Journaal van 21 october 1688 tot 2 september 1696. Tweede deel
(1877)–Constantijn Huygens jr.– AuteursrechtvrijFebruarius.1 Vrijd.Was smergens te Kinsinghton, maer sprack de Con. niet. Liet vragen hoe het met joff. Golstein was. Kreegh antwoordt: noch vrij slecht, en̅ dat meest ijlde. Hoorde dat Nottingham Malboroug sijne disgratie aengeseght hadde, en̅ hij die cavalieremt ontfangen. Soo Sr Gabriel Sylvius seyde, soude sijn grootste faute geweest zijn, dat losse discoursen van 't Gouvernemt gehouden hadde. Men wiste niet hoe het met sijn vrouw afloopen soude, die groote favorite van̅ Princess van Denemarcken was, en̅ haer veel liet voorstaen. Naermidd. ten 9 ueren was bij de Con., die teeckende en̅ van goedt humeur was. Praete van de Wilde en̅ seyde, dat hij nu soude possessie nemen van sijn plaets en̅ Sijne HooghEdt worden soude. | |
[pagina 15]
| |
en̅ gaf mij de Con. 't een en̅ 't ander te doen tegen de post van dynsdach. Hulst seyde mij in 't wederomkomen, dat hij van Mevr. van̅ Albe en andere gehoort hadde, dat voorleden sondach joff. Hacquart bij de Ritmr Sichterman was geweest te Greenwich, en dat sij bij hem daer was gebleven, en̅ dat mr Welsh, haer hospes, met haer daer gekomen, naer dat men hem wel getracteert hadde, was weghgesonden. Seyde mij oock dat de Greef, uyt Yrlandt komende, te Chester of ergens anders in Engelt gelandt was, maer noch niet te Londen aengekomen. Was savonts tot Madame de Neufville, die mij vertelde dat Neufville, staende om te trouwen met eene andere vrouw, en nae haer toe rijdende, hij om den regen tot een kennis van hem schuylde, die hem dese Madame de Neufville soo aenprees, dat hij de eerste bruydt opschoot en 't met haer claer maeckte. Sij klaegde over Ruvigny, en dat die haer bedrogen hadde, meenende een man was, die men niet wel betrouwen konde. Mijn vrouw had van Ide gehoort, dat de Hr van de Lier weder nae Hollandt ging wonen. La Fouilleraye vertelde in̅ bedchamber, dat Malborough bij de Hertogin van Clevelant geslapen hadde, en̅ een dochtertje bij haer gehad, dat noch in een clooster te Parijs woonde. | |
[pagina 16]
| |
en̅ gingh Boision doe wegh. Smergens was joff. Hacquart bij mij, en seyde, bij Sichterman te Greenwich geweest te hebben, sijnde ingekomen tegen de sin van̅ quartiermeester, die hem gouverneerde. Seyde, dat hij genoeghsaem kindts geworden was en̅ selfs bekende soo te zijn, en̅ oock onder de gehoorsaemheit van̅ quartiermr; dronck een groot glas brandewijn in haer presentie. Was savonts tot 's Gravemoer, daer mijn vrouw speelde. Montpouillan quam daer mede. Sij had mijn vrouw al weder gevraeght naer haer soon, op haer ordre manier. Sondt vragen naer joff. Golstein, die beter was. | |
5 Dynsd.Smergens was Harding bij mij en kocht van hem. Reed daernae naer Kinsinghton, maer quam de Con. tegen, naer Londen komende, en̅ reed soo wederom. Hij quam om in 't Parlament present te wesen op de plaidoyé van̅ Hertoch v. Norfolck en̅ sijn wijff. Naermidd. was weder te Kinsinghton. Hulst seyde mij, dat met Mevr. Wilson gesproken hadde, die uyt Vranckrijck quam, meenende, soo sij seyde, haer man te Londen te vinden. Seyde, dat hij met Yrsche trouppes in dienst van̅ Keyser soude gaen. Was noch al even luchthartich, soo Hulst seyde, en Jacobite als te voren. Seyde, haer man niet te sullen volgen, maer naer Yrlandt te sullen gaen en blijven daer bij haer mans broer. Te Kinsinghton vertelde de Conte Morton mij, dat met de Con. in 't Parlament geweest was, en̅ de attestatien gehoort, die tegen de Hertogin gegeven wierden. Sij was daer niet present. Onder anderen was daer een vrouwmensch geweest van omtrent 36 jaer oudt, deposeerende dat sij, schielijck inkomende, had seen mr Germain in a very ill posture, en als Moulgrave vraegde: what posture? what is an ill posture? sij met een serieuse contenancie geseght hadde ...... Dat een schilder in een closet bij geval komende om te wercken, daer een vuyl hemdt | |
