Journaal van 21 october 1688 tot 2 september 1696. Tweede deel

[p. 370]

Julius.

1 Dond.

Was smergens boven, maer niet bij de Con., die uyt reed.

Naermidd. was Bax, uyt de Haegh, bij mij een tijdt langh, en wandelde daernae wat met hem in 't hooftquartier, de Con. uytwesende.

Seyde, in 't leger gekomen te wesen met de Rentm^r Zuerius, in een koets met 4 peerden.

Seyde van een Herault, in Brabant, een geslachtboom gekregen te hebben van̅ Baxen, van over ettelijcke hondert jaren.

Kreeg een brief van mijn vrouw naermiddagh. Schreef dat de Officieren van Bernicow hadden begonnen te lichten. Schreef haer savonts weder.

Savonts was bij de Con. even voor den eten, en teeckende de Acte van Boddenbroeck als Coronel van 't Regiment van Tisenhausen, die in Sweden een jonghe vrouw getrouwt had, en sijn Regim^t soo genegligeert, buyten sijn verloff uytblijvende, dat in seer slechten staet vervallen was, bij sommige comp^en geen 30 man zijnde.

't Verlof voor̅ broer van Bax, om dese campagne in Piemont te doen, wilde niet teeckenen, omdat op 't aenhouden van Bax ende Hubert hem daerin noch gequalificeert hadde Cap. L^t, daer de Con. seyde hij gecass^t was. Was over een actie bij Charleroy voorgevallen, daer hij was in geweest en̅ met de andere ging loopen.

2 Vrijd.

Smergens ten ½ 7^en, soo korts te voren weder ingeslapen was, quam de tentmaker van Leuven, die Isax tent vermaeckt hadde, omme mijn tent soo te maecken, dat de marquise aen het bovenste van mijn tent niet soude raecken, maer wierd ongemackel. wacker, in 't beste van mijn slaep zijnde, en̅ moetende de gansche tent afgedaen werden; waeren daermede doende tot 11 ueren.

[p. 371]

Smidd., soo de Con. aen tafel gegaen was, quam tijdinghe dat de Franschen in mars waeren; maer Rademaecker gesonden werdende om te gaen sien, bracht rapport dat de vijandt maer gefourageert had, en dat de trouppen, die men gesien had, maer de escorte van̅ fourageurs geweest waeren.

De Con. reed evenwel uyt kort nae den eten.

Was seer heet weder.

Omtrent 4 ueren was de vrouw van 't huys bij mij met een Paep, en versocht mijn cales, om mede naer Thienen te rijden, seggende die uyt de venster van haer camer te hebben sien staen, gelijck haer die leende. Was omtrent 5 of 36 jaer oudt, niet qual. gemaeckt, maer magerachtigh, niet fraey nogh leelijck, maer het teint wat gebrouilleert hebbende. Seyde, uyt Duytsland te wesen, en sprack Brabants met wat Hooghduyts daeronder. Daernaè had Raemaecker.

3 Saterd.

Was smerg. op 't Hoff, maer de Con. teeckende niet.

Was den ganschen dagh smoor heet.

Savonts ten 9 ueren de Con. mij in̅ antichambre siende, soo als naer sijn camer gingh, riep mij binnen en teeckende eenige dingen.

Tegen den avondt was Bax, uyt den Haegh, bij mij, en kreegh voor sijn broer niet als een simpel pasje om naer Piemont te gaen.

Sav. ten 10 ueren donder.

4 Sond.

Smergens was Geldermalsem bij mij en gaf hem choccolate. Hij hield mij soo lang op, dat als bij de kercktent quam, het te laet was om in̅ predicatie te gaen en de tent heel vol. Daernae was de Baron de Heyde, Coronel, mij besoecken. Naermidd. had de Fiscael over een sententie en een pardon.

5 Maend.

Smergens was de Con. op de jacht, maer vong niet.

[p. 372]

Voor̅ midd. hoorde de quade tijdingh, van dat 8 onser oorlogh-schepen, onder Hidde de Vries, gegaen om een vloot coren-schepen uyt Denemarcken komende, te onderscheppen, door Jan Bart met 12 fregatten geattacqueert waren, en drie daervan genomen, de rest haer hadden gesalveert te Tessel.

Smerg. was de Fiscael van Wouw bij mij.

