Journaal van 21 october 1688 tot 2 september 1696. Tweede deel

[p. 352]

Junius.

1 Dynsd.

Was smergens op het Hoff, en vraegde mij de Con. en passant wanneer gekomen was.

Smiddachs att tot Buerstede, die, gelijck alle jaer, sijn boere-pachters te gast hadde, met sijn soon en eenen jo^r .....¹⁾. Hester, dochter van sijn dochter de Clercq quam daer in en̅ bracht een schotel asperges mede.

Naermidd. gingh met de jonghe Buerstede om den brandt, die in̅ toren geweest was, en̅ de gesmolte en gevallene clocken te sien, en wandeldeń daernae noch eens door de kermis.

1) Niet ingevuld.

2 Woensd.

Gisteren mergen sprack mij de R.P. Heinsius vrundelijck aen op 't Hoff, en gaf mij een brief van N. van der Meulen, die in 't Hoff is, die een saeck van een pensioen voor een arme weduwe recommandeerde.

Van te voren waeren de 2 joff^en Barlicum bij mij, daer van de jonghste, Marie, seyde, in Engelandt getrouwt te zijn met een Predikant, genaemt de Cocq, en̅ dat sij apparent geweest was van eenen anderen te krijgen, die ouder was als dese en̅ fraeye middelen had, maer dat daer (dit seyde sij tusschen haere tanden) quade tongen tusschen beyden gekomen waeren.

De Con. ontbood mij smerg., en deed mij een brief uytschrijven naer sijne minute aen̅ Gn̅al Major Heide, om hem te recommanderen sijne trouppen van̅ K.V. van Brandenburg, bij een te trecken tot defensie van Luyck, waerop de vijand, naer men vernam, principal. het oogh hadde. Hij hield de minute.

Savonts vond de eene nicht Bax, van den Haegh, bij de oude Buerstede. Was naer haere jaeren niet leelijck, maer seer vet.

[p. 353]

Van te voren had met haer broer (de Schout van̅ Hage) geweest noch wat over de kermis, daer een quacksalver ageerde op een theater.

Vraegde savonts de R.P., of hij aen̅ Con. gesproken had over die saeck, bij van der Meulen gerecommandeert. Hij seyde, dat hij hem over geene saken gesproken hadde, als daervan hij hem gevraeght hadde.

Savonts had discours met jonghe Rhijngraef, al. Graef van Salms genaemt, die seyde wegh te gaen in de Keysers dienst, en daerover met de Con. gesproken te hebben, die hem geseght hadde hem niet te konnen afraden de voorslagen, die men hem van daer dede, te accepteren, die waren, soo men seyde, van hem Generael Major en eerste Edelman van̅ Camer te maecken. Stondt hier over en talmde, willende mij doen spreken aen̅ Con., soo dat blijde was van hem af te zijn.

Neef van Amelisweert seyde mij, dat n. Marie Zuerius oudt wierd en afging, en dat sij alle nacht de koorts kreeg.

Savonts, als de Con. hem ontkleede, bracht 2 a 3 dingen te teeckenen, die wegh mosten, en praete hij vrundel., onder andere mij al lacchende wijsende een nieuw bedt in sijn slaepcamer, daer een ......¹⁾ over was, reyckende schier aen̅ solder, die vrij hoogh was, soo dat men het sonder lachen niet wel konde aensien. Daernae noch van̅ schilderijen aldaer, door een Antwerpenaer gemaeckt, sprekende, seyde: hoe verr sulje mergen gaen, tot Antwerpen? Daerop jae seyde.

1) Niet ingevuld.

3 Dond.

Smerg. ten ½ 8^en vertrock in mijn cales van Breda naer Antwerpen. Peisterde smiddachs te Westwesel, daer qual. 2 eyeren konde krijgen, door de menichte van passagiers.

Logeerde op de Maire in̅ Stadt Brussel; de vr., die

[p. 354]

bij gevall voor̅ deur stondt, en̅ die ick nae een andere herbergh vraeghde, mij innoodende.

Was noch al, gel. eenige dagen te voren, nat en vuyl weder.

Seyde die vrouw, dat le Laboureur, de fameuse cabaretier, bij occasie van een oploop, 7 of 8 maenden geleden, van sijn peerd gevallen was en sijn eene been gebroken had, noch met een cruck gaende; dat sijn dochter met sijn cock getrouwt was.

Smerg. was de oudtste j.v. Barlicum noch eens heen en weer bij mij.

