Journaal van 21 october 1688 tot 2 september 1696. Eerste deel

Augustus.

1 Maend.

Voormiddagh waeren uyt om boodschappen.

Naermiddagh quam mevr. Killegrew mij spreken, willende door mij bij de Con. gebracht zijn, om hem te spreken over sekere haere pretentie. Vondt haer, sedert de leste reys dat haer in Engel^t gesien had, seer verouwelijckt.

Savonts was bij Dijckveldt, die mij laten weten hadde dat niet wel was, en mij geern wilde spreken. Vondt daer de Gn̅ael Major Bauditz, Favorit van̅ Princess van Oostvrieslandt.

Dijckveldt seyde, dat het gerucht van het verraedt gekomen was van een brief, geschreven aen Mylord Mordaunt, als van een, die part hadde aen een complot, gemaeckt om de Con. te vermoorden en̅ de Coninghin te vervoeren; dat den advysgever sijn naem, noch die van̅ complicen, niet en exprimeerde, en̅ dat daerom de grootste staet op sijn seggen niet te maecken was.

2 Dynsd.

Reed met mijn vrouw smergens naer Londen.

De Wilde seyde, dat op het voorz. advys te Hamptoncourt all de wachten verdubbelt, en seer veel volck in̅ wapenen geweest waeren.

Naermiddagh wandelde wat met mijn vrouw langhs de rivier.

De Coningh en Con^nne waeren naer Londen, om de notificatie te ontfangen van D. Pedro Ronquillo, van̅ doot van̅ Con^nne van Spagnen.

[p. 160]

3 Woensd.

Des morgens ten 4 ueren quam de Princes van Denemarcken in̅ craem van een soon, die men vervolgens aen yder een thoonde, die hem versocht te sien, en̅ wierdt savonts bonfires over hem gemaeckt.

Mortagne sat en talmde bij mij 2 of 2½ uer langh.

Gingh met mijn vrouw in een schuitje van Kingstone naer Richmond, daer wij het schoon gesicht boven op de hoochte bij het Parck sagen. Boision was mede.

De Coningh was op de jacht en̅ quam laet thuys. Wij quamen van Kingstone te voet wederom.

4 Donderd.

Mortagne talmde weder een uer of twee bij mij.

De Wilde seyde mij, dat de clerck of ondersecretaris van Myl. Melvill weder naer het logement hadde wesen vraghen, en̅ dat hij bem geseght hadde, soo Myl. Dorset mij geen ander bestelde, het logement in geen seven jaer ledigh soude wesen.

De Gn̅ael Major Bauditz was bij mij, om de expeditie van̅ saeck van̅ Princes van Oostvriesl^t te recommanderen.

Naermiddagh was met mijn vrouw tot joff. Golsteyn, daer Gastigny oock quam. Gingen wandelen over de rivier naer East-Moulsey (sic).

Quamen, savonts joff. Golstein thuys brengende, m^rs Kaston tegen, die van̅ Coningin quam, en̅ seyde dat sij met Mylady Barclay in conferentie was aengaende de jonghe Prins, die niet suyghen wilde. De minne had tusschen haer eygen kindt en̅ de voorz. Prins nogh een ander kindt gesoghen, dat gestorven was.

5 Vrijd.

Nam van Loon een blaesje wegh uyt mijn vrouws mondt.

D^r Chamberlaine was bij mij en seyde, dat de Prins savonts te voren wat gesoghen, maer dat oock wat loop gehadt hadde, 't welck voor soo een kindt dangereus was.

Waeren naermiddagh niet uyt om de groote hitte.

Chamberlaine hebbende in sijn hooft een propositie te

[p. 161]

doen tot het formeren van een Committee, aen hetwelcke ydereen, die wat nieuws voor dienst van̅ Coningh soude hebben voor te staen, hetselve soude aengeven, - vraeghde mij, of ick daer niet van soude willen wesen, daerop seyde: neen.

Was heen en weder bij de Con., die 2 orders teeckende en̅ de rest uytstelde.