Smerg. kreegh een brief van mijn vrouw en een van de Wilde's weduwe, noch wederom talmende om de depesches te mogen uytgeven, tot dat sij iets anders van̅ Con. soude gekregen hebben, ofte tot dat ick uyt het leger soude thuys gekomen wesen. Dat het waernemen der saecken haer noch wat divertering soude geven in haere desperate droefheit etc. Schijnende sij in alle manieren tijdt te willen winnen, om op de wederkomst van̅ Con. door Keppel of iemant iets tot hare intentie uyt te wercken.

Tegen den avondt ontbood mij de Con., en laste mij een brief te schrijven aen̅ L^t Admirael Almonde, om van onse schepen in̅ Middelantsche zee soo veel schepen te detacheren naer̅ Noort-zee, als hare Ho. Mo. souden goedvinden te ordonneren.

6 Dynsd.

Smerg. was Feron bij mij. Daernae de H^r van Zuylestein, versoeckende een order aen̅ Con. Raedt, om de hondertduysent gl., bij legaet van Pr. Mauritz aen sijn vader gemaeckt, gevestight te hebben op de goederen van̅ Hooghe en Laeghe Swaluwe, tot meerder sekerh^t voor hem, als de Con. soude komen te sterven.

Kien was een tijdt lang bij (mij), dewijl de Con. naermidd. uyt was. Seyde, dat hij niet meer te peerd wilde rijden, hebbende iets dat naer een breuck geleeck. Gaff hem de Actens voor de Regim^ten van̅ Hertoch van Holstein-Pleun en̅ van̅ Prins van Saxen Meyningen, om in de Con. kamer te leggen, hebbende hij al langh uytgestelt die te teeckenen.

[p. 373]

De Con. mij savonts voor̅ eten in̅ antichambre siende, sondt Keppel om mij te vragen of iets te teeckenen hadde, en als seyde van ja, riep mij binnen en teeckende.

Naermidd. was Pusterle(?) bij mij over eenige pretentien van rang.

7 Woensd.

Smerg. was van Wouw bij mij, en̅ liet ick de Con. even voor̅ eten eenighe criminele sententien teeckenen, daervan twee om te hangen. Smidd. liet mij Dijckvelt versoecken om bij hem te eten, hebbende, soo het schijnt, Hoorn ....¹⁾, sijn Secretaris, gesonden, met open commissie om gasten te nooden. Daer was de Prins van .....²⁾, de Baron Gurtz, de Gr. van Bergeyck, Minister van Spagne, de L^t Cor. Villanquian, en daernae quam d......²⁾ de Xiroz, Spaensche Envoyé in den Haegh. Gingh te voet daer nae toe en̅ quam met mijn cales wederom.

1) Ouduidelijk.

2) Niet ingevuld.

2) Niet ingevuld.

8 Dond.

Schreef smerg. aen mijn vrouw, om te seggen aen J. de Wilde, dat noch persisteerde in mijn vorige resolutie. Schreef oock aen̅ Raetsh^r van der Meulen, aen broer Christiaen en Schuylenburgh voor̅ H^r v. Zuylestein, om 't legaet van 100000 gl., bij Pr. Henrick aen sijn vader gemaeckt, te doen vestigen door den Raedt, op de Hooghe en̅ Laeghe Swaluwe.

Bracht de leste brief aen̅ Con., om te teeckenen, maer seyde, dat genoech was als ick schreef.

Savonts ontbood mij de Con., om een antwoord te schrijvan aen̅ Gec^de Raden in Zeel^de, die savonts noch half schreef.

Praete naermidd. een tijdt langh in̅ antichambre met de vrouw van thuys.

9 Vrijd.

Smerg. was bij de Con., die mij brieven te schrijven gaf aen̅ ghene, die de haringhbuysen convoyeerde, om op de Rivier v. Edenburgh te loopen, soo bij Bart gejaeght wierd. Dese brief sond smergens omtrent 11

[p. 374]

ueren met een expresse aen̅ R. P^s Heinsius, en gaf mij de Con. een brief aen hem, die naermidd. vond, dat vergeten had te laten afgaen, en deed het in̅ naermiddach.

Naermidd. was joff. Tondi bij mij, en bekende dat sij met Wallerman getrouwt was, maer seyde dat niet bij hem slapen soude, voor dat hij geavanceert soude zijn. Was mager en leelijck geworden.

