Journaal van 21 october 1688 tot 2 september 1696. Tweede deel

Junius.

1 Maend.

Ten 7 ueren gingh de Con. naer Brussel, en quam daer ten 12 ueren eerst weder van daen. Had tot Prins van Vaudemont geweest, en̅ daer gespeelt a la bassette. Lutin vertelde, dat daer 2 Spaensche dames geweest waeren, heel op de mode van dat landt gekleedt, met de tuyten van haer hair achter op haer rugh hangende tot over haer midden, en̅ die vol stricken langs heen.

[p. 211]

De Wilde seyde mij savonts, dat Sluyter gekomen was en aen hem en̅ sijn broer geseght had: hier ben ick nu, ick weet niet wat de Con. met mij doen will. Dat van Leeuwen, Secretaris van Poortlandt, hem geseght had: wacht, wacht, en met een mine, all of de Con. hem tot iets besonders employeren soude willen. Dat evenwel niet wel konde dencken wat het soude wesen, daer hij geen goedt Duytsch noch Fransch konde schrijven. Dit gaf mij evenwel ongerustheit.

Sagh dat Capⁿ van Renssen doot was, een ander sijn Comp. krijgende.

Ten half vieren was er een sware donder en blixem, weer met een harde slachregen en̅ benaeuwde lucht, tot daer toe schoon weer hebbende geweest.

Men seyde aen tafel, dat beyde de vloten uyt waeren, en̅ dat die, de schepen, gedestineert naer de Middelantsche zee, geleydt hebbende, stonden de verdere desseynen te executeren.

Smerg. had al weder joff. van Laer.

2 Dynsd.

Had een brief van mijn vrouw, gedateert van̅ 26^en Mey, maer sal moeten geweest hebben van̅ 29^en, want schrijft daerin, dat de mijne van̅ 26^en ontfangen had. Schreef noch, dat men van van Meerten noch van den oudtsten Halewijn niet en hoorde spreken, maer dat de saken van̅ jonghste slechter stonden, en dat hij wel geldt van̅ Con. v. Vranckrijck ontfangen hadde, en̅ tot een present, omdat hem de vrede hadde laeten aenbieden, hondert duysent fl. gehadt hadde. Dat men genoegh merckte dat hij 't om 't geldt gedaen hadde, want dat men seyde, hij over de 60000 gl. schulden had, en̅ niet en wist waervan die te betaelen. Schreef, dat mij een chaise de commodité hadde laten maecken.

Naermiddach was tot Mevr. de Gruyter, die seyde, den heele winter volck, en meest gequetste, in haer huys gehadt te hebben, uyt de slagh van Enguien, de voor-

[p. 212]

ledene somer op̅ 3^en Augusti geschiedt. Dat sij van yder persoon voor̅ maeltijdt 2 gl. gehadt, sijluyden de wijn betalende.

Had savonts, naer huys rijdende, pijn in mijn slincker hand, daer men evenwel niet aen sien konde.

3 Woensd.

Voelde noch iets aen mijn handt, maer de pijn was minder als daeghs te voren, en voelde oock niet als de hand niet en roerde.

Smergens een deel dingen hebbende (daeronder sommige daer wat haest aen was), ging omtren 10 ueren in̅ antichambre en liet mij aengeven, de Con. mij belastende wat te wachten, maer quam over eenen uyt en̅ gingh eten.

Smergens was Balfours suster, die te Fleuru gebleven was, en die aen eenen Sweed, Zederquist genaemt, getrout was, doen weduwe zijnde, bij mij met haer dochter, 16 a 17 jaer oudt. Sprack om een comp^e voor haer man.

Was heet en̅ donderachtigh weder.

Mylord Essex en Myl. Scarborough lieten in dese tijdt een meisje nae, dat Betty genoemt was, en de taillooren van onse tafel waschte. Was klein, maer niet leelijck.

Was savonts bij de Con., gehaelt werdende, gaf mij 2 brieven aen beyde de Princen van̅ Nassau, Veldtmaerschalcken, te schrijven, om hun te seggen dat de Con. het leger nu vergaderende tot de operatien van̅ campagne, het noodigh soude wesen dat sijluyden quamen om haer dienst waer te nemen.

Dese brieven geteeckent hebbende, begon andere dingen te teeckenen, maer brieven van Pesters, houdende nouvelles, tusschen beyde komende, en̅ 't eten op tafel zijnde, stelde het uyt.

's Gravemoer was naermidd. bij mij; seyde, dat men overmergen marcheren soude naer̅ kant van Luyck en de Mase.

