Journaal van 21 october 1688 tot 2 september 1696. Eerste deel

Junius.

1 Donderd.

Sylvius was smergens bij mij, oock de Graef van Schellaert, daernae Rooseboom.

Smiddaghs aten joff. Vijgh, joff. Golstein en Sylvius bij mij, en bleven tot over half vijven.

Naermiddagh, sij wegh zijnde, quam nicht van Piershill bij mij en bad mij een req^t te maecken voor haer broer, dat Mylord Fairfax, aen Mevr. Culpepers dochter onlangs getrouwt, aen̅ Con. soude presenteren, om een compagnie.

Daernae gingh naer Gent vragen, die uyt was; gingh doe tot nicht Beckers, daer Mevrouw Brigeman was en̅ Cor. Tipping, die met haer vondt spelende picquet.

Tipping had veel te seggen daervan, dat de Con. in̅ Bill of indemnity geëxcipieert had all die sijn wildt in̅ parcken geschoten hadden, die hij seyde 30000 en meer in getall te wesen.

Boision was smergens oock bij mij en seyde, dat de joff^en, die in sijn huys gelogeert waeren, en̅ die hij meende dat van Steenbock onderhouden wierden, uyt dat logement vertrocken waeren.

Had de nacht te voren tantpijn.

2 Vrijd.

Smergens was Sylvius bij mij. Naermiddagh al wat laet gingh naer Kinsinghton en̅ gingh bij joff. Golstein, die een goude pen van̅ Coningin, die verholpen hadde, wederom gaff.

De Con. teeckende savonts, en bij occasie van dat hem vertelde van vele schulden, die onse Officieren vertreckende lieten, en̅ onder anderen Welderen, raeckte op het discours van̅ dierte van alle dingen in Engelandt, vra-

[p. 278]

gende mij een of tweemael, of ick het er soo dier vondt, en̅ scheen of mij half wilde occasie geven om te klaghen.

3 Saterd.

Smergens Sylvius naer ouder gewoonte. Nam hem mede tot den Sweedschen Envoyé Leyenbergh, die mij daeghs te voren doen nooden hadde, en daer de Prins van Hessen Darmstadt met 2 a drie van sijn volck, en̅ een Parlements-heer of 2 mede aeten. Hij had een net huysje en al wel gemeubleert in So-ho. square.

De Prins, daer ick nevens sat, was mij seer beleeft.

Als met Sylvius wegh reed, vertelde hij mij dat Leyenberg in̅ 30 jaer minister van Sweden in Engel^t geweest was; dat hij twee Engelsche vrouwen getrouwt had; de leste noch levende. Dat hij eens leelijck aen̅ pocken geweest was, en dat sijn leste voorz. vrouw tegen ymant in confidence seer geklaeght had, dat sijn .....¹⁾ seer kort geworden was.

Smergens quam Isac bij mij, en seyde mij dat het vertreck seer naderde.

1) Niet ingevuld.

4 Sond.

Smergens bij mij Sylvius en Boision.

Naermiddagh was met Gendt in 't Parck, daer schrickelijck veel koetsen waeren.

Ick hadde voorgaende vrijd. aen̅ Con., op Gent's aenhouden, geseght, dat hij seer klaegde over de staet van sijn affairen, en̅ dat hij van̅ Con. het command^t van Geertruydenberg versocht, daer de Con. sijn hooft over schudde en seyde: Geertruydenbergh? neen. Insgelijx op sijn versoeck, dat hij dede van een reys-penningh, om naer huys te gaen, seyde de Con. oock, dat hij eertijts wel staet gemaeckt had op de successie van̅ H^r van Amelroy, maer dat die soo slecht in sijn affaires was, dat hij niet wiste of als dien Heer hem erfgenaem quam te maecken, hij het wel soude willen wesen, zijnde geen beneficie van inventaris in Gelderlandt. Maer Gent desen dagh met

[p. 279]

hem rijdende, vraegde mij niet naer de Con. antwoord, die hem dan oock niet seyde. Savonts gingen wij tot de vrouw van 's Gravenmoer, daer Bauditz oock quam.

