Journaal van 21 october 1688 tot 2 september 1696. Tweede deel
(1877)–Constantijn Huygens jr.– AuteursrechtvrijMey.1 Sond.Schreef smergens de niet ingeschrevene boecken, die zedert een jaer of anderhalf vergadert hadde, voort in mijn nette Catalogus. Smiddaghs at Boision bij mij. Naermiddagh gingh tot de vrouw van Zuylestein, om te spreken van onse reys, sij bekommert wesende, dat wij in een heel nieuw schip souden gaen. Smergens was de Heer van Somerdijck bij mij, en de vrouw van Ouwerkercken hem geseght hebbende, dat ick een schip voor mij soude hebben, soude hij wel hebben willen mede gaen; excuseerde het beleefdel., geen schip hebbende. Was noch al seer heet weder. De Keeper was gisteren langh bij de Con. Twee of 3 dagen geleden was the Lady Diana Vere (al. Mylady Dy) getrouwd met de Lord of St Albans, de Coning gevende 20000 ℔ ten huwelijck met de bruyt (Myl. Oxford's dochter zijnde) en̅ de Survivance van de vaders Regiment te peerde. Oock de plaets van Lord van̅ bed-chamber. | |
2 Sond.Smidd. at Boision bij mij. Naermidd. gingh tot nicht Vernatti. Nicht Becker had volck bij haer, die daer gekomen waeren met Betti Villers. Versocht mij boven te komen, maer gingh niet. Sach nichje Vernatti, die begon fraeyer te werden, en had bij haer het dochtertje van mrs Plot, oock niet leelijck. De soon v. Vernatti soude met Myl. Cuts mede gaen | |
[pagina 340]
| |
naer Vlaenderen voor volontaire, hebbende nochthans op sijn recommandatie een vendel gekregen. Savonts schreef noch veel boecken in̅ Alfabet-catalogus, dat in een jaer of twee niet gedaen hadde. Men seyde dat de Con. dynsd. savonts wilde wech gaen. | |
3 Maend.Naermidd. was Tampion bij mij, niet lang, oock Mareschal, de glase-slijper, thoonende mij een verrekijckertje van 8 a 9 duym, in een yvoren buysje, dat goed was, en dat hij voor Myl. Devonshire gemaeckt hadde, en eyschte daer 2 ℔ voor. Sylvius en Sonnius aten bij mij, en gingen naemidd. met mij naer Kinsinghton. | |
4 Dynsd.Tot Vernatti lieten mij te gast nooden, maer excuseerde het, omdat naer Kinsinghton most. Naermiddagh gingh met Sylvius en Sonnius daer. Daer was seer veel volx, soo dat de Con. niet konde spreken, niet meer dan de Hr Citters, die oock niet konde binnen komen. Liet de Con. door Kien vragen, of sanderen daeghs mocht vertrecken, hebbende van yder een gehoort, dat hij sanderen daeghs savonts soude gaen, hoewel de windt vlack N.O. en contrarie was. Liet mij seggen dat konde gaen. De Lord Keeper was heel langh bij hem. Citters bracht mij thuys, meenende binnen 8 a 10 dagen te vertrecken. Seyde dat beyde sijne oudste dochters niet mede naer Spagnen gingen. Savonts moede en onlustigh zijnde, most mijn goedt noch packen. De windt was Oost den geheelen dagh. | |
5 Woensd.Smergens was Boision, Sylvius en Slydrecht noch bij mij. Ten 10 ueren gingh met de leste naer de vrouw van Zuylestein, die noch niet ter deegh gereedt zijnde, mij versocht met haer joffrouwen en kinderen met de barge vooruyt te gaen, gelijck dede, en̅ quamen in een stercke tegenwindt uyt het Oosten, omtr. 5 ueren te Gravesend. | |
[pagina 341]
| |
De Pair of oars, daer al mijn volck en mijn twee coffers in waeren, konden soo ras niet aen roeyen, en had ick geen nachtgoed om aen te doen, en most een slaep-muts koopen. Dit goedt en volck quam eerst snachts ten 1 ueren, de Con. omtrent 4 ueren. Logeerde in het Posthuys. De vr. van Zuylestein ging met mij uyt de Barge, die ons tsamen 3 ℔ kostede, in het Jacht de Henriette, daer haer man mede in quam, en bleven daer slapen. | |