4 Vrijd.

Vertrock smerg. eerst ten 9 ueren, door talmerije, onder anderen Dammis, mijn jonghen, een flesje met eau de la Reine de Hongrie bijkans heel uyt hebbende doen loopen in mijn nacht-tabbert, doordien het stopsel daer niet op gedaen hadde. Quam omtrent 1 ueren te Mechelen, daer at in̅ Swaen, op̅ marckt, met van Borsen (Geldermalsem) en̅ den Envoyé Schutz. Daer was seer excellente gesode snoeck en seer groote scholl.

Geldermalsem vertrock naer Brussel, om daerover naer 't Leger te gaen.

Mijn bagagie en karr eerst ten ½ 3 aenkomende, resolveerde snachts te blijven, en den volgende dagh vroegh naer Bethlehem, daer het Leger was en̅ de Con. gisteren gekomen was, te vertrecken.

Savonts schreef een deel van dese annotatien, die ten achteren was.

5 Saterd.

Gingh smerg. ten 6 ueren met den Envoyé Schutz in mijn coets naer Bethlehem, bij Leuven, en̅ hadden een quade wech, nat en vuyl, en̅ hoogh en laegh. Hieromtrent waeren, soo men seyde, 30 bataillons van ons Leger aengekomen en̅ gecampeert.

De Con. was uyt om de reveue daervan te doen, en wierd geseght, dat hij niet wel tevreden was over de swackheit van vele.

[p. 355]

Raeckte bij Capⁿ Welderen, van 't Regiment Gardes, dat dicht bij 't Hoff campeerde, en at smidd. bij hem in sijn tent, daer noch eenighe Officieren waeren, en̅ onder anderen Henrick van Ouwerkerck en Ferier.

De Con. quam ten 2 ueren thuys.

Tegen den avondt sond een bode naer Mechelen, maer die eerst sanderen daeghs smergens soude vertrecken, daer de schipper van mijn schip had geseght, als ick van Antwerpen vertrock, ten eersten te sullen komen met de bagagie, die ick daerin gelaten had, meenende dat wij wat te Bethlehem souden stil blijven, maer hoorde dese naermidd. van Sam. Hulst, dat binnen een dagh of 2 wel souden mogen vertrecken naer Sombref. Was daerover seer verlegen, sullende lichtel. die bagagie, daer mijn tent oock onder was, niet krijgen.

Att savonts aen Isax tafel, hoewel hij mij dede versoecken om aen die van̅ Con., die in sijn camer att.

6 Sond.

Kreegh savonts noch geen tijdingh, noch de bode quam niet wederom.

Was niet bij de Con., die zedert eenighe tijdt niet soo dickwils om mij sondt als te voren.

Savonts was wat in̅ eetcamer, daer de Con. brieven sat en̅ las, die met de post uyt Hollandt gekregen hadde.

7 Maend.

Smerg. quam noch geen tijdinge van 't bagagieschip.

Hulst seyde, gehoort te hebben van ons vertreck tegen woensdach. Thoonde mij een minute van een brief, die de Con. schrijven soude aen̅ Staten van Holl^t, om te recommanderen de betalinge van̅ leveranciers van haver en̅ hooy, en̅ insgelijx van die het broodt leverden. Dese minute, seyde hij, dat was van de handt van Fred. Rooseboom, 't welck mij vremde gedachten gaff, als of hij die noch al hadde op mijne charge, volgens 't ghene hij een jaer of twee geleden eens seyde aen tafel, wanneer mij plaets schickende seyde, dat hij hoopte dat hem oock eens

[p. 356]

plaets maecken of schicken soude, of iets in die sin, dat doen ongemerckt liet doorgaen.

De Con. ontbood mij in̅ naermidd., en gaf mij te doen, seggende dat flus de andere dingen soude teeckenen, die sagh dat ick had. Savonts teeckende, maer stelde noch uyt alle de Actens van het Regiment van Barnecow, die hem presenteerde; dede een electie van Rotterdam veranderen, naer de minute van ick weet niet wie.

Kien sat savonts wat in mijn camer en prate; seyde, dat de Con. hem voor 3000 gl. sjaers aen goedt gegeven hadde in Ierland van̅ confiscatien.

Was den ganschen dagh seer heet weer.

8 Dynsd.

Smergens was de H^r van Dijckveldt bij mij, over een ordre op hem, daer Sam. v. Hulst 6000 gl. in geset hadde, in plaets van 600.

Sprack van de Wilde, die ick seyde goede en quade qualiteiten gehadt hadde, en̅ dat hij vrij een groote pillard geweest was; dat hij avoueerde, en seyde, daer exempelen van te weten.

Was weder seer heet weer.