[pagina 17]
| |
en een coat van Germain sien hangen hadde. Dat Germain hem een heele beurs met goudt gepresentt had, omdat, als gevraeght soude mogen werden, niet te attesteren; maer die geweygert hadde. Dat de coetsier, voor-rijder en laqueyen, als Germain savonts naer huys gebracht wierd, geldt kregen om niet te klappen, en̅ dat dat geldt onder malkanderen Hush-money noemden. Seyde, dat de soon van .....Ga naar voetnoot1) Groome Gorter, over een vrouw, daermede hij hadde te doen gehadt, en̅ die van haer man gescheyden wierdt, in een boete ofte fine van 5000 ℔ sterl. gecondemnt geweest was, en̅ die betaelt hadde. De Con. teeckende savonts, maer gaff mij geen brieven van sijn handt naer Hollandt. | |
6 Woensd.Was naermidd. met Sonnius in̅ vendue tot Walton, die weder begon. Met den avondt begonden sij miniaturen te verkoopen, daer seer vele van Oliver onder waeren, maer meest alle bedorven en bleeck geworden. Daer wierd er een van Holbeen verkocht, wesende een vrouwtje, in 't roodt gekleedt, dat geconserveert was, en̅ gold over de 20 ℔ sterl. Een emissaris van̅ Dutchess of Monmouth kreeg het. Ick bood op 2 a 3 dingetjes, maer kreegh geen. Daer gingh er evenwell geen veel boven de 3 ℔. Daer was eenen mr ......Ga naar voetnoot1), die seyde, in ons huys geweest te hebben met de Graef van Plymouth, doe hij in Hollt was eenighe jaeren geleden, voor Papa's doot. Was zedert 8 a 10 dagen, in de groote koude, seer gequelt met scheurbuyck in̅ mondt en bloeyend tandvlees, soodat al dat spoude bloedigh was, en̅ snachts in mijn slaep mij bloedigh quijl uyt de mondt liep op mijn borstrock en kussens, mijn ooghen onder oock seer geswollen zijnde. | |
[pagina 18]
| |
Smergens was met mijn vrouw uyt, om naer cabinetten te sien voor haer en suster v. St Annelt. Sonnius seyde, dat Malborough hem stout hield, en̅ den dagh naer sijn disgratie met de Prins van Denemarcken in 't Parlamt gekomen was, en̅ met hem in̅ koets geseten hadde. | |
7 Dond.Was naermidd. met Sonnius in̅ vendue, en kocht voor 23 ℔ 14 schell. aen teeckeningen, daeronder een fraeye van Perin del Vaga voor 6 ℔ 12 schell., seer goedt. De saeck van Mylady Norfolke was uytgestelt tot maendagh. Sij had gesustineert in 't gn̅ael pardon van K. William begrepen te zijn, schoon daer iets tot haer last mocht wesen. | |
8 Vrijd.Att smidd. te Kinsinghton, bij Sayer, daer Hop oock was, en Mylord Drumblandrick had een Welsche harpspeelder laten komen, die de gansche middagh en langer admirabel. wel speelde, en beter als noch ooyt gehoort hadde. Nae den eten gingh met Hop en Fagel thé drincken tot Keppels, die niet thuys was, en daer nae quamen daer in Skelton en de jonghe Hooft. Savonts was bij de Con., die Preswitz versoeck om̅ tytel van Coronel te hebben, vlack afsloegh. Ick vertelde hem sijne amours met sekere mrs Carr, te Newcastle, daer hij genoeghsaem mede geëngageert was, soo ......Ga naar voetnoot1). Fagel seyde, dat er 4 Espagnolettes waeren, en̅ de eene niet gesien wierd, zijnde de inclinatie van Montpouillan, en̅ dat die een camertje alleen hadde, en do jonghste en agreabelste was. Hop seyde dat de Irud, Envoyé in Hollandt van Marocco, hem vertelt hadde dat de leeuwen in Barbarie, als sij eenighe proye bekomen en̅ omgebracht hebben, deselve altijt 3 dagen laten leggen eer die eten, en̅ dat eens bij | |
