Logo DBNL
Oeuvres complètes. Tome XVII. L'horloge à pendule 1656-1666 (1932)

Oeuvres complètes. Tome XVII. L'horloge à pendule 1656-1666

(1932)–Christiaan Huygens–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Appendice I
Au traité des couronnes et des parhélies.

A1).

1.Waerom verscheyden ringen om de son konnen gesien werden.
2.Waerom van binnen roodachtigh.
3.Waerom de lucht binnen den halo donckerachtigh, gelijck ick gesien heb.
4.Waerom den ring stercker van licht als de lucht rondom daer buyten.
5.Waerom in midden van de somer geen of selden gesien worden.
6.Waerom datse rond sijn.
7.Waerom meestendeel den diameter van 45 of 46 gr. hebben.
8.Waerom dickwils parelia in de halones.
9.Waerom oock wel parelia sonder ringen om de son.
10.Waerom de parelia rood nae de son toe. Oock sullen de 2 tegenoverstaende rood nae de son toe wesen als se gecouleurt sijn.
11.Waerom datse altemet geen couleuren en hebben.
12.Wat oorsaeck is van den grooten witten ring in 't phaenomenon van Romen3), en van andere.
13.Waerom de son ringh nootsaeckelijck wit is.
14.Waerom hij door de son passeert.
15.Waerom in den selven al de bysonnen moeten staen.
16.Waerom hij parallel met den horizont is.
17.Hoe nochtans altemet wat verschelen kan2).
18.Waerom de naeste sonnen dickwils vierige steerten hebben. de sterckste vande 2 heeft de steert altijdt, gelyck in dat van Romen en van Leijden3).
19.Waerom de 2 veerste ronder sijn en noyt met steerten.
20.Waerom dese 2 minder klaerheijt hebben als de 2 andere.
21.Dat de steerten vande 2 naesten, stucken sijn van den grooten ring.
22.Waerom de plaetsen der sonnen regulier komen aen d'een sijde gelyck aen d'andere van waer datse gesien worden.
23.Hoe datse haer plaets houden alhoewel de wolcken voort drijven.
24.Waerom de bysonnen sulcken stercken glants hebben.
25.Wat de trabes sijn.
26.Hoe der kruyssen konnen gesien worden int door snyden van 2 ringen.
27.Wat de rechte plaets is vande 2 veerste sonnen op verscheyden hooghten vande ware son. en op wat hooghte geen van dese konnen verschijnen.
28.Hoe sij met het rijsen van de son allenghs naerder aen malkander komen.
29.Hoe dat de bijsonnen sonder steert konnen sijn of altijd die seer dun hebben.
30.Hoe de 2 parelia ten tijde van Augustus in unum orbem coaluerunt cum sole vero4).
31.Hoe de paraselene de selfde oorsaeck hebben.
32.Hoe dat mijn parelia van den 19. Mart. 1659 int ende naerder bij een quaemen5).
33.De oorsaeck en de gestalte vande lucht tot de parelia bequaem bekent sijnde sullen de selve dickmaelder geobserveert werden5)6).

B7). Waerom altydt de 2 naeste nevens de son op de selfde hooghte. behalven dat van Rothmannus te Cassel8).

Hoe dat een son in 't oosten, en een ander duijsterder in 't westen ten tyde van Vitellius sijn gesien geweest. Gassend1).

Waerom de 2 achterste sonnen in phaenomenon van Romen 1629 verder van malkander geteyckent sijn alsse in der daet moeten geweest sijn2).

Hoe dat int phaenomenon van Romen 1630 nulli postici soles essent cum tamen circulus magnus albus esset integer. columnae glaciei nimis crassae fuere intra aqueas3).

Hoe datter een regenboogh in de ronde greynen kan gesien werden, alhoewel daer in midden ijs in is.

Hoe dat de halones altemet de son niet recht in 't center hebben. te weten omdat aen d'een sijde kleynder kerrelties inde droppelen sijn als aen d'ander4). Hoe dat de grooten witten ringh altemet het verticale punctum niet recht int center heeft, te weten als de cylinders wat over sij leggen. en soo konnender 2 of meer sulcke circels sijn die malkander doorsnijden. doch moeten altijdt door de son passeren.

datter niet meer als 5 konnen gesien worden, de rechte son daer onder begrepen of misschien noch wel andere by de waere son, alser cylinders sijn die meer gesmolten sijn.

Quomodo trabs albescens visa fuerit quae tres soles connecteret, ita ut duo spurij in intersectionibus trabis et coronae fulgerent.

Waerschynelijcke manier hoe de cylinders van water met ijs in midden gegenereert werden.

