Journaal van 21 october 1688 tot 2 september 1696. Eerste deel

October.

1 Maend.

De Con. was op de jacht. Deed savonts een brief voor hem toe, maer stelde het teeckenen uyt tot 's anderen daeghs.

Savonts ten half 9 quam Pieter met mijn goedt, en̅ wat te voren een brief van mijn vrouw, van̅ 29^en.

S^t Annel^t krepelder werdende, gingh naer̅ Haeg.

Naermidd. reed met Odijck, Lannoy en̅ Randwijc naer Roosendael, daer den Heer vonden, en̅ met der haest wat besagen. Van daer naer 't huys van Buillon, de veldmaerschalck Spaen toehoorende, en̅ van daer tot Lannoy.

2 Dynsd.

Was de Con. uyt schieten.

Wandelde met Odijck etc. voor in 't bosch.

Smergens was Myl. Scarborough, Odijck, Sayers etc. lang op mijn camer.

Siende het geldt over, dat in mijn schrijfkoffer was, vondt daerin het sackje niet met bij de 400 gl. aen goudt, dat meende op mijn vertreck uyt het leger daerin geleght te hebben, maer soude konnen wesen, dat met eenigh ander geldt in een ander gedaen hadde.

Odijck sat savonts tot over 12 op mijn camer.

Schrolde altijdt op des Marests, en seyde, dat hij en ick schier alleen nooyt geen recompens van̅ Con. gehad hadden.

3 Woensd.

Wandelde smergens met Odijck en Sluyter in het bosch.

Sluyter seyde, dat de vrouw van̅ conchierge Ingenoul geen goedt ter werelt hadde. Dat men niet en wist of het juffertje, dat sij bij haer in huys hadde, haer nicht of wat het was. Dat haer grootmoeder te Aernhem publique-

[p. 499]

lijck aen een pael geworght was, omdat een kindt, daer haer suster van in̅ kraem gekomen was, verdaen hadde.

Smergens was de langhe Hoeuft bij mij, komende solliciteren om de plaets in het eerste lidt te Uytrecht, vacant door̅ doot van̅ H^r van Maersbergen.

Seyde, dat de vrouw van Schadé seer medisant was, en selfs van haer kinderen en̅ haer eygen selven mediseerde. Dat geseght hadde aen luy, die het hem weder geseght hadden, D ......¹⁾ heeft mij op die stoel gebruyt, en̅ mijn dochter van Juchen oock daerop verkracht.

Seyde, dat de voorz. vrouw van Maersbergen een accident in haer keel en mondt hadde, dat de cancker of de pocken was, en̅ dat een doctor haer geseght hadde, dat haer door quijlen most laten cureren. Dat Jo^r Pieter Ruysch, haer galant, oock naer sijn eynde trock, en een jicht in sijn maegh en ingewanden had.

1) Niet ingevuld.

4 Donderd.

Wandelde met de Con. smergens, terwijl daer gevischt wierd in de vijver.

De Con. teeckende savonts veel dingen.

Naer dat savonts te bedde was, quam Portland aen mijn deur kloppen, en̅ most ick een brief schrijven aen Dijckvelt, om de toekomende woensdagh in̅ Haegh te wesen.

M^r Felton quam savonts op mijn camer.

Was daernaer noch een tijdtlang op Odijcks camer, die den ganschen dagh was uyt geweest, om Beeck en Groesveldt te besien.

De Con. was op geen jacht, en gaf de vrouw van Ginckel een visite.

5 Vrijd.

De Con. gingh omtrent 11 ueren uyt schieten.

Om deselve tijdt reed met de twee Borselens, kleyne Sayer, m^r Gray en Myl. Scarborroug naer Roosendael, daer den Heer ons smergens te gast doen nooden had. Aeten daer smiddachs seer wel, daer mede aen tafel we-

[p. 500]

sende de vrouw van Heyde, vrouw van de Baron Heyde, broer van die, dewelcke met de vrouw van Roosendaels suster was getrouwt geweest. Sij met haer suster (die daer oock was) waeren dochters van̅ Baron de Swerin, in dienst van̅ Ceurvorst geweest zijnde. Was een fraeye, wel gemaeckte vrouw, behalven dat een weynichje camuse was.