5 Maend.

Smergens was Sylvius bij mij. Seyde dat joff van Ouwerkerck weder geklaeght had, dat ick daer nooyt en quam, daer sij mij nochthans de leste reys, doe ick daer att, alle vruntschap had soecken te doen.

Was besigh met packen, en betaelde mijn rekeningen, tot over de 700 gl.

De H^r van Gent praete wat scherp tegen de Con. en sijn conduitte tegen sijn familie.

Reed uyt met hem naermiddaghs, en geraeckende in̅ toy-winckel naest aen Temple-Bar, vonden daer de Pensionaris Hop met sijn vrouw en soontje, en komende op het discours van̅ kock-aile, die daer naest de deur was, gingen in 't ailhuys, en bleven daer omtrent een uer, en̅ liet Gent, die daer eerst van had beginnen te spreken, met een abelheit betalen.

6 Dynsd.

Smergens was Sylvius bij mij. Seyde, dat hij de Con. van sijn pretentie en schuldt gesproken had, en̅ dat hij hem niet veel positive antwoordt gegeven had, maer hem toegelaten met S^r Steven Fox daerover te spreken.

Seyde, dat Mylord Shrewsbury heel sieck was, en̅ dat hij het seghel hadde wederom gegeven.

Boision was oock bij mij; hadde de Con. gesproken en versocht mede te gaen, en̅ de Con. hadde hem geseght: Mons^r, je vous remercie.

Stanley was oock bij mij, thoonde een brief van d^r Walker, uyt Yrlandt, waerbij seyde, dat de saecken daer seer wel stonden.

De Wildt was oock bij mij, recommanderende de saeck van Marcelis in Denemarcken. Die middagh sondt mijn equippagie en bagagie wegh met die van̅ Privy-Purse.

Was heel onseker of de Con. voor sijn vertreck noch naer de vloot in Duyns soude gaen.

[p. 280]

Naermiddagh was te Kinsinghton. De Con. mij depescheerende voor 7 ueren, seyde, dat hij sullende vertrecken woensdachs over acht daghen, om saterdachs daer te Chester of daerbij te wesen, ick most maecken tegens die tijdt daer oock te zijn.

7 Woensd.

Smerg. Sylvius en andere, Graef v. Schellaert etc.

Boision att bij mij, en̅ naermidd. gingh met hem tot de toy-woman bij de Royal Exchange, daer hij, een glaesje tot mijnent hebbende gedroncken, seer vrijmoedigh was, en̅ haer kuste en naar̅ borsten voelde, sij haer niet seer fascherende. Noode Sylvius mede, maer hij seyde versocht te wesen.

Hij praete van een gerucht dat er was door brieven, uyt Vranckrijck gekomen, dat de Fransche vloot, staende om uyt te loopen, in̅ 80 groote schepen sterk, King James van intentie was daer self op te gaen en̅ een bataille te hasarderen.

8 Donderd.

Had beyde, smergens ende naermiddaghs, veel volck. Sylvius tweemael; de jongste Golstein quam uyt Hollandt, om de Reeckenmeestersplaets van Gelderl^t te solliciteren, daer Heeckeren aen̅ Con. en mij oock over geschreven had voor sijn jonghste broer.

Men seyde, dat er op de routte naer Chester seer gevoleert wierd; dat de Capiteyn Lockhorst 16 hondert pond aen geldt voor sijn compagnie derwaerts gesonden hebbende, het selve geldt door de roovers genomen was, en̅ dat Myl. Torrington, den Admirael, bij Tiburne oock geweest was, en hem alles afgenomen, hoewel 3 knechts bij hem hebbende.

Golstein was met de Pacquetboate gekomen, dat laetst van een caper was geattacq^t geweest.

9 Vrijd.

Smergens Sylvius, Bancard, la Feuilleraye en Rooseboom, die met mij sullende gaen, sprack van eerst dynsdachs te vertrecken. Daer was oock la Feuilleraye en Pereira.

