Logo DBNL
Nederlandse gedichten 1614-1625. Deel 1. Teksten (2001)

Nederlandse gedichten 1614-1625. Deel 1. Teksten

(2001)–Constantijn Huygens–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

[37] Κερκυραια μαστιξ.
Dat is
't Costelijck Mall.(aant.)

 
Aenden heer Jacob Catz, Pensionaris van Middelburgh.
 
 
 
Een opgesnoeijde broeck, een hangende bragoen.
 
Een holle harnas tip, een door { gehacte } schoen,
 
Een holle harnas tip, een door { gecapte } schoen,
 
Een averechte Teijl, dack-decksel vande luijsen,
 
Een opgekrulde strop om ratten in te huijsen,
5
Een { omgeslagen } hemd, spijt Wasschsters blooten arm,
5
Een { omgeworpen } hemd, spijt Wasschsters blooten arm,
5
Een { omgetrocken } hemd, spijt Wasschsters blooten arm,
 
Een { halff } geworghde kuijt, spijt Beulinghmaecksters darm,
 
Een { om } geworghde kuijt, spijt Beulinghmaecksters darm,
 
Een over-lintte voet, spijt doffers ruijghe pooten,
 
Een { Moscovijtschen } hiel, spijt Satyrs spitse cooten,
 
Een { steijle stelten } hiel, spijt Satyrs spitse cooten,
 
Een swaeijende Cappoot, meer hinderlijck als nut,
10
Meer vlagghe dan verdeck, meer ballast als beschut.
 
Ghij lacht, geleerde Cats, ick gunn' u dat vermaecken,
 
Die milte-kittelingh, die oeffening van caecken,
 
Maar siet wat achter om, deijst eens tot opden dach
 
Die ons' ghemeene Vaêr eerst besien eerst besach.
15
O! die dien Niewelingh, dien onbedreven spitter1
 
Dat maecksel had getoont; hoe dwars, hoe wrang, hoe bitter2
 
En hadd' hij 't niet beloert; hoe hadd' hem 'tniewe hooft
 
Gedraeijt in't overslaen wat beter { was } gelooft,
 
Gedraeijt in't overslaen wat beter { waer } gelooft,
 
Off dat het sijns gelijck den zesten was geboren,3
20
Off met het zee-gediert een' zonne-reijs te voren.4
 
Waer hadd' hij 'twoordt gesocht (hij diese al cost vinden
 
Om al dat voor hem quam aen tong en tael te binden)5
 
Waer had' hij't achterhaelt en in wat herssen-hoeck,
 
Om dit herschapen dier in { 'tgroote werelt-boeck }
 
Om dit herschapen dier in { 'taller dingen boeck }
25
Te plaetsen op sijn rij? En ghij ontleende lenden,
 
Gebroken Adamin uijt die u sach, en kenden,6
 
En keurden voor sijn vleijsch, en noijt en hadt gekent;
 
Grootmoeder, die ons al gebaert hebt en geschent,
 
Die u naer 'tongeval van 'tsondigh appel-slocken
30
Voor ooghen hadd' gestelt twee opgetoomde locken,
 
Een' over-meelden top, spijt molenaren cruijn;
 
Een dubbel backhuijs-vel, spijt { eenighen } ajuijn;7
 
Een dubbel backhuijs-vel, spijt { spijtigen } ajuijn;7
 
Twee sienelijcke niet maer sinnelijcke brauwen,
 
Een uijt gewortelt paer, trots 'tconstige benauwen
35
Van d'oudt-beroemde streep, (is Griecken-landt gelooft)8
 
Die eens getrocken wierdt en andermael geclooft;
 
Een overladen Oor met Oude-Moeders beenen,
 
Met verr' en diep gesocht en daerom { diere } steenen,9
 
Met verr' en diep gesocht en daerom { waerde } steenen,9
 
Een omgebanden hals, trots eenich brack-gespan;10
40
Een schuijnsche rimpel-craegh trots aller boeren wan;
 
Een rond-om-stalen arm, trots aller Crijchsluij vonden,
 
Een open Memmen-hol, trots windt en winters wonden,
 
(Trefte' eener niet te recht dit onbeschaemde moij,
 
Zijn d' hoenders niet te coop, wat doen sij uijt de koij?)11
45
Een steghe walvisch romp, platt achter, spits van voren;
 
