Journaal van 21 october 1688 tot 2 september 1696. Tweede deel

Julius.

1 Dynsd.

De Wilde seyde mij smergens, dat 't Casteel van Namen over was, en̅ dat men savonts te voren victorie had hooren en half sien schieten met canon en musquetten, maer men wist noch savonts geen particulariteiten.

Was regenachtich en̅ vuyl weder, en̅ soo glad op̅ wech naer mijn huys, dat de hoochte niet konde opkomen, sonder een stock te laten halen.

Was naermiddach op 't Hoff, daer den Hartoch van Richmond en̅ andere dobbelden.

2 Woensd.

Smergens was Baersenburg bij mij, de eerste reys naer dat saterd. voorleden soo droncken geweest was. Daernae quam Bernickhuysen bij mij, mij de groetenis doende van sijn vrouw.

Baersenburg seyde, dat de vrouw van Opdam, dochter van Ripperda, Heer van Twickelo, wel sin gehadt hadde in̅ Ripperda van Tweldam, maer dat die eenighe scrupule gehadt hadde daerin, dat hij germains met haer was. Dat de scrupel evenwel over gingh, doen haer oudtste suster quam te sterven en̅ sij heritiere wierd, maer dat, Opdam tusschen beyde gekomen zijnde, hij achtergebleven was.

[p. 87]

Noch al nat en̅ vuyl weder, soo dat resolveerde niet naer 's Gravemoer te gaen, die mij daeghs te voren genoodt hadde. Naermidd. wierd goedt weder.

Smidd., soo als gingh om te eten in̅ tent, quam Myl Portland om naer sijnent te rijden, en noode mij mede ten eten. Daer waeren de broer van Gürtz, een jonge Prins van Hanover, m^r Gray, Giaur, den Hertogh van Richmond etc.

Portland kreeg een brief, en̅ die gelesen hebbende seyde, dat de gecombineerde vloten 4 a 5 dagen geleden naer̅ Fransche kust waeren uytgeloopen; dat de vijandt over de Sambre gegaen was.

3 Dond.

Noch al nat en̅ vuyl weder, voornementlijck voor de middagh.

Savonts gingh Myl. Portland uyt met 3000 man, soo te voet als te peerd, met dessein van een entreprise op Mons, soo als saterdagh daernae de Wilde mij naermidd. seyde van van Leeuwen, sijn Secretaris, gehoort te hebben; maer snachts een seer stercke regen vallende, had Bouflers hem geprevenieert, en̅ een uer voor hem daer geweest. In de stadt waeren niet meer als 100 peerden, en̅ 700 man de voet geweest, en̅ men hadde correspondentie in̅ stadt.

Schreef aen mijn vrouw.

De Gruyter had naer mij wesen vragen.

Smergens was eenen Bax bij mij, willende een plaets in̅ Baronnie van Breda koopen. Moet een neef wesen van̅ Schout van̅ Haegh.

4 Vrijd.

Was naermidd. op 't Hoff, maer niet binnen, gelijck oock niet binnen geweest noch de Con. gesproken hadde zedert den 20^en Jun., sonder te weten waerom. Alleenlijck had mij de Wilde somtijts sauvegardes en soetelpassen en patenten gebrocht, om te contresigneren; dat mij vrij wat suff en pensif maeckte.

Moer quam naermidd. bij mij en dronck met hem een bouteille vin de Champagne. Hij noode mij tegen sanderen

[p. 88]

daeghs te gast, latende mij een knecht senden, om sijn huys te wijsen.

Wist niet van het dessein, daer Portland om uyt was, soo ick hooren konde.

Eenen Smit, cameraed van van Merlen, schreef dat hij weder ingestort was, en versocht dat hem weder geldt wilde senden.

Naer̅ midd. had de Gruyter bij mij, komende om sijn saeck bij den Keurvorst van Beyeren te vervolgen; gaf hem op sijn bidden een pistool.