Tegen den avondt had men de vijandt hooren salvos schieten met canon en musquetten, soo men meende over het innemen van Gironne.

10 Saterd.

Smerg. was Dijckveldt in mijn tent, de Con. wachtende, die uytgereden was. Leende hem een tome van̅ Galanteries des Rois de France, die hij vondt leggen. Seyde mij, dat ick er nu weder heel wel uytsagh, maer dat een tijdtlang geleden ick er soo geel uytgesien had, dat hij meende ick het niet lang soude maecken, en dat de Con., daermede hij daer oock over gesproken had, het oock seyde. Gaf hem choccolate.

Geldermalsem quam mede in̅ tent en gingen wij alle dry smidd. tot Dijckvelt in 't dorp Roosbeeck eten. Daer waeren noch een Prins van Anhalt, den Envoyé Schutz, een dicke Baron Lilly, Sweed, Geldermalsem etc. De Prins voorz. bracht ick aen 't Hoff. Daer was oock Noyelle.

Savonts riep mij de Con. binnen, Keppel daer oock wesende, teeckende eenighe dingen, onder andere een sententie, om 2 Dominicaner monnicken, hebbende in ons leger gespionneert en̅ onse soldaten willen debaucheren, te hangen, de eene Roger genaemt.

Keppel was binnen, en willende uytgaen, deed hem de Con. blijven.

De broer van̅ Secretaris Slingelandt was in dese tijdt hier, en solliciteerde, soo men seyde, de plaetse, door̅ doot van van Hoven, Secret^s van̅ Gn̅alit^s Rekencamer,

[p. 375]

vacant zijnde, en̅ soo men seyde, wel 3 a 4000 gl. sjaers weerdt zijnde¹⁾

1) In margine: Dese heeft een soon van ....(?) gekregen.

11 Sond.

Meende smergens in̅ kerck te gaen, maer als daer sondt sien (meenende dat het maer quartier over 9^en was), quam men mij seggen dat het daer al heel vol was, daeruyt sagh, dat mijn horologie most stilgestaen hebben.

Naermidd. was daer veel gesegh, of de vijand desen morgen gemarcheert was en̅ te Tongeren gekomen, maer savonts wierd weder geseght, dat de vijandt maer een kleyn mouvement gedaen had en̅ noch in sijn campement was bij S^en Truyen.

Was seer koudt en̅ seer winderigh weder al zedert gisteren avondt.

Savonts had een brief van mijn vrouw en̅ een van Jan Wiljet.

Mijn vr. schrijft, dat de brief die ick laetst (van) Joff. de Wilde gehadt hebbe, door de Predicant Amia gedicteert was, en̅ dat sij nu all aen̅ Predicanten liepen klagen, dat men haer uyt de Secretarye wilde setten, en̅ dat seer verwondert waeren dat ick een man als Wiljet in̅ dingen van̅ Secretarye wilde employeren, en̅ dat haere beyde neven Hulsten daerin oock gansch niet wel te vrede waeren.

Schreef daerop aen mijn vrouw de volgende dagh, dat op sulcke discoursen sij wat scherp most antwoorden.

12 Maend.

Portland hadde geseght, dat hij meende dat in 2 a 3 dagen souden decamperen.

Was noch continuelijck seer quaedt weder van koude, regen en windt.

Naermidd. was de Griffier van̅ Crijchsraed, du Val, bij mij; bracht 2 sententien van deserteurs.

Savonts was bij de Con. even voor den eten, en hij teeckende; was redel. vrundelijck. Praette langh met Noyelle

[p. 376]

en̅ den Hertogh van Pleun, daerop inkomende, groete mij met een beleeftheit.

J. Tondi was heen en̅ weer bij mij naer- en̅ voormiddach, had smerg. noch een jong meisje van Thienen bij haer.

13 Dynsd.

Smerg. quam de Fiscael van Wouw seggen, dat Myl. Portland hem geseght hadde dat de Con. aen̅ 2 Dominicaener monnicken gepardonneert hadde; depescheerde het pardon.

De Koningh gingh eten tot de H^r v. Ouwerkercken.

Tegen den avondt de Con. uytwesende en̅ het weer redelijck, wandelde wat naer̅ kandt van het dorp, en̅ daernae in het hooftquartier.

14 Woensd.

De Con. was smergens op de haesejacht met de hondetjes van̅ Gr. van Nassau, maer vong niets.