Tegen den avondt quam een seer swaer donderweer op met groote windt en regen, en duerde tot voor aen in̅ nacht.

[p. 213]

's Gravemoer seyde, dat de jonghste Halewijn maer van 60000 gl. v. Vranckrijck ontfangen bekendt hadde.

4 Dond.

Betaelde smergens aen mijn knechts haere verschenen kostgelden, tot den 6^en Jun. inkl.

Was naermidd bij de Con., die all de dingen afteeckende.

Had een brief van mijn vrouw van 2^en Jun., seght dat mij met twee boden, naer 't leger gaende, een chaize de commodité sendt. Dat S^t Annel^t, even weder gesondt geworden zijnde, weder een nieuwe sware overval van̅ jicht gekregen hadde. Savonts quam ordre om te marcheren.

5 Vrijd.

Ging smergens in mijn koets omtrent half 7 naer d'Abdije van Parck, daer het quartier was. Men passeert, eer men te Leuven komt, voorbij het Clooster van Bethlehem, dat een groot uer is van Parck, en̅ van daer tot Leuven voorz. was een schrickelijcke quade wegh; op sommige plaetsen gingen de wielen tot aen de asseu toe door 't slijck.

Een half uer van Bethlehem voorz. brack de ass van mijn voor-wielen, soo dat uyt de koets most. Blatwait, die achter mij quam, presenteerde mij een plaets in̅ zijne, en reed met hem tot omtrent een half uer van Leuven, daer een passage vindende daer de coets soude genootsaeckt geweest hebben vrij om te rijden, gingen daer uyt, Blatwait willende voorts op sijne peerden gaen. Ick meenende dat Parck daer dicht bij was, gelijck geseght wierd, seyde dat het soude te voet gaen, en gingh daer te voet naer toe. Maer komende bij 't huys of casteel dat meende mij gewesen was voor Parck, naer dat een groot half uer gegaen hadde, sat daer een slecht kerel op de banck van̅ brugh, en seyde dat dat Everen was, en Parck meer dan een half uer daer van daen, en dat tot dicht aen̅ mueren van Leuven moste gaen en van daer nae Parck. Soo all voortgaende en̅ het weder extraord^s heet zijnde, quam langhs die wech eyndel. naer Parck, maer was soo moede, dat op 't eynde schier niet meer voort en konde, en̅ met

[p. 214]

moeyte op, als ick gingh sitten om te rusten. In 't eynde en naer een wandelingh van over de twee ueren quam m^r Feron met sijn chaiz voorbij, en̅ ging ick daerop sitten tot aen̅ Abdije toe, zijnde seer nat besweet, daerom naer den eten van kleeren en̅ lijnwaet veranderde.

Naermidd. raeckte met de Graef van Hoorn en̅ de H^r van Opdam in 't Clooster en̅ bij den Pater Prior, die ons van sijn beste bier te drincken gaff.

6 Saterd.

Smergens was weer heet en bangh weder.

Smidd. omtr. half twee quam weder een donder- en blixem-weder op met een regen, die tot 7 ueren duerde.

Smerg. was Feron langh bij mij.

Liet de ass van mijn coets maecken, die gebroken was; had de andere oock geern vermaeckt gehad, maer 't volck te Leuven had te veel te doen. Was niet uyt en̅ las in Cromwels Leven van Leti.

7 Sond.

De Con. gingh smergens uyt langhs de linie, en daernae noch voor̅ midd. in̅ kerck.

Naermidd. was Mevr. de Gruyter bij mij, seggende, dat quam om haer mans saeck bij de Keurvorst van Beyeren te pousseren, en̅ een briefje te halen van̅ jonghe Lannoy, die langh tot harent thuys en̅ in̅ kost geweest was, en haer in̅ 30 gl. schuldigh. Leende haer mijn cales, om naer̅ stadt te rijden, daer sij in 't kleyne Begijnhof soude logeren. Seyde oock op haer onbeschaemt vragen, dat haer mijn koets tegen 's anderen daeghs leenen soude, om Lannoy te gaen soecken, maer savonts mij bedenckende, liet de koetsier seggen niet naer haer te gaen, maer de koets 's anderen daeghs een tweede ass te laten aenmaken.

De Wilde had gehoort, dat de Franschen 80000 man sterck waeren, en aen dese zijde Gemblours.

Hadde een brief van mijn vrouw, daer niet een woordt schrijft van Halewijn. Seght, dat eerst op maendagh (mergen) met suster van Nieuwerkerck naer Amsterdam soude

[p. 215]

gaen. Dat de vrouw van de Wilde haer 347 gl. gebracht hadde.