Was naermidd. op 't Hoff, maer noch al niet binnen, wetende niet dat mij iets dergelijx ooyt gebeurt was.

5 Saterd.

Baersenburg seyde mij in passant, dat sanderen daeghs naer Genap souden marcheren.

De Wilde seyde mij van Mons 't ghene op̅ 3^e deser aengeteeckent hebbe.

Was naer den eten op 't Hoff, maer niet binnen. Naermidd. was goedt weder.

Kocht twee sacken haver voor mijn peerden. Savonts te voren was aen̅ ordre uytgegeven niet fourageren, maer te laten weyden tusschen de linien, oock alle soldaten, op pene van̅ galgh, verboden buyten 't camp te gaen.

De Con. quam smidd. laet thuys, hebbende de Brandenburgsche trouppes, die wegh gingen, sien marcheren.

6 Sond.

Gingh in mijn coets smergens ten ½ sevenen van Melé naer Genap. De Con. logeerde in een groote cense, bij een boer of censier, nieuw getimmert, op 't eene eind van̅ plaets met leyen gedeckt. Ick had een boeren huys daer dicht aen, een kleyne beeck loopende verbij mijn huys, en̅ was het hier overall voll water en̅ sources. De Graef van Solms was aen̅ overzijde van de wegh, want daer was een pavé. Speelde a la Bassette, Welderen taillerende, met weynigh winst of verlies.

7 Maend.

Was naermidd. op 't Hoff en liet seggen, dat daer was. Een half uer daernae quam binnen, en̅ teec-

[p. 89]

kende de Con. een deel dingen, redelijck van goedt humeur wesende, en deed ick sijn brief toe aen de Coningin.

Schreef aen mijn vrouw.

Kreegh met een bode uyt den Haegh de marquise over mijn tent, die daer doen maken hadde, en̅ een kettingh, om in̅ tent de coffers aen een te maecken.

De Rhijngraef (die men Comte de Salms noemde) quam savonts, soo wij aen tafel saten, hebbende geduerende de belegeringh in Namen geweest.

Seyde, dat sij daer int eynde schier niets als boonen gegeten hadden, en̅ seer slecht water gehadt om te drincken.

Wilde van 't ghene Bimont gedaen hadde niets seggen aen tafel.

Voelde iets jichtighs aen̅ senuw bij de bal van mijn rechter voet, maer was niet te beduyden.

8 Dynsd.

Wierd uyt mijn bedt bij de Con. gehaelt, die mij te schrijven gaf.

Had wat meer pijn aen mijn voet als daeghs te yoren, maer belette mij niet te gaen.

Naermidd. was noch eens bij de Con. Vuyl weder.

Naermiddach was joff. Tondi bij mij.

9 Woensd.

Den ganschen dagh vuyl weer.

De Con. was smergens eenighe trouppes sien, en̅ naermiddach weder.

Smerg. was Baersenburg bij mij. Seyde, dat er onder 't volck van̅ bassecourt een gesegh was, als of de Con. binnen korten uyt het leger soude gaen, maer sonder eenigh fondament.

Joff. Tondi klaeghde, dat sij soo veel attacques van Officieren etc. most uytstaen, en seyde naer Brussel te willen gaen, om het leger daeromtrent te wachten, dat haer raede.

De Coninx Turcksche tent, in̅ vendue van Gastanaga's goedt gekocht, wierdt opgeset.

Was smerg. bij de Con., die seer hoeste. Gaf mij te doen.

10 Dond.

Regende de gansche voorgaende nacht en̅

[p. 90]

een tijdt langh seer hard. Smerg. stofregende het en naer de middach tot savonts toe regende weder heel hard. Gingh savonts niet eten.

De Wilde bracht mij ordre van̅ Con., om een brief te schrijven aen̅ R. Pensionaris, om een goede groote quantiteit amunitie van oorlogh, daeronder 500000 ℔ cruyt en 7000 bomben, uyt Hollandt naer Maestricht te senden op het spoedighste, het eene schip naer de ladinge van het andere niet moetende wachten. Oock derwaerts te senden de artillerye, en̅ amunitie bediening, die de Graef van Hoorn uyt Vlaenderen en van het Sas tot voor Dort soude senden.