6 Dond.Sliep snachts redel., hoewel met intervallen. Hoorde omtrent 8 ueren, dat de Con., al sijn volck en treyn te Gravesend latende, met de Coningin, die hem quam geleyden, weder naer Londen keerde. Ging naer 't huys van̅ Gouverneur (soo sij hem noemen) om ordre van de Con. voor mij te halen. De Con. seyde mij en passant, dat te Gravesend soude blijven, en een clerck met hem laten gaen. De Hr van Zuylestein bij mij komende, sat lang te praeten en att met mij, seggende, met de vrouwen (het schijnt eenige bij sijn vrouw gekomen waeren) niet mocht gequelt wesen. Praete heel vrij van̅ luyden van 't Hoff, van Shewsbury (die dese morgen het lint van de Ordre aengekregen had, hoewel noch geen chapitre gehouden was) en andere. Tegen den avondt wandelde een weynigh met Wiljet door Gravesend. Merckte hoe beleeft het gemeene volck daer was, al de vrouwen schier voor een nijgende. Was noch al seer windigh weer en̅ Ooste windt. Zuylestein seyde noch en passant, dat de Engelschen ons altemael haeteden. | |
[pagina 342]
| |
ondeugende lichtmis was; hadde hem bij de Heer van der Horst, Rhijnenburgs broer, gekendt. Seyde, dat van der Horst een meisje hadde, daer hij bij sliep, die Jannetje heete, en dat hij die bij testament 3 a 400 gl. sjaers gelaten hadde. Dat hij noch aen een vrouw-mensch bij een vroegher testament, dat hij op 't eynde brack, bij de 30/m gl. gemaeckt hadde. Soo mij dunckt was het een van̅ schoe-maker. Vastrick's dochters. Omtrent ½ sessen gingh tot de Hr v. Zuylestein; vondt hem met sijn vrouw en Sayers coffi drincken. Gingh daernae wandelen tot bij de molen van Gravesend, die op de hoochte staet, en daer van daen een schoon gesicht is. Was geincommodt, doordien in mijn coffer met boecken niet komen konde, daer sij in 't Jacht menichte ander goedt op geset hadden. | |
9 Sond.De windt was smergens al weder contrarie. Naemidd. quam Isac bij mij, oock Sayer en̅ Som. Lysbeth brande haer handt van̅ waessem van siedend water, dat omsloegh. Een jonghe Graef van Solms verloor tegen Linden 20 guineis, soo mij Wiljet verhaelde. Hoorde voor seker, dat de Franschen weder een Pacquetboot van ons genomen hadden. De vr. v. Zuylestein versocht van mij choccolate. Isac deed mij smergens nooden tegen smiddachs, en waeren daer Danckelman, de Gouverneur Sinclair, Som, Sayer. Naermidd. gingh tot de vrouw van Zuylestein. | |
[pagina 343]
| |
De Coning snachts voor desen dagh van Londen gereden zijnde, quam omtrent 3 ueren weder te Gravesend, tot Sinclair, de Deputy-Gouverneur, en̅ ging in een stoel sitten slapen. Hierop vloogh het al te mael op, en̅ men seyde dat de Con. met het getij vertrecken soude. Windt altoos contrarie blijvende, wierd Som smergens gesonden naer beneden op de rivier, maer scheen geen apparentie van vertreck te wesen. De Con. bleef desen dagh te Gravesend, maer was ick niet op 't Hoff. | |
12 Woensd.Smerg. weder choccolate aen̅ vr. van Zuylestein, die naermidd. gingh besoecken. De windt als voren en contrarie. Een dief, die eenighe dagen in het Posthuys, daer ick logeerde, mede gelogeert hadde, hadde sich soo gemeen met de vrouw en̅ met de nicht, die sij in haer mans absentie in huys genomen had, gemaeckt, dat hij de sleutel van een camertje, daer sij haer geldt leyde, had weten te krijgen, en̅ een kasje open brekende, 40 a 50 pond in goudt van haer gestolen had, en̅ daermede was henen gegaen, sonder dat sij hem tot desen dagh toe had konnen doen achterhalen. Maer desen dagh quam hij wederom, en̅ wierd hier in huys vast gehouden en voorts gevangen geset. Sond Wiljet smergens aen 't Jacht, om 't een en̅ 't ander te halen. Men seyde, dat noch een Graef, of soo wat, een ordre op ons Jacht gekregen had, behalven een deel Joden, die de Capn self daerop plaets gegeven had. | |