6 Saterd.

Was met mijn vrouw, Tientje, Broer en Oldersom, die hem daer bij voeghde, in een koets naer Winsor, daer het casteel sagen. Tien reed op Oldersoms peerd een blickneers. Aten in̅ Witte ......¹⁾.

1) Niet ingevuld.

7 Sond.

Joff. Golstein en̅ joff. Vijgh aeten bij ons en̅ wandelden met ons savonts in 't Parck. Was seer heet weder.

Saghen oock het kindt van̅ Prins van Denemarcken, op desen dagh gedoopt met de naem van William en de titel van Hertogh van Glocester. Het sagh roodt en had sijne ooghen toe. De minne, een fraeye vrouw, met bruine oogen, had dit op haer schoot.

8 Maend.

Was smergens bij de Coningh. Hij hadde eerst laeten vraegen of ick oock te H. Court was. Gaf mij een gedruckte deductie justificatoir en brief van vander Stael al lachende, en̅ seyde, die overbladende, als ick dat lees ........

Savonts te voren quamen brieven van 4 of 5 postdagen, meldende onder anderen, dat Bon door het bombarderen geheel was afgebrandt, en̅ Mentz formelijck belegert.

9 Dynsd.

Naermiddagh was bij Stanley, droncken thé en̅ cidre; daernae wandelden tot over Dutton.

Was noch bij de Coningh, die mij te doen gaff, en teeckende.

Savonts hem noch wat te teeckenen brengende, soo als meende heen te gaen, quam een grooten hoop brieven,

[p. 162]

die mij mijn resolutie, van sanderen daeghs smergens naer Londen te gaen, deden veranderen.

Smorgens te 9 ueren vertrock mijn vrouw en Tien.

Stanley seyde, dat de Coningin hem een pensioen van 200 ℔ sterl. sjaers gegeven hadde.

De Coningh de brieven savonts lesende, en eerst die van̅ Prins van Waldec, schudde altemet sijn hooft. Benting was daer bij, en̅ de Con. wat chagrin.

10 Woensd.

Naermiddagh seyde mij Capⁿ Souteland, dat de H^r van Hopvegen doot was.

Smergens waeren bij mij Gastigny, Saumaise en̅ ....¹⁾.

De Coningh was naer Londen.

Wandelde met Gastigny, joff. Golstein en joff. Vijgh vondt niet thuys.

1) Niet ingevuld.

11 Donderd.

Seyde mij de Wilde,, en̅ hoorde het verder, dat daer tijdingh was door eenighe geëschap peerde soldaten en door een brief van Lawder, dat Macquay, met een detachement gemarcheert zijnde om Dundee op te soecken, van hem geslaghen was en̅ self of doot, of gevanghen.

Witzen seyde mij, dat de Franschen Suriname met 10 schepen geattacqueert hadden, maer afgeslaghen waeren, doch in groote verlegentheit om secours.

Was smergens bij de Con., die mij dede spreken aen S^r Edw. Gotherick, hebbende de bewaering van 't geweer in̅ Tour, over 20 mandens met geweer, bij Capⁿ Heldevier gesonden uyt Holl^t.

Witzen seyde mij oock, dat er groote disputen in 't Parlament waeren, het Laegerhuys willende hebben dat Titus Oates soude werden geheel vrijgesproken, en̅ het Hoogherhuys dat hij soude werden gepardonneert, werdende dat leste door eenighe Lords, als Damby en Halyfax, sterck gedreven om hem intestabilem te maecken, als hebbende een valsche getuyghenis gegeven.

[p. 163]

Savonts met Boision wat gewandelt hebbende, gingh met hem tot joff. Golsteyn, die joff. Vijgh liet haelen; daernae quam Borselen daer oock.

Savonts ten elff ueren quam de vrouw van de Wilde, met de H^r en̅ vrouw van Zuylesteyn zijnde overgekomen.