8 Maend.

Smerg. was de jongh Stapel, Vendrich in Noyelle's Regiment, bij mij.

Seyde dat Judickje, dochter van Charlotte Bax, omtrent 4 maenden geleden gestorven was, en̅ omtrent 30000 gl. naergelaten had en aen haer naeste vrinden gelaten. Dat sij heel vet geworden was in 't eynde van haer leven, en̅ wat genegen was tot den dranck. Dat de soon van̅ gewesen L^t Cor. Balfour, te Fleuru gebleven, die de Con. een vendel gegeven had, hoewel een kindt van 5 of 6 jaer, een seer stoute jongen geweest was, en̅ sijn moeder dorst hoer te noemen. Dat de vrouw van̅ soon van L^t Cor. voorz., van sijn eerste huwelijck een schoone vrouw hadde gehadt, dochter van sijn stiefmoeder, uyt haer eerste huwel. met Vrijbergen, maer die opgetrocken hadde met een Vendrich .......¹⁾, daer sij self een kindt bij gehad hadde, dat de man voor 't sijne niet wilde kennen, en uyt het huys gedaen hadde, maer de vrouw beterschap belovende, gehouden, en̅ daernae noch twee kinderen bij haer gehadt.

1) Niet ingevuld.

9 Dynsd.

Liet mij smerg. bij de Con. aengeven, maer sprack hem niet.

Naermidd. praete in̅ antichambre een tijdt langh met de Comte de Tilly. Seijde onder andere dat hij (meene verleden jare) een man gesien hadde van̅ donder geraeckt en doot geslagen, aen wiens heele lijff men niet konde sien als een swarte plack, omtrent een schellingh groot, op sijn arm.

De Con. mij binnen roepende, vertelde hem dat, en̅ seyde hij mij hier nu 4 mans gesien te hebben van̅ donder gequetst, en̅ den degen van̅ eenen op een plaets in̅ schede geheel gesmolten.

[p. 216]

De Con. teeckende veel papieren en sauvegardes, oock sonder iets te seggen als: waertoe dienen se haer?

(Smerg. was de Professor van̅ Velde bij mij.)¹⁾

Ick seyde, dat het niet en was om het fourageren te beletten, maer wel om 't affbreken van̅ huysen en 't nemen van haer vee.

Tegen den avondt was in 't kleyne Begijnhoff te Leuven, bij Mevr. de Gruyter, die versocht had een overtrecksel van geverwt lijnwaet over mijn cales te versorghen.

1) Later tusscheningevoegd.

10 Woensd.

Smergens was Maigret bij mij, en̅ wilde, ick de Con. voor hem spreken soude over 't ongelijck, dat de Spaenschen hem gedaen hadden op d'instigatie van̅ Prince van Veaudemont, die hem soo gepersecut^t hadde, dat genootsaeckt hadde geweest retraitte bij de Franschen te soecken, om van daer voorts naer Spaignen te gaen, en sich te verantwoorden. Sijn praet en stondt mij niet veel aen, en̅ sondt hem bij Myl. Portland, seggende dat de Con. mij voorseker van die dingen in 't breede niet souw spreken.

Kien was te voren oock bij mij, die choccolate gaf, en̅ was hij zedert onlangs beleefder tegens mij als te voren.

De Con. was van 8 ueren af uyt, om trouppen te sien.

Was noch seer heet, maer regende een weynich omtrent 7 ueren.

Naer de midd. was Mevr. de Gruyter bij mij, die ick van smergens af mijn calesch geleent hadde.

11 Dond.

Was smerg. bij de Con., wesende uyt het bedt gehaelt; gaff mij iets te doen en een deel papieren van advysen te rangeren.

In een van̅ nieuwste stondt, dat een groot detachement van hier gedaen was naer̅ Rhijn.

Men seyde, dat een partije van̅ onse seer nae was ge-

[p. 217]

weest, om de dames van̅ Con. van Vranckrijck te attrapperen op de marsch.

De Wilde seyde, van Oblay gehoort te hebben, dat een van sijne spions de Con. van Vranckrijck had in sijn coets of chaize sien gaen sitten, om uyt het Legher en weder naer Vranckrijck te gaen.

Van het detachement van 30000 man naer̅ Rhijn wierdt van yder een veel gesproken.