[pagina 19]
| |
soo een doodt beest carabinen geleght waeren, en̅ de leeuw daerdoor geschoten geworden. | |
9 Saterd.Voormidd. waeren bij mij Preswitz, om te hooren des Con. antwoordt, Golstein en̅ Neufville. Naermiddagh was tot Walton in̅ vendue met Sonnius, en kocht voor 3 a 24 schell. aen teeckeningen. Golstein seyde, dat sijn moey noch al niet buyten peryckel was, en mijn vrouw seyde mij savonts, dat haer groote incommoditeit al eenigen tijdt was geweest, dat sij post cessationem menstruorum met opstijgingen gequelt was, en̅ dat de groote flaeuwten daer van daen quamen. Hop seyde mij daeghs te voren, dat eenighe praet met de Con. hebbende van sijn vertreck, en̅ meenende hem wat uyt te hooren, hij geklaeght hadde dat de saecken hier soo langhsaem gingen. | |
10 Sond.Naer de predicatie smergens was Lier bij mij, klagende over sijne ongemacken. Seyde dat joff. Ide van Dorp geresolvt was van haer neef af te gaen naer Hollt, konnende het slecht onthael daer in huys niet verdraghen. Dat sij van een groote pijn in haer zijde gequelt was, en geern met mijn vrouw eens spreken soude, gelijck die savonts daer nae toe gingh; maer de vrouw was mede binnengekomen. Naermidd. quam Lankring bij mij, volgens afspraeck, om te spreken van mijn teeckeningen los te maecken van̅ plancken, daerop geplackt waeren. Daernae quam Tampion oock; gaf haer seck. | |
[pagina 20]
| |
langer verlof aen̅ Con. door Kien deed vragen, gelijck uyt die sijne discoursen merckte, en seyde hem, dat noch naer meer volck tot de Secretarye soude uytsien, die oppassen souden, den dienst van̅ Con. moetende gedaen werden. | |
13 Woensd.Was savonts tot de Gravin van Stirumb, die niet thuys was, en̅ daernae tot Madame de Neufville. Hij en sijn soon niet wel zijnde, waeren mede thuys. Sij vertelde van sekere joff., die in Vranckrijck een geest gehadt hadde, die amoureux van haer was, met haer sprack, dat andere het oock hoorden, en̅ haer dreygde, soo sij ymant soude willen trouwen. Dat sij in 't eerst daervan verschrickt geweest zijnde, daernae met hem was familiair geworden. | |
14 Dond.Soo ick daernae hoorde, hadden eenige Lords in̅ vendue geweest, en̅ had Lankring, droncken wesende, lustigh het goedt ofgejaeght en̅ de bouffon gespeelt. Naermidd. was Priswitz bij mij, en̅ vertelde veel van de intrigues, die hij en Ginckel in 't Noorden van Engelant met vrouwen gehadt hadden. Vertelde hoe Inoyosa, de page, een vrouw gedebaucheert hadde in 't Noorden van Engelandt, die haer man in 2 reysen 80 pieces had moeten geven om bij hem te slapen, die sij dan aen Inoyosa gegeven hadde. Dat hij eyndelijck Inoyosa hadde in duel geëyscht, en̅ van hem was dootgesteken gewerden, trouwende de vrouw korts daeraen aen dese haer galant, met dewelcke sij naer Vlaenderen gingh, en̅ nu hier was. Dat sij 3 of 4 hondert ℔ sjaers hadde. | |
15 Vrijd.Was smergens op 't Hoff met Boision. Sprack de Con. voormiddagh. Vraegde mij, of de vrouw van Zuylichem niet naer huys begonde te verlangen; ick seyde: jae, al. Wat, seyde hij, het sal evenwell nu al haest lucken. Att smidd. thuys en̅ noode Boision. Naermidd. was weder daer. Sprack Stanley en passant, die vertelde van een Capn, | |