12 Vrijd.

De nacht voor dien dagh omtrent 3 ueren kreegh, mij in 't bed omkeerende naar̅ rechte zijde, een schielijcke draeyingh in 't hooft, mij dunckende dat het gansche bedt wierd omgekeert. Daerop mij naer̅ slincke zijde wendende, gingh terstont over, maer liet mij evenwel eenighe ontsteltenis, en̅ een weynigh daernae brack mij een sweet uyt, raeckte daernae in slaep, en sliep tot 9 ueren. Was eenighe daghen verkoudt geweest en̅ had savonts te voren 3 glasen cyder gedroncken.

De Con. teeckende naermiddagh eenighe dingen.

Daer quam tijdinghe dat Mackay van Dundee geslagen was in Schotland, de 3 Schotsche en Engelsche Regimenten uyt Hollandt zijnde weghgeloopen, maer de nieuwe gelichte in Engelandt hebbende seer well gedaen. Quam oock tijdinghe, dat twee schepen van Kirck met provisie en̅ amunitie in Londonderry geraeckt waeren.

Had geerne noch dien avondt naer Londen gegaen, maer kreegh nogh te doen.

13 Saterd.

Konde smergens niet naer Londen gaen, om reden van het contrarie tij, en quam daer savonts ten 5 ueren, vindende mijn vrouw spelen met mevrouw Creitsmar, mevr. Weck en mevr. Soutelande.

14 Sond.

Was naermiddagh met mijn vrouw op Whitehall in mijn quartier, en̅ van daer tot mevrouw Vernatti.

Gaf Tien een reprimende over 't ghene de Wilde mij deser daegh geseght hadde van sijn vloecken onder de knechts en sijn liegen, soodat hij begon te huylen.

15 Maend.

Was smergens te voet naer S^t Paul, om de Critica Novi Testamenti van̅ P. Simon te soecken, die nergens niet vinden konde, maer de man in̅ Prince's arms

[p. 164]

beloofde mij die dynsdaghs te senden, dat evenwel niet deed.

Naermiddagh was met mijn vrouw aen tot Beling de upholsterer, en daer nae met haer tot mevrouw Creitsmar, daer de vrouwen speelden, en̅ Tien, met mijn vrouws toelaten, mede een handt maeckende, verloor bij de 20 gl., dat mij chagrin maeckte.

16 Dynsd.

Nam afscheidt van broer Christiaen, die meende met Capⁿ van der Colck vrijdagh toekomende te vertrecken. Daernaer reed naer Hamptoncourt, daer ten 12 ueren quam.

Naermiddagh quam een vent bij mij, seggende van̅ naem van Huygens te wesen en van Brussel; was een schilder, soo hij seyde, en had wel 18 jaer in Engelandt gewerckt. Seyde, dat er noch verscheydene Huygens te Brussel waeren en over 200 jaeren geweest waeren. Dat sijn vader Gillis geheeten had en een kantwinckel gehadt had, en aen Coningh Carel, in sijn ballingschap, veel gelevert had. Versocht recommandatie, maer wist geen maeghschap te reeckenen.

17 Woensd.

Was smorgens Stanley bij mij d^r Flamstead van Greenwich, een heel kleyn mannetje, als een clergy-man gekleedt, had seer swarte ende bedorvene tanden, en sprack geweldigh ras. Droncken choccolate, en wij beloofden hem te gaen besoecken.

De Wilde seyde mij, dat de Con. tijdingh uyt Schothland had van Macquay (dewelcke naderhandt verstondt dat Myl. Farfar, te post daer van daen komende, gebracht hadde), seggende dat Macquay een partij van̅ vijandt, 400 te voet en een esquadron peerden, soo sij gingen om een plaets te plunderen, achterhaelt hadde, en het voetvolck genoeghsaem alle nedergemaeckt of gevangen hadde, en̅ dat de ruyterije, in een rivier gedreven zijnde, vele daerin verdroncken waeren, dat de S^r Cor. Balfour gevangen was in voorgaende rencontre en Dundee gebleven.

[p. 165]

Was in̅ naemiddagh bij de Con., mij iets te doen gevende.

18 Donderd.

Sprack S_r Gabriel Sylvius, nieuwelijx uyt Denemarcken komende, op de plaets voor mijn quartier, en gingh met hem naer boven naer̅ Coninx quartier, wiens handen, soo mij geseght wierd, hij kuste, maer de Con. sprack maer heel kort met hem.

