Journaal van 21 october 1688 tot 2 september 1696. Eerste deel

September.

1 Vrijd.

Smergens te 9 ueren, ick noch niet op wesende, sondt de Coningin weder om mij, en sagh het boeck van Leonardo da Vinci en̅ dat van Holbeen met mij heel uyt. Als ick inquam seyde, dat sij haer tijdt beter menageerde als ick, en dat al buyten geweest hadde. Sagh daer nae andere boecken van Italiaensche teeckeningen, daer wel scheen of uyt gestolen geweest was, en̅ wierd geseght dat Lilly, de boecken van Chiffins geleent hebbende, daer geweldigh mede te werck gegaen hadde, originelen daeruyt genomen en copyen, door sijn volck gemaeckt, daer in geleght etc.

Naermiddagh quam Rooseboom en seyde dat de tijdingh waer was, dat Sarsfield twee compagnien peerden, die ons groff canon convoyeerden, gesurpreneert en̅ geslaghen hadde, niet ver van ons leger, meest alle ter neder gemaeckt, het cruyt laten springen, twee stucken doen barsten, de wagens gebrant en̅ ontramponeert hadde. Dat hij oock gehoort hadde dat al de Officieren van onse vloot, groote en kleyne, en̅ Evertzen de eerste, verclaert hadden, dat sij niet souden vechten voor dat Haddoc, een van̅ 3 Commissioners, de Engelsche vloot commanderende, reparatie soude gedaen hebben, van dat geseght hadde, dat het volck van onse vloot, doe sij soo wel vochten, droneken geweest was.

Tegen den avont gingh tot Boision in̅ Golden Square; hij had sieck geweest, maer was beter.

[p. 327]

De Wilde schreef, dat een Yersch soldaet van 't garnisoen van een castel bij Limmerick, dat sich overgegeven hadde, geseght hebbende dat de Gouverneur, die soo een plaets overgaf, meriteerde gehangen te werden, de Gn̅ael Major Kirck met een strop om sijn hals hadde doen staen, tot dat al het garnisoen voorbij gemarcheert was, en doe hem hadde laeten ophangen.

Schreef aen mijn vrouw.

2 Saterd.

Smergens was Sylvius bij mij, en wandelde tegens de middagh met hem in 't Parck. Hij ging eten tot S^r Steven Fox. Naermidd. was tot joff. Golstein, daer de vrouw van̅ Lier quam met mevrouw Vittinghoff, twee joff^en van Citters en joff. Isack, en wierd gearresteert dat de joff^en Citters, joff. Golstein, Vijgh en ick de volgende dynsdagh tot de H^r van̅ Lier souden eten.

Savonts deed noch een tour in̅ Mail, wesende den heelen dagh seer schoon en̅ warm weder.

3 Sond.

Smergens was Sylvius bij mij; seyde, dat Myl. Malborough de vier duysent man soude commanderen, die op de vloot ginghen. Namiddagh reed met hem in 't Hidepark, en wandelde daernae noch wat met hem in St. James parck, daer het savonts vol menschen was.

4 Maend.

Smergens had Sylvius, Lier en̅ Vossius. Liet een nieuw slot aenslaen aen mijn trapdeur op Whitehall.

Lier noode mij tegen sanderen daeghs tot sijnent te gast.

Tegen den avondt gingh naer Hop vragen, maer was tot de vrouw van 's Gravenmoer, met wien hij in onse vloot geweest was. Oldersom had mede daer geweest en was naermiddagh bij mij.

Van Hop's gingh tot de vrouw van 's Gravemoer en bleef daer tot savonts. Mevrouw Dorp quelde nicht Beckers met Tipping, dat sij 't niet harden konde. Bracht nicht Becker thuys.

5 Dynsd.

Was smergens op 't Cabinet van̅ Coning, en schoot daer de goede teeckeningen uyt de quade, van een

[p. 328]

boeck twee of dry. Sylvius was bij mij, en̅ bij hazard d'Alonne.

Smiddachs att tot de heer van̅ Lier, daer, behalven hem, sijn vrouw en dochter, noch waeren Sylvius, joff. Vijgh, joff. Golstein en mevrouw Vittinghoff; bleven daer tot bij sevenen.

6 Woensd.

Smergens waeren bij mij M^r Gilbert, Fransche predicant, de H^r van̅ Lier en Sylvius.