Een opgetrosten trans, trots eenigh kercken-toren;
 
Een om-gehoepte pack, trots eenigh { karren-vat, }
 
Een om-gehoepte pack, trots eenigh { keernen-vat, }
 
Een om-gehoepte pack, trots eenigh { keeren-vat, }
 
Een. 'Kweet niet langher hoe, al { weet } ick langher wat;
 
Een. 'Kweet niet langher hoe, al { wist } ick langher wat;
 
Hadd' u dit wereltspoock, dit schielijckst aller dinghen
50
Niet wel u huijden-rock off uw' huijdt doen ontspringen?12
 
Hadd' ghij niet wel geschreewt met een verschrickte keer
 
Wech Sielen-moorder, wech, ick eet gheen appels meer?
 
Maer oock verleijde schaep, Stieffmoeder aller Wijven,
 
Stondt kinders kindren toe met Bestemoer te kijven,
55
Mij dunckt ick u voor al, in rechtelijck beclach,
 
De cladd' van onse schult licht op te pleijten sach.
 
‘Wie toond' u 't vijgen-bladt? de schaemte. Wie het schamen?13
 
‘Ervarentheijt van quaet. Wie leerd' u 'tquaet beramen?
 
‘Een soet-getongde beest. Wie bond' u aen haer woordt?
60
‘Mijn ongebonden keur. O smettelijcke moort!14
 
O! struijckel die met dij soo menigh eewen-erven
 
Geruckt hebst in 't verdriet [van] wordden, zijn, en sterven,
 
Uijt d'aller heijlen hooghd', in 'taller qualen dal,
 
Daer galle groeijt in 'thert, en 'thertte broeijt in gal!
65
Vervloeckte snoepperij naer dijn verboden beten
 
Besueren wij de straff van 'tgulsich Willen-weten,15
 
Die worttel heeft in ons bij tacken voortgebracht
 
Cou, schaemte, Cleederen, begeerlijckheijt, en pracht.16
 
Die 'tlecke Schip beschreijt zeijlt daerom niet te dichter,
70
Die onder 'tpack versucht draeght daerom niet te lichter:
 
Leent schouders al dat leeft, elck lijde voor sijn deel,
 
Noijt sach ick seer in sucht, noijt wond' in tranen heel.
 
Mijn's deels, vernaemde Catz, ick swicht en duijck, en draegh'et,
 
Zoo veel een ander draeght, ick sie, belach, beclaegh'et:
75
'Tbeclach is broederlijck; en 'twaer te herdden hertt,17
 
Dat gheen ghevoel en trock van sijn's gelijcken smertt:
 
'Tbelachen lichtelijck sal ijemandt min genoeghen
 
Als off verdriet en vreucht in een gespan te voeghen,
 
Onhebbelijcker leeck dan den henxt bijde Meer,
80
Onlijdelijcker neep dan een knip op een sweer;
 
Die hoore mijn verschoon; Van duijsent ongevallen
 
Die ick doordelven zie gesontheijts teere wallen,
 
Comt mijder een te voor, dat beij' stadt en Casteel,
 
Des Cleijne-werelts treft, beij' neer en opperdeel,
85
De Sieckte die 'tgedruijs van haer versufte toonen18
 
Can opwaert stijgen doen tot daer de zinnen woonen;
 
Wat apelijcker partt, wat spottiger gelaet
 
Sien wij niet dagelijckx aen dit gemeene quaet?
 
(Ghemeen? meer als ghemeen, als 't allesins geweten
90
En niet vermomt en wierdt bij die het heeft beseten)
 
Sulk stelt sich boven reijck van aller staten top,
 
Spreeckt hooge, treedt niet laegh, spant borst en buijck en crop;
 
Is dunckend-heer van al, maeckt van 'toost sijnen zetel,
 
Sijn voetbanck van het West, noemt de Zee sijnen ketel,
95
Het zonnelicht sijn Vijer, 'Tgevogelt sijn gebraet,
 
Het mane-rondt sijn Toorts, den Sterre- { gang } sijn Straet,
 
Het mane-rondt sijn Toorts, den Sterre- { padt } sijn Straet,
 
Den donder-draff sijn woordt, de winden sijn versuchten,
 
Den Reghen sijn { gespouw, } den blixem sijn verluchten,
 
Den Reghen sijn { gequijl, } den blixem sijn verluchten,
 
Wijst Princen uijt haer goet, praet Vorsten vande banck,
100
Velt Keijsers met een wenck, brenght Coninghen in { swanck, }
100
Velt Keijsers met een wenck, brenght Coninghen in { dwanck, }
 
Wat is hij inder daet? vraeght die hem zien en hooren,
 
Een broodeloose bloet, een bedelaer geboren.
 