Naermidd. ten 5 ueren gingh naer Leuven, daer het gewaste of geschilderde doeck, daer een overtreck van̅ hemel van mijn cales van meende te doen maken, niet gekomen was, daerom Goossen belaste mergen vroegh te 4 ueren naer Brussel te rijden, en met adresse van de Gruyter, sulck lijnwaet daer te koopen. (Was te Leuven bij Mevr. de Gruyter.)¹⁾

Was koudt en eenichsins vochtig weder.

1) Tusschen de regels ingevoegd.

12 Vrijd.

Voormidd. was bij de Con., die mij papieren gaf te bewaren.

Naermidd. regende langh en̅ sterck.

Was niet uyt. Schreef naer mijn vrouw.

13 Saterd.

Smergens was Feron bij mij, gaende sanderen daeghs.

Wandelde wat smergens, nae mijn peerden en kales siende, daer desen dagh een overtreck over den hemel van een geverwt lijnwaet over kreegh, hebbende Goossen mij gisteren dat van Brussel gebracht.

Savonts ten 8 ueren of wat laeter sondt de Con. om mij, gaf mij een minute van sijn handt, van een brief aen̅ Keurvorst Paltz, om te laeten uytschrijven. Laste mij, daervan een copye, met een brief, die mij laste te schrijven, aen̅ Baron d'Autel te senden, de trouppen van gem^te Keurvorst commanderende.

De Con. schreef aen̅ Keurvors desen 13^en:

[p. 218]

‘Il y a deux jours que l'armée que commandoit M^r de Boufflers, ou estoit le Roy en personne decampa de Giblours; une partie vient joindre l'armée de M^r de Luxembourg, qui est toujours campé pres de Walheim a 4 petites lieues d'icy, et un detachement de 20000 hommes commandé par le Dauphin, et M^r de Boufflers soubs Liege a passé la Meuse, et marchent selon les avis vers le Rhin, et le Roy de France doibt estre party aujourdhuy ou demain de Namur pour retourner en France. Ainsi il semble qu'il n'y a plus d'apparence qu'ils ont a present quelque dessein sur la Meuse, ainsi je croy qu'il seroit necessaire que vos trouppes restassent aupres de Duren, et j'ay escrit au Mareschal de Camp, Baron de Flemming, qui est arrivé, d'y vouloir joindre vos trouppes avec ceux de Brandebourg que le Maj^r Gen^l de .......¹⁾ commandoit. Et je luy renvoye aussi les 3 Reg^ts de Cavall^ie de ces trouppes, qui sont icy. Et ainsi cela pourra faire un corps considerable pour couvrir le pays de Juilliers et de Coloigne, et en cas de besoin revenir a la Meuse. Je ne manqueray pas d'escrire a l'Emper^r a l'egard des contributions du pays de Juilliers et tascheray en toutes etc.’

Myl. Scarborough seyde savonts, dat er een sot gerucht geloopen had door heel Leuven, dat men een tonnetje met cruyt, met een brandende lont in̅ Con^s camer gevonden had.

1) Niet ingevuld.

14 Sond.

Was smergens in̅ Fransche predicatie van Menard.

Eer daer gingh, quam de Gruyter bij mij, zijnde hier om sijn saeck tegens Meestraten te vervorderen. Bracht hem aen onse tafel, daernaer gaf hem een peerd, om mede naer 't quartier van̅ Keurvorst te rijden, en sach hem dien dagh niet wederom, tegen den avondt zijnde gaen

[p. 219]

wandelen langhs de drie groote vijvers, aen het Clooster leggende, daermede mij all vrij heet maeckte, het weder warm zijnde en̅ seer helder.

Desen dagh was er ordre om niet te fourageren, gelijck daer oock gisteren geweest was; maer doen hadden de Spaegnaerden evenwel veel fouragie gehaelt, en de Wilde seyde van Keppel gehoort te hebben, dat de Oon. daerover met de Keurvorst woorden gehadt hadde, en geseght dat, als dat soo soude gaen, wij wel mochten henen gaen.

De situatie van dit Clooster van Parck, waervan de monicken Norbertinen zijn, is seer plaisant bij de drie voorz. vijvers en een stercke beeck, die een water-molen doet gaen, en is daer aerdighe plantagie bij, en̅ een schilderachtig gesicht.

De Graef van Hoorn wierd geseght naer Holl^t gegaen te wesen met sijn jacht, vrij sieck zijnde, daer men meende het werck van Veurne al vrij oorsaeck af was.

15 Maend.

De Coningh was smergens al vroeger als ordin^s uyt, en̅ was de vijandt gemarcheert ende ons wat genadert zijnde, nu niet boven 2½ ueren van onse lincker vleugel.