Daer was noch geen tijding uyt Ierlandt.

Omtrent seven ueren gingh tot nicht Becker, die vondt sitten spelen met madame de Puisars; daernae quam daer de vrouw van Capⁿ Villars, die papist is; seyde, dat er brieven van Chester waeren aen particulieren, seggende, dat ons volck een halve maen (soo sij die noemde) van Limmerick ingenomen hadden, en̅ dat die van binnen daerop capitul^e versocht hadden, maer slecht antwoordt van de Gn̅ael Majoor Kirck gekregen hadden.

7 Dond.

Smergens waeren bij mij Sylvius en̅ Boision, die nu van sijn sieckte genesen was.

Zedert eenighe voorgaende daeghen liep een tijdinghe, die men seyde over Vranckrijck quam, van dat den Hertogh van Savoyen door Catinat gansch geslaghen was, 9 stucken canon had verloren en̅ ter naeuwernoot met een post-soufflet ontkomen was.

Naermiddagh quam Sylvius bij mij en̅ gingh ick met hem wandelen, een tour doende in het parck.

Daer was geen tijdingh uyt Holl^t noch uyt Ierland.

Alleen la Fontaine, Hofmeester van̅ Landtgraef van Darmstadt (was een papist) seyde, ons tegenkomende, dat iemandt, dogh sonder sekerheit, hem geseght hadde, dat een voetknecht van̅ Coningh uyt Ierland gekomen, hadde geseght dat de Landtgraef, sijn meester, voor Limmerick gebleven was. Dat oock de Cheurvorst van Saxen met sijne trouppen 10 of 10000 sterck, van de Dauphin gecouppeert en̅ omeingelt was.

[p. 329]

Op Charring Cross wierd mij mijn neusdoeck gestolen op straet.

8 Vrijd.

Smergens waeren bij mij Sylvius, Lier en̅ l'Eremitage, hebbende geen nouvelles.

Lier had een huys gehuert voor 50 pond st., in̅ straet over St. James.

Ten sess ueren gingh tot joff. Golstein. Afkomende vondt d'Alonne bij sijn camer; seyde mij, dat een brieff van̅ Franschen in Ierland geintercepteert was, geschreven aen̅ Con. van Vranckrijck, die sij versoecken schepen te willen senden om haer af te halen, en̅ die verders spreeckt van̅ quade staet daer sij in zijn. Seyde oock, dat hier in Engelandt een embargo op de schepen was. Ymant anders seyde, dat men meende dat er in Hollandt oock een was, ende dat men seyde dat daer oock 8000 man wierden ingescheept.

Gingh met d'Alonne in̅ camer daer de Coninginne a la bassette speelde; daer onder andere Mylady of Antrim mede was, die men eens seyde, dat met mons^r de Schomberg soude trouwen. Myl. of Winchester tailleerde.

9 Saterd.

Smergens had niemant. Tegen de middagh in 't parck gaende seyde mij John Johns, dat er geen tijding gekomen was. Was tot bij sessen thuys.

10 Sond.

Smergens was Sylvius bij mij ende att hij smiddaghs bij mij. Gingh ten 9 ueren wegh om te sien wat nieuws daer quam met een post die aenquam, soo daernae hoorde van Portsmouth, daer Myl. Malborrow met de vloot noch lagh.

Tegen den avondt vondt joff. Vijgh niet thuys en̅ gingh naer Dalonne, dacht bij haer logerende, daer een tijdt langh daernae Myl. Winchester en̅ eenen Overton, eene plaets in̅ Munt hebbende, mede quam.

Dalonne noemde een doctoor, ....¹⁾ genaemt, die King

1) Niet ingevuld.

[p. 330]

Charles de tweede naer sijn doot geopent hadde, en claerlijck gesien dat hij had vergeven geweest. Seyde mede, dat hij M^r Boyle had sien innemen soo veel arsenic als hondert menschen soude konnen doen sterven, en dat hij, sekere drop of eenigh water innemende, een weynigh tijdt daernae het weder overgegeven en̅ heel wel geweest was.

11 Maend.

Smergens was Sylvius bij mij. Ten half 11 gingh nae de Con. Cabinet om de teeckeningen voort te schicken en was daer tot 1 ueren.