Het weder veranderde en̅ den regen en̅ windt hielden op, hoewel het den dagh te voren, wesende S^t Medart, en̅ in onsen Almanach S^te Margriet, geregent hadde.

Naermidd. was besigh met mijn eygene saken en̅ geldt wat te schicken; was savonts maer heen en̅ weder op 't Hoff, gaf een brief voor de Con. aen Kien.

De Secretaris van Myl. Athlone schreef aen van Hulst, dat Mylord ordre soude geven aen de nieuwe Regimenten van hare Acten op te laten maecken, maer dat met dat van̅ Hert. van Pleun sich niet geerne moeyen soude.

Daernae doet daerbij, dat men de naemen van̅ Officieren in̅ selve Regimenten niet wel sal konnen opgeven, voor dat alle de trouppen bij een souden zijn.

15 Dond.

Kreegh smergens een brief van Oudeghein. Schreef, dat hoopte sijne affairen in Duytslant haest souden en estat wesen, en̅ dat hij dan de H^te van Dijckveldt en aen mij brieven van recommand^te tot de executie soude versoecken.

Sam. Hulst quam mij seggen, dat op het schip van Cap^te la Cave 2 dochters en een soon van̅ H^r Citters gebleven waeren, doordien hij te schielijck gewendt hadde. Dat

[p. 377]

hij meende dat sijn meidt Truytje daer mede op geweest was. Mijn vr. in een brief, die dese mergen kreegh, spreekt van vier van sijne kinderen. De Couranten maer van drie, en̅ in alles van 300 menschen op dit schip gebleven.

16 Vrijd.

Was smergens en naermidd. boven, maer wierd niet binnen geroepen.

Schreef aen mijn vr., dat niet wel konde geraden vinden het goedt door middel van Spijsmaker over te maecken, maer dat sij door Wiljet soude doen sien, of ymant hier in 't leger geldt van mij wilde ontfangen, en̅ het eerst aen haer geven in̅ Haegh.

Smerg. was Grancourt bij (mij) over een Acte van Capⁿ, die hij most hebben van̅ comp^e van een Cap. Ritm^r onder de Gr. van Tilly, die op̅ laetste revue bij de Con. plotsel. gecasseert was, over seker aenbrengen van een ruyter.

Was seer heet weder.

17 Saterd.

Naer den eten was j. Tondi weder bij mij met hetselve meisje van Tienen, van̅ 12^e deser.

Daernae was de Professor van de Velde bij mij, met noch twee andere Professoren.

Seyde, dat nu in Vranckrijck en̅ Italien het al te mael Cartesianen waeren.

Seer heet en stil weder.

Iemant seyde aen tafel, dat de vrouw van Roosbeeck met een soldaet getrouwt was.

Savonts de Con. mij binnen doen roepen hebbende, vraegde naer̅ dingen die te teeckenen had, en̅ die doorgesien hebbende, teeckende een Ritm^rs Acte voor Villarnoul of Grancourt, en noch een voor Expalude als Monstercommissaris.

Van te voren had laeten vragen naer̅ compagnien, in garnisoen te Hulst, door̅ Gn̅ael Majoor Heukelom, die de clercken seyden niet te konnen geven, doordien den Hert. van Pleun en Wirtemberg voorleden winter patenten gegeven hadden, sonder daervan kennis aen 't comptoir te geven.

[p. 378]

Ick seyde dat sav. aen̅ Con., en dat daerover aen die Heeren soude spreken, of dat anders daer groote confusie uyt soude konnen komen, dat de Con. mij belaste te doen.

18 Sond.

Was smergens in̅ Fransche kerck ten Avontmael.

Blatwait nooyde mij smidd. ten eten in het dorp. Daer waeren 16 menschen en de gasten wel getracteert. Had velerhande goede wijn, principal. palm-wijn.

