1687.
Manuscrit F, p. 286. Il est question des horloges qui avaient fait, aller et retour, le voyage au Cap de Bonne Espérance en 1686-1687. Voyez le T. XVIII.
De Raderen te swack. De veertjes t'onsterck. De draeden verslijten. De plaets most ontrent de groote mast sijn. Men lachte met haer 't scheep. Aen...gevraeght hoe het mogelijck was geweest dat het horologie rasser gegaen soude hebben op de reijs nae de Caep als in Texel voor het vertreck; seyde dat het loot van 't pendulum wat neerwaert geschoten sijnde Thomas Helder t'selve onderwegen wat opschoof. De horologies bleven sonder in 't minst te roesten. Bleven altijdt gaende.
Sans doute de la même année (côté de la feuille collée dans le Manuscrit et mentionnée un peu plus loin):
Reden van retardement. goede tijdinghe. En om kortelijck te verthoonen de somme van t'geene ick ondervonden heb uyt de Journaelen en aenteykeningen my ter hand gestelt van Th. Helder en J. de Graef van welcke d'Eerste op de Reys naer de Caep en d'ander op de Weerreijs de Observatien gedaen hebben, soo segge (bewijs in deelen)
dat de Lengde tusschen Texel en de C. de B. Esp. is van 14 gr. 1 m. welcke in de gemeene Werelt Caerten en op de Globen gestelt werdt van 18 of 19 gr.
dat de stierluijden van 't schip Alcmaer andere als gemeene Caerten gebruijckt hebben, want dat in de haere de Lengde tusschen de Caep en Teneriffa ontrent van 38 graden is geweest die in de gemeene Caerten ontrent van 41 gr. werdt gestelt. dat de gangh der Horologien langsamer werdt in 't naderen der lin. Equin. uijt reden van het daghelijx omdraeyen der Aerde. waer aen dit is gebleken, en hoe de ongelyckheijdt hier uijt ontstaende vergoet werdt.
dat men dese nieuwe Correctie niet en behoeft op dese eerste Experientie geloof te geven, want dat die bij 't continueren des gebruyks der Horologien ieder reys sal geprobeert werden en moeten uyt vallen volgens t geen daer van hier beschreven is.
Auteursrecht onbekend