Voormiddagh was geen tijding uyt Holl. noch uyt Ierlandt. Sylvius seyde, dat de Con. voorseker eenigh groot dessein most voor hebben, dat soo secreet gehouden wierd.

De Coningin reed smergens ten 10 ueren uyt, de een seyde naer Hamptoncourt, en̅ d'ander naer Kinsinghton.

12 Dynsd.

Smergens was Sylvius bij mij, en naer thienen gingh ick daer nae naer 't Cabinet van̅ Con. om teeckeningen te schicken.

Naer de middagh vondt joff. Golsteyn niet thuys en gingh tot de vrouw van Ouwerkerck, daer se mijn savonts te gast hielen.

Daer wierd geseght (meen door̅ gouverneur van̅ kinderen), dat de Coningin brieven uyt Yrlandt had; maer schijnt. dat de rechte tijdingen niet en debiteerde. Het seggen was, dat een expresse, die voorleden donderdagh uyt het leger vertrocken was, rapporteerde, dat den dagh naer sijn vertreck eene attacque op̅ stadt soude gedaen werden door de bresche, die met het canon gemaeckt was.

Tot de vr. v. Ouwerkerck att niemant vremdts.

13 Woensd.

Smergens was Stanley bij (mij) en̅ hadde geen nieuws, komende niet van 't Hoff. Hebbende lang geslapen, ging eerst over elven naer 't Cabinet om te schicken, en bleef daer tot twee ueren.

Naer den eten quam Rooseboom bij mij, seyde, met joff. Golstein gesproken te hebben, dat die geseght had dat er tijding was, dat op de bresche te Limmerick een storm

[p. 331]

van̅ onse gedaen was, maer dat ons volck was afgeslagen. Dat oock Portland aen̅ vr. v. Nyenhuys schreef, dat soo het continueerde te regenen, als het dede, te vreesen stondt dat men de belegeringh soude moeten opbreken. Dat Nyenhuys een lichte quetsuere gehadt hadde.

Savonts quam Sylvius, en op het discours over de voorz. attacque seyde hij, dat het geen recht assault geweest was, maer dat ons volck eenighe buytenwercken aen̅ zijde van̅ bresche gemackel. hebbende ingenomen, door̅ openingh van̅ bresche in̅ stadt hadden meenen door te dringen, maer niet gesecondeert werdende, afgeslagen waeren.

Stanley quam oock savonts.

Rooseboom seyde, gehoort te hebben van mad^e de Puisars, dat Boision geck geworden was, en een req^te aen Coningin gepresenteert hadde om in̅ Privy Counsel geadmitteert te werden.

Was met Rooseboom in̅ stadt tot eenen Betby, wijnkooper, en̅ kocht twee dozijn flessen palm-wijn.

14 Donderd.

Was smergens in̅ Con. Cabinet om de teekeningen te schicken, daermede mij haestede, van vrees of de Con. eens schielijck thuys mocht komen.

Smergens kreegh de palm-wijn thuys.

15 Vrijd.

Was smergens weder in 't Cabinet tot bij twee ueren.

Naermiddagh was tot joff. Golsteyn, daer een suster vondt van onse M^r Walsingham en̅ van de overleden maid of honour, sijn suster. Was op haer 12^e jaer getrout aen eenen S^r Asburnham, een Yersch edelman, en̅ seyde joff. Golstein, dat in̅ Graefschap van Waterford wel 12000 gl. inkomen hadde. Geleeck Walsingham seer.

Joff. Golstein seyde, dat van̅ raesernije van Boision niet gehoort hadde.

16 Saterd.

Was smergens weder tot twee ueren op het Cabinet doende met de teeckeningen. Naermiddagh was tot savonts toe besigh met mijn choccolate schoon te

[p. 332]

maecken, die op mijn cabinet gestaen hebbende geheel beschimmelt was.

Meende oock bij abuys dat het sanderen daeghs souw Nachtmael wesen.

17 Sond.

Was smergens ten 8 ueren al in̅ kerk en quam soo vroegh, omdat meende dat het Nachtmael soude uytgedeelt werden.

De H^r van̅ Lier quam met mij uyt de kerck en praete tot mijnent tot 1 uer.

Naermiddagh quam Stanley bij mij, naer dat tot n. Becker gesonden hadde. Gingh daer en vondt er mevrouw Plot met haer nicht Sikes.

