Oeuvres complètes. Tome XIII. Dioptrique

[p. 594]

Appendice IV¹⁾
À la troisième Partie de la Dioptrique ‘De Telescopiis et Microscopiis.’
[1667.]

Magnitudo apparens ex precedenti²⁾ in telescopio 2 vitris. Non omnis compositio idonea vel quod non satis augeat ut cum duobus convexis erecta spectamus³⁾, vel quod non distincte cerni faciat. quod utrumque ut consequamur non alia ratione efficere possumus quam alterutra earum quas experientia pridem docuit, lente convexa nimirum ad visibilia obversa et cava vel convexa minoris sphaerae ad oculum opposita. Ut autem de effectu telescopij statui possit duplex semper examen est instituendum, alterum ut ratio percipiendi augmenti manifesta fiat, alterum ut utrum distincta futura sit visio an secus cognoscatur, quorum hoc per radios ab uno puncto rei visae manantes inquiritur, illud vero per eos qui à duobus rei visae punctis feruntur.

Videbimus autem primo de constitutione ea quae ad res longinquas contemplandas idonea est, atque ijs quibus nullo vitio visus laborat. Quod si igitur lens major sit AM cujus axis AG focus G, debebit lens cava B tanto intervallo à

1) Cet Appendice est emprunté à la p. 156 du Manuscrit C. D'après le lieu qu'il y occupe, il doit avoir été rédigé en 1667. Il constitue une autre version, probablement de beaucoup antérieure, du début de la Prop. I, p. 443.

2) Il s'agit de la Prop. V, Part. I, Liv. II, p. 187-197.

3) Comparez le deuxième alinéa de la p. 461.

[p. 595]

foco G abesse, ut in idem punctum G cadat punctum dispersus radiorum parallelorum à parte oculi advenientium atque in lente B fractorum. Sic enim et vicissim qui refractione lentis AM diriguntur ad punctum G ut contingit ijs qui a puncto longinquo rei visae affluunt penetrata lente B reddentur paralleli, atque ita ad oculum pervenient eoque visionem efficient distinctam, ut ex ijs quae de oculo diximus apertum est.

At si lentem ocularem convexam adhibere velimus ea ultra focum G a lente AM removenda erit tanto intervallo quanto à lente B focus suus distat. Ita enim radij a puncto rei visae in lentem AM radiantes, ejusque refractione ad punctum G collecti unde porro rursus disperguntur, necessario paralleli reddentur refractione lentis B, atque ita ad oculum pervenientes picturam rei visae distinctam in fundo oculi effingent.

Atque hinc patet posita eadem lente magna, semper longius aliquanto fore telescopium convexa lente oculari instructum, quam si cava adhibeatur⁴⁾.

4) On lit encore en marge: ‘quo propinquius visibile eo ocularis longius’. ‘Clausa portione lentis magnae nihilo pauciora cerni. sed obscuriora’. ‘Myopi brevius utrumque’.