Smergens had wat meer pijn aen mijn voet als daeghs te voren, maer savonts was 't beter en wierdt bij niemant gemerckt.

Savonts teeckende de Con. de voorz. brieven, en gingh ick noch even binnen om de Con. te spreken over een pasp^t, bij de jonghste Gürtz versocht voor eenen Asfelt.

11 Vrijd.

De pijn was smerg. bijnaer als gisteren morgen, of wel soo veel. Naermidd. was wat beter.

Smerg. was Golsteyn bij mij en sijn broeder, komende continuatie versoecken in̅ Gn̅al^ts Reeckenkamer. Bracht den eersten aen onse tafel, daer Isac voor de eerste mael in lange weder quam eten, maer sach er noch onnoosel uyt.

Naermiddagh quam 's Gravemoer bij mij, en gaf hem een bouteille vin de Champagne op sijn versoeck.

Men seyde, maer niet sekerlijck, dat de Franschen daeghs te voren te Soignies gekomen waeren.

Op 't eynde quam Baersenburg noch, Moer hem geroepen hebbende. Riep Top oock door̅ venster, en gaven hem een glas wijn. Moer seyde, dat de Pr. v. Waldeck in̅ actie hem confondeerde.

Savonts was Athlone noch bij mij, over een ordre, die geschreven most werden van̅ ruyters betalingh.

[p. 91]

Att savonts in mijn camer, om, niet wel zijnde, niet door de slijck te gaen.

12 Saterd.

Was smergens aen mijn voet pijnelijck, was geswollen en voor de groote tee was een roode pleck, die mij seer dede.

Gingh evenwel smiddachs in̅ tent eten, sonder dat ymant thoonde iets te mercken.

Naermidd. was Goir bij mij, om te spreken over de borstweringen van̅ wallen van̅ Bosch. Daernae quam de vrouw van̅ Prevoost Gn̅ael Orrock over de rechten van haer man spreken.

Kort naer̅ middagh quam verandering van weer, en̅ wierd het schielijck heel warm en̅ helder weder.

Vernon seyde aen tafel, dat het waer was, gelijck in de Couranten gelesen had, dat Myl. Halifax, Shrewsbury en .......¹⁾ bij de Coningin uyt de Privy-Councel geset waeren. Vernon seyde, dat het was omdat sij daer nooyt present waeren.

Daer was los gerucht, dat een Zeeuwsche caper ingekomen gerapporteert had, dat noch een partij Fransche schepen van S^t Malo, naer Brest willende, in zee geslagen waeren.

Vernon seyde aen tafel, dat de Generael Schöning op ordre van̅ Keyser gesaiseert was. Dat hij aen een voornaem Minister van̅ Keyser geseght had, dat sijn meester op sulcke ende sulcke conditien met Vranckrijck geaccordeert was, maer dat, indien de Keyser hem de helft van 't beloofde wilde geven, hij in sijn partij soude wesen.

De Graef van Nassau Wijlburg att met ons.

1) Niet ingevuld.

13 Sond.

Smergens was weder pijnelijck. Att niet te min aen tafel. Sayer en̅ de soon van̅ Raetsheer van der Hooghe praeten daer van haere hoeren opentlijck en̅ sonder schaemte.

[p. 92]

Een detachement marcheerde naer Vlaenderen, onder de Graef van Hoorn.

Was seer warm weer, en trock ick mijn flennele borstrock uyt, dat zedert de winter niet gedaen had als een dagh.

De Prins van Vaudemont vertrock smergens naer Aecken, om de wateren te drincken met sijn vrouw.

14 Maend.

Goedt weder, maer wat koelder als de voorgaende dagh.