[p. 281]

Savonts ten sess ueren reed naer Kinsinghton, daer de Coning niet en quam als te negen ueren.

Ondertusschen gingh naer joff. Golsteyn vraghen, die met de Coningin naer Londen was, daer de Coningin savonts tot Myl. Devonshire att.

De Coning thuys komende, las een deel brieven, en gaf mij noch te doen dingen, die eerst nae den eten teeckende, daermede het twaelf ueren wierd, eer ick naer Londen konde komen.

Rooseboom was naermiddagh bij mij, seggende, sorghe voor de koets naer Chester te sullen draghen, maer willende eerst dynsdachs t'reys gaen.

De Con. was savonts niet wel gesint, soo Borselen seyde.

10 Saterd.

Smergens Sylvius, die met geweldt vrientschap wilde maken tusschen S^r Robert Southwel, voor Secretaris van Staet mede gaende naer Yrlandt, en̅ mij.

Had gehoort dat er met een schip, te Chester gekomen, tijding was, dat d'onse Dundalks ingenomen hadden, en daerin 2000 man nedergemaeckt; een apparente leughen.

Daer quam noch de Graef van Schellaert, willende nu een acte hebben tot de eerste vacante charge in de Con. goederen over zee, die hij seyde hem toegestaen hadde. Daer quam oock Vossius, om mij adieu te segghen, en̅ de H^r van̅ Lier en de gecke Seneschal.

11 Sond.

Was tot nicht Becker adieu seggen, die vondt weder spelende met Tipping.

12 Maend.

Was naer Kinsinghton, daer de Con. savonts in̅ Bedchamber mij sprack, en vraeghde, wanneer en̅ met wie vertrecken soude.

Seyde joff. Golstein naermiddagh adieu.

Smergens was nicht Vernatti mij tot mijnent adieu seggen, die recommandeerde wat sorgh voor mijn quartier te draghen.

Liet de Wilde vooruyt gaen.

13 Dynsd.

Reed smergens in een huerkoets ten 6 ueren

[p. 282]

naer Chester, met Germain en Rooseboom, en aten smiddaghs te S^t Albans, een groot vlek, 20 mijlen van Londen, en savonts te Little-Brickle.

Germain vertelde, dat eenen constable galand was van Mylady Monmouth, en dat Monmouth uyt spijt haer een clap gegeven had. Dat hij weder bij Myl. Darby geslapen had, dat een seer heet vrouwmensch was.

14 Woensd.

Aten smiddaghs te Northampton, daer de Con. dien avondt soude slapen, en̅ was. er een groote menichte volks overal op de wegh, hem inwachtende, daeronder oock fraye aensichten van̅ vrouwen uyt het landt. De Con. was dien dagh van Londen vertrocken. Prins George van Denemarcken reed ons smergens voorbij.

Savonts sliepen in een dorp, Krick genaemt.

15 Donderd.

Vertrocken smergens ten half sessen, en quamen ten elf ueren te Coventry, een redelijck groote stadt en die neringachtigh scheen, en daer veel winckels waeren. Daer inkomende, quam Myl. Colchester met sijn Regiment ons tegen, dat schoon enw el gemonteert volck was.

Germain seyde, dat hij een malcontent en Wigg was, hebbende gepretendeert een compagnie te peerd des Gardes du Corps te hebben, en̅ een van̅ Lords van̅ Bedchamber te wesen.

Savonts logeerden te Lechfield en̅ Swann, daer het seer vol volck was, den Hertogh van Ormond en Cor. Treslawny daer oock wesende. De Con. quam daer oock en logeerde tot den Deane. S^r Rowland Guine logeerde daer mede, gaende met de Con. tot Chester toe.

16 Vrijd.

Aten smiddaghs te Newport en quamen savonts te Draton.

De Con. soude dien avont logeren tot S^r Robert Cotton.

17 Saterd.

Aten smiddaghs te Whitechurch, een redelijck groot vleck, en quamen savonts te Chester, daer het overal seer vol was; quamen in het huys van een lawyer,

[p. 283]

genaemt .......¹⁾ door adres van onse weerdt te Whitechurch, die ons een recommandatie medegegeven had aen de weerdt in̅ Coach and Horses te Chester.