Goossen seyde mij, dat de Gruyter gisteren mijn peerd, dat hem geleent hadde, thuys brengende, soo als in 't quartier van̅ Keurvorst geweest hadde, geseght hadde, dat het daer met sijn werck altemael schelmerije was. Meende dat hij wegh naer Brussel gegaen was, maer was niet.

Savonts was heen en weder bij de Con., die ten 10 ueren eerst thuys gekomen was, deed met der haest een brief aen̅ Coningin toe, en̅ hij teeckende alleen 2 of 3 brieven.

Was seer heet weder, en was daer nae de middach weder een donderbuye. N^a. met brieven van̅ 17^en schreef mijn vrouw daernae van een groot onweder, doen in̅ Haegh geweest.

16 Dynsd.

Naer de middach was bij de Con., deed weder een brief toe, en̅ hij teeckende de dingen, die gisteren

[p. 220]

uytgestelt had, en praete wat; seyde hem van S^t Annel^ls overvallen, onlanghs gehadt.

Naermidd. quam de Wilde bij mij en seyde, met Sluyter gesproken te hebben aengaende het employ, dat bij de Con. was te hebben, en̅ dat hij hem geseght had, dat men hem wilde Crijchs-Commissaris maken, soo als Expalude geweest was, maer sprack als hetselve mepriserende, naer dat een Furst voor Secretaris gedient hadde.

Daernae quam de Wilde weder, en seyde van iets van meerder importantie gehoort te hebben, en̅ quam daerop uyt, dat Feron hem geseght hadde iets gehoort te hebben, als of gewerckt wierd om mij een plaets te doen hebben in̅ Rekencamer van̅ domeynen van Hollandt, en̅ als hij seyde dat daer geen plaets vacant was, had hij gesproken of met Lanschot iets gehandeld wierd, om hem wat anders te doen hebben. Dat Dijckveldt met dit werck besigh was, en̅ dat hij ymant had, die hij in mijn plaets bij de Con. soude willen helpen. Dit gaff mij al vrij wat bedencken.

Was seer heet weder en̅ tegen den avondt quam alweder een dondervlaegh, maer regende niet veel.

De Con. was smergens en naermidd. uyt, en̅ soo dicht bij 's vijandts leger, dat die met hem waeren de tenten konden sien.

Gingh naer̅ selve vlaegh wat wandelen, van Loon gerencontreert hebbende, en raeckte in S^r Charl. Grahams tent, die ons een glas wijn schonck, vrij warm zijnde.

17 Woensd.

Naermidd. was Golstein bij mij, zijnde nu dicht bij 't quartier van̅ Con. gelogeert, zedert dat met Athlone gekomen was.

Savonts, soo met ons 4 a 5 op de banck voor het Clooster saten, hoorden wij een salve uyt 70 stucken canon, en̅ daernae een van̅ heele mousqueterie van̅ Francen, tot drymael doen, en wierdt geseght, dat over het innemen van Roses in Catalonien was, gevolght door̅ beveue van

[p. 221]

Spaenschen, die daer een groote somma goudts, tot betalinghe van het garnisoen, nae toe gesonden hadden, doen het te laet was.

Dit schieten, eer men terdeegh hoorde wat het was, maeckte een groot rumoer in 't leger.

18 Dond.

Was smergens bij de Con., die mij een minute van sijn handt aen Flemming uyt te schrijven gaf, en teeckende hij dit naer̅ middach met noch eenighe dingen.

Myl. Athlone en 's Gravemoer waeren smerg. bij mij, de leste om te spreken van̅ acten van̅ vier nieuwe Coronels over de Regimenten uyt de Spaensche gereformeerde trouppes aengestelt, de Bar. de Chauviray, Monflin, Grisperre en̅ Matta.

Naermidd. was met de Gruyter aen̅ kramen van 't hooftquartier, om vier-steenen te koopen, en̅ dronck in een soetelaers tent twee glasen limonade met de Gruyter, die ontmoete, en was hier noch om sijn saeck bij de Keurvorst te bevorderen.