Savonts te voren had een joff., seer wel gekleedt, naer mijn wesen vragen, en wel een uer, soo mijn knegt seyde, mijn gewacht. Als ick niet en quam, had sij haer cachet in mijn tent gelaten en̅ geseght, dat haer wel kennen soude aen haer wapen, willende anders haer naem niet seggen, en een man van niet veel slagh, in 't blaeuw gekleedt, die met haer gekomen was, had geseght dat haer niet en kende. Van daeg thuys komende, wachte mij die op 't pleyn en seyde, dat m^r de Fay haer doen komen had om de Con. te spreken, en geseght, dat de Keurvorst van Beyeren van haer aen̅ Con. gesproken had, en̅ dat de Con. geseght had haer te willen spreken. Dit seyde aen Portland, en̅ dat haer doen seggen hadde aen sijn camer te komen tegen 3 ueren. Van Blatwait thuys komende ten 4 ueren, seyde men mij dat in een camer of keucken bij Myl. Portlands camer was, en dat Myl. Portland sliep. Ick seyde tegen Portl. knechts, geen groote lust hebbende om met haer te spreken, dat sij se laten wachten souden. In 't eynde sprack hij baer al een tijdt lang, en als ick hem, in̅ antichambre komende, vraegde of het de pijne weerdt was haer aenbrengen te hooren, seyde hij, het soude wel konnen wesen, of iets in die sin, en binnen gaende bleef daer lang, en̅ sij noch al vrij langh in Portlands camer. Kien seyde, dat sij wel gekleedt was, maer leelijck.

In de antichambre sprack den Hertoch van Pleun en die van Wirtenberg over dat werc van̅ patenten, Pleun

[p. 379]

seer beleefdel. belovende, dat daer ordre in soude stellen; den anderen oock, maer niet soo beleeft.

Praete een tijdt langh met S^r Henry Bellasis, voornemel. over 't maken van̅ Brigadiers, Gn̅ael Majoors etc.

19 Maend.

Smergens deed mij de Con. binnen roepen en̅ teeckende. Was beleeft en praete van 't weer. Uytkomende, noode mij Dijckveldt, om met Schutz tot sijnent te komen eten. Reed met Schutz daer nae toe voor aen in 't dorp. In 't eynde van̅ maeltijdt quam den Hertoch van Pleun daer, en neérsittende praete wel 3 quartier uers.

Smerg. was de Keurvorst van Beyeren bij de Con. geweest en een krijchsraed gehouden, den Hertogh van Pleun seer inclinerende, om de vijandt tot een slagh te forceren. Hij was beleeft en bracht het mij eerst.

Dijckvelt seyde iet chocquants, daer hem weder wat op seyde. Hij vertelde veel van 't Fransche Hoff, en̅ de intrigues, daer voorgevallen, doen hij Envoyé geweest was; maer de substantie was vrij veel genomen uyt een boeck, dat ick hem over eenige dagen geleden geleent hadde, genaemt: Les Galanteries des Rois de France.

Doen bij de Con. was, seyde hem, dat die Brigadiers meenden te werden seer impatientigh waeren om haere Actes van̅ Con. te hebben. Hij seyde: noch niet.

Reed naer 't dorp tot Dijckvelt met Schutz sijn cales, de mijne geleent hebbende aen de vrouw van̅ Con. huys, om mede naer Leuven te rijden.

20 Dynsd.

Was smerg. in̅ antichambre. Den Hert. v. Holstein sprack mij daer eerst aen beleefdel. in̅ Con. presentie.

Daer was tijdinge, die Blatwait, uyt de Con. camer komende debiteerde, dat eenige van onse schepen in̅ Straet 50 a 60 schepen genomen hadden uyt Sweden en Denemarcken, met coorn naer Vranckrijck gaende.

Van te voren was de jonge Slingel^t bij mij met noch een, die niet kende, seggende naer Holl^t te willen, als wij

[p. 380]

(gel. geseght wierd) mergen of overmergen souden komen te marcheren.

De Con. was smergens uyt, om reveue van een Regiment of twee te peerd te doen, het eene dat van Myl. Essex. Att bij .....¹⁾.

Savonts voor dien dagh had seer hard gewaeyt.

Smiddachs, soo naer̅ tent gingh om te eten, quam een bedelaers meisje van 6 a 7 jaer, die smergens wat duyten gegeven had en noch een reys of 2 iets, en seyde dat haer moeder een fraeye joff. voor mij had, en of ick se eens sien wilde, noch eens repeterende: het is een fraeye joffrouw.

Savonts hoorde men, dat men overmergen voor seker soude marcheren, zijnde wij 18 of 20 duysent man stercker als de vijandt, die de meeste luy niet en geloofden dat een bataille soude hazarderen, maer sich posteren voor de Mahaigne, om daer achter te konnen gaen staen, indien men hem soude willen attacqueren.