[pagina 21]
| |
die aen̅ R. Society present gedaen hadde van een van die Groenlandtsche schuytjes, die maer 6 voet langh zijn, en̅ daer sij diep mede in zee varen, zijnde het deck daervan dicht om haer lijff toegemaeckt, en̅ hebbende sij een groote blaes in haer handt, daermede, als omgesmeten werden, weder boven komen. Hadden een pijl aen een stock gemaeckt en aen een touwtje vast, daermede seer net naer visschen en̅ vogels dardeerden. De man van 't schuytje, mede naer Engelandt komende, was op de wegh gestorven. Naermidd. was weder op 't Hoff, en̅ te 9 ueren bij de Con. komende, vraegde, of soo van Londen quam; daerop seyde: neen, en̅ dat dry of 4 ueren daer geweest was. Vraegde naer mijn camer en meubelen daerin. Sneeuwde hard, meer als ooyt in dit landt gesien hadde. Smergens accordeerde de Con. een Commisss plaets van̅ monsteringh aen een neef van Dijckveldt, genaemt Nierop, soon van sijn suster Grenu's dochter. De Acte sondt hem met een compliment, hij mij seer beleeft geschreven hebbende. | |
16 Saterd.Was smergens tot Tampion, om iets aen mijn repeating klock te doen verhelpen. Capn Som had daer een goudt horlogie van 25 pieces te maecken (voor sijn vrouwtje). De straten leyden vol sneeuw, en̅ overal in 't midden groote hoopen daervan. Naermidd. sagh uyt de vensters de jongens de huerkoetsiers met sneeuwballen werpen. Naermidd. quam Lankring mij de teeckeningetjes van Parmigiano brengen, die uyt de lijstjes doen saghen hadde; daer quamen bij Sylvius en Fatio. De leste was in een embarras, soo 't scheen, doordien eenen du Quesne op ordre van̅ Con. gearresteert was, aen wien hij een brief geschreven had, die mede gesonden was. Sylvius seyde, dat daeghs te voren de Coningin een brief geschreven had aen̅ Princes van Denemarcken, soo | |
[pagina 22]
| |
men meende, om Mylady Malborough van haer te doen eloigneren. Seyde oock, dat voorseker Sidney voor Viceroy naer Yrlandt gingh (een charge van 4 a 5000 ℔ sjaers), en dat Trumbul, van Constantinopolen komende, Secretaris van Staet soude wesen. Sneed seer op van 't succes van haere linnen-manufacturen. | |
18 Maend.Savonts was een bal op 't Hoff te Kinsinghton, dat tot 4 ueren smerg. geduert had; maer de Con. en Coningin waeren vroeger weghgegaen. Savonts ten half achten gingh met mijn vrouw en Mevrouw Creitsmar naer the musicqhouse. Saten daer en wachten anderhalf uer langh in de koude, en̅ quam doe een van 't volck en seyde, dat er dien avondt geen musicq soude wesen, omdat er soo weynigh volck was, en̅ gaven sij ons onse tickets weder. Ick raeckte daer mijn moff quijt, sonder te weten hoe, want daer was geen drangh. | |
19 Dynsd.Was voormidd. te Kinsinghton. Praete bij t vier in̅ bedchamber met Sr Henry Capel en Mylord Essex, die beyde haer vaders omhals geholpen waeren, in̅ tijdt van King Charles de II.; de leste in̅ Tour. Savonts was bij de Con., die teeckende, maer schreef niet naer Hollandt, omdat al de vorige maelen te Harwich lagen, konnende door̅ stercke continuerende vorst in Hollant niet binnen komen. Seyde Hem, dat de konst van̅ Coningin van Sweden aen̅ Principe Ottoboni verkocht was door de Cardl Azzolini voor 120/m croonen, dat hij seyde dat hem speet. Seyde, dat schoon het van doen af soude beginnen te dooyen, men in veerthien dagen niet naer Hollandt soude wegh konnen. | |
[pagina 23]
| |