[pagina 344]
| |
Smidd. at tot Isack, dicht bij 't Posthuys gelogeert; daer was oock Montpouillan, Cap. Sanders van̅ Top-jacht, en̅ van een ander Jacht Som en Sayer. Ging van daer naer Danckelmans Jacht, daer joff. Blancard mede op was, een kluchtig slagh van een meidt, gaen̅ mede naer Hollandt. Speelden daer wat met de caert. Thuys komende, ten 8 ueren, hoorde dat de Con. noch dien avondt verwacht wierd. | |
14 Vrijd.Hebbende in mijne onderkleeren geslapen van omtrent 12 ueren snachts, stont quartier over drien op, de Con. voor vast geseght werdende te 4 ueren te sullen t'scheep gaen. Gingh dan op die tijdt in 't Jacht, daer wat daer nae de Hr v. Zuylestein mede quam, en̅ daernaer sijn vrouw en kinderen, en daernaer noch de Marquis van Miremont. Gingen een half uer daernae onder seyl; maer de windt liep, naer dat wij een uer of anderhalf voorbij Gravesend geavanceert waeren, weder Oostelijck, soo dat begonden te laveren, en̅ sagen daerop dat de Con. met sijn Jacht de Fob weder naer Gravesend keeren, gelijck wij met het onse mede deden, en quamen daer omtr. half elven, en gingh weder naer het Posthuys. De Con. resolveerde, gelijck vernam, te land naer Marygate te gaen, en van daer, geconvoyeert door eenighe Oorlogh-schepen, daeromtrent leggende, over naer Oostende, om iets te doen executeren (soo Hulst seyde gehoort te hebben) omtrent Huy, en̅ dan naer den Haegh te komen. Gingh naer 't huys toe daer de Con. logeerde, wesende seer kleyn, alwaer aenkomende, de Coningin mij uyt de venster riep en vriendelijck lachende mij reprocheerde, dat het mijn schult was dat de reys van̅ Con. soo qual. voortgingh, gelijck Poortland een dagh twee of dry geleden, hetselve al lachende mede gedaen hadde. De Con. van tafel komende, vraegde hem wat hij geliefde | |
[pagina 345]
| |
dat ick doen soude, en seyde hij mij: je moet met de Hr van Zuylestein vertrecken. Ging tot de vrouw van Nieuwenhuys, naer dat naer̅ Hr van Slydrecht gevraeght hadde, die men mij seyde dat daer was, en liet mij de vr. seggen of daer komen wilde, dat de Hr v. Slydrecht daer oock wel komen soude. Thuys komende, quam Sayer noch bij mij voor den eten; seyde, dat Myl. Scarborrough Admirael gemaeckt was van die naer huys gingen. De Con. en Coningin gingen naer Canterbury, daer de Coningin bleef, soo ons daernaer geseght wierd. Smergens ten half achten wierd een seinschot gedaen, waerop opstond en̅ sond mijn bagage naer ons Jacht de Henriette, Capn Robbinson; daernae liep de windt weder wat Oostelijck, en wierd geseght dat daer dispute was tusschen de Capen van̅ Jachten. Hoorde dat Myl. Scarborough naer Londen gegaen was met mr How. Het soontje van̅ Hr van Zuylestein was smergens bij mij met sijn Gouverneur. Naer hem Sayer, en̅ daernaer noch Sinclair, de Deputy-Gouverneur van Gravesend. De voorgaende nacht was de knecht in 't Posthuys wegh geloopen, en meende men dat hij 't voorn̅ geld soude mogen gestolen hebben. | |