Ymant (die vergeten heb) seyde, dat de Prins van Vaudemonts huys peryckel geloopen had van geplundert te werden van̅ canaille van Brussel, hem uytmakende voor een verrader en gewonnen bij Vranckrijck.

Naermiddagh was bij de Con., nemende sijn brief aen̅ R. Pens^s, en hij daer nae een deel dingen teeckenende, onder andere 4 sententien voor deserteurs, om te hangen. Daernae savonts teeckende noch een brief aen̅ President Rooseboom en̅ Raetsh^r Caeuw, gaende als sijne Commissarisen naer ter Goes, om te informeren op de oneenigheden en̅ gepleegde desordres, en met eenen ordre aen 't halve Regim^t van Claubergen en̅ 't halve van̅ Cor. Caeuw, om binnen die stadt te gaen, onder 't commando van Caeuw.

Men sprack dien dagh veel van sanderen daeghs te marcheren, maer quam geen ordre.

Was smergens noch vrij pijnlijck aen mijn voet, soo dat Eppinger merckte dat daer iets aen was.

15 Dynsd.

Deed een nieuw kleedt aen met silvere knoopen naer den eten, mijn voet dese mergen beter, hoewel noch wat geswollen zijnde. Wandelde tot daer de tenten van̅ koopluy en̅ soetelaers stonden. Daernae quam Golstein bij mij en dronken een bouteille cider.

16 Woensd.

Smergens wierden 4 deserteurs voorbij mijn huys geleydt en̅ opgehangen.

De Con. teeckende smergens eenighe dingen, die schenen noch eenighe desseinen te voorspellen, onder anderen een brief aen̅ Prins van Luyck, om aen een man, van Laer

[p. 93]

genaemt, permissie te geven, om in sijn landt maesschepen te pressen.

Was naermidd. wat in Iretons tentje, daernae wat in̅ Con. eetsael en̅ voor 't huys, zijnde het weer ongestadigh en regenachtich; de voorgaende nacht had het hart geregent.

Repareerde mijn caert van van Langeren.

Smergens was Athlone bij mij, over eenige depesches.

17 Dond.

Was smergens bij de Con., die mij te doen gaf; most wel anderhalf uer wachten, hoewel ontboden was.

Schreef den heelen achtermidd., oock aen mijn vrouw.

De Pr. v. Waldeck sondt mij Lindeboom, versoeckende mij aen̅ Con. voor̅ rosse Soutland te spreken.

18 Dond.

Was smergens op de Con. lever, daer gegaen zijnde, omdat Pieter als een geck mij quam seggen, dat de Con. terstont vertrecken soude en̅ niet saterdagh, gelijck geseght was.

De Con. sprack mij aen, hoorende mij met Myl. Silkirck spreken van de mathematique en̅ seyde: ‘Parlez vous de l'astronomie? il est le plus grand astronome du monde!’ etc.

Naer huys gegaen zijnde, deed hij mij weder halen, en naer dat een tijdtlang in̅ eetsael gewacht hadde, teeckende hij een hoop dingen. Vraegde naer S^r Annel^t en sijn gesontheit. Seyde, dat hem docht dat de Wilde soo fijn niet meer en was als hij geweest hadde, te propoost van een ordonn^ie, die teeckende voor een voorleser.

Naermidd. was joff. Tondi mij hoetelen.

19 Saterd.

Was den heelen dagh vuyl weder, en regende den heelen dagh meer of min.

De Con. vertrock omtrent elf ueren naer Werchteren op den Demer, om met de Keurvorst van Brandenburgh te spreken.

's Gravemoer quam bij mij, en wilde hebben dat mede naer Brussel soude gaen, dat bijnaer resolveerde, maer scheyden daer smiddags uyt om 't quaedt weder.

[p. 94]

Blatwail leende mij mijn cales af, om naer de Con. te gaen, dat noode dede.