19 Vrijd.

Had smergens schrijven van mijn vrouw van̅ 17^en deser. Sij hadde t'Amsterdam 3000 gl. oudt capitael Oostindische actien gekocht tegen 474 pc^to en̅ 75123 gl.¹⁾ cas-geldt, en dat die betaelt hadde met het geldt, gekomen van 't huys, dat aen Blaeuw verkocht hebben, en̅ noch 500 gl., die uyt den Haegh gesonden hadde. Sij schreef oock van een seer groot onweder, dat voorleden maendach in̅ Haech geweest was van donder, regen en̅ windt, duerende wel vier ueren. Dat sij S^t Annel^t wat beter gevonden hadde, maer dat sijn beenen soo geswollen waeren, dat niet gaen noch staen konde. Dat nicht Builly een seer fraeye en welgemaeckte dochter hadde.

Gingh savonts bij Dijckveldt, en̅ vraegde hem of hem iets voorgekomen was 't gene de Wilde op den 16^en deser seyde van Feron gehoort te hebben, maer seyde met groote

1) Het is niet duidelijk of er dit, dan wel 15123 gl. staat.

[p. 222]

asseveratien, daervan niets vernomen te hebben zedert dat vier jaer geleden daer eens af gesproken geweest was, gelijck ick wiste.

Seyde, dat de vrouw van Oudegheyn met haer sprekende van̅ ongelucken van haer huwelijck onder anderen geseght hadde: Had ick met de H^r van Zuylichem getrouwt! dat ick seyde aen haer niet gedependeert en hadde.

20 Saterd.

Was smergens bij de Con., wierd gehaelt als noch te bedt was; gaf mij te doen. Verhaelde hem van 't quaedt weder, dat in Holl^t geweest was, en̅ hoe vier koeyen met een peerd van den blixemslach gedoodt waeren.

Was geweldigh heet weder, maer sonder donder.

Wandelde savonts langhs de vijvers van 't Clooster, niet sonder sweeten.

Smergens was Sayer bij mij en̅ gaf hem choccolate.

Seyde dat Betty, die onse talioren waschte, hem geseght hadde dat, als sij van Isac af konde, sij bij hem soude komen woonen.

De Con. liet een post afgaen extraord^s met een brief aen̅ R. Pensionaris; dacht dat het soude mogen wesen over de saeck van̅ Halewijns, daerom de jegenwoordighe vergaderingh van̅ Holl^t expres geseght wierd beschreven te zijn.

Had een weynigh pijn in mijn slincker knieschijff, maer niet dat mij belette te gacn; geloof iets was van̅ podagra scorbutica.

21 Sond.

Was de heetsten dagh die van 't jaer gehadt hadden, en̅ soodat als men een weynigh voor̅ deur stont, op de plaets die met straet-steenen gepaveyt was, men de warmte perfect door̅ schoenen voelde. Savonts wilde wat gaen wandelen ten 7 of ½ 8, maer uyt het Clooster komende was het soo heet als in een oven.

Had schrijven van mijn vrouw van̅ 20^en. Seght, dat de vrouw van Buttingen weder soo buyten westen was, dat

[p. 223]

meende hij se soude moeten opsluyten. Dat de Willems vrouw heel sieck was, en dat sij onlangs in̅ kraem gekomen zijnde van een kloecke gesonde soon, de minne het kindt doot gelegen hadde. Dat het koren en̅ hooy heel schoon stond in Hollandt, maer dat er geen fruyt altoos soude wesen. Van̅ Halewijns schreef heel niet.

22 Maend.

Was noch al vrij heet weder, maer wat minder als daeghs te voren.

Wandelde savonts een weynigh om het Clooster met m^r Murray, een Schotsman.

Savonts ten 10 ueren quam een Officier van̅ groote wacht en̅ seyde, dat men van daer langhs de gansche linie van̅ vijandts leger vieren gesien hadde, al of daer brandt in geweest was, en̅ ofte sij mogelijck gemarcheert waeren.

Voelde somtijts omtrent mijne knie-schijven noch wat pijn, maer gingh weder over: was van die dolores scorbutici, soo ick meende. De nacht naer desen dagh veranderde dat in een doove pijn, ter zijden aen mijn rechter been, mij in 't bedde wat quellende.

Liet een nieuwe snij-back maecken, mijn knechts die van 't verleden jaer verloren hebbende.

23 Dynsd.

Smerg. was Baersenburgh bij mij, en daer nae Capⁿ Mestral. Hij heeft een dochter getrouwt van̅ Cor. Arskijne sal^r.

Baersenburgh seyde, dat van der Heyden, hebbende de lombard gehouden in̅ Haegh, een kindt had (wesende een dochter) bij de suster van̅ tegenwoordighe L^t van̅ Artillerye van der Myle wesende krepel. Dat dat meisje nu hier in 't leger was bij van der Myle en̅ sijn tweede vrouw, heel fraey zijnde en heel assurant. Dat hij, Baersenburg, daer zedert al langh goede kennis aen gehadt hadde. Dat Brienne van der Myle had willen opmaecken om Baersenburg te dwingen om haer te trouwen, en dat vander Myle hem dat self geseght hadde.