Den avont te voren quamen brieven, seggende dat de Con. James de belegeringh van Londonderry hadde opgebroken, en̅ sijn volck was bij een treckende.

Hadde dese en̅ twee of dry voorgaende daghen een seer moeyelijcke verkoutheit en vrij scherpe hoest.

19 Vrijd.

Was smergens bij de Con., die aen Benting, mede in 't cabinet zijnde, seyde, dat het met sijn verkoutheit wat beter was.

Bentingh had en poste te Chester geweest.

At smiddaghs aen tafel van̅ Grooms of the Bedehamber met de kleyne Sayers alleen. Hij seyde mij dat m^rs Lockart, nieuwlijk tot Bedchamberwoman van̅ Coningin aengenomen, soo gesecht wierd, niet langh geleden in de kraem geleghen hadde.

De Coning was smergens uyt schieten. Was heel warm weder.

De Con. had, soo de Wilde mij seyde, eenige ordre gestelt op de logementen te Hamptoncourt, thoonende niet seer wel tevreden te zijn op Mil. Dorset, dat soo talmde met die te reguleren. Had de lijst van al de logementen geëyscht, en daer veranderinghe naer sijn sin in gemaeckt, hebbende de Gentlemen-Ushers niet willen hebben in 't Hoff. De Secretaris van Schotland had een logem^t in̅ galerije nevens mijn quartier gekregen.

20 Saterd.

Gingh smergens met Borselen te water nae Londen, daer eerst ten half dryen aenquamen, doordien Borselen soo lang talmden om sijne afscheiden te nemen, gaende om de Marquis de Gastanaga van wegen de Con.

[p. 166]

te complimenteren. De Con. had hem 300 ℔ sterl. doen geven voor̅ onkosten van sijn reys.

Hij klaeghde dat de Con. hem anders noch gheen geldt gegeven had van sijn tractement.

Seide, dat het een groot mysterie was, en niemant bekent de reden waerom de Con. Voorst soo veel faveur gedaen had, en̅ hem in̅ Ridderschap gebracht, daer hij een geck en een onbeleefd geck was.

Broer Christiaen, die met Borselen vertrecken soude, voudt ick noch te Londen.

Gingh naermiddagh met mijn vrouw tot nicht Beckers, daer se met mevrouw Creitsmar en mevr. Weck speelden.

21 Sond.

Was naermiddagh met mijn vrouw tot mistres Fenis, die seyde dat een Predicant in S^t James Church impertinentelijck gepredickt hadde, en het volck onder anderen verweten, dat in plaets van in haere miserien haer ooghen naer den Hemel te verheffen, sij haere ooghen uytgekeken hadden met het sien naer de wederhanen, om te weten of de Prins van Orange quam: seggende voorts, dat alle de miserien van̅ lamentatien van Jeremias op haer gekomen waeren, dat de croon van Israel van haeren hoofde gevallen was, etc.

Daer hongh een conterfeitsel in haer camer, met halve lijff, de eene borst, schouder en arm naeckt, van m^rs Barlow, moeder van̅ Hertogh van Momouth.

Doen Borselen en̅ ick daeghs te voren op de rivier omtrent Chelsey quamen, quam ons een boot tegen, daer een vrouw in sat, jongh en modestelijck wel gekleet, die, bij ons komende, haer handen omhoog heffende en haer mondt wijdt open doende, hardop riep: How now are you so many rogues there to gether, an there is never an whore amongst you?

22 Maend.

Was smergens op de beurs en elders met mijn vrouw om bootschappen. Thuys komende, vonden Slydrecht.

[p. 167]

Slydrecht, die Broer medegebracht hadde om te komen eten, klaeghde seer dat de Staten van Hollandt hem hadden afgenomen sijn part in̅ 50/m gl. verboden geldt, dat hij als officier van Monneckendam hadde aengehaelt, en̅ dat geseght wierd, om het te salveren, dat dienen moste tot betalinghe van̅ Brandenburgsche trouppen.

