie, meenende de Con. noch gevonden te hebben. De plaets was met capitulatie over gegaen, en 't garnisoen met 2 stucken uytgetrocken.

Regende weder den ganschen dagh, en ick was bekom mert over de wegh van mergen.

Hoorde, dat de vader van Mylord Colchester doot was, en hij wel 6000 ℔ sterl. erfde, behalven een groote somme contanten.

[p. 420]

Ymant seyde aen tafel, dat de Keurvorst van̅ Paltz, br. van̅ Keurvorst van Beyeren, eyndel. Keurvorst van Ceulen geelig^t was, of sijne electie geconfirmeert.