[p. 224]

Snachts quamen eenighe seer harde donderslagen ten 2 ueren, die mij wacker maeckten.

24 Woensd.

Smergens ontboden bij de Con. Gaf een brief uyt te schrijven aen Flemming, die eerst savonts teeckende. Was vrundelijck. Schreef aen hem, dat het Fransche detachem^t, nu aen̅ Moesel zijnde, of die alreede gepasseert, hij hem versocht spoedig te marcheren naer Foron ......¹⁾, en dat hem daer soude laten weten, of ons soude komen joigneren.

Savonts te 9 ueren begon het te regenen seer sterck, en quamen met eenen eenighe donderslagen. Wandelde van te voren een weynich voor in 't Leger, maer siende een seer donkere lucht komen, gingh naer huys.

Altoos seer heet weder.

De Prins van Nassau, Gouverneur van Vrieslandt, sprack en groete.

Was smergens tot Dijckveldt, om hem een papier of twee te geven op ordre van̅ Con.; hij had volck bij hem en noode mij te gast, maer dat volck langh blijvende, ging aen onse tafel eten. Kort naer den eten ging naer hem toe en vondt hem noch aen tafel met van Hill en̅ den Brigadier Ramsey. Hij praete daer noch meer als een uer.

1) Niet ingevuld.

25 Dond.

Smergens was bij mij de Baron de Loo, Command^r van̅ Duytsche Ordre te Mechelen, komende met van Hill, om sauvegardes, oock Rademaecker.

Hoorde van haer, en̅ van de Wilde, en eerst van Pieter, dat het gisteren avondt en̅ snachts een verveerlijck weder was geweest, en̅ sulcken water gevallen, dat het aen het huys v. Myl. Portland, sijnde even buyten het laentje, dat van̅ Abdije komt, sess of 7 voeten had hoogh gestaen, dat veel menschen verdroncken waeren. Dat dese voormiddach omtrent elff ueren, de H^r van Ouwerkerck komende om naer 't Cloo(ster) te gaen, en willende over

[p. 225]

't bruggetje passeren aen 't eynde van voorz. laentje, dat onder lagh, hij in 't water was gevallen, en̅ in seer groot peryckel van te verdrincken, maer dat Hans, een postillon van Breukelen, hem gesalveert hadde.

Las naermidd. de minute van een brief, daervan Portland de Wilde twee copyen (met een weynigh differentie)¹⁾ en̅ was van̅ Con. aen̅ Staten van Hollandt, in antwoord van een brief die aen hem geschreven en̅ daermede de examinatien van de jonghsten Alewijn overgesonden hadden. Men sagh daeruyt, dat hij noch seer stout was sprekende, en̅ particulierlijck in 't regard van̅ Con. De Con. versocht de Staten aen 't Hoff te ordonneren, dat, sonder sich te arresteren aen nieuwe dingen en raisonnementen, de saecken van sijne eerste confessie niet gemeens hebbende, met sijn saeck vigoureuselijck wilden voortgaen. Daer komt oock in, dat haere Ed. Gro. Mo. sich konden erinneren, hoe genegentlijck de Con. sich onlanghs omtrent het aengaen van een goede vrede met Vranckrijck hadde verclaert, of in die sin.

Was noch seer heet, maer regende niet van beduyden.

Schreef aen mijn vrouw, en̅ sondt mijn horlogie, om de cas een nieuwe voedering te doen insetten bij Visbach.

1) Hier schijnen eenige woorden iu de pen gebleven te zijn.

26 Vrijd.

Was smiddachs bij de Con., die mij 2 brieven gaf om uyt te schrijven, aen̅ Comte Serclaes de Tilly en̅ de L^t Gn̅ael Baron de Heide van̅ Brandenburgsche trouppes. Aen̅ eerste schreef, dat onse Comte de Tilly naer Huy sond met eenighe trouppen, die noemt, om de convoyen van̅ vijandt, komende van Namen, naer 't leger van Lutzenburg te incommoderen. Aen̅ leste bijnaer 't selve.

De Con. vraeghde mij, die brieven teecken(en)de, of geen schade bij de regen gehadt hadtle.