Gingh wandelen met de Graef van Solms rontom een gedeelte van̅ mueren, die altemael van steen gemaeckt zijn, daer dichtbij uytgehouwen, en daervan de kercken en torens van̅ stadt oock gemaeckt sijn. Aen̅ zijde van̅ rivier, de Dee genaemt, is in de gracht van̅ stadt een aerdighe cascade. Hier is seer veel salm.

Wij nooyden den lawyer dien avondt in sijn eyghen hnys te gast, aeten anders daernae altijdt in̅ Coach and Horses, recht over het huys van̅ Bisschop.

Op̅ reys had Germain ons vertelt van sijne amours met de dochter van joff. van der Bendt, die met haer heele familie hem eens quam attaqueren, sij hebbende een tang in̅ handt en haer soon een houwer, en haer jonghe kinderen hem in sijn beenen bijtende, tot dat de bueren, geraes hoorende, in huys quamen; sij wilde hem een belofte van huwelijck doen teeckenen²⁾.

1) Niet ingevuld.

2) 18 Sond. Vergeten aen te teeckenen.

19 Maend.

Wandelden door de stadt en langhs de rivier, bij de cascade, daer een bruydt was, voor wiens huys men danste, te weten de contry-people.

Te Chester zijn al de huysen met een doorgaende galerije gemaeckt, daerop de tweede verdiepingh van̅ huysen uytkomt, en daer men droogh kan ingaen.

Schreef aen mijn vrouw.

20 Dynsd.

Hoorende dat de Con. seer haestede om te vertrecken, ginghen te peerd des smergens naer het countreyhuys, daer hij logeerde van ........¹⁾. Isac deed ons eten geven in̅ camer, daer Myl. of Oxford, S^r Rowland Guine etc. mede aten.

Wij hoorden dat daer ordre was dat Germain, Rooseboom en̅ ick souden gaen in 't jacht de Monmouth, daer noch

1) Niet ingevuld.

[p. 284]

mede souden gaen de Pension^s Hop, Montpouillan en den Envoyé Danckelman. Om bij de handt te wesen gingen logeren in een kroegh, daer 's Gravemoer geweest was, nu in sijn jacht gaende slapen, dat daervoor in̅ rivier lagh. Sliepen alle dry in een kleyne camer. Dit was een quartier uers van̅ Con. huys, tegenover een oudt casteel, aen̅ over-zijde van 't water, dat Cromwel hadde doen springen en ruineren, genaemt .......¹⁾.

De windt wierdt goedt en̅ de Con. resolveerde, den volgende morgen aen boord te gaen in 't jacht de Mary.

1) Niet ingevuld.

21 Woensd.

Hebbende een karr en peerden gehuert, om naer High-lake, de plaets van ons embarquement, te gaen, reden daer smergens vroegh naer toe, houdende altoos het strandt ofte den oever van̅ rivier, daer menighte keysteenen leyden, groote en̅ kleyne. Een half uer van 't dorp slaet men van den oever af 't landt in, en rijdt men langs een schoone pelouse van kort gras, tot aen Highlake, daer maer weynighe huysen staen.

Wij gingen vervolgens in 't jacht de Monmouth, daer een Wright Capitein op was, een goedt slagh van een Engelsman. De Con. een uer of twee daernae mede tscheep gaende, stack men in zee; maer de windt ter contrarie loopende, avanceerden seer weynigh, en quam in korten een seer dicke mist op, waerom het ancker geworpen wierdt, en bleven wij daer de gansche nacht.

Savonts aen tafel verhaelde Montpouillan veel van sijn avonturen met hoeren etc., ende onder andere hoe Willem Bartolotti hem en sijn compagnons daeraen geholpen had te Amsterdam, in recompense van een goede dienst, die hij, Montpⁿ, hem te Geneve gedaen hadde, daer Bartolotti, een Fransman, die hem geaffront^t had, op Montpouillans raed met een stock lustigh afgheslaghen had.