Soo als de trap van mijn quartier afgingh om daer nae toe te gaen, rencontreerde Mylady Charlotte van Beverweert, die mij seyde, dat de Con. van Waterford scheep gegaen was en tegens den volgenden dagh te Kinsinghton soude wesen, maer dat Limmerick noch niet over was.

Mevrouw Plot verweet mij dat ick niet eens in haer huys wilde komen.

18 Maend.

De Coningin liet mij smergens voor thienen haelen in 't Cabinet, liet mij eenighe miniaturen sien, en seyde lachende, dat sij de Con. noch niet bestolen had, maer dat, als hij quam, sij hem om sommighe dingen vragen soude. Seyde, dat suster van St. Annel^t haer twee admirabele fraeye cabinetten gekocht hadde, en̅ dat sij haer dickwils te werck stelde, om dat haer verkiesinghe met die van̅ Coninghin seer over een quam.

Ick dede daer naer de geheele schicking van̅ teeckeningen af.

Ten vijff ueren uytgaende naer 't Charringcrosse ontmoeten aen̅ trappen de H^r van̅ Lier, daer een keer mede in̅ Maliebaen dede. Wij kregen Boision, die niet en konde sien dat geck geworden was, gel. Rooseboom onlangs seyde. Hij gingh met mij naer huys, en̅ doe quam Sylvius en̅ Stanley, die een bottel palm-wijn met mij droncken.

[p. 333]

Men hoorde dat de Con. eerst woensdachs stondt te komen.

Een Engelsman, die pretendeerde van de affaires te weten, had aen Lier geseght, dat de Con. naer weynigh verblijff omtrent Londen naer Holl^t soude overgaen, daer hij seer nootsakelijck was om ordre te konnen stellen tusschen de Generaels etc.

19 Dynsd.

Smergens was Sylvius bij mij, willende met mij den volgende mergen naer Kinsington gaen om de Coningh in te wachten.

Daer nae quam Capⁿ Browne, talmende over sijne cassatie, daer hij de schuldt gaf aen sijn Coronel, Foulke genaemt.

Sylvius sprack veel van̅ groote souvereyne macht, die de Con. van Denemarcken nu exerceerde, gaende boven die van̅ Con. van Vranckrijck. Seyde, dat hij alle de groote charges van 't Rijck gesupprimeert hadde en̅ aen̅ luyden van̅ grootste geslachten afgenomen, hebbende bijnaer geene Ministers als die van slecht volck waeren.

Savonts thuys komende, hoorde dat de Con. sanderen daeghs, smergens ten 11 ueren te Kinsinghton soude wesen.

20 Woonsd.

Smergens was Sylvius bij mij en̅ att met mij.

Voor den eten wandelde een uer met hem in̅ Maliebaen en in 't Parck. Naermiddagh ten 3 ueren reed met hem naer Kinsinghton en gingen tot de vrouw van Ouwerkerck, haer aen̅ deur op de Bassecourt gevonden hebbende. Een half uer daernaer quam daer een gerucht dat de Coningh quam, maer was niet, en̅ hij quam eerst ten half sessen omtrent. Als hem salueerde in 't voorbijgaen naer sijn camer, seyde: ‘hoe vaerje all Zuylichem.’

De klocken luyden den ganschen dagh en savonts waerender overall bonefires.

De Coningh gingh ten 7 ueren noch in Counsel.

Don Pedro de Ronquillo, Spaensche Ambassadeur, seyde

[p. 334]

dat er gerucht was van nogh een actie, die voor Limmerick soude voorgevallen wesen naer de Con. vertreck, daer in de onse souden avantagie gehadt hebben.

Sylvius seyde, dat Godolphin stondt om te trouwen met een weduwe, hebbende 1500 ℔ sterl. sjaers.

21 Dond.

Smergens was nicht Beckers bij mij choccolate drincken. Naer haer quam Boision, daermede den tour van 't Park deed en̅ hield hem ten eten. Naermiddagh ten 5 ueren gingh met hem naer Kinsinghton, daer wij de Con. niet en sagen, wesende hij al den tijdt besigh met Mylord Nottingham.

Hop seyde, dat geloofde het wel Februarij soude wesen eer hij naer Holl^t soude konnen gaen.