Naermiddach was Römer bij mij, en wandelde ick daer

[p. 226]

nae ten half achten met hem langhs de vijvers, en̅ weder inkomende bij mijn peerden, praete noch wat met Dijckveldt, die voor sijn deur vondt sitten.

Römer wilde, dat voor hem spreken soude om een comp^ie te voet bij sijne andere plaets in̅ artillerie te hebben.

27 Saterd.

Naermidd. was Golstein bij mij. Seyde, dat decisie gedaen was in die saeck van̅ mutineringh in 't Regiment van Rechteren. Dat Brecht met infamie was gecasseert, 2 ruyters gehangen en̅ omtrent de 25 door de spitsroeden gejaeght. Dat al dat werck toequam door een carogne, die eerst bij de Ritmeester Sichterman, en̅ daer nae bij de Ritmeester Brecht huysgehouden had, en̅ de arrears van̅ ruyters opgekocht hadde.

Tegen den avondt wandelde door het hooft-quartier langhs de vijvers van 't Clooster, en maeckte mij vrij moede.

Aen onse tafel wierdt geseght, dat een fameuse macquelle¹⁾, genaemt Betty Cromwell, uyt Engelandt overgekomen was met een partij van haer geselschap.

1) lees: macquerelle.

28 Sond.

Smidd., soo afgingh om te eten, gingh met Portland naer huys om te eten met een deel volck, en noode mij. Gingh met hem, en̅ daer was Miremont, Galloway, den Hertogh van Wirtenbergh. Naer̅ eten droncken thé.

Naemidd. deed mij de Con. een brief uytschrijven aen de Feld-maerschalck Flemming. Daernaer de Gruyter bij mij komende, wandelde met hem door 't hooftquartier en̅ bij mijn peerden.

Savonts kreeg schrijven van mijn vrouw. Seyde, dat Berkestein seer amoureux was van j. Gras, en haer soo naeliep, dat er de menschen af wisten te spreken. Dat de dochter van̅ Secretaris Slingelandt trouwde met de Griffier Fagel, en̅ de soon van̅ Secretaris de Wilde, van Amsterdam, voor sijn 2^e huwelijck met een joff^tie Strijen,

[p. 227]

van ter Gouw, die jongh, fraey en rijck was. Dat een vrouw in 't Halsteeghje (Baersenburg meende dat het van eenen Fransche cramer Beaumont was) haer selven had opgehangen, maer noch levende afgesneden was, en de reden gevraeght, geantwoort hadde, dat dat niemant en roerde, beginnende met eenen soo te vloecken, dat elck een schrickte.

Was vrij koudt.

29 Maend.

Smidd. at Keppel bij ons. Seide, dat hij dees daeghs Betty op̅ plaets tegenkomende, haer gevraeght had waer sij naer toe gingh. Dat sij antwoorde: ‘To the guard of the .....¹⁾,’ en als haer vraegde om wat te doen, sij hem geseght hadde: ‘To fetch candles,’ en hij vragende ‘of wat size,’ sij hem wees haer halve arms lenghde.

Smerg. was Baersenburgh bij mij.

Naermidd. haelde mij de Con., en̅ copieerde weder een brief aen Flemming, daermede de Con. hem versocht met sijn corps en̅ die trouppen van Keur-Paltz naer Coblens te marcheren, omdat den Dauphin, het qual. versien vindende, daerop soude mogen vallen.

1) Onleesbaar woord. Misschien eene verkorting van mainquarters.

30 Dynsd.

Naermidd. was 's Gravemoer bij mij. Vertelde van̅ vrouw van Oost, dat sij in haer jonghe tijdt seer galant geweest was, en dat in die tijdt, doen hij te Maestricht in garnisoen en̅ veeltijts daer was, daer 10 of 12 jonge meissens waeren, alle hoeren als peerden, daeronder hij die vrouw oock telde, en de dry Ferens, en̅ twee susters van̅ Hooghschouth Groelart etc. Dat de vader van de Baron de Loo, Command^r van Mechelen, 4 dochters en 7 sonen had, die alle van̅ beste G. beneficien hadden.

Seyde noch, dat men seer vreesde dat onse en̅ der Engelsche coopvaerdije vloten naer Smyrna geseylt en door̅ .......²⁾ Rooke geconvoyeert, soude mogen in han-

2) Niet ingevuld.

[p. 228]

den van̅ vloot onder Tourville gevallen zijn, die verre voor de onse geavanceert was, sonder dat het scheen dat de onse daervan kennisse gehadt hadden. Dat de Con. daerover seer chagrin was, gelijck mij Keppel over eenighe daghen oock geseght hadde.