Smidd. att Féron met ons en vertelde veel van de Fransman Grandval, die de Con. hebbende willen ombrengen, door de oudtste Pyper te Eyndhoven gevangen was, eenige weken geleden, en̅ gisteren of eergisteren hier in 't leger gebracht was, swaer geboeyt zijnde. Met hem waeren gekomen een soon van̅ Baron van Leefdael en̅ eenen du Mont, die mede met hem in dat dessein geweest waeren (of inder daet of om hem te betrappen).

Hij hield hem tegen Féron heel stijff, en̅ seyde onschuldigh te zijn.

Feron seyde, dat hij fatsoenlijck sprack, maer dien du Mont als een opsnijder en fanfaron.

Grandval had geklaeght dat men hem soo lang hield, en waerom men hem niet en deed sterven, soo hij schuldigh was; maer dat men vinden soude dat de twee andere, die hem beschuldigden, meer schuldigh waeren als hij. Seyde, dat maer in 't landt gekomen was om peerden te koopen.

Zedert verleden dynsd. was mijn jicht vrij minder, en̅ soo dat men die niet en konde sien aen̅ mijn gangh, maer evenwel, als mijn schoe aen had, brande het wat aen mijn voet.

20 Sond.

Sliep smerg. tot over thienen.

Was seer vuyl weer; soo ick naer̅ middagh eens te voet door Genappe een weynigh meende te wandelen, begon het te regenen, en̅ most weder naer huys. Daer was oock stercke windt onder den regen, en̅ dan altemet weder sonneschijn.

De Con. quam niet weder thuys, gelijck gemeent hadde. Schreef aen̅ Prins van Waldeck, dat niet voor des anderen daeghs soude komen.

Mijn jicht was noch minder als daeghs te voren, en̅ bijnaer niet met alle.

[p. 95]

21 Maend.

De Con. quam thuys savonts omtr. 8 ueren.

Kien, praetende van wat er noch gedaen souw werden, meende of men Namen noch wel soude mogen weder attacqueren.

Seyde, dat de Con. het goedt succes van 't dessein aen̅ Keurvorst gebracht hadde, en̅ dat er noch iets most te doen zijn.

Liet een snijback voor̅ peerden koopen.

Deed noch al niet als regenen en̅ waeyen.

22 Dynsd.

Smerg. was Golsteyn bij mij; had daeghs te voren bij Grandval en̅ du Mont geweest, maer seyde, dat den eersten niet en sprack als van indifferente dingen.

Naermidd. was Ploos weder bij mij, en versocht mij Zuylesteyn weder aen te porren, dat ick seyde niet helpen en soude, en dat ick het continueel. gedaen hadde.

Was seer koudt en̅ continuel. nat weder. Gaf ordre aen Pieter, om naar branthoudt om te sien, om vier in mijn camer te maecken.

Aen tafel wierd geseght, dat Grandval sanderen daeghs soude te recht gestelt werden voor een Crijchsraedt, van Generaels en hooghe Officieren gecomposeert.

Daeghs te voren had een brief van mijn vrouw; schreef, dat de Cheval^r Caron stondt om met eene joff. Carelier, van̅ Bosch, te trouwen, die kael was, soo wel als hij, 16 jaer oudt, en̅ fraey, maer de moeder wierd geseght wat licht geweest te hebben.

Naermidd. was op 't Hoff, daer Danckelman seyde wel te weten dat Grandval sijn dessein bekendt hadde.

23 Woensd.

Was smergens bij de Con., gehaelt zijnde; hij teeckende. Vraegde mij, waerom sulcken dicken rock aen had, wesende mijn nieuwe surtout. Seyde, omdat het soo koudt is; maer het was evenwel desen dagh schoon en helder weder, en liep de windt om.

Naermidd. met Gendreau het dorp eens doorgaende, seyde ons yemant in passant, dat se met Grandvals saeck

[p. 96]

smerg. tot elff ueren hadden besigh geweest, en̅ dat se sanderen daeghs te 7 ueren daer weder aengaen souden.