Naermiddagh reed alleen naer Hamptoncourt door groote stoff. De Con. was op de jacht van smergens af.

23 Dynsd.

Was smergens bij de Coningh, die mij te doen gaff.

Mijn vrouw quam tegens de middagh, seyde in 't Cabinet van Con. aen Benting van̅ predicatie, daervan hiervoor op den 21^en.

Was savonts bij de Con. om te doen teeckenen. Hij vraeghde mij, of mijn vrouw te H.C. was, en als seyde: jae, vraeghde: is sij dan daer al mede in dat hof? Ick seyde: jae, mijn heer, sij moet wel. Bentingh daerbij wesende seyde: de Holl^sche meissens willen hier niet wesen, omdat jouw meissens het landt soo uytgemaeckt hebben. Sij hebben geschreven en geseght, dat het een duyvels land is, soo vuyl en soo leelijck etc.

Ick seyde, dat in 't huys, daer logeerde te Londen, noch een vrijster gekomen was à tout hazard, om met een voetknecht van Con. te trouwen, en̅ dat het huwelijck voortgingh.

De Con. seyde dat Lijsje, Elsjes dochter, een vrijer in Hollandt hebbende, met geweldt wegh wilde, en̅ dat de Coningin haer niet konde houden. Seggende daerbij: Ie kendt Elsje wel en je kendt de Coningin well.

24 Woensd.

Was quaet weder en waeren niet uyt.

25 Donderd.

Was naermiddagh met Stanley en mijn vrouw te voet naer Kingstone, en̅ quam te water wederom, doordien begon te regenen.

Seyde aen Stanley van̅ predicatie, daervan den 21^en deser, die daerover nae Londen schreef aen̅ Parochiaen van S^t James Church, wesende sijn vriendt en̅ kennis.

[p. 168]

De Coningh was naer̅ trouppen, die den volgenden dagh reveue souden doen op Honslow-heath.

Daer was veel te seggen van dat de Coning voor 14 dagen naer Winsor soude gaen.

26 Vrijd.

De Coningh was weder nae de trouppes.

Naermiddagh was met mijn vrouw tot joff. Golsteyn, daer Montigny, gewesene page van̅ Coninginne, en̅ Slydrecht mede quamen.

De discoursen continueerden, van dat de Con. en Coninginne de naeste weeck naer Winsor souden gaen.

De Con. om mij savonts gesonden hebbende, most langh in̅ Bed-chamber wachten. Daer praete met Mylord Inchequeen en̅ de H^r van Odijck. De leste knorde seer daerover, dat de Con. Voorst alleen in̅ Ridderschap gestelt had, en̅ de rechte pretendenten voorbij gingh, daeronder de jonghe Beverweerdt noemde, en seyde voorts: Wel sal de Con. voor mij nu oock niet eens wat doen? Ick heb altijt bij hem geweest als 't voor de windt en̅ tegen is geweest.

De Con. ging naer de Coningin en̅ quam weder, en̅ deed eyndelijck niet met all met mij, maer ontkleede hem.

27 Saterd.

De Wilde quam smergens seggen, dat de Con. tijdingh hadde dat Walker met 1800 man geramasseert volck de Con. James sijn leger, van Londonderry retirerende, geattacqueert had en vierduysent man daervan gevangen hadt of dootgeslagen. Daernae wierd geseght, dat Walker, self in Schotlandt overgecomen zijnde, de tijdingh daer gebracht had.

Naermiddagh wandelde met mijn vrouw rontom Hamptoncourt.

De Con. wierd van Mylord Sidney getracteert.

Mijn verkoutheid duerde, maer was een weynigh minder.

28 Sond.

Was smorgens in̅ Duytsche kerck, daer joff. van Sommelsdijck, weduwe van̅ Lord Kinkardine, met haer dochter mede was.

[p. 169]

Wandelde wat met mijn vrouw naer de predicatie smergens.

Naermiddagh was joff. Vijgh bij ons, en̅ daernaer wandelde met mijn vrouw op de wegh naer Hamton.