Smiddachs had noch geen tijdingh van mijn schip, hoewel daer 3 boden op waeren. Gisteren schreef aen mijn vrouw, dat het niet en vernam, en de groote verlegentheit daerin wesen soude, soo niet en quam eer wij quamen te marcheren.

Gisteren miste een van̅ 2 paer hanschoenen, die hadde, met goude franjen, mijn jongen daer niet van wetende.

Omtrent 5 ueren eyndelingh quam een van de boden, die op 't schip waeren, seggen, dat het te Mechelen aengekomen was, en sond ick Barent, mijn koetsier, daer nae toe, om het goedt sanderen daeghs smergens vroegh daervan af te haelen, en̅ in de koelte te Bethlehem te brengen: want het desen dagh noch heeter als daeghs te voren was.

De Prior van 't Clooster quam mij versoecken om een sauvegarde of twee gratis te hebben, die hem gaff.

[p. 357]

De Con. had sijn houte huysje laten komen, omdat te Beverum, daer Hulst seyde dat wij stonden naer toe te gaen, geen huysen meer geheel wierden geseght te wesen, zedert dat de vijandt het verleden jaer daer gelegen had, en̅ dat alsdoen daer oock quade sieckten geweest waeren.

9 Woensd.

Naermidd. omtr. 5 ueren, als de Con. van tafel was gekomen, ick staende in̅ thuyn, quam Portland daer met noch 3 a 4 andere, en siende mij staen speculeren, vatte mij van achteren om 't lijff, en cacheerde hem selven als ick omsien wilde, raeckten daernae aen̅ praet van̅ wurszebaumen, van̅ reusen-graven op den Hummeling etc., wel een half uer langh.

Was alle dese dagen niet wel gesint geweest, eensdeels om het achterblijven van̅ bagagie, anderdeels om dat de desordre sagh in̅ secretarye, ick de Wilde's weduwe niet wel konnende vertrouwen aengaende het uytgeven van̅ Acten, en̅ mijn vrouw meenende dat sij mij bedrogen.

Sprack Sam. Huls van dat de commis van 't hooymagazin mij geseght hadde, dat hij sich Onder-secretaris van̅ Con. liet noemen, dat hij ontkende en̅ seyde, nooyt geen andere qualiteit als die van clercq te hebben gepretendeert.

Van 't een in 't ander discours komende, en mijn hooft eenichsins warm werdende, quamen op 't uytgeven van̅ Acten, dat ick seyde niet wel te passen dat door vrouwen geschiede, en̅ dat geresolveert was het aen mijn huys te doen doen. Dat geinform^t was van̅ praet van de Wilde's weduwe of schoonsuster, die geseght hadde dat haer man van mijn charge al soo veel trock als ick, en dat dat redelijck was, omdat hij daervan all de moeyte hadde, en̅ de H^r v. Zuylichem sijn rust hield. Dat alle de presenten van eet- en̅ drinckwaren tot de Wilde's ingeslockt wierden, en̅ dat ick daer niet dat van en kreegh. Dat de Con. mij self gewaerschouwt had van dat er in de Secretarye

[p. 358]

al veel dingen omgingen, daer ick niet van en wist. Dat Dijckveldt mij oock geseght hadde, dat de Wilde lustich pillard geweest was, en tot dry a 4 mael dubbel het recht en̅ lichten van een Acte hadde doen betalen.

Hij seyde te gelooven, dat de Wilde wel soo veel als ick van mijn charge getrocken, maer dat hij niet meer als 't gene hem toegeleght was had genoten.

Hij vraegde mij daernae, of mij geliefde dat aen sijn suster schrijven soude dat de depesches, die noch onder sich hadde, aen mijn vrouw soude senden. Ick seyde jae.

Was den ganschen dagh noch sulcken heet en bangh weder.

De Coningh dede desen dagh een reveue van̅ trouppes, en quam niet voor 4 ueren thuys, en gingen doen eten.

10 Dond.

Hulst had dese mergen gehoort, dat de Franschen de Sambre gepasseert waren, en 't oogh wel op Aeth souden mogen hebben.

Smergens omtr. 11 ueren quam een stercke blixem en̅ donderslagh, en was dese morgen koel weder.

Naermidd. sondt mij de Con. brieven, om aen̅ R. Pens^s te bestellen. Daernae ontbood mij en̅ gaf ordres voor de zee te schrijven, uyt minuten van een handt, die niet en kende. Vraegde eerst of iets te teeckenen hadde; als seyde ja, seyde: doet eerst die dingen schrijven, sal de andere daernae teeckenen. Maer als savonts omtr. 9 ueren thuys quam en de bondel sagh, seyde, schijnende wat moede en niet heel welgesint te wesen: ‘Ick sal die dingen daernae teeckenen.’