Naermidd. was de vr. van Roosbeec bij mij, bedanckende voor dat haer gisteren en van daegh mijn kales geleent hadde, om hierin van Leuven te gaen.

1) Niet ingevuld.

21 Woensd.

Hoorde smergens, dat de marsch mergen aengaen soude.

Gingh boven, en̅ liet door Kien een dingh aen̅ Con. teeckenen, daer wat haest aen was. Hij was dese mergen niet uyt, en gingh niet langh daernae aen tafel. Joff. Tondi quam aen mijn tent, soo als aen tafel geroepen wierd. Klaegde dat seer sieck geweest en̅ bloedt gespogen, vere aut falso.

Naermidd., tegen den avondt, naer 't Hoff. gaende, seyde mij Mellin, mij tegen komende, dat men mergen niet marcheren soude, tijding gekomen zijnde dat de Franschen haer achter de Mehagne geposteert hadden.

Een Frans Coronel en Marquis, die een partij van de

[p. 381]

onse gevangen had, soo hij in̅ barge van Namen naer Huy gingh, sprack voor op 't pleyn met de Con., soo hij uytgingh, en dat omtrent ¼ uers. Had hem seer verwondert over de schoonheit van ons leger.

Had gisteren een brief van Tet de Willem, om een Cadet, die neef was van Mad^lle du Hou, die bij haer woonde, tot avancement te recommanderen. Was in obligeante termen.

22 Dond.

Smergens was weder een gesegh van sanderen daeghs te marcheren. Was op het Hoff. De Keurvorst van Beyeren was naemidd. langh bij de Con.

Ten half 7^en quam Car. Hulst mij seggen, dat wij sekerlijck souden marcheren, en̅ dat gehoort hadde dat Keppel ordre van̅ mars hadde, maer dat geen ordre gekomen was om daervan copyen te schrijven. Dat die ordre van̅ marsch medebracht, dat men snachts ten 12 ueren soude marcheren, en̅ dat men geen wagens noch karren, maer anders niet (voor de Con. self) als bastpeerden soude medenemen. Dit quam mij onverwacht en̅ seer onaengenaem voor. Gingh boven en liet de Con. door Kien vragen (het was doen wel 8 ueren), wat de Con. geliefde dat ick doen soude. Hij quam een weynich daernae weder uyt, en̅ seyde dat ick niet en behoefde mede te gaen.

Elck een quam dese mars onaengenaem voor.

Soo gingh naer bed, en̅ de Con. vertrock snachts ten 12 ueren.

Smergens telde 1000 gl. aen̅ quartierm^r van Warfuse, voor van Eck, Majoor van sijn Regiment, op assignatie van̅ Solliciteur Ouwerschie, die aen mijn vr. sondt, om in̅ Haegh den inhoudt daervan te ontfangen.

23 Vrijd.

Stondt smergens ten half 4^en op, en een uer daernae vindende Expalude in̅ boomgaerd, nam hem mede in mijn cales, en̅ reden tsamen van Roosbeek naer Bevecum of Beauverchin (sic), 5/4 uer weeghs, met alle de groote bagagie van 't Leger.

Was schoon en̅ heet weder.

[p. 382]

Hadden 2 Regimenten dragonders en̅ twee te voet tot onse escorte. Gingen te Bevecum camperen in een retrenchement, dat laetstmael, doen wij in 't Clooster van 's Hertogen-dal campeerden, den 13. Jun. daer gemaeckt was. Spijsmaker met vele excusen gaf mij een fricassee de poulet.

Expalude was savonts in mijn tent; Seyde dat er noch twee Regimenten, bij ons campem^t gekomen waeren, dat Boddenbroeck een van̅ Coronels was, die haer Regimenten hier hadden en̅ daer self bij was.

24 Saterd.

Bleef daer camperen, en̅ hoorden niet dat bij het Leger iets sonderlings voorgevallen was.

Expalude quam smergens bij mij en̅ hield hem ten eten, Spijsmaker mij meer eten besorght hebbende als daeghs te voren.