die in mijn verkeerde keel (gelijck sij die noemen), en benam mij schier de geheele respiratie, dat ick tegen mijn vrouw, die daerbij sat en naeyde, riep: ick sal sticken; kreeg evenwel noch een van̅ tabletjes van Angebeau uyt mijn sack, dat mij wat soulageerde, en raeckte, Godt danck, daer door, maer was de ganschen avondt daervan noch ontstelt. Smergens was Montpouillan bij mij, om een brief van recommandatie van̅ Con. aen Noordwijck, tot betalinghe van sijne achterstallen. | |
21 Dond.Was smergens tot Tampion, iets aen mijn repeating clock te doen wesende. Hop was daer mede, en̅ kocht een horologie, gaende acht daegen, en slaende de ueren en repeterende, voor 26 ℔ sterl. Savonts was tot 's Gravemoer, daer mijn vrouw speelde. Desen of de voorgaende dagh was een expresse van de Prins van Waldec aen̅ Con. gekomen, zijnde geweest in een Portugees schip, dat in Hollt voor de kust gelegen had buyten het ijs. Had geseght, dat de Pr. voorz. wat qualijck geweest was, en dat de vijandt niets ondernomen hadde. | |
22 Vrijd.Smergens reed met Preswitz naer Kinsinghton, en vertelde hij van een hoer, die hem op straet uyt een koets aengesproken had, en daermede hij in een taverne gegaen was, maer niet met haer gedaen hadde. Hadde hem geseght, dat sij bij de dicke Keppel (nu doot) te bedde gelegen hadde, maer dat hij haer niet konnen doen hadde, gevende haer 2 guineys, omdat sij het niet seggen soude. Hadde van hem geldt versocht, eerst meer en allenghsjes minder, totdat haer een halve croon gaf om thuys te rijden. Seyde, dat sij slappe borsten hadde. At smiddaghs met Sayers, daer de Lords Barclay, Silkirke en Essex mede aeten, en Fagel. Essex en Barklay gingen naer 't Parlament, om over de saeck van̅ Hertogh v. Norfolke en sijn vrouw daer te wesen, daer de Con. self smergens noch twijffelachtigh van gesproken hadde. | |
[pagina 24]
| |
Naermidd. bracht mij van Loon wat sal volatile cornu cervi. De Con. teeckende noch, en schreef niet naer Hollt. De saeck van Norfolke wierd uytgestelt tot dynsdagh toekomende. | |
23 Saterd.Was niet uyt. Begon te dooyen en wierden de straten seer nat. Boision att smiddachs met ons, en speelde tegen den avondt met mijn vrouw en Sylvius, sij beyde seer knorrigh spelende, en̅ eyndelijck quam Boision een watergalletje over, soodat de camertrappen en all bespoog en̅ liet een veest. Speelde daernae noch evenwell voort. Seyde, dat de seck hem sijn maegh beswaert hadde. | |
24 Sond.Smerg. was mr Higgins bij mij. Seyde dat een Schots Presbyteriaens Predicant, genaemt Burges, onlanghs hier gepreeckt hadde, dat Christus was the second edition of God, with amendments. Dat de Lord Melvill een violent Presbyteriaen is, maer de Lord of Staires een moderaet man. Dat een seer voornaeme en geaffecteerde zelateur onder de Presbyterianen, genaemt Christint, een meydt, die hem sijn schoenen los maeckte, bij den hals gevat hadde, en geseght: kome busch me (sic). Dat Myl. Levin, soon van Melvill, rijcker is als sijn vader, van goedt van een oom of neef. Savonts was tot Sonnius, in Whitehall, en saghen sijne teeckeningen, die overgehouden hadde van den brand, en eenighe, die hij noch van Loby hadde. | |
25 Maend.Smerg. was Preswitz bij mij en̅ Mevrouw Wilson. De leste vertelde veel van 't gheen in Vranckrijck gepasseert was geduerende haer verblijf daer. Van het vergeven van de Louvois door een Savoyard, die sijn camer schoon maeckte en venijn gedaen hadde in eenige flessen van minerale wateren, die hij dronck. Dat een half uer te voren bij de Con. was geweest, en teeckenen van vergiff in sijn maegh gevonden waeren. Vertelde van | |