De Wilde verhaelde mij smergens 'tghene naer̅ 7^en deser voor Limmerick en op den aftocht voorgevallen was, en seyde dat de grootste reden van het opbreken der belegeringh geweest was gebreck van amunitie, maer dat men dat niet seggen mocht.

Nicht Becker seyde, dat de vrouw van 's Gravemoer geweldigh van Villatti en Dorps vrouwen afgegaen hadde, sonder dat sij de reden daeraf kon bedencken, of het moet wesen dat het was om dat sij het buwelijck van Quirina met Welderen wilden beletten.

22 Vrijd.

Was smergens naer Kinsinghton, de Con mij ontboden hebbende, maer deed met hem niet met allen voor de middagh, als dat hij mij ordonneerde aen̅ Staten Gn̅ael te schrijven, tot notificatie van sijn wederkomste tot Londen, en̅ liet haer voorts weten dat hij sijne saecken soude sien voort te setten in Engel^t, om vervolgens sich te vinden in de Republicque. Dede mij oock copye schrijven van een brief aen̅ Prins van Waldeck, waerin hem de redenen seght van het opbreken van 't belegh van Limmerick, dat hij leght op het quaedt weder, dat begon en̅ dagel, te wachten stondt; - op het verlies van volck in̅ attacque op de bresche gedaen, door dewelcke

[p. 335]

hij nochthans seght dat men de stadt soude hebben konnen emporteren, indien de dispositie daertoe hadde gemaeckt geweest; - voorts op het manquement van noodighe dinghen, sonder te spreken van 't verlies van cruyt en̅ amunitie, gedaen doen de vijandt het canon geattaqueert had. Seght oock dat hij meende in November in Hollandt te wesen. Dat hij oock meende van̅ winter Korck en Kingsale meester te werden; besluytende heel fraey met te segghen, dat het Gods will niet geweest was, dat werck soo te doen gelucken, en̅ dat men patientie most hebben.

Was nae joff. Golstein vraghen, maer die was met de Coningin naer Londen. Praete daernae langh met M^rs Frankline in̅ Drawingroome.

Savonts teeckende de Con., en̅ onder anderen 110 actens van plaetsen in Nederlandt.

23 Saterd.

Smergens was bij mij de H^r Hop, over affaire, Sylvius en̅ Hooft, de langhe magere. Hop nooyde mij en Sylvius tegen sanderen daeghs te gast. Seyde, dat Myl. Portland geschreven had, dat daer tijdingh was, dat Lauzun en̅ Tyrconnel beyde van Galoway naer Vranckrijck afgescheept waeren.

Ontfangh het geldt van 8 van mijn peerden, door Henrick, mijn koetsier, verkocht, 't welck het derde part niet maeckte van dat mij gekost hadden.

24 Sond.

Smergens was Sylvius en D^r Stanley bij mij, de laetste seggende M^r Henshaw, de Vice-President van̅ Royall Society, bij mij te willen brenghen, en̅ dat de Society mij versoecken wilde haer een langh glass te willen schencken van mijn maecksel.

25 Maend.

Smergens quam Boision. Gingh ten elff ueren nae Kinsinghton, de Con. mij ontboden hebbende. Sprack de Con. voor de middagh niet, Nottingham langh bij hem wesende. At met de grooms, door Sayer genoodt wesende. Daer quam noch de H^r van Zuylesteyn, een Cor. van̅ dragonders, Cor. Treslawny en noch een, mij

[p. 336]

onbekende. Half gegeten hebbende gingh van tafel, vreesende de Con. na mij mocht vragen, maer sprack hem oock niet als ten halff sessen, Nottingam weder langh binnen wesende. Doe gaff mij de Magistraet van Haerlem te depescheren, en seyde dat het laten brengen souw aen 't huys van Mylord Godolphin, 3 mijlen van Winsor, daer hij ginh slapen om dynsdaghs, het hart te jagen.

Bracht Sylvius wederom en reed noch wat met hem in 't Parck, daer weynigh koetsen waeren.

Smergens was nicht Becker en n. Vernatti mede bij mij en droncken choccolate.

26 Dynsd.

Smergens was bij mij de H^r van̅ Lier, daernae Sylvius, die tot de vrouw van Ouwerkerck gingh eten. Lier seyde mij, een groot getal menschen te hebben genesen van exterooghen, met plaesters daerop te leggen van seer oude hars.