Weynich voor̅ middagh quam daer ordre, dat de groote bagagie weder bij het Leger soude komen, en̅ soo de tijdt daertoe te kort was, dat die te Judoigne snachts blijven soude. In de marche rencontreerde de cales van de Baron Gurtz, daer noch in waeren den Hertoch van Havré en de Conte de Moucron. Spraken mij aen en̅ groetede mij als kennis, hoewel ick den Hertoch zijn aenzicht vergeten hadde. Resolveerden te Judoigne te blijven, en̅ raeckten in 't huys van eenen l'Escaille, een Advocaet, kennis van̅ Hertogh, die ons logeerde soo goedt hij konde, mij in een bedt, dat niet veel en docht en vol vloyen was. Den Advocaet versocht een sauvegarde voor sijn huys en goedt te Judoigne. Kost de gansche nacht niet slapen van̅ hitte en̅ onlusticheit.

Den Hertoch was mij seer beleeft en att wat savonts met hem, gevende ten besten een fles met rijnsche wijn, die medegebracht hadde.

25 Sond.

Was weder seer vroegh op, maer den Hertogh langer talmende en̅ noch in de miss gaende eer vertrecken wilde, was het wel 8 en̅ meer eer ick vertrock, nemende in mijn cales een soon van l'Ecaille; hadde te Leuven

[p. 383]

gestudeert. Hij leyde mij een nadere wegh langhs de bosschen, en̅ quam omtrent half negen te Mont S^t André, een uer van Judoigne wesende, daer het Leger voor gecampeert lagh, en̅ de Con. logeerde in een seer kleyn en slecht huysje.

Op de kerck hier stondt een groot beeldt van S^t Andries.

Was extraord. heet weder.

Ick campeerde bij een beeck, daer menichte peerden den ganschen dagh quamen drincken, konnende nergens op de hoochte, daer de Con. quartier was, goede plaets voor mijn tent vinden.

26 Maend.

Smergens gaf aen̅ Quartierm^r van̅ Graef van Warfusé 1000 gl. aen goudt, om aen deselve Graef te geven, gevende hij mij daertegens eene assignatie op joff. Limbertina Lieshout, om aen mij of mijne ordre te betalen deselve 1000 gl., sij zijnde de weduwe van sijn gewesene Solliciteur, en̅ noch in die qualit^t dienende nevens meer andere.

De Con. ontboodt mij en laste een simpele recredentiael te schrijven aen̅ Prins van Serclaes, die hem Trougnée gesonden had om hem te spreken over dingen ‘qu'on ne pouroit pas fier au papier.’ Teeckende noch eenige andere dingen. Vraegde mij van mijn reys naer 't campement en was vrundelijck, sprack van 't weder etc.

Sagh op sijn tafel een brief leggen, in cijffer geschreven, welkers gelijcke in langhe niet aen mij gegeven hadde.

Vindende mij niet wel gecampeert aen 't voorz. beeckje voorz., en̅ Capⁿ Eck, van̅ Garde, mij een plaets aenwijsende, daer hij seyde dat beter soude wesen, niet verr van Myl. Portlands tenten, liet mijn tent daer brengen. Vond daer de 2 neven en Adjutanten van̅ Lord voorz., sittende en drinckende vin de Champagne met Dorp. Dronck een glas of twee met haer.

27 Dynsd.

De Con. was smerg. ten 4 ueren al op en ging ten 7 uyt.

[p. 384]

Naermidd., op raedt van Sam. Hulst, ging van̅ plaets van gisteren camperen aen̅ andere zijde van des Con. huys, op een fraey effen veldt, op de kant van̅ hoochte, daer naer̅ laeghte een aerdigh gesight was naer de kant van het beeckje, daer ick bij gestaen hadde.

Het meeste gesegh was, dat de vijand sijn grove bagagie wegh gesonden hebbende over de Mahaigne (sommige seyden over de Maes), van meeninge waeren om in onse marche, die souden konnen doen naer̅ kant van Vlaenderen, te prevenieren, en̅ ons te obligeren om Brussel en dat quartier te naederen, en̅ de fourage van ons eygen landt te consumeren.

28 Woensd.

De Con. was smergens weder seer vroegh uyt, en̅ hield voor de middagh krijchsraed onder een boom op een hooghte.

Car. Hulst ontboden hebbende seyde mij, dat daer groote apparentie van een mars was, dat de bagagie weder terugh naer Judoigne soude gaen, maer ick seyde dat mijn carr meende te laten met ons Leger volgen, en seyde hij, dat als verleden donderd, ordre gegeven was om geen wagens of carren mede te nemen, daer van niet te min een groote menichte mede gegaen was, en̅ dat Blatwait onder andere sijne sess wagens had mede gehadt.

