Oeuvres complètes. Tome XXII. Supplément à la correspondance. Varia. Biographie. Catalogue de vente

[p. 80]

XLIV.
Christiaan Huygens à Johan de Witt.
1664.

La lettre est empruntée au même Appendice du même Recueil que le Nr. XXXIV qui précède. J. de Witt répondit le 7 février suivant (T. V p. 23).

1 Februari 1664¹⁾

Mijn heer,

Ick geloove, dat UEd. sal indachtigh wesen, hoe dat bij nae een jaer geleden, sijnde weynigh voor mijn vertreck naer Vrancrijck, ick d'eere hadde van hem te onderhouden aengaende 't gebruyck van mijne horologiën tot de vindinge van Oost en West en dat ick die saecke als genoeghsaem gevonden voorstelde. Zedert ben ick door mijn afwesen belet geweest deselve te bevorderen en in 't werck te stellen. Doch de heere Brus²⁾, swagher van de heer van Somerdijck, hebbende twee derselve horologiën uyt Den Hage naer Engelandt mede genomen, aen dewelcke hij volgens syne inventie iets bygevoeght hadde, ten eynde het bewegen der zee beter mochten verdragen, en deselve met een schip op een reyse naer Lisbon gesonden hebbende, soo is bevonden ende blijckt door het rapport des schippers ende journael, dienaengaende gehouden ende mij gecommuniceert, dat voornoemde horologiën met goet succes onderweghen gedient hebben, soodat alle degeene, die 't selve journael gesien hebben ende haer de saecke verstaen, met mij geoordeelt hebben, dat, indien men van meyninghe was van dese inventie privilege ofte recompense te versoecken, dat het nu tijdt was, om sulx by der handt te nemen. De heere Brus, dien ick van wegen sijn bygevoeghde inventie en genomene moeyte willigh was een part daerin te geven, mede van 't selve gevoelen sijnde, soo was ick alleen sijn advies verwachtende, op wat manier hem dachte de

1) Comme la lettre le fait voir, Huygens se trouvait en ce temps à Paris.

2) A. Bruce, souvent mentionné dans les Tomes précédents.

[p. 81]

saecke, soo in Holland als Engeland en andere plaetsen, mochte aengeleght werden. Maer hy, in plaets van mij sijn meyninghe dienaengaende te laeten toekomen, sendt my een brief van geheel anderen inhoudt, sustinerende, dat my in dese vondt van Oost en West geen part met allen toe en komt, sijnde wel, seght hy, mijne horologiën het fondament daervan, maer wederom de oude horologiën en het pendulum het fondament van mijne horologiën en dienvolgens ick niet meer gerechtight, om deel te pretenderen in dese inventie der lenghden, als souden sijn de inventeurs van de oude horologiën en van het pendulum, indien sy in 't leven waeren. Ick geloove niet, dat noodigh is UEd^t. te thoonen de absurditeyt van dese procedure. Ick hebbe daerop soodanigh geantwoordt, als my dachte deselve te meriteren, en misschien, dat hy, daerdoor gedesabuseert sijnde, sal hiernaer de reden plaets geven. Doch dewijl oock anders soude konnen uytvallen ende hy misschien niet alleen in Engelandt, maer oock in Hollandt mochte ondernemen gemelte inventie als de syne uyt te geven, soo hebbe ick mits desen UEd^t. willen bidden, dat, indien de voornoemde Brus, nu geheten de graaf van Kincardin, ofte iemandt van synentweghen, sich daerover aen de heeren Staten-Generael ofte aen mijn heeren de Staten van Hollandt quaeme adresseren, om iets van privilegiën ofte andersints te versoecken, dat UEd^t. gelieve in acht te nemen het ongelijck, dat my daerdoor soude geschieden, ende 't selve, sooveel mogelijck is, te willen helpen voorkomen. UEd^t. weet, dat mijn intentie altijdt geweest is gemelte horologiën tot de zeevaert te appliceren, ende gelove niet, sal oordelen, dat de inventie daervan laet de myne te wesen, alhoewel ick die publyck gemaeckt hebbe. Ick wenschte wel, dat, de affaires, om welcke mijn vader hier dus langhe geweest is³⁾, eens een eyndt nemende, ick met hem naer huys mochte keeren, om mijne eyghene in 'tgeene voorszeid te konnen waernemen, hebbende noch onlanghs seeckere niewe veranderingh aen de voorszeide horologiën gepractiseert⁴⁾, waerdoor deselve grootelyx werden verbetert, soodat ick aen goede uytkomst van dit werck weynigh meer twijffele.

Ondertusschen my op de gunste van UEd^t. verlatende, die ick hope myne interessen in recommandatie sal houden en my dese importuniteyt vergeven, blijve,

Myn heer,

UEd^t. ootmoedige dienaar

Chr. Huygens van Zuylichem

3) Il s'agit des négotiations poursuivies à Paris par Constantyn père pour faire rentrer le prince d'Orange en possession de sa principauté.

4) Voyez notre T. XVIII sur l'horloge marine à remontoir de 1664.