Vraegde mij de eerste reys waer en of ick een goede camer had, en seyde, dat er een dolle monnick in 't Clooster was.

Savonts wierd geseght, dat de vijandt niet gemarcheert was.

Schreef mijn vrouw, dat joff. de Wilde haer de depesches

[p. 359]

soude senden, die sij hadde, en̅ dat alles door Wiljet soude doen uytgeven.

Kien in mijn camer lang pratende seyde, dat den Hertogh van Pleun en̅ die van Wirtenberg yder 500 gl. aen̅ clercken gegeven hadden; dat Mijl. Portland aen de Wilde alle sijne reyskosten betaelde uyt de Privy-purse; dat de Wilde in den eersten oorlogh uyt een rancune tegen Brienne op een nacht 2 horens op sijn deur gespijckert hadde, en̅ daernae op sijn knien daervan vergiffenis aen hem gebeden, seggende: Broertje steeckt me dood, steekt me doot!

11 Vrijd.

Was smergens niet uyt. Smiddachs att de Prior van 't Clooster bij ons.

Naermidd. wandelde door 't dorp van Bethlehem, dat slecht was, en̅ de kerck vol boeren-goedt en vuyl.

12 Saterd.

Hoorde smergens, dat men sanderen daeghs soude marcheren.

Was smerg. bij de Con., die mij een brief gaf om uyt te schrijven aen̅ Baron de Heyde, commanderende de Brandenburghsche trouppes. Schrijft hem, dat de Franschen de Sambre gepass^t waeren, en̅ dat naer de meeste advisen sij het oogh op Luyck hadden. Dat hy sijn voetvolck en dragonders wille in die stadt werpen, en̅ sijn ruyterije bij de onse voegen, sullende wij die wel noodigh hebben, om die plaets te ontsetten.

Daernae teeckende de Con. de commissien van 't nieu Regiment van Barnekow, die aen Hulst seyde, dat naer̅ Haegh soude senden en̅ door Wiljet doen uytgeven.

Naerm. was de Keurvorst van Beyeren bij de Con.

Gisteren had een brief van mijn vrouw. Schrijft van 't uytgeven van Acten door Wiljet. Dat het met de Rekenmeester Landschot beter was. Had oock een brief van broer Christiaen; schrijft voor van Asten, om in plaets van̅ comp^e, die heeft, een andere onbelaste te hebben. Seght voor nieuws, dat Newton in Engel^t geck geworden

[p. 360]

was, maer nu weder beter; maer dat sijn phrenesie 18 maenden geduert hadde.

Broer seyde, dat hij noch al vast was aen die intermissiones pulsus, en daer geen andere remedie toe vondt, als te abstineren van studien.

13 Sond.

Gingh omtr. 6 ueren van Bethlehem, volgende 2 carossen van̅ Con., die op̅ wegh vondt. Ontmoeteden veel embarras tusschen daer en̅ Leuven. Las en sliep wat onderwegen, en quam omtrent 11 ueren te Val le duc, bij Tourain Beauverhon of Beverom, een Clooster van Bernardinen, mans en̅ vrouwen, vrij groot. Op een plaets, daerop mijn camer uytquam, stont een fonteintje met een sprongetje van goedt water, en in̅ thuyn een, meer water gevende.

Mijn car zijnde in̅ groote treyn van̅ wagens geweest, quam eerst savonts ten 7 ueren.

Men seyde, dat de vijandt de Sambre was gepasseert, en geavanceert tot Fleuru.

14 Maend.

De Con. was smergens uyt.

Socht met Kien in̅ Con. camer (en vondt het) een lijst van bij Verschuer gerecommandeerde personen in̅ artillerye, die de Con. aen Geldermalsem geseght hadde mij te hebben gegeven.

Naer den eten was Mevr. de Gruyter bij mij, om weder een recomm^ie van̅ Con. voor haer man te hebben tegen Mestraten, om executie van̅ sententie, die tegens hem hadde. Sij had hooren seggen dat de Con. chagrin was.

Van Hill meende, dat het Leger noch al wat hier soude blijven.

Had een brief van joff. Spoor, om haer, de Wildens en haer susters conduitte te excuseren, en hadden met haer beyden bij mijn vr. geweest, en wel 3 ueren gelamenteert daerover, dat men haer uyt de Secretarye wilde hebben.