Een soon van̅ Burgem^r Briel, van Delft, was bij mij over een Acte voor hem en̅ sijn broer van de jacht. Oock een man over de obligatien, die de Con. aen̅ Rhijngravin overgegeven hadde, zijnde tot laste van̅ gemeene middelen van Holl^t, en̅ die sij nu verkoopen wilde, om de Graef van Salms, naer Duytsland gaende, het geldt mede te geven.

Expalude vertelde, dat de soon van̅ H^r van Noortwijck seer amoureux was van wijlen de Commis Noortwijck's dochter. Dat Noortwijck self, eer hij quam te trouwen met sijn vrouw (doen joff. de Taillefer), seer qualijck van haer gesproken had.

[p. 385]

29 Dond.

De Con. gingh smergens vroegh met de fourageurs uyt naer de Mahaigne, daer eenige bruggen over laghen, en men meende dat bij dese occasie wel iets soude mogen te doen komen. Omtr. 11 ueren hoorde men 3 canonschoten gaen, 't welck het geordonn^de signal was, als de fourageurs haere trossen souden moeten afwerpen en sich retireren. Dit maeckte vrij wat alarm in 't Leger, al of men aen malkanderen soude gekomen hebben, maer 't volck in̅ naermidd. thuys komende, was daer niets gebeurt, en̅ alleenl. van heel verre een deel esquadrons over de Mahaigne gesien, die men meende, dat dienden om de vijandts fourageurs te decken.

Kreeg een brief van mijn vrouw, daerin seyde, dat sij de koets, daer haer van geschreven hadde, gekocht hadde van Putman, hebbende hij die doen maken, voor sijn scheyding, tot sijn vrouws gebruyck; dat sij daer 1000 gl. voor gegeven had, en̅ meende goede koop te hebben. Schreef, dat Soasso haer soo had laten weten, dat er 8 Oostindische schepen in Texel binnen waeren geloopen.

De H^r v. Diest was bij mij over sijn saeck van̅ Dom-Proosdije van Uytrecht. Vertelde mij, hoe hij omtrent Nimmegen over .. jaer geattacqueert en verraderlijck met een mes van achteren gesteken was door een schelm, die der noch 3 bij hem had, en hij, vallende, al de steken gekregen had, daer hij noch de leelijcke lickteeckens van in sijn aensicht etc. hadde. Dat die moordenaer door volck, daer bij komende, geslagen en̅ gevangen was, maer door een verkleede paep, in̅ Fransche tijdt te Nimmegen hem onthoudende, laten eschapperen, en daernae dienst hebbende genomen en̅ hem tegen sijn Offic^r opposerende, geharquebuseert was, en alsdoen dit feyt bekent hadde. Dat in 't vechten en̅ 't worstelen van Diest hem sijn goudtbeurs etc. gepresenteert hadde te geven, maer hij geantwoordt hadde: je moet sterven.

30 Vrijd.

Smergens quam van Diest naer̅ brief van̅ Con.

[p. 386]

aen Gedep^de Staten van Uytrecht sien, die gisteren avondt door Kien hadde laten teeckenen, en gaf mij voor de depesche 6 dubbelde ducaten, hoewel die seer weygerde te nemen.

De voorgaende nacht had het seer sterck gewaeyt, en mijn tent in peryckel geweest van om te vallen. Dit duerde noch tot de middach.

De Con. gingh niet uyt voor savonts.

Liet mijn peerden en koets boven, daer mijn tent stondt, komen. Was guer en koudt weer.

31 Saterd.

Liet mijn peerden weder op de oude plaets beneden brengen, om dat boven, daer mijn tent stondt, te koudt stonden in dit guere weder.

Naermiddach was de Graef van Tilly bij mij, om te spreken van verschot, dat hij aen̅ compagnie van de jongen Cabillau gedaen had, eer Cabillau die kreegh, en 't welck hij niet weder van hem konde krijgen.

Smergens was de Con. met den Keurv^t van Beyeren op de haese-jacht.

Sav. seyde van Hill, iets gehoort te hebben van Top, van eenigh mouvement, dat men aen ons Leger soude doen doen, om de vijandt in sijn marche, als die soude willen doen, te prevenieren, sonder nochtans te decamperen.