Ondertusschen had de Con. om mij gesonden; een uer daernae thuys komende, sondt wederom, en als boven quam, sprack mij niet als in̅ Bedcamer quam en gingh eten.

Mijn hoest en verkoutheit continueerde.

29 Maend.

Dijckvelt was smergens bij mij en dronck choccolate; versocht aen de Wilde de titulen en complimenten van̅ Coninx brieven en̅ van deghene die aen hem geschreven wierden; had eenigh bedencken met wat intentie.

De Wilde seyde mij, dat Amelisweerdt hem geschreven had, en versocht aen mij te recommanderen sijn versoeck aen̅ Coningh, om Commandeur van̅ Bosch te wesen in Heeswijx plaets, en̅ om de plaets van Major Commandant daerbij te mogen houden, seggende dacrbij, dat indien ick mijn charge geresigneert hadde en̅ de Fiscael Rooseboom die gekregen hadde, hij het versoeck aen̅ selve Rooseboom wilde doen.

30 Dynsd.

Was savonts bij de Con. en oock voor de middach. Hij teyckende een brief, die hem bracht, doch bij Dijckvelt ingestelt, aen̅ Staten van Hollandt, waerbij seght, dat, ontfangen hebbende haer missive van̅ 19 deser maend, waerbij versoecken sijn advys aengaende het aenstellen van gecommitteerden te velde bij het leger door̅ Prins van Waldeck gecommandeert; hij oordeelde dat, aengesien het saisoen alreets soo verre was ingeschoten, dat, eer soodanighe Commissie soude konnen werden gedecreteert, den tijdt tot onderneminghe van desseynen soude verloopen zijn, en dat daerom meende dat met de aenstellinghe van dese Gedeputeerden voor dese campagne soude konnen worden gesupersedeert, konnende door de H^ren van wegen den R. van State en̅ de Gecomm^de Raden

[p. 170]

nu in 't leger zijnde, kennisse gegeven werden aen̅ Pr. van Waldec, van̅ bedenckingen en consideratien, die hare Ed. Gr. Mo. ofte hare Ho. Mo. op 't een ofte het andere dat soude voorkomen, souden mogen hebben.

Naermiddagh was Stanley bij mij en gingh met hem en̅ mijn vrouw naermiddagh wandelen op de wegh naer Hampton.

Dewijl bij de Con. was en hij schreef, seyde mij, je en gaet mergen niet naer Londen.

31 Woensd.

Mijn vrouw gingh smergens te water naer Londen, hebbende daer het een en̅ 't ander te doen voor haer vertreck, daervan de tijdt naederde, werdende gemeent dat het schip van van der Kolck, daer broer Christiaen mede gegaen was, haest soude wederkomen.

De Wilde quam mij smergens seggen, dat hij de Con. gesproken had om de Secretarisplaets van Vlissingen, vacant door het sterven van eenen Despontijn, aen wie Odijck geseght wierd, die voor 12000 gl. verkocht ofte geprocureert te hebben. Dat de Con. hem sijn req^t afgenomen hadde, en̅ dat Benting hem belooft hadde voor hem te spreken.

Als in̅ voormiddagh bij de Con. quam, sagh sijn req^tje voor de Con. op sijn tafel leggen, en hij seyde mij daer naer met een lacchend aensicht: Wel, wil de Wilde Secretaris van Vlissingen wesen? Ick seyde, dat mij geseght had daertoe een versoeck aen̅ Con. gedaen te hebben, en dat hij klaeghde, dat het in Engelandt wat schrael voor hem omquam, daerop niet weder seyde.

Heb op dynsdagh den 30^en vergeten aen te teeckenen, dat de Con. dien dagh naer Londen gingh, on̅ het Parlament prorogueerde tot den ..¹⁾ Sept., seggende sulx van tijdt tot tijdt te sullen doen met korte prorogatien tot de winter toe, indien daer geen nootsakelijcke dinghen voorquamen.

1) Niet ingevuld.

[p. 171]

Wandelde naermiddagh met Stanley langs de rivier naer Kingstone en̅ door 't Parck wederom.