Sulck schept sich eenen schrick van alle dat hem naeckt,
 
Wat lett hem? 'tis gelas al datmen aen hem raeckt;
105
De stoelen zijn sijn doodt, het bedde doet hem beven,
 
Daer vreest hij voor den bil, hier sal hem 'thooft begheven;
 
En noch meer; (ô die't saegh aen 'tmeerendeel der menschen!)
 
In die doorluchtigheijt, sal sijn wil, sal sijn wenschen,
 
Wat hij hoopt, wat hij haet, wat hij mindt, wat hem quelt,
110
Voor al dat ooghen heeft ten toone sijn gestelt.
 
Sulck laedt sijn aengesicht met een versierde snevel,
 
Daer hem noch boom, noch staeck, noch mast, noch spriet, noch gevel
 
Bij te verlijcken dunckt. Een ander, die ick gis
 
Van allen menichmael minst buijten gissing is,
115
Buckt waer hij staet of sitt; vreest Kercken-stijlen leeghde;
 
Want off sijn hoornen-cruijn de welffselen beweeghde,
 
'Tgebouw mocht struijckelen. Een leste (mogelijck
 
Niet altijdt buijten twist van recht off ongelijck)
 
Liep liever eewich bloot, dan nae den hoet te hooren;
120
Hoe soo? bedeckt hij 'thooft wat raet met d'esels-ooren?
 
'Tzijn droeve teeckenen van een gequetste geest,
 
Toegangen, soo het schijnt, des mensche tot de beest,
 
Verdrieten sonder paer: dat opper-stuck der leden,
 
Dat edle Redenhuijs soo leegh te sien van reden.
125
Wie isser evenwel soo kittel-dooff, soo steegh,19
 
Dien al dit mijmeren niet eens aen 'tlachen creegh?
 
Die kijcker van dit spel sich niet en liet ontvallen
 
Wat drolligher verdriet, wat droeffelijcker mallen!
 
Hier leijt de reden, Catz, waerom mij dunckt ick mach
130
Noch altijdt sijn vercnocht aen d'eene Wijsens lach,
 
Noch aen des anders traen, in't aensien off verhalen
 
Van 'sWerelts siecke Vreuchts belachelijcke qualen.
 
Hoe menigh lippen-beet en heeft mij niet gecost
 
'Tontmoeten van een dier dat ick ontmoeten most
135
Met een geboghen hooft, om dat het corts sijn leden
 
Met dier-gedoopte wol, met versche linnen-sneden,
 
Met niewe wormen-web versierlijck had bevracht!
 
En als ick somtijdts dan mijn stralende gedacht20
 
Door die gewaten drijff, en stelle mij aen't tellen
140
De stucken die ick weet met die gevoeghde vellen
 
De Const verborghen heeft, wat hatelijcker lucht,
 
Wat schandiger gesicht, wat dompiger gerucht,
 
Daer onder sijn gehuijst, (vergeeft mij Joffer-dieren,
 
Ick ken mijn hertte vrij van schimpelijck versieren)
145
Het Lachen berst mij wel tot seeverens toe uijt,
 
En heeft mij menichmael doen spreken over-luijdt,
 
O mensch-gelijcke list, ô dicht-doortrapte trecken,
 
Hoe verr-voorsichtelijck gaeft ghij den raedt van decken21
 
Dat mogelijck ondeckt noch oor, noch handt, noch mondt,
150
Noch oogh, noch neus belust om te genaecken vondt;
 
En nu, als ongesien, bij 't meerendeel gepresen,
 
Bij velen word geacht een heijlichdom te wesen!
 
'Tnootsaeckelijck verdeck waer noch verschoonens waerdt,22
 
De Winter leert zoo wel de kleeren als den haert,
155
Bloot Indien den buijck, wie sal het Hollandt verghen?
 