[pagina 25]
| |
haer mans schipbreuck op de kust van Yrlandt, en̅ hoe hij een nacht op een klip geseten hebbende, moedernaeckt het landt was ingegaen. Smiddachs at Sonnius bij mij, en̅ ging met hem tot de miniateur Gibson, die sijn teeckeningen sagen, daeronder vele, maer meest kleyne en̅ half gedaene van Parmigiano waeren. Thoonde ons een conterfeitsel van een divine, bij hem seer wel gedaen in miniature. | |
26 Dynsd.Smergens was te Kinsinghton. Boision was smerg. bij mij, seyde noch niet heel wel te wesen zedert sijn overgeven. Naermidd. weder buyten met een Hackney. Mijn vrouw quam daer met onse koets en gingh tot van Loon, daer seyde een ongemeen goede Engelsche meydt gesien te hebben. Joff. Golstein, had sij gehoort, noch all seer swack was, maer dat sonderlingh geen pockputten soude hebben; quam met mij thuys. De Con. teeckende onder anderen een brief voor̅ Heer van Ginckel aen̅ Staten Gn̅ael, om hem Generael van̅ cavallerye te maecken. Was met Kien in̅ galerije van̅ Coningin te Kinsinghton en in̅ rest van haer quartier. Vond in̅ galerije Myl. Silkirck sitten met de jonghste mrs Villers, daer werckende. | |
27 Woensd.Smerg. was tot Tempion, meenende dat aen mijn pullingklock iets manqueerde, maer vondt dat sij heel afgeloopen was. Mijn vrouw was met Mevr. Creitsmar uyt, en wij gingen eerst ten half vieren eten. Naermidd. was niet uyt. Joff. Pieterson en̅ Truy van 's Gravemoer quamen spelen bij mijn vrouw. Savonts te 9 ueren quam de begraeffenis van Mylady of Bathe, moeder van Myl. Landsdowne, voorbij onsent, daer twee Heraults d'armes bij waren. | |
[pagina 26]
| |
nende sijn charge van Gn̅ael van̅ Ruyterije te doen ingaen met den len Jan. verleden; maer de Con. meende, dat men dat in̅ brief aen̅ Staten niet wel brengen konde, maer seyde, hem de verloopene gagie van Jan. en Febr. wel te sullen doen hebben, als in̅ Haegh soude komen. Smerg. daernae was tot Long Browne, die een vendue stondt te hebben van konst; meende dat het soude geweest hebben tot den anderen Browne, die Capn geweest was. Ginckel sprack van̅ Princes van Denemarcken, en seyde, dat al over dry of vier maenden, eer dese brouillerie tusschen de Con. en̅ haer uytbrack, hij in Yrlandt gehoort hadde, dat er iets smeulde, en suspecteerde of er niet iets anders als 't werck van Mylady Malboroug onder schuylen mocht. Het proces van Myl. Norfolke tegens sijn vrouw wierdt uytgesproken, en̅ hij gecondemneert selfs in̅ kosten, die men seyde 1000 ℔ souden beloopen. Smergens was de Marquis de Hencourt oock bij mij. Sprack van Boision en̅ Neufville, die hij seyde twee gecken te wesen, en dat de le van sijn eygen goedt geen 600 gl. sjaers hadde. | |
29 Vrijd.Was smergens te Kinsinghton. De Prius van Denemarcken had 's nachts daeromtrent met sijn vrouw geslapen, en̅ hij smergens van̅ Con. afscheidt genomen en̅ sij van̅ Coningin, beyde in seer korte woorden. Sayers noode mij seer om te blijven eten, maer gingh naer huys. Mijn vrouw seyde savonts, dat 's Gravemoer te Chester was aengekomen, en̅ tegens dynsd. te Londen verwacht wierd. Hop seyde, aen Nottingham een licht fregat te willen versoecken, en̅ dat wij daerin samen souden konnen gaen. Vergat in Con. cabinet een deel van mijne papieren, | |
[pagina 27]
| |
die Hulst daernae haelde, en ick in mijn bedt noch contrasigneerde. De Con. had geseght desen dagh, in 14 dagen te willen vertrecken. |