In̅ naermidd. quam een oude vrouw en̅ daernae haere

[p. 361]

dochter. De oude seyde, dat haer moeder was Adriane de Nassau. Versochten eenigh onderhoudt of assistentie, en̅ de Con. seyde: ‘Qu'elles n'avoyent qu'à s'en aller’ Op haer bedelen en huylen gaf haer 4 schell.

Savonts was bij de Con., eenige dingen teeckenende.

15 Dynsd.

Smerg. was Mevr. de Gruyter bij mij. Had een req^t laeten schrijven, om een recomm^ie van̅ Con. aen̅ Keurvorst te hebben. Was langh besigh om mijne papieren van̅ Con. te schicken. Naermidd. had haer weder, hebbende haer req^t aen̅ Con. gegeven, die sij seyde geseght hadde, dat die soude naesien.

Sij had gesien dat Isac met een deel van̅ jonghste nonnen aen een groote tafel gegeten had. Sij wierd seer bangh, hoorende de tijdinge dat de Franschen maer 3 ueren van ons, te Gemblours waeren. Kreeg savonts noch plaets op een wagen naer Leuven, om van daer naer Brussel te gaen.

Sav. aen tafel praete een tijdt lang met de Bar. de Leye, die hier eenige dagen geweest hadde; een vet, kortachtigh man, hebbende een roodt aensicht; hand lang bij de Franschen gevangen geseten, en̅ uyt haet tegen sijn persoon, seer qual. in̅ gevanckenis getracteert geweest, particulierlijck door Bouflers, en meende hij dat sij wel in 't sin hadden hem te vergeven, dervende in 10 a 12 dagen geen bouillon of liquide spijs eten.

Naermidd. seyde mij Dammis dat Daniel, mijn andere jongen, de koorts hadde, en dat hij se oock eens of tweemael gehadt hadde om den anderen dagh, dat mij chagrin en̅ ongerust maeckte.

16 Woensd.

Praete smergens met de Pere Jan Martel en de Baron de Leye. Martel meende niet dat de Franschen, die noch te Gemblours waeren, in 't sin hadden of souden derven ons attacqueren, zijnde geposteert als wij waeren.

Naermiddach was Geldermalsem bij mij over de datums van̅ Actens van Bernicow.

[p. 362]

Gisteren seyde Mevr. de Gruyter, dat door Athlone de Con. soude informeren aengaende Fransche spions, sich hieromtrent het hooftquartier onthoudende. Oock dat Isac een redel. fraeye begijn hadde in 't Clooster, dochter uyt de Gulde Fonteyn te Brussel.

17 Dond.

Was voorm. langh op het Hoff, in̅ antichambre, maer kreegh geene audientie, hoewel mij aengevende. Praete met Cor. Heeckeren, die een coperen Otho hadde, seer wel geconterfeit.

Smergens nae 't Hoff gaende, en wederom komende, vondt mijn papier-coffer de sleutel opsteken, mijn houte schriftoritje evenwel toe wesende. Twee stucken van dit Journael lagen daerin niet gesloten.

Men seyde smergens, dat de Franschen gemarcheert waren, maer niet waer nae toe.

Altoos guer en̅ los weder.

Smergens sprack met Skelton, die, een maendt geleden, een pleuris gehadt hadde.

Was smergens in mijn bedt ongerust, hebbende gisteren avondt de Actens van 't Regiment van Bernecow aen mijn vrouw gesonden, om die door Wiljet in̅ Haegh te doen uytgeven, naer dat die door̅ Con. ordre gedateert waeren van̅ 1^en Jan. 1694, daer nochthans de commissien van 't selve Regiment bij de Raedt van State al op den 1^en Dec. 1693 gegeven waeren; staende te vreesen dat de Officieren de Actens met dien datum niet souden willen aennemen, zijnde op de voorz. commissien soo veel ouder in dienst. De Con. hadde aen Geldermalsem geseght, dat alle de Actes van̅ nieuwe Regimenten van denselven datum wilde hebben.

18 Vrijd.

Pasten voor- en naermidd. op, maer quam niet binnen, alleenl. savonts liet mij de Con. haelen, en gaf mij twee brieven uyt te schrijven, de eene aen Serclaes de Tilly (nu Prince de Serclaes), en̅ Baron de Heyden. Adviseerde aen beyde, dat den Dauphin desen dagh ge-

[p. 363]

marcheert was van ......¹⁾ tot Bonef, en̅ dat apparent de Mase weder souden passeren, en apparentel. voor hadden haer te posteren te Tongeren, om ons van een te houden, dat de Coning seghet dat niet soude hebben konnen beletten; dat aen sijne Cavallerye terstont ordre wilde senden op de Con. ordre te marcheren. Keppel was bij de Con. doen hij dese brieven teeckende, en̅ mij gaff om wegh te senden, en docht mij dat hij mij tzedert eenige tijdt min vrundel. als van te voren aensagh. De Con. teeckende een deel dingen, terwijl ick de voorz. brieven schreef. Ging sav. ten 12 te bedt.