Dien avondt raeckte een groot Engels oorloghschip in

[p. 285]

ons gesight op droogh; maar quam daer des nachts weder af. Was eenen Capⁿ Butler.

22 Donderd.

De mist continuerende, gingen eerst omtrent elff ueren tzeil, en̅ de windt quaedt blijvende, avanceerden niet boven 5 a 6 mijlen van̅ wall.

23 Vrijd.

Kregen in̅ voormiddagh het eyland van Man in 't gesicht, en avanceerden seer wel met een redelijcke windt en schoon weder.

Des avonts quamen dicht langhs het voorz. eylandt en liepen geee pistool-schot daer nevens. Omtrent 12 ueren quamen den Noorderhoek van 't selve eylandt te boven, en kreghen doen een harde windt, die het jacht lustigh dede danssen, groote woelingh en geroep onder het volck maeckende; duerde omtrent anderhalf uer. Danckelman stondt op en bleef boven, maer ick in mijn kooy.

24 Saterd.

Saghen van smorgens vroegh de kust en hooghe bergen van Yrlandt, en̅ met een frisse koude voortseylende, quamen omtrent 1 uer in̅ Bay van Carickfargus, hebbende een kleyn eyland of twee gepasseert, dat voor deselve leght. Aen̅ lincker hand siet men van verre een dorp op de hoochte legghen, Durghadee genaemt, en daernae het dorp Bangor, en̅ aen̅ rechterhand Carik-Fargus, en daer tusschen een eilandtje, Copland Isle genaemt, en de kust. Sagen aen̅ selve lincker hand verscheydene en sommighe goede huysen, en de dorpen Holywood en Collunk. Quamen doen ten ancker voor aen̅ in Baey, tegenover een huys, dat sij the White House heeten en de plaets was daer alle onse transportschepen mosten ontladen werden. Vernam hier naer mijn peerden en bagagie, maer waeren noch niet gekomen.

25 Sond.

Bleven noch in 't jacht.

26 Maend.

Resolveerden uyt het jacht in Belfast te gaen, daer de Con. savonts te voren te peerd naer toe gereden was, en quamen daer omtrent elff ueren met twee booten, die wij huerden.

[p. 286]

De Coning was gelogeert in een grootachtigh huys, bewoont bij eenen S^r John Franckline, getrout hebbende de weduwe van eenen Lord Dungallon. Was seer in disordre, op de ouderwetsche manier gebouwt, en verciert met seer slechte schilderijen. Daer waeren eenighe thuynen, die soo vremdt niet en waeren, maer gansch in desordre en̅ genegligeert.

Att smiddaghs aen̅ tafel, die Isac hield en daer alle fatsoenlijcke luyden en veele Lords quamen eten.

Talmde langh eer mijn logement, dat in een kroegh was, konde meester werden.

Te Belfast is een langhe steene brugh, van wel 25 arcaden, maer is seer ontramponeert.

Men sagh daer een groote menighte arme en miserabele menschen, mannen, vrouwen en kinderen, qualijck iets om 't lijff hebbende, en seer leelijck en ongesont daer uyt siende, meer als ick ooyt in eenigh landt gesien hadde. De huysen zijn daer oock ongemeen vuyl en slecht.

De luyden, die daer woonen, willen niet weten dat sij Yeren zijn, maer seggen Schotten te wesen, die overgekomen zijn.

27 Dynsd.

Kreegh mijn bagagie noch peerden niet.

Wandelde naermiddagh met Rooseboom, en meenden naer den hooghen bergh, die omtrent de stadt leght, te gaen, maer wierden door een regen belet.

Smiddaghs at met ons Myl. Lumley, Myl. Manchester etc.

De Coningh schreef aen̅ Staten Generael, dat op saterdagh voorgaende te Belfast was aengekomen, en̅ in dry a vier daghen meende te marcheren.

Daeghs te voren met den Grave van Solms lang pratende, seyde, dat niet en meende de vijandt staende soude houden, omdat ons volck, tot doe toe soo swack zijnde geweest, niet hadden derven attacqueren, en̅ men hoorde dat uyt eenighe van haere plaetsen het canon deden wegh haelen.