Veel druppels of cylinders neffens malkander leggende werden door de lucht opgehouden al of se aen malkander vast waren. maer niet nevens malkander leggende vallen lichter, en dan regent het. Eerst sijnt ronde grana van fijne sneeuw. maeckende de onderste superficies van een dunne wijduyt gestrecte wolck, die van de vapores terrae wert opgehouden. Welcke vapores recht om hoogh stijgende tusschen de ronde grana door, beletten datter ter syden aen de grana niet kan blyven aen hangen; maer deselve even gepasseert sijnde ende door de kouwe van de wolck gecondenseert en bevrosen, so hangen lichtelijc sommighe harer deelen boven aen de voors. grana, en doen de selve allengs tot cylinders van sneeuw of hagel werden5), gelyck ick inde winter de sneeuw aen alle bomen en andere dingen heb sien groeyen alleen uyt een koude mist die haer deelties allengs daer aen bleven sitten. Daer nae eenighe warmer exhalatien van de aerde opkomende, ofte wel de voors. wolck ge-



illustratie
[Fig. 7.]


dreven synde, daer soodanige warmer lucht is soo smelten eerst der sterreties eynden dat se van malkander los werden, en dan gebeurt het dat de corter cylinders daer noch grootachtighe sterren aen sijn [Fig. 7] op zij vallen, de langere overeynd blyvende en dan smelten voorts de sterreties en de buijtenste deelen der cylinders tot water tot ontrent de helft haerer diameter (waervan de reden sal geseght werden) blyvende in midden van de selve dunne cylinders van sneeuw of ijs dat niet transparent is. Welcke cylinders nootsaeckelijck de parelia moeten veroorsaecken, en den grooten witten ringh door de son passerende &c.6).

Het water nu het welck rondom dese cylinders bekleed, blijft oock net een cylindrische figuer en superficies houden, om dat de opklimmende vapeuren, de gansche cylinders om hoog houdende, noodsaeckelijck oock haere deelen aen een houden, en alsoo het water beletten daer van af te vallen. Want dewijl de vapeuren machtich syn de geheele cylinderties op te houden soo souden sij oock des te meerder de droppen waters die daer van souden afvallen op houden: daer uijt dan volght dat het selve water selfs geen conatus en heest om van de cylinder af te schieten7), En inder daet het soude meer genegentheyd moeten hebben als het binnenste ijs der cylinders om neer te komen indien het sich daer van scheijde, het welcke niet en is. Dit sal lichter te begrijpen sijn als ick eerst van de grana grandinis die van buijten gesmolten sijn sal gesproocken hebben en gethoont hoe deselve rond sijn en van binnen een kern van dicht ijs hebben. Dese werden oock door de vapeuren, als geseght is, om hoogh gehouden, en rond even soo wel als de droppelen van water. Jae het is swaerlijcker te begrijpen inde vallende droppelen waters, hoe de selve des niet temin juyst rond blijven. Want datse perfect rond sijn is seecker, dewijlse de oorsaeck van den regenboogh sijn. Doch van de droppelen met kernen van dicht ijs of fijne sneeuw in midden, is seecker datter soodanighe sijn, uijt het geen des Cartes schrijft van de ronde grana grandinis die hij t' Amsterdam had sien vallen die hij seght van buyten van klaer ijs te sijn, en van binnen witte kerrelties te hebben8). Want dit klaer ijs moet nootsaeckelyck eerst water geweest sijn, en dienvolgens de witte kerrelties eerst in midden van een ronde droppel waters. Doch om sulx hier op aerde te weghe te brengen, te weten dat een droppel waters met een kerreltien in midden een ronde spherische figuer behoude dat is onmogelijck, jae selfs van geen water droppel alleen, dewijl hy tot vallen genegen is. En van gelycken is het onmogelijck soo een cylinder te exhiberen. Daerom het oock te minder

in iemands gedachten gekomen is, dat sulx de reden van de parelia was. Doch de gelijckenis daer van representeer ick met het glas vol water en een houte cylinder in midden gestelt, daer van daer nae breeder8). Dit heb ick voorgestelt als een manier hoe dese corpuscula in de lucht souden mogen gegenereert werden. Descartes heeft een andere1). mijn cylindri moesten noodsaeckelijck wat van malkanderen staen. Doch alhoewel de manier van haer generatie ons t'eenemael onbekent gestelt werde, het is evenwel seecker datter sulcke droppels en cylinders met kernen sijn, dewijlse somtijts nedervallen, En daerom als wij in de selve de oorsaeck soecken vande parelia, soo stellen wij niets imaginair maer iet dat waerlyck inde wolcken gevonden wert.


Vorige Volgende