1) Niet ingevuld.

19 Saterd.

Stont smergens ten 3 ueren op, om te konnen gereedt wesen tot de marche naer Roos-Beeck, een Edelmans huys en̅ daerbij een dorp. Het huys seer vuyl en̅ in desordre. De vrouw was daer op. Ick most camperen en dede beyde mijn knechts, Dammis en Daniel, mijn tent opsetten, dat nooyt niet gedaen hadden.

Was smerg. noch seer guer weder, maer tegen den avondt sachter.

Daer was savonts ordre, om gereet te houden tot de mars tegen sanderen daeghs.

Mijn tent stondt op een naeuwe cingel, loopende rontsom de gracht van het huys en̅ aend buytenzijde een beeck of water hebbende. Was ordre savonts, om sich gereedt te houden tegen de mars.

20 Sond.

Marcheerden smerg. niet, gelijck uyt de mars van gisteren scheen dat wij doen mosten, want daer stondt in, dat de Cavalerie ons op de wegh desen dagh soude ontmoeten. Kreegh een sentinelle bij mijn tent.

Savonts was er ordre om sigh gereedt te houden tot de mars tegen sanderen daeghs.

Naermidd. wat gewandelt in 't hooftquaertier etc. met van Loon.

[p. 364]

Savonts, als al te bedt was, kreeg een brief van mijn vrouw van̅ 19^en. Schrijft, dat de Actens van Barnecums Regiment aen Wiljet had behandight, en dat die nu besigh was om te sien of hij die konde uytgeven, zijnde seer in sijn schick met dat employ. Dat dien mergen joff. de Wilde en joff. Spoor weder bij haer geweest hadden, en versocht dat mijn vr. mij noch eens wilde versoecken, dat de dingen op den ouden voet mochten gelaten werden, tot dat joff. de Wilde iets anders van̅ Con. soude gekregen hebben, ofte ten minsten tot dat ick uyt de campagne souden gekomen zijn; niet soo seer (seyde sij) omdat sij daer groot voordeel bij wist, maer om 't respect van haer familie. Daerop mijn vr. geseght hadde, daerover mij wel te willen schrijven, maer dat sij niet geloofde ick van resolutie veranderen soude. Schreef oock, dat Mevr. Soasso te vroegh in̅ kraem was gekomen en̅ van een doot kindt.

21 Maend.

Smerg. quam de Gruyter in mijn tent en hield mij de gansche mergen met sijn malle praet van spoken en diergelijcke dingen, die hij en sijn vrouw gesien hadden.

Daernae sondt de Con. om mij, en̅ gaf mij een brief van sijn handt uyt te schrijven aen de Baron de Heyde, die hem nae den eten te teeckenen bracht, en seyde hij dat de andere dingen (Acten etc.) daernae soude teeckenen. Met dit schrijven quam met de Gruyter te laet aen tafel, en most om wat eten senden in mijn tent.

Naermidd. was met de Gruyter in van Hill sijn Turcksche tent, daerin hij de Gruyter genoegsaem wijs maeckte, dat een Turcksche Basha quam spoken, en eenen Rogiers van Rotterdam, daerin slapende, bijkans de keel toegevrongen had.

Savonts ten half 10^en ontboodt mij de Con. wederom en teeckende eenighe Actens en brieven van Slingelants instelling, maer was, soo het schijnt, niet wel gesint.

[p. 365]

De brief aen Heyde was dese:

Au Camp de Roosbeeck, ce 21 de Juin 1694.

J'ai eu avis ce matin, que vous estiez venu camper avec vr̅e infant^ie et dragons auprès de la chartreuse a Liege et que vous avez envoyé vr̅e cavall^e aupres de Maestricht, et quoy qu'il semble comme si les ennemys en vouloyent effectivem^t à Liege, le Dauphin s'estant venu camper hier sa droite pres de S^t Tron et sa gauche tirant vers Warem, et que selon les advis de ce matin il n'a point marché aujourdhuy. J'ay pourtant de la peine à croire qu'ils vous attacqueront, mais que s'ils trouvoyent moyen de brusquer Mastricht, sachant la garnison si foible qu'elle est, peut-estre qu'ils le pourroyent tenter. Ainsi il sera necessaire d'y envoyer quatre bataillons de Liege, puis qu'aussi bien le Gn̅al Maj^r Coehorn m'a escrit, qu'il croyoit qu'avec quatre bataillons de renfort il y auroit suffisemment pour sa defense, et il y en auroit presentem^t six de plus. Ainsi je laisse à vr̅e choix d'envoyer à Mastricht quatre bataillons des trouppes de Brandebourg, ou quatre des Hollandois. J'espere que vous me donnerez de vos nouvelles le plus souvent que vous pourrez, je feray de mesme.