Borselen in 't wederom komen seyde, dat nichje van der Does sekerl. affaires had met den ouden Burcht, en̅ overal in commissie etc. met hem liep; dat sij seer vervallen was, en geweldigh slap vleesch had.

Scarborrough had savonts noch met de Con. gegeten, en in 't praten sich selfs elcke reys gecontradiceert, soo Sayers sanderen daeghs seyde.

6 Saterd.

De Con. reed op de jacht, om savonts op het Loo te wesen. Vongh twee harten.

Ick reed in mijn cales met Heert daerhenen voorm., en quam daer omtr. half 3^en, at met hem wat cottelettes, die ons Ulrich bestelde. Heert seyde, dat L^t Gn̅ael Aylua een groot liefhebber van vrouwen geweest was. Dat de charge van Burchgraef van Nimmegen niet boven 1500 gl. sjaers weerdt was, en die van Ambtman van Maes en Wael, die de H^r van Randwijck heeft, niet boven 2500 gl.

7 Sond.

Was smergens langh bij de Con., die sijne papieren oversagh, en̅ gaf mij een grooten hoop om te schicken. Seyde, dat ick dat soude moeten doen dien dagh en̅ den volgende, omdat dynsdachs soude moeten naer den Haegh gaen. Daer waeren veel brieven onder van̅ Pr. v. Waldeck, van̅ Pr. v. Baden, Ceurvorst van Beyeren etc. Was daer de meesten achtermiddagh mede besigh.

De Vice-Adm! Almonde was hier dien en̅ den voorgaenden dagh. Was vrij doof.

De langen Hoeuft quam savonts weder, solliciterende naer de plaets in̅ Geeligeerden te Uytrecht.

8 Maend.

Was naermidd. bij de Con., die mij vraegde of de papieren van daeghs te voren geschickt hadde, en̅

[p. 501]

gaf ick hem deselve. Hij teeckende 't ghene daer was, en vraegde mij of sanderen daeghs vertrecken soude.

Van te voren wandelde een tijdt langh met hem in̅ thuynen en bij de vijver, tot dat doncker was. Hij hadde nae mij gevraegt en sprack somtijts met mij.

9 Dynsd.

Reed smergens ten 6 ueren met de langhe Hoeuft in mijn berlyne of bolderwagentje naer den Haegh, vonden aen̅ schueren de sijne, en quamen ten een uyren te Uytrecht, daer ick att tot Carré, en huerde een berlyne met 3 peerden naer̅ Haegh, daer savonts ten een ueren eerst quam, hebbende mal à propos de wegh voorbij 't Schouw genomen. Tot Carré quam de vrouw van Oudeghein bij mij, hebbende doen spionneren. Seyde, dat haer dochter, onlanghs met de Muinck getrouwt, gestorven was van een raesende koorts, in Zeelandt. Was savonts vrij gefatigeert van 't rijden.

10 Woensd.

Smerg. was van Bulderen bij mij, daer boecken van kocht; het dictionnaire van Furetiere, dat van Morery etc.

Mijn vrouw seyde, dat het jonghste nichje Bres de bruyt was met een Schepen en Thresorier van Middelburgh.

Naerm. was met mijn vrouw tot S^t Annel^t te vergeefs, daernae tot Stans Pergens, zijnde in̅ Haegh komen wonen. Vondt haer seer dick en onfatsoenlijck geworden, maer Albertine, haer dochter, grooter en fraeyer als geweest was. Daernae gingh tot suster van Nieuwerkerck.

11 Dond.

Was smerg. op 't Hoff, daer al het welcom heeten mij embarrasseerde.