16 Sond.Gingen weder naer boord en̅ tzeyl van Gravesend, en̅ avanceerden tot de Buoy in the Nor. Smergens was de Marquis de Miremont met een order van Myl. Dorset mede aen ons boord gekomen. Mevrouw Acosta, moeder van̅ vrouw van Soasso, was mede aen ons boord gekomen, en̅ had met haer soon de Capiteyns camer, nevens noch een seer oude Jood, die oock naer Hollt gingh met sijn vrouw, oock seer oudt, om daer, soo sij seyden, te gaen sterven. Zuylestein met sijn vrouw en̅ oudtste dochter, omtrent 12 jaer oudt, was in de cajuyt of beste camer; in een | |
[pagina 346]
| |
kleyn camertje, of passage, daer aen volgende, waeren haer 3 andere kinderen en joff. du Ha. In de camer daeraen volgende, en̅ die sij the Room of State noemden, leyden de Marquis van Miremont en ick, yder in een slaep-banck, en al de meyden, knechts, mijn clercken etc. daer bij. | |
18 Dynsd.Sagen smergens het Landt van Schouwen, en met het ophouden van een mist, die ons een tijdt langh belette ver te konnen sien, sagen een Fransche caper van omtrent 20 stucken op ons aenkomende, en maeckten ons volck preparatie om te vechten, hoewel de Oorloghschepen en̅ de andere Jacbten niet verr van ons en waeren. Het Jacht de Catherine, daer Scarborough, Montpouillan etc. op waeren, deed 10 of 12 schoten op de caper, die maer een wederom deed, en̅ gingh voort. Miremont en̅ ick bleven te bedde leggen. | |
19 Woensd.Smergens liepen in̅ Mase en quamen aen in de Boomtjens te Rotterdam. Miremont reed met een chaize naer den Haegh (Zuylestein al in den Briel uytgegaen zijnde naer Maeslandt-sluys). Ick gingh eerst ten 3 ueren (langh getalmt hebbende om mijn bagagie, die ten deele onder ander goedt gedouwt was, bij malkander boven te krijgen) naer de Haeghse schuyten. Quam weder onder wegen bij Miremont, en̅ met hem over Delft in den Haegh, daer mijn vrouw en̅ nicht van St Paul met mijn koets aen̅ schuyten vondt, en̅ met haer naer huys reed. | |
20 Dond.Was smergens op het Hoff, daer groote verwelkomingen kreegh. Smerg. was broer van St Annelt bij mij, noch all naer sijne sieckte siende. Naer midd. suster etc. Smiddachs att br. v. Zeelhem tot mijnent. Berkesteyn was bij mij, en thoonde hem 't ghene in de vendue van Myl. Yarmouth gekocht hadde. | |
[pagina 347]
| |
Savonts was weder op het Hoff, en hoorde dat de Con. sanderen daeghs vertrecken wilde, sonder dat binnengeroepen wierd; dede door Kien vragen, waer de Con. geliefde dat komen soude, en̅ kreegh tot antwoord: op 't Loo, en̅ dat desen avondt de clercken vooruyt soude senden, en̅ volgen sanderen daeghs. Dit was mij schier onmogelijck, mijn goedt niet gereedt wesende, soo dat met mijn vrouw resolveerde, noch den dagh van mergen te blijven. | |
21 Vrijd.Broer v. Zeelhem was tot mijnent ten eten geweest, sullende tegen den avondt met de schuyt naer Hofwijck gaen, om te blijven. Soude mij wachten, om sijn nieuw pendulum-horologie te sien; maer hebbende ick wat te lang gewacht tegen den avondt, was hij al wegh, als met St Annelt daer quam. Smerg. was besich met mijn boecken te schicken. | |
22 Saterd.Smergens ten half negen reed met mijn vrouws calesch naer Leyden, en ging daer in̅ schuyt van half eenen naer Uytrecht, hebbende eerst in̅ herbergh wat ontbeten. Te Alfen komende, versochten mij de stamerende Heuft, de Hr van Harteveldt en̅ de Hr van Natewisch, die den roef hadden, bij haer daer in te komen, gelijck dede, en quamen ten half negen te Uytrecht, daer gingh logeren in̅ Place Royale, tot Carré. Hij self quam niet voor den dagh als sanderen daeghs smergens, was vrij vervallen en̅ noch doover als