Ick schreef aen mijn vrouw, dat persisteerde bij 't ghene haer te voren geschreven had in 't regard van joff. de Wilde, en dat het een groote gratie was die haer geschiede, dat men haer een derde van der clerquen inkomen liet trecken, sonder dat sij daer iets voor soude doen.

De Keurvorst en sijn broer, de Prins Clemens, Keurvorst van Ceulen, waeren smergens lang bij de Con. in een Conseil de Guerre. Hij was, soo sij seyden, wat gebuchelt.

Keppel docht mij dat mij noch al min vrundelijck aensagh als placht te doen; wist niet of de onvrindelijckheit van̅ Con. daermede eenighe gemeenschap hadde.

[p. 366]

22 Dynsd.

Was niet uyt als smidd. om te eten.

Savonts over 8^en quamen 13 gedeserteerde hussaren met haer volle montering aen.

Een Hoochduyts Officier aen mijn tent komende, om sijn avancement te recommanderen, seyde en passant, dat joff. Tondi met haer oude galant Wallermans getrouwt was. Iemant seyde mij gisteren oock (het was de Gruyter), dat hij haer te Brussel gesien hadde, wel gekleedt, maer sprack niet van haer trouwen.

Savonts was Keppel bij ons en̅ was vrundel., dronck mijn gesontheit.

23 Woensd.

Gisteren savonts dede mij Dijckvelt versoecken in̅ antichamber te komen, daer met Poortland stondt en praete. Seyde dat de Con. belaste een Acte te schrijven voor d'H^r Mollo, waerbij hem versekerde, komende van Amsterdam, te sullen trecken 20 gl. 's daeghs geduerende sijne reyse, en̅ tot weder daer soude komen, voor vacatien, reyskosten en̅ teerkosten. Stondt smergens ten ½ sessen op, om dit te doen teeckenen, gisteren avondt geseght werdende dat de Con. smergens te sess ueren soude uytrijden, en teeckende het de Con. Doch reed niet uyt als omtrent ½ achten, om reveue te doen van ettelijcke Regimenten, daer eerst ten 5 ueren naermidd. van daen quam, hebbende seer gefatigeert.

Praete lang met Poortland in̅ antichambre, smergens eer de Con. uytquam.

Naermidd. betaelde al mijn knechts af tot toekomende saterd. den 26^en Juny.

24 Dond.

Dijckveldt was smerg. in mijn tent, over die depesches van Mollo, die hij seyde Commissaris was van̅ Con. v. Polen te Amsterdam. Daernae had de Fiscael van Wouw, brengende een sententie tegens 11 deserteurs om te hangen.

Was ongemeen heet weder smerg.

[p. 367]

De Con. teeckende van nieuws de Acte voor Mollo, die weder self schreef.

Savonts ten 8 ueren teeckende de Con. een deel dingen, maer sprack niet van̅ Actens van het Regiment dragonders van̅ Hertoch van Holstein-Pleun, en van dat van̅ Prince van Saxen Meyningen te peerd. Teykende oock niet de Acte van Capol als Coronel van een nieuw Regiment Switzers, die onder de papieren geleght hadde.

25 Vrijd.

De voorgaende nacht was daer een stercke wind, maer duerde maer een quartier uers.

Hoorde tegen den avondt op 't Hoff, dat een lang man aen̅ Con. advis gebracht hadde, dat 500 Switzers uyt de Franschen dienst gedeserteert, te gelijck waeren binnen Maestricht gekomen, en̅ dat de Con. selfs dat in̅ antichambre hadde verhaelt.

De gansche naermiddach was daer een seer stercke regen met veel windt, mijn tent en̅ marquise hielden het evenwel wel uyt.

26 Saterd.

Smergens was de Coningh naer de kant van Leuven, om eenige cavallerye te sien.

Naermidd. laet werdende eer de ordre gegeven wierd en de Con. laet thuys komende, had geen gelegentheit om binnen te komen. Kort voor den eten mij aengevende, liet de Con seggen dat wat wachten soude, maer niet langh daernae quam uyt en gingh aen tafel.