Pieter seyde mij dat Niclaes, mijn gewesen palfrenier, doot was, en̅ van̅ loop, die door het hoonich eeten gekregen hadde, gestorven.

Smergens was nichje Gras heen en weder bij mij.

Smidd. liet joff. Barlicum naer mij vragen, maer excuseerde haer.

Mijn vrouw seyde mij, dat Ellemeten met die groote

[p. 502]

joff. Haga huys hiel; dat hij sekere weduwe van eenen H^r Nauta met kindt gemaeckt hadde, en om van 't kindt ontslagen te wesen, hij een gerefugieerde gepersuadeert hadde, om het op sijne reckeningh te laten setten, mits hem sijn pensioen betalende; dat die vrouw hem het kindt had willen opsweren en̅ hem in rechten betrecken; dat sij in de Casuarisstraet woonde; dat Heinsius dat werck gedivulgeert hadde.

12 Vrijd.

Was met mijn vrouw tot Stans Pergens, daer Nieuwenrode met sijn vrouw gekomen was.

Smergens was joff. Barlecum bij mij, en daernaer j. Gras.

Was des middachs op het Hoff.

Mevrouw Schadé, van Uytrecht, hadde naer mij wesen vragen, en̅ haer logement aen mijn knecht geseght.

13 Saterd.

Had smiddachs te gast Myl. Sidney, Myl. Scarborough, m^r Gray, van Hill, de H^r van Dijckvelt, S^t Annelandt en̅ Bergesteyn. Sayers en Geldermalsem mosten met de Con. op de jacht gaen. Droncken eenighe groote santés, sonder dat ick daer sonderling af wist, en̅ gingh daernaer noch tot Stans.

Sidney seyde, dat een van̅ eerste dingen, die hij, in Engel^t komende, soude doen, soude wesen dat mij te gast soude nooden.

14 Sond.

Was langh bij de Con., die mij papieren gaff, preparatie om te vertrecken. Hij vraegde of ick gasten gehadt hadde, en wie sij geweest hadden, en̅ of sij niet droncken geweest waeren. Ick seyde: neen, maer dat men iets begon te sien aen Myl. Sidney. Hij antwoorde: jae, die wilder wel aen.

Naermidd. teeckende nieuwe boecken aen in mijn catalogue.

Tegen den avondt quam neef Oort met sijn vrouw afscheyd nemen, vertreckende naer Jan Pergens buyten-plaets.

15 Maend.

Smergens had veel luyden, mij komende spreken.

[p. 503]

Broer Christiaen quam van Hofwijck en att bij mij.

Reuylde een meer tegen een van mijne leger-peerden, toegevende .. pond groot.

Smergens quam Myl. Villers mij spreken van sijn knechts pardon, had met hem m^r Felton en̅ Butler.

Smergens was Slydrecht oock bij mij.

De Con. hadde geseght dat met de eerste windt over wilde.

Smergens was oock de vrouw van Piershill bij mij, recommand^de haer soon, de Luyt^t. Had een dochter bij haer, die der al wat ouwelijck uytsagh, en waeren beyde slecht in̅ kleeren. Lamenteerde seer over haer ongelegentheit. Oock was d^r Burch bij mij.

Savonts gingh tot Mevrouw Schadé. Haer soon Jasper haelde mij in aen̅ deur, wesende al vrij droncken. Vondt Jet de Willem daer.

Jasper en sijn moeder, - naer een weynigh praet van de vrouw van Maersbergen, en hoe sij en haer kinderen haer man plachten uyt te maecken, hem niet als geck etc. noemende, - vielen op het chapitre van̅ Heer van Dijckveldt, en van sijne dominatie in̅ Provincie, en̅ insupportabele hauteurs (soo sij se noemden) gevende malkanderen geen tijdt om te spreken uyt grooten ijver, komende dit wonderlijck voor aen die wist hoe goede vrinden sijluyden geweest waeren. Sij seyde, dat hij alle de luyden nu persecuteerde, die van de Con. vrinden geweest waeren, doe hij van sijne vijanden was.