van te voren. Gaf mij seer leelijck bitter bier te drincken. Heuft, de stameraer, vertelde in̅ roef, dat Berkestein, over sijn moeder in̅ rouw zijnde, in seker huys gesien was, hebbende sijn langhe rouw-mantel aen, en̅ sittende voor twee dieren, die hij beyde yder een handt onder de rocken hadde. Heuft bracht mij te Uytrecht in herbergh met sijn koets. Te Leyden in̅ herbergh, kort eer vertrock, quam Tien bij mij, en als hem wat bekeef over dat mij in soo langh niet geschreven had, seyde dat in 't toekomende niet negligent | |
[pagina 348]
| |
soude wesen. Vondt hem wat vetter geworden. Had sijn peruyck afgeset, maer seyde een benaeuwtheit daervan op sijn borst gekregen te hebben. De Con. had op 't Loo desen dagh een hart gevangen. | |
23 Sond.Reed smerg. met mijn koets, die vooruyt gesonden hadde, van Uytrecht naer 't Loo, daer ten 7 ueren aenquam. Att smiddachs in̅ Nieuwe Herberg, buyten Voorthuysen. Mijn coetsier sloegh bij abuys de wegh naer Barneveldt, dat evenwel niet ver is uyt de wegh. Was koudt en regenachtigh weer, soo dat men overal vier stoockte. In de herberg voorz. was de oude vrouw gestorven en de bleecke nicht getrouwt. De man van̅ oude vrouw was oock weder vertrouwt. Op het Loo was het seer vol volck, en geen welkomen gebreck. | |
24 Maend.Hoorde dat den ouden Carling, die soo vigoureux geweest was aen 't Hoff van Cell, in sijn hoogen ouderdom gestorven was. Was seer schoon en̅ warm weder. Savonts deed mij de Con. haelen en̅ teeckende vele dingen, maer was eenichsins chagrin. Als de ordres van eenighe Legerschepen teeckende, daeronder een van mij was, seide: ‘Wat doe jij met een schip?’ daerop seyde dat het voor de grove bagagie was. Hij hoeste seer sterck. Liet mij eenige ordres voor̅ Oorloghschepen schrijven uyt de minuten van de Wildt, die hem te teeckenen bracht, doen hij sich ontkleede. Goguenardeerde met Odijck, Myl. Essex, How ......Ga naar voetnoot1) daer oock bij staende, daer Bergestein mede in te pas quam. Seyde dat Jan, mijn vrouws coetsier, een brandewijns- | |
[pagina 349]
| |
croeghje en een hoerhuysje hield, maer most hem beloven dat het niet weder seggen soude. Den Gn̅ael Major Wijnbergen liet mij nooden tegen den volgende dach, dat excuseerde, en sond mij 5 a 6 bossen asperges. | |
25 Dynsd.De Coningh was smergens op de hartejacht, en vongh der een. Att smidd. bij How, de Groome, omdat de tafel van Isac vol was, en̅ de jongens mij niet gewaerschouwt hadden. Naer den eten wandelde lang met Odijck in̅ stall en daeromtrent. Dijckvelt quam aen uyt den Haegh. Savonts quam hij ten half 10 in mijn camer, daer ick een boterham sat en at, en bracht mij naer beneden, daer veel volck was en̅ wij met ons vieren aten. Hij, een soon van Myl. Gray (die Monmouth verraden hadde), Miremont en ick ....Ga naar voetnoot1). Hoorde dat van daegh ten 11 ueren de Coninx peerden naer Breda gesonden waeren. Sliep smergens seer lang en diep. | |
26 Woensd.Was smergents in̅ antichambre, om occasie te hebben van de Con. voor eenen Coronel Bennecouw te spreken, die een nieuw Regiment geworven hebbende, noch wel 35000 gl. van sijne aenritsgelden ten achteren was. Sprack daervan aen Myl. Portland, die het aennam van daegh op de wech naer Dieren te recommanderen. De Con. gingh daer heen ten ½ 11. Gisteren seyde mij Randwijck, dat Verbolt een onlijdelijcke authoriteit sich aenmatichde, daer hij aen̅ Con. over geklaght hadde, en̅ de Con. belooft daerin te versien. Was tegen den avondt in de nieuw gemaeckte voliere, bij het oude huys, en wandelde daer met een Officier, die mij van wegen de Lt Gn̅ael Wijnbergen quam nooden, om mergen bij denselven te komen eten op sijn huys, genaemt | |
