Oeuvres complètes. Tome XV. Observations astronomiques
(1925)–Christiaan Huygens– Auteursrecht onbekend
[pagina 553]
| |
VGa naar voetnoot1).
| |
[pagina 554]
| |
unde et anguli HDO sinus erit rs/x. sit autem HO arcus parallelus LC, hoc est, eodem polo aequatoris P descriptus. Itaque in triangulo HOD angulus O rectus est, quod triangulum tanquam rectilineum censeri debet cum HD sit particula minima quaepiam eclipticae. Cum igitur latus HD sit ad latus HO, ut sinus anguli HOD, hoc est, ut radius r ad sinum anguli HDO qui erat rs/x: Erit ergo HD ad HO ut r ad rs/x hoc est ut xr ad rs, hoc est, ut x ad s. Porro nunc, si ponamus HD ad LC, hoc est, celeritatem motus solis apparentis circa D ad celeritatem motus sui medij notam habere rationem, puta eam quam a ad r; habebit proinde HD ad HO rationem eam quam a ad x. Nam quia arcus LC ad arcum HO, sicut sinus quadrantis LP sive radius ad sinum arcus HP sive sinum arcus DP (hi enim arcus nihil differre censendi sunt, cum HD sit particula minima) hoc est sicut r ad x; HD autem ad LC ut a ad r; Erit ex aequo HD ad HO ut a ad x. Erat autem HD ad HO ut x ad s. Ergo a ad x ut x ad s, Ideoque xx = as. Si solem ponamus progredi in ecliptica motu medio aequali, hoc est, si inaequalitatis dierum unam tantum causam ponamus, nempe inaequalitatem arcuum eclipticae et aequatoris qui simul meridianum transeunt, erit hîc a aequalis r, ideoque xx ∞ rs. Quod significat, ad inveniendum tunc arcum eclipticae AD, ab A intersectione verna vel autumnali, qui arcus ab ascensione sua recta, AC plurimum differat; debere sumi à polo P arcum PD eclipticae occurrentem, cujus sinus sit medius proportionalis inter radium et sinum arcus PE, complementi videlicet declinationis eclipticae. Quae est regula Gebri ArabisGa naar voetnoot1), quam ex illo habuit Regiomontanus, ex hoc Stevinius, qui putat | |
[pagina 555]
| |
non esse hanc Arabicam inventionem, sed ex reliquijs ejus, quod sibi fingit, sapientis aeviGa naar voetnoot2). Idem vero punctum D sic inventum, est illud, ubi sol positus
diem apparentem aequabili sive medio aequalem efficit. Et tempus dierum apparentium qui effluxere dum sol arcum AD emensus est, quam maximo excessu superatur à tempore totidem dierum aequabilium, in illo scilicet eclipticae quadrante. quia si punctum D ulterius distans ab A accipiatur, jam arcus exiguus CL major fiet eo quem sol medio motu percurreret eo tempore quo conficit arcum HD motu apparente. Posito autem solis motu apparente, sicut est, inaequali, non datur proportio a ad r, de qua modo, quamdiu punctum D in incerto est atque ubi sit quaeritur. Ideo regula ill xx ∞ as, hunc usum legitimum tantum habet, ut dato vel posito puncto aliquo D inquiratur, an sit ejusmodi quod diem apparentem medio aequet cum sol ibi positus fuerit, et consequenter tempus dierum apparentium plurimum deficere faciat a tempore totidem dierum mediorum, à termino A. Ut exempli gratia ponamus D punctum in gr. 27 ♉Ga naar voetnoot3). motus solis apparens diurnus hîc est 57′,34″ ut ex ephemer. colligitur. qui ad motum diurnum medium 59′.8″. se habet ut 3454 ad 3548. Si igitur fiat ut 3548 ad 3454 ita radius r ∞ 100000 ad aliud, invenietur 97350 ∞ a. Est autem s sive sinus complementi declinationis eclipticae ∞ 91686, positâ cum Tuchone declinatione gr. 23.31′30″. ergo as ∞ ∞ 8925729450 cujus radix 94476 ∞ x; estque sinus gr. 70.52′, hoc est arcus PD. | |
[pagina 556]
| |
Cujus complementum gr. 19.8′. est arcus DC qui arcus est declinatio grad. 25.13′. ♉ Quod si autem fuisset hic gr. 27. ♉, idem nempe qui erat assumti puncti D, id indicio fuisset locum solis in g. 27 ♉ recte assumtum ut illa quae dixi circa dierum aequationem efficiat. Nunc autem non recte assumtum esse constat. Attamen hoc pacto verum locum dicti puncti accuratissime inveniri sciendum est; Certum enim est si punctum D ponamus secunda vice in gr. 25.13′. ♉ qui ex priore calculo extitit, eodemque modo hinc calculum instituamus, exoriturum quam proxime eundem gr. 25.13 ♉. Quia enim in hoc loco eclipticae motus diurnus solis proxime idem est atque in gr. 27 ♉ antea assumto, quippe 57′,36″; hoc solum à calculo superiori secundus calculus differet, quod loco rationis 3548 ad 3454 nunc habebitur ratio 3548 ad 3456, quae cum parum adeo differant, et reliquus calculus eodem modo utrobique se habeat, necesse est quemadmodum ex priore prodit 25.13′ ♉ ita quoque eundem fere locum ex posteriori prodire, exiguo scilicet anteriorem, quia a nunc major erit ideoque et as cui aequatur xx. Et hic quidem qui ultimo invenietur locus qui quidem erit 25.0′. ♉Ga naar voetnoot1) pro vera determinatione puncti D retineri poterit, quem notandum est revera adhuc ulteriorem fore loco verissimo, sed nullius momenti differentia, nec enim exactitudo summa praestari utique hic potest, cum motus solis per tabulas etiam proxime tantum cognoscatur. alioqui ex posteriore loco denuo alius multo accuratior reperiri posset repetita simili operationeGa naar voetnoot2). |
|