[p. 287]

De H^r van Ginckel quam over met sijn cavallerye uyt Schotlandt, en ick sprack Golstein, die met hem was.

Henrick, mijn coetsier, quam van 't White House, en seyde mijn peerden ontscheept waeren, maer het schip, daer mijn bagagie in was, noch niet aengekomen was.

De Wilde quam smiddaghs.

28 Woensd.

Smergens quam, Pieter met mijn bagagie, hebbende 8 a 9 daghen op 't water geweest.

Was seer verlegen om haver, die 's Gravemoer mij voor geldt niet laten volgen wilde, sonder een ordre van̅ Coning.

Flad, Adjutant van Ouwerkerck, dede mij noch dry sacken voor niet hebben uyt de schepen aen Whitehouse.

Salueerde in̅ thuyn van 't Hoff de Marechal de Schomberg, die mij seyde, dat er voor de Coninx komste al veel luyden geweest waeren, die een bataille wilden wagen en veel ondernemen, et que de cela lon avoit mesme eschauffé la teste au Roy, maer dat hij niet in staet zijnde, en soo van volck als van andere dingen onversien, niet raedsaem gevonden had dinghen te wagen, die misluckende, sulcken quaedt aen̅ Coninx affairen souden hebben konnen doen.

Daer was ordre om sanderen daeghs te marcheren.

Wandelde met Rooseboom, die mij seyde, dat Sas sijn dochter aen̅ Raetsheer sijn broer genoeghsaem recht uyt geseght had, dat sij bij de Raedpensionaris Fagel geslapen had.

29 Donderd.

Marcheerden naer Hilborough, passerende door Lisbourne, daer de Con. bleef eten met veel heeren tot de Mareschal de Schomberg, die daer sijn quartier hadde. Ick reed deur en att smiddaghs niet.

Het was seer heet, en̅ te Hilborrough komende, daer noch niets en was, had ick seer groote dorst. Gingh in 't dorp en vindende van Loon, de chirurgijn, voor sijn deur staen, dronck wat bier tot sijnent, hij in een kroeghje logerende.

Het landtschap langhs de wegh was seer plaisant.

[p. 288]

Ouwerkerck op de wegh presenteerde mij een plaets in sijn calesch. Leende op dese marche mijn graeuw peerdt aen Rooseboom.

De Con. logeerde hier in 't huys van m^r Hill, die te Londen was, op een hooghte staende, en had ick daer oock een kamer. De voorz. m^r Hill had hier omtrent 4000 ℔ sterl. inkomen.

Daeghs te voren ontbood mij de Con., en vraeghde mij of al mijn bagage nu gekréghen had, en of geen calesch hadde doen komen en praetende verder heel vrundelijck.

Savonts aen Isacks tafel etende, was daer mede Capⁿ, Weck, Marquet etc. Weck railleerde Marquet daerover, dat hij de pocken te Londen gehadt hadde, daer hij rood om wierd en niet veel wist tegen te seggen, tusschen sijn tanden antwoordende: qu'il n'y avoit point de galant homme in Engel^t, die daer niet wat van gehadt hadde.

30 Vrijd.

Att smiddaghs met ons d^r Tresor, de housekeeper van m^r Hill, m^r Griffin, Engels Secretaris en favorit van Prins van Denemarcken, en̅ noch 2 a 3 domestiquen van hem.

Smergens was Ginckel bij mij, over een comm^sie van d^r Optenoorts soon. Van te voren Gastigny en d^r Hutton, die mij seyde, dat dien morgen dry spions opgehanghen waeren, daer onder een, die men meende een Jesuit geweest te zijn. Dat deserteurs rapporteerden, dat K. James van meeningh was, ons bataille te geven omtrent Armach, met 20000 duysent man.

D^r Tresor seyde aen tafel, dat dewijl sijn broeder uyt Yrlandt was geweest, een papiste Lord 3 kinderen aen sijn wijff gemaeckt hadde.