Van te voren was neef Eeck bij mij geweest, vertellende veel van de impertinente manieren van doen van de Willem tegens sijne suster, die hij seyde dat in̅ hell branden soude, omdat soo een testament onder haer susters gemaeckt hadden, sonder hem daerin geduerende haer leven part te geven.

16 Dynsd.

Smergens was de vrouw van Hees en Leende bij mij, recommanderende haer soon tot de vacante comp^e van Ripperda van Vorden, daer hij cornet van was.

[p. 504]

De tijdinghe quam, dat de Heer van Amerongen in Denemarcken gestorven was, en̅ doot in sijn bedt gevonden, als men meende dat hij ley en sliep, hoewel nochthans als 9 a 10 dagen hem qualijck gevoelt hadde.

Was savonts op het Hoff, en̅ wachte van half 7^en tot half 10^en, sonder dat de Con. mij deed roepen.

17 Woensd.

Smergens was de H^r van Slangenburg bij mij; seyde mij, dat dese morgen de tijdinge gekomen was, dat de H^r v. Ginckel, over de Shanon gegaen zijnde, Sarsfield geslagen hadde en̅ gepousseert tot op de contrescarp van Limmerick, en̅ dat daerop die van̅ stadt een witte vaen hadden uytgesteken, en capitulatie versocht; dat Sarsfield en Wanchup als ostagiers uyt de stadt waeren gekomen, en de Prins van Hessen-Darmstadt en 's Gravemoer in die qualiteit daerin gegaen, soo dat ontwijffel, nu al lang soude over wesen.

Ten half eenen reed met mijn vrouw naer broer Christiaen, te Hofwijck, daer wij aten met br. v. S^t Annelant, suster, nichje haer dochter, Sanne van Oyen en̅ Slydrecht, en̅ wandelden naermiddagh in̅ Voorburgsche kermis, daer de langhe joff. Haga met joff. van der Werven vonden. Had al den tijdt, die wij thuys geweest waeren uyt het leger, schoon, droogh en warm weder geweest, meer dan men bij menschen gedencken gesien hadde.

18 Donderd.

Wierd smergens van 't volck overloopen.

Was savonts bij de Con., die mij een deel papieren gaf en eenighe brieven belaste.

19 Vrijd.

Was naerm. nae Tet vragen, maer was niet thuys.

Mijn vr. seyde mij savonts, dat er een medisance te Zoest was van Jacoba en joff. Splinter, van dat men tot Jacoba ergens in een hoeck een gaudemichi van was gevonden soude hebben, haer beyde hebbende gedient, en dat Jacoba daerom qualijck daer verschijnen dorst.

[p. 505]

Was savonts bij S^t Annelant, en praete met hem op sijn comptoir.

Schreef aen m^rs Broeders in̅ Pailmail, dat ons soude camers ledigh houden.

20 Saterd.

Broer Christiaen att bij mij, naer dat met hem hadde uytgeweest tot Moetjes en̅ van Bulderen en̅ Geselle, om boecken te koopen.

De Con. deed mij haelen soo aen tafel sat. Praete van nichje van S^t Annelandt, en vraegde of sij niet trouwen soude etc. Seyde van haer froideurs, en̅ daernae beter acceuil aen Sommelsdijck, die de Con. seyde, dat een seer goedt slagh van een man was; maer geloofde oock dat het goedt vrij belemmert en̅ beswaert was.

Was smergens met br. Christiaen tot S^t Annel^t, om de caerten van Joliveau te sien, die hij hadde.

21 Sond.

Smerg. bracht mij de Wilde 697 gl., van de weeck ingekomen.

Smidd. seyde mij Jan, dat hij, van mij gaende, de koortse gekregen had.