[pagina 350]
| |
de Pol. Desen Officier stondt mede naer het commandement van Naerden, en seyde dat Rijswijck naer een quetsure, verleden jare ontfangen, het niet heel fix gehadt en hadde. | |
27 Dond.Smerg. quam Keppel op mijn camer, om mij te seggen voor de Cor. Bernecouw (sic) aen̅ R.P. te schrijven. Hij gingh wegh en quam Odijck, mij versoeckende over Zeyst en̅ den Haegh naer Breda te gaen, sullende onse reys daerdoor niet verlenght werden. Wandelde met hem in̅ stallen etc. De Coning was op de hartejacht. Was sedert eenighe daghen gequelt met jeuckte over mijn lijff, sonder nochthans eenighe kennelijcke uytslagh. De Coning vongh het hart niet en̅ viel eens met sijn peerd, maer deed sich geen seer. Montpouillan deed mede een val, en deed hem wat meer seer. | |
28 Vrijd.Was smerg. bij de Con, die teeckende, en̅ gaf mij te doen. Vraegde hem permissie, om met de Hr van Odijck naer Breda te gaen over Zeyst, dat mij toestondt. Hulst seyde gehoort te hebben, dat de meeningh was Huy te attacqueren, en meende half dat de Con. voort daer nae toe soude gaen, 't welck buyten apparentie was, hij de R. Penss tegen maendach te Breda geappointt hebbende, ende buyten twijffel die reys niet sullende ondernemen, sonder mij mede te nemen. Kreegh een brief van mijn vrouw van̅ 25en; schreef dat een van mijn peerden een mangel aen 't been gekregen had, dat geloof de overhoef was van 't peerd, dat Snape mij te Londen bestelt had. Dat noch een peerd voor mij gekocht had op de Wassenaersche marckt. Dat onse kass van̅ winter al wat ten achteren geset was. | |
[pagina 351]
| |
Haegh en voort naer Breda, wilde noch dien avont gaen. Sleepte mij eerst lustigh door sijne plantagien. Omtrent 8en of half 9 gingen met sijn cales naer Uytrecht, daer ick mijn cales liet blijven tot sanderen daeghs, en gingen in het Jacht van het Waterschap van Woerden, dat Hooft aen Odijck geleent hadde, naer den Haegh, aten | |
30 Sond.daer wat en sliepen tot dat sanderen daeghs smiddachs weder aten, en̅ gingen doen yder naer sijn huys, maer was melancholyck, dat den selven avondt weder voort en̅ naer het Leger most. Savonts ten 8 ueren reden van Odijck met sijn calesch en peerden (sijn 2 sonen, Cortiene en̅ Blickenburg, daer oock in zijnde) naer Delft, van waer in een afgehuerde schuyt om de stadt voeren naer Rotterdam, en gingen daer door de stadt naer het Jacht van Con., daer de Windt Capiteyn van was. Ick was in 't gaen door̅ stadt al vrij wat moede, hebbende mij 2 dagen achtereen gefatigeert. | |
31 Maend.In 't voorz. Jacht sliepen de voorgaende nacht wel en gemackelijck, en̅ dese mergen quamen daerin de Muinck, uyt Zeelandt, Nachtegael en .....Ga naar voetnoot1), die met ons daer aten, en̅ naer̅ eten afscheydt namen, gaende naer Zeelandt. Aen̅ Moerdijck vonden Zuerius koets, door Myl. Ormond gesonden met sijn peerden, en quamen daermede te Breda. De jonghste Hulst sat in een van̅ voorste vensters, konnende beneden geen plaets genoegh krijgen. De Con. quam ¼ uers naer ons over de Graef en̅ den Bosch te Breda, wesende smergens seer vroegh eerst van 't Loo gegaen. Dijckvelt quam oock daer. Ick logeerde weder tot den ouden neef Buerstede, die beter vondt, en beter hoorende, als hem 't verleden jaer gelaten hadde. |