Liet een peruyck maecken aen een Fransman, die Sylvius mij gerecommand^t had.

Lier seyde, dat Mylady of Antrim, eertijts maid of honour bij de Princesse Royale, een faute had, dat als sij uytviel met lacchen, sij lichtelijck een veest liet, en dat haer dat gebeurde eens, als in haer presentie ymant aen een stoel genaeyt wierd, al slapende.

De Con. was naer de jacht omtrent Winsor.

Naermiddagh quam Rooseboom, Gendt en̅ Sylvius bij mij, maer bleven niet langh.

27 Woensd.

Was een danckdagh voor Con. geluckighe wederkomst. De Con. quam voor̅ middagh te Kinsinghton van Babmays, daer hij geslapen had, en̅ soo men seyde, een soort van eene S^t Huybert gehouden.

Naermiddagh gingh tot nicht Beckers, die niet thuys vondt. Van daer tot m^rs Plot, in̅ Villers street, daer bleef tot 8 ueren.

Kreegh savonts brieven van drie posten, en schreef mijn vrouw, dat de H^r van Achthienhoven doot was,

[p. 337]

Slydrecht en̅ Ellemeten om sijn placts van Heemraed van Delflandt solliciterende; dat oock de vrouw van Haghedoorn doot was, en̅ te Steenbergen gesturven.

De vrouw van Hees en Leen schreef mij, dat haer 2^de dochter Catherijn van̅ kinderpockjens gesturven, en̅ haer 2 jonghste kinderen daeraen desperaet sieck waeren.

28 Donderd.

De Con. quam smiddaghs te Londen.

Sylvius en Boision waeren smergens bij mij; hield Boision ten eten, en wandelde met hem smergens 't Parck om, maer was suer en̅ windich weder.

Naermiddagh deed mij de Con. tegen 6 ueren te Kinsinghton komen, en onder andere dingen gaf mij 6 brieven van̅ Pr. v. Waldeck, om daeruyt aen te teeckenen, waerop antwoordt most wesen. In die brieven spreeckt hij elcke reys van sijn swackheit, en van dat hij vreest, dat die van sijn lichaem oock die van sijn verstandt causeerde, en̅ dat de moeyte en swaricheit van̅ saecken van sijn charge hem souden overweghen, seggende oock eens: qu'il vouloit aller chercher un coin de terre pour y finir le peu de vie qui pouvoit luy rester.

29 Vrijd.

Hebbende de voorgaende nacht niet boven de dry ueren geslapen, omdat tot 4 ueren besigh was met de brieven van̅ Pr. v. Waldee, en ten 7 weder op most, dat mij belettede te slaepen; gingh ten half 9^en naer Kinsington.

Sprack de Con. voor de middagh.

Att met de grooms op Sayers noodingh. Daer was Treslawny, Capⁿ Haersolte, een Cor. van̅ dragonders.

Voor sijn vertreck teeckende de Con. in̅ 40 actes, die naer Holl^t mosten.

De Wilde seyde, dat in Holl^t de solliciteurs weygerden geldt te fourneren aen̅ Officieren, bij den Pr. v. Waldeck en̅ den Raedt van Staten aengesteldt, voordat sij actes van̅ Con. brachten.

De Con. belaste mij, sondaghs te Winsor te komen.

[p. 338]

30 Sond.

Was smergens langh tot Tempion, en liet hem een silver horloge maecken en mijn goude wat verhelpen. Sagh dat hij boven in sijn huys wel 20 prentises had, elck in een camer of camertje, alle voor hem werckende, en̅ gaf hij die altemael de kost. - Was met hem op sijn plat, dat al vrij hoogh was. Daernae was op de beurs en kocht twee paer hosen.

Was desen dagh, en 7 of 8 dagen te voren, met een soort van pijn in 't hooft, aen̅ rechterzijde onder, gequelt, die half meende gekomen te zijn van dat zedert eenighe tijdt, als smergens mijn aensicht waste met eau de la Reine de Hongrie, achter mijn ooren daer oock mede gevreven had, en daerdoor belet het uytkomen van eenighe kleyne vochticheyt, die achter mijn ooren al een langhe tijdt met jeucksel gevoelt hadde.