Was smerg. langh besigh om mijn papier coffertje te schicken.

Naerm. was Groelaert van Maestricht mij besoecken.

Savonts was op 't Hoff.

Sidney liet mij te gast nooden tegen sanderen daeghs smidd.

22 Maend.

Was smergens uyt, om 't gereetschap tot een glas van 120 voet voor̅ Royal Society te laeten maecken.

Att smidd. tot Sidney, daer noch waeren Heeckeren, Schuylenburg, Berghestein, S^r Clouseley Shovel (die smergens oock bij mij geweest was), Myl. Essex en Myl. Winchester.

Smerg. kreegh een brief van Adriaentje van Zurck, dat de H^r v. Bergen, sijn broer, van stuypen gestorven was.

Op 't Hoff hoorde, dat Voorst de voorgaende nacht een dangereuse loop en colicq gehadt hadde, hebbende 80 mael stoelgang gehadt.

[p. 506]

Savonts waeren tot mijnent nicht Sevenaer en̅ hare dochter, daernae nicht de la Ferté en̅ de haere, joff. Beeckman, Mevrouw Runnickhuysen, joff. Ardes.

De Con. was in̅ Raedt van State.

23 Dynsd.

De Con. deed mij halen over 8^en, als noch te bedde lagh. Gaff mij een brief toe te doen en te bestellen aen̅ Smettaw, voor̅ Keurvorst van Brandenburg.

Vraeghde mij, of mijn vrouw geresolv^t hadde mede te gaen naer Engel^t, en of Tien oock mede gingh.

Gingh daernae op de jacht.

Smiddachs att broer Christiaen bij mij. Voor den eten waeren uyt tot van der Burch etc.

Naermiddagh was de Heer van Bergesteyn bij mij, en vóór hem de vrouw van Oudegheyn, talmende over haer quade affairen en̅ armoede. Seyde, dat aen haer swaeger Casembroot niet met allen hadde, en̅ hij te grooten praeter was.

Slydrecht liet ons te gast nooden tegen 's anderen daeghs.

De windt bleef altoos westelijck zeder onse komst van 't Loo, en het weder seer sacht.

24 Woensd.

Was smergens met br. Christiaen tot van der Burgh, om verrekijckergereetschap tot het glas, dat aen̅ Royall Society wilde geven. Hij seyde, dat sijn oudtste broer het bewint van de clocken te Amsterdam gekregen had.

Gingen daernaer tot S^t Annel^t en praeten bij suster op haer camer. Sij seyde, dat Mevrouw Putman Cornelia Note in huyr in haer dienst genomen had, haer kleeren en 300 gl. sjaers met de cost gaff.

Savonts was op 't Hoff, maer niet bij de Con.

25 Donderd.

Naermiddagh was met broer Christiaen en Amelisweerdt, die bij gevall ontmoeteden, tot n. Constantia de Willem. Daer quam mijn vrouw en n. Henr. Zuerius met sijn vrouw en̅ jonghste dochter.

[p. 507]

Sijn vrouw klaegde al krijtende aen mijn vrouw de moeyelijckheit, die met haer man hadde, over het werck van Madronnet, die haer oudtste dochter gehadt hadde. Seyde oock tot den Thresorier Burcht gegeten te hebben, en dat die aen tafel soo een overval van flauwte etc. gehadt hadde, dat hij meende dat stierf, maer wat eau de Hongrie genomen hebbende, bequam weder.

Was savonts op 't Hoff.

26 Vrijd.

Smerg. was de windt goedt ten 6 ueren, maer ten half 9^en, naer een mist, weder quaedt.

Voormidd. waeren broer en suster van S^t Annel^t bij mij, en̅ te voren suster v. Nieuwerkerck, die seyde, dat Ruytenburg noch al wurmde om sijn dochters huwelijck met Reinier te maken; dat hij voor sijn dochter en hem beyde brieven van engagement geschreven hadde, die sijluyden dan gecopieert hadden, hij de minuten scheurende.