Over mijn huys logeerde de Graef van Solms, en verkochten 't volck van 't huys bier voor de deur, ymant van̅ dochters daer altoos bij sittende om uyt te meten. Eene daervan was een grote, welgemaeckte, jonghe meydt, met bruyn-blaeuwe lieffelijcke ooghen, en fraeye trecken van aensicht, maer vrij wat van̅ son verbrandt.

24 Dond..

Voormidd. was Zuylestein bij mijn huys, seyde met de Con. gesproken te hebben van een preuve voor̅ vrouw van Oudeghein, en̅ dat de Con. geseght hadde, dat als er een quam, hij voor haer doen soude, en̅ dat Zuylenstein mijn soude seggen, hem daeraen te doen gedencken.

Seyde, gesurpreneert geweest te zijn als de groote gelijckenis van haer soon met Smissaert gesien hadde.

Was smerg. bij de Con., en̅ liet hem teeckenen een commissie op Athlone, Testau, Noyelle, Zobel en Gn̅ael Maj^r Weede, omme nevens eenige Engelse, daeronder Mackay, Talmach, het Proces te maecken van Granval en̅ sijne complicen, daeraen men van smergens af al mede was besigh geweest.

Sprack daerover eerst met Dijckvelt, die seyde, dat hij een groote menichte vragen opgestelt hadde, daerop hij most ondervraeght werden, hopende dat daerdoor soude uytgevonden werden, dat het Hoff in die saeck gemenght was. Sette oock uyt het Engels in substantie over een formulier van eedt, bij de Comm^sen voorsz. te presteren.

Vernon, Clerck van Blatwait, kreegh een comm^ssie van Griffier van̅ Crijchsraedt ad hunc actum, de Val, ord^s Griffier, niet voor suffisant werdende aengesien.

Dijckveldt seyde mij, dat Grandtval sijn dessein bekendt hadde.

Gaf de geteeckende papieren aen Blatwait, om die te bestellen.

[p. 97]

De eene brief van̅ Con. was aen̅ Staten Generael, om Koehorn commissie van Gn̅ael Major te geven.

De Con., die teeckende, was vriendelijck en̅ sprack van̅ schilderije.

25 Vrijd.

Smergens was Baersenburg bij mij. Sprack van ymant die entree in̅ Con. camer had, en̅ die hij meende correspondentie met de vijandt te hebben, en een Fransman zijnde, scheen te willen seggen van Br.

Smiddachs was de Predicant van̅ Broeck aen onse tafel, en̅ van Hill begon, naer sijne gewoonte, heel ongeschickt te praeten, onder andere van joff. Tondi. Daernae, den Domine weggaende, als men hem seyde wie dat hij was, was wat verlegen en wierd roodt.

Naerm. was een Notaris van Uytrecht van wegen de vr. v. Oudegein bij mij.

26 Saterd.

Tegen den avondt meende wat te rijden wandelen, maer mijn leersen aengedaen hebbende, die wat vochtigh van 't huys geworden waeren, deden die mij wat seer aen̅ voet, daer jicht aen gehadt hadde. Deed se weder uyt en wandelde te voet de heele straet van̅ soetelaers langhs.

Borselen sprack twee joff^en aen voor mijn venster naemiddagh, en̅ als er hem nae vraeghde, seyde, dat sij kanten te koop hadden, en̅ als hem seyde, dat deselve waeren die van Hill daeghs te voren in sijn tent, soo hij seyde, bescheyden hadde, wierd hij root.

27 Sond.

Smerg. was Spaneveld bij mij, seggende dat de Con., daer hij soo van daen quam, het Regiment van Lannoy gogeven hadde¹⁾, en̅ hij versocht de Acte ten eersten te hebben, om die aen .....²⁾ Hatsveldt, die uyt Sweden hier nae toe quam, en̅ hij naer Brussel tegen rijden wilde, te konnen thoonen. Maer de Wilde aen̅ Gr. van Solms gesproken hebbende, seyde, dat de Wilde se noch soude

1) In margine: Dit was voor als noch abus.