Savonts liet mij Portland versoecken door de Bruyn, de sorgh hebbende van̅ meubelen, in de antichambre te komen, hebbende mij eerst drie modellen of patronen van tapijten gesonden, die te Brussel gemaeckt souden werden, en̅ versocht hij mij de figuren daervan te willen naersien, en mijn consideratien daerover aen̅ H^r Simonis te Brussel te schrijven, dat de Con. mij daermede chargeerde.

Men hoorde dat hetghene van̅ gedeserteerde Switsers gisteren aen̅ Con. geseght was, waer was, en dat sij 500 en̅ in̅ 30 in getall waeren.

[p. 368]

Hoorde voor seker dat Jan Cabillau doot was, daervan men over eenighe tijdt geseght had dat met een van̅ juffrouwen Fijth soude mogen trouwen.

27 Sond.

Daer was veel gesegh van dat te Aken de handelplaets soude wesen van̅ vrede, en had de H^r van Noortwijck, van daegh eerst in 't Leger gekomen, geseght hadde dat hij niet konde seggen, dat daervan in̅ vergadering van Holl^t niet en was gesproken. Dit werck soude door Sweden sterck werden aengedrongen.

De Gn̅ael Maj^r Fagel was bij mij in̅ tent.

Smergens meende in Menards predicatie te gaen, maer was de tent al te voll.

Sav. hoorde op 't Hoff dat Talmach, hebbende gecomm^t de trouppes om een descente te doen te Brest, en̅ die plaets te bombarderen, aldaer slagen gehadt hadde, naer dat 500 man gedebarqueert hadde, en̅ self in sijn dije of bill gequetst was. Dat den Ingenieur la Motte, daer onder besigh wesende met eenigh werck te traceren, was doot geschoten. Dat Vauban self daer geweest was, en apparentel. de vijandt waerschouwinghe van het dessein gehadt hadde. Op dese quade tijdinghe vondt niet geraden audientie te versoecken.

Keppel at savonts met ons.

28 Maend.

Smergens reed de Con. uyt omtrent ½ negenen, om eenighe ruyterije te sien, en att smidd. bij de Comte d'Arco, daer, soo men seyde, de Keurvorst hem tracteerde.

Montpouillan at aen Isax tafel.

Quam ten 5 ueren thuys.

Ick paste de ganschen avondt op, hebbende veel dingen om te doen teeckenen, maer quam niet binnen, daer wat chagrin om was.

Kreegh smergens schrijven van mijn vrouw met eenigh goedt, dat ontboden had, Eau de la Reine, een ijsere liniael, lijm, inck etc.

[p. 369]

29 Dynsd.

Smerg. reed de Con. weder uyt naer 't quartier van Athlone, en quam smiddachs niet thuys.

Gingh naer̅ eten wandelen met Capⁿ Boddenbroeck, en waeren in 't nieuwe blicke huysje, door den Hartoch van Pleun aen̅ Con. gegeven en bij 't Casteel opgeset, maer was daer seer heet en̅ benaeuwt in.

Savonts wachte langh op in̅ antichambre, maer wierd niet binnen geroepen, dat mij wat chagrineerde.

Savonts at Myl. Warwick met ons, zijnde Ritm^r onder een Engelsch Regiment; scheen wat los te wesen.

Seyde savonts, dat wij nu wel geretrencheert waeren en̅ gerust mochten slapen.

30 Woensd,

Was tegen den middagh in̅ antichambre, en̅ niet langh gewacht hebbende wierd binnen geroepen. Dopf quam binnen en̅ sprack wat met de Con. Hoorde dat de Con. seyde, dat sij te Maestricht soo bangh waeren of sij dol waeren, een belegeringh vresende, noemende hij de ......¹⁾ de Wilde.

Teeckende daernae een grooten hoop Actes en̅ andere papieren. Was redel. wel.

......¹⁾ de Hubert was smergens bij mij, om mij te spreken van̅ broer van Bax, in de Haegh. Sagh er onnoosel uyt, hebbende de wateren te Aecken gedroncken sonder succes.

Ten 6 ueren gingh wandelen in 't hooftquartier, en tot op̅ hoochte, anderhalf uer of daeromtrent.

Geldermalsem seyde mij, als hem daernae vraegde, dat hij in 't spreken den Hertogh van Pleun en die van Wirtenbergh Monseigneur noemde, en gaf soo veel te kennen, als dat hij 't deed met goedtvinden van̅ Con.

1) Niet ingevuld.

1) Niet ingevuld.