Savonts was op 't Hoff en teeckende 4 a 5 dingen, de rest uytstellende.

Broer Chr. was smidd. en den meesten dagh tot mijnent. Savonts had mijn vrouw geselschap: Mevr. Ellemeten, Mevr. Runnickhuysen etc.

27 Saterd.

Smergens was de windt zuydoost. De Con. sondt om mij, maer eer bij hem was, was al weder zuydwest, daer hij moeyelijck over was. Teeckende de dingen die daer te teeckenen waeren, maer niet de capers commissien, daer seer om geloopen wierd. Reed ten half 11^en naer Rhijnenburg, te Naeldwije, om daer te eten, en sprack onseker of weder thuys soude komen ofte niet; soude een post senden tot ordre van̅ keucken, doch quam wederom.

Ick resolveerde naermidd. naer boord te gaen, konnende, als de windt soude goedt werden, soo ras niet naer boord komen als hij.

Smergens was H. Zuerius met sijn soon, die gepromoveert was, bij mij.

[p. 508]

Nam de Schouten bij nacht van der Goes en .....¹⁾ den eedt af.

De Con. belaste mij vervolgens noch iets te doen, en seyde dat daernaer vertrecken konde, maer de tijdt mij te seer presserende, deed het niet.

De Con. soude 's nachts ten 3 ueren vertrecken. Vertrock ten 10 ueren smerg. in een Adm^ts jachtje met de Secretaris Sas, en vonden te Maeslandt-sluys een grooter van̅ selve Sas, daermede wij aen boordt voeren van 't schip den Briel, daer in 't jaer 1688 mede naer Engelandt gevaeren was. Daer was commandeur op eenen Wieligh, een slechten quant. Wat naer ons quamen daerdoor oock op de Griffier Schuylenburg en̅ de Pensionaris Hop, gaende voor Envoyé met de Con.

1) Niet ingevuld.

28 Sond.

Smergens ten 7 ueren quam de Con. t'scheep in̅ Mary.

De windt was noch zuydoost, en̅ seer schoon weder met kleyne koelte. Evenwel was ick eenighsins sieck, maer gaff niet over, doch att bijnaer niets.

In de naermiddagh sagh men van ons schip een koopvaerdij-man sincken, met seyldoeck en pannen geladen. Had een leck gekregen, dat men niet konde vinden. All het volck wierdt gesalveert.

29 Maend.

Ten 7 ueren waeren voor 't landt, en̅ hoorden schieten, de Con. te Mary-gate aen landt gaende.

Weder en windt als voren, maer seer still.

De Command^r savonts te voren tijdt verloren hebbende met naer het sinckende schip te sien, quamen dien avondt niet verder als Mary-gate, daer anckerden om het tij.

Mijn sieckte was heel over.

Joff. Keyser en een van haer dochters waeren mede op het schip, en men seyde dat de dochter met eenen Clant,

[p. 509]

soon van een Oostindievaerder, die in 't huys van Caron in̅ Wagestraet woonde, in een kooi geslapen hadde.

Mary-gate geleeck al een redelijck goedt plaetsje te wesen.

30 Dynsd.

Quamen savonts ten 8 ueren in̅ Hope, 2 ueren van Gravesand, ten ancker, zijnde het den heelen dagh loof-still geweest.

Hop voer met de chaloup smergens ten 10 van boord naer Londen, daer hij savonts quam.

31 Woensd.

Quamen smerg. ten 8 ueren voor Gravesand, gaende van Vliet en Hulst naer land, en̅ huerden een kleyne werry naer Londen voor 40 schell., daermede savonts ten 9 ueren aen Hungerford-stairs landeden, en gingen logeren tot een tinnegieter in̅ Pelmail, genaemt Hancock, voor 45 schell. sweex.

Aten met Schuylenburgh en̅ van Vliet tot le Begue.