2) Niet ingevuld.

[p. 98]

ophouden, en̅ dat Cor. Spar mogelijck soude weghgejaecht werden en̅ hij dat Regiment krijgen.

Omtrent 12 ueren quam Creitsmar bij mij en seyde, dat er eenighe alarm was omtrent de fourageurs.

De Con. reed self om te recognosceren en̅ deed de .......¹⁾ marcheren; quam ten half vieren wederom, en wierd bevonden, dat er een deel volck van̅ Franschen in 't bosch geweest waeren, die men seyde van een detachement te wesen bij de Franschen gedaen.

Daer quam een Cornet over, seggende in duel gevochten te hebben.

Seyde, dat bij de Franschen een gerucht was van eene descente, door̅ onse in Vranckrijck gedaen, maer dit had weynigh geloof.

Vernon seyde, dat Grandval geseght hadde: ‘Qu'il ne vouloit pas cacher la verité estant un homme qui n'avoit que deux ou trois jours à vivre;’ dat hij seer confus geweest was, als men hem sekere sijne brieven had laten sien.

Een ruyter naermidd. bracht een boer nae 't Hoff, seggende dat hij hem aen̅ Fransche partije verraden had, en hem sijn peerd afgenomen. Als hij niet wel voort wilde, gaff hij hem met een goede stock lustigh op den rugh.

Grandval had geseght, dat hij een Secretaris gehad hadde, die hij 100 pistolen sjaers gaff.

1) Niet ingevuld.

28 Maend.

Was naermidd. bij de Con., die teeckende, onder anderen een renvoy, om advis aen 't Hoff op een req^te, gepresenteert bij den Raetsheer Breuckelerweerdt, om pardon van een manslagh, bij hem begaen te Amsterdam, op straet. Dese had de Presid^t Rooseboom overgesonden; maer de Con., die bij abuys, soo het schijnt, geteeckent hebbende, seyde, daer: je hoeft de req^t niet te senden, hij is al doot. Als ick vraeghde hoe hij gestorven was, gaf hij daerop geen rechte antwoordt, iets anders

[p. 99]

lesende; maer daer naer hoorde ick van een of twee luyden, dat Breuckerweerd te Amsterdam onthalst was.

Savonts te bedt gegaen zijnde en̅ noch wacker, hoorde 4 pistool-schoten gaen omtrent de tenten van̅ soetelaers, niet verr van mijnent, en daernevens gerucht en̅ geschreeuw en̅ gebass van honden; stondt op, maer kon geen recht bescheid krijgen van Kien, die voorbij mijn venster quam.

Smergens waeren op mijn lever Sayer, Baersenburg en̅ de jonghe Hooft.

Savonts te voren had men over de hondert canon-schoten gehoort, men meende van Mons, maer sonder sekerheit; maer twee deserteurs seyden, dat het de salvos over de victorie van Namen geweest waeren, daerover men tot die tijdt niet geschoten had.

29 Dynsd.

Ten twee ueren viel weder een stercke regen.

Hoorde dat het gerucht van snachts een querelle geweest was van een Hoofmeester van Montpouillan met een Garde du Corps, in een tent gedroncken hebbende. Dat sij te peerd gevochten hadden en̅ het peerd van̅ Garde du Corps dootgeschoten was, maer hij door het moeras ontkomen. Dese garde had self de wacht gehadt.

Smiddachs aen tafel praeten se van de Engelsche chirurgijn Pieters, die een hoer medegebracht had uyt Engel^t en̅ al de somer gehouden, maer eyndelijck had een Engelsche chirurgijn haer van hem gedebaucheert voor̅ Duc of Ormond, en̅ dese haer kort daernae wederom aen̅ chirurgijn gesonden, die haer zedert voor sijn gebruyck gehouden hadde. Pieters had hem daerover gequerelleert en̅ sijn degen tegen hem getrocken, en̅ de hoer van haer zijde hem leelijck uytgemaeckt en geseght, dat sij dingen van High Treason van hem wist, en̅ sommige aen tafel spraken van hem als niet veel deugende. Andere seyden noch, dat hij naer Brussel geweest was, om den Duc of Richmond van een clap te genesen.

[p. 100]

Gisteren wierd aen tafel geseght, dat Madame de Maintenon een school of collegie had, niet verr van harent, daer een deel van̅ fraeyste meisjes op gebracht wierden, gelijck die van 't Serrail van̅ Grooten Heer, tot gebruyck van̅ Con. Louis. Dat men die daernae uyt-trouwde en wel doteerde, en̅ dat luyden van qualiteit geen scrupule maeckten van haer te trouwen, hoewel alles wel wisten.

30 Woensd.

Naermidd. was bij de Con.

Smergens was Feron bij mij, en̅ soude hij met mij naermidd. gegaen hebben om een sekere Eremitage te sien; maer met de dingen van naermidd. ging af.

Naermidd. quam het gerucht van een marche naer de Franschen, en̅ van dat er wel wat soude mogen te doen komen.

De Con. verbood alle grove bagagie mede te nemen, om sekere morassen, daer niet souden konnen over komen.

Wierd geschreven aen̅ Keurvorst Paltz, pionniers en̅ wagens tegens den tijt, die men hem nader soude bekent maecken. Ad id. aen̅ Prins van Luyck, en om plaets voor 't backen van broodt, door Machido en Pereira. Dit schrijvende, den 4^en Aug., begon mijn neus te bloeden 10 of twaelf droppelen.

Savonts schreef noch een credentiael voor den Adjutant van̅ Prins van Waldeck, Bosmar genaemt, gesonden werdende van̅ Con. aen̅ Keur-Paltz, en̅ seght hij dat het is voor importante saecken in̅ jegenwoordige conjuncture, hopende dat hem sal willen antwoordt senden, soo als hij wenscht.

Vraeghde aen̅ Con. om te mogen over Brussel gaen, dat toestondt.

31 Dond.

Gingh in mijn cales van Genappe naer Brussel, daer all de grove bagagie mede naer toe gingh, om reden dat langhs de wegh, die de Con gingh, niet konde gevoert werden, om de morassen en̅ regenachtigh weder. De wegh is seer aerdigh en plaisant, en̅ het landtschap

[p. 101]

schoon. Te Waterlo komt men in het Sonjé-Bosch, soo schoon en van sulcke fraeye boomen, die soo dicht en̅ versch van groen en̅ bladeren en̅ recht van stam waeren, dat het seer aengenaem was om sien, de grondt daerbenevens gedeckt zijnde met een fluweelachtighe pelouse of kort grass, mede soo schoon van couleur, dat het charmeerde. Daer te Waterlo staet een capelle, van nieuws gebouwt door .....¹⁾, met twee pilaeren, of diergelijcke daer voor aen̅ wegh, met inscriptien daerop.

Als men Brussel begint te naderen, vindt men menichte huysen.

Hoefnagel seyde mij, dat de Con. van Spaignen over 100/m escus jaerlijx uyt dat bosch treckt, hetselve hem geheel toekomende.

Quam omtrent half 12 te Brussel, en̅ gingh logeren in̅ vier Emers.

In 't inkomen van̅ stadt rencontreerde neef Hoefnagel. Met ons aten 4 a 5 Duytschers, oock de Marquis van Honsbroeck met 2 opgette (sic) moustaches.

Naermiddagh was tot Mevr. de Gruyter, daer het seer schrael uytsagh, woonde in̅ Minime-straet, over de Comtesse du Sart, bij de Savel.

Reed daernae op den Tour a la mode dry of 4 touren, maer was daer niet seer veel volck, door den regen, die gevallen was.

Savonts quam de Gruyter, die niet thuys geweest was, bij mij en̅ hield hem te gast, en̅ bleef hij mij te lang sitten, naer̅ groote vaeck, die ick hadde.

1) Niet ingevuld.