Dat ghinder oorbor is waer hier de sieckte terghen;
 
Maer, Hollandt, oude roem, van slechte defticheijt,
 
Waer haelen wij een schilt voor uw' gerechticheijt
 
In't smettelijck behael van d'overzeesche prachten,23
160
Die uwen kindtschen reuck in haren stanck versmachten,
 
Uw' mannelijcke sweet' in haer geschrabde smeer,24
 
Schaemd' haer mijn Penne niet ick noemden uijt wat leer?
 
Den { eersten } opper-voocht van 'tmachtich Seven-berghen,25
 
Den { tweeden } opper-voocht van 'tmachtich Seven-berghen,25
 
De groote Werelt-Vorst, die Middernacht en Merghen,
165
Middach en Avontstondt in eenen Lauwer vlocht,
 
En drijmael d'ijsre deur aen 'tvredigh sluijten brocht
 
Des achter-ooghden Gods, Waer sijn de Wevers-touwen26
 
Die hij doorsleten heeft? Sijn' huijs, Sijn' Zuster-Vrouwen
 
Sijn e'el verwantte bloet besteden hem den dach
170
Daer hij de vruchten van sijn lenden decken sach,
 
En anders geen en sach. Hoe maecken't onse tijden?
 
Gebreeckt ons decksel-stoff, daer moet de Turk voor lijden,
 
De Perss, den Indiaen, en al dat spinnen can:
 
Heel vlack-Italien beslommert Vrouw en Man,27
175
Ontlommert wijn en terw, ontbladert struijck en boomen
 
Om 'tijdel altijdt-niew van ons' versierde zoomen.
 
(Verfoeijich cleet nochtans, sints eene die het sleet28
 
Naer d'hoogste levens vreucht het leechste sterven leedt)
 
{ 'Tonnosel } wolle-vee van't machtigh Engel-eijlandt
 
{ 'Tonschuldich } wolle-vee van't machtigh Engel-eijlandt
180
Besuert ons' hoovaerdij; daer groeijt gebreck van weijlandt
 
In ons' begheerlijckheijt. Nu spreeck ick in mijn geest,
 
Hoe dickmael raeckt de woll van 'teen op 'tander beest!29
 
Het opper-schepsel mensch, het wonderlijckxste wonder
 
Van die den hemel deckt, daer voor, daerom, daeronder30
185
Al dat leeft, leven heeft, daelt van dien hooghen trap,
 
{ Duijckt } onder 'twolle warm van een gevilden lap,31
 
{ Cruijpt } onder 'twolle warm van een gevilden lap,31
 
Verciert sich metten buijt van een gestolen pis-ziel
 
Daermet den eijghenaer zoo onlancx inde miss viel,
 
Zoo onlancx hoornen droegh, zoo onlancx hooren dé,
190
Dat al sijn griecksche tael was voor en achter B.
 
Doch 'tdecksel van die vleck is bijde Const gevonden,
 
Help sap en cruijderen, het bloet van uwe wonden
 
Moet onsen dorst verslaen, de tobben van uw natt
 
Sijn onses overdaets { betamelijcxte } badt.
 
Sijn onses overdaets { behaechelijcxte } badt.
195
De nootdruft staet van cant, de coude met de schaemte32
 
En sijn geen reden meer, ons stinckende geraemte
 
Vereijscht ijet meer als warm; Wij sperren 'toogh om hoogh,
 
Tverheuchelijcke licht van 'shemels Water-boogh
 
Bekittelt onsen lust. Zou daer het root staen blaecken,
200
En 'tgeel en 'tblauw, en 'tgroen; en in ons mantel-laecken
 
In onse rocken min? Neen, mensche lijdt het niet;
 
Waer voor heet ghij den aep diet al maeckt dat hij ziet?
 
Knoopt de daet aende naem. Daer moet de woll verdrincken,
 
Daer moet de zijd' in 'tsop, daer moet het lijnwaet stincken
205
({ 'Tgeschil wordt noch bepleijt } welck schoonst { i*n't* d*ra*ghen } zij)
205
({ Men pleijt noch op't geschil } welck schoonst { te noemen } zij)
 
Off nae den gheelen rijs, off nae den blauwen brij.
 
Wie zou' sich in 'tgewaet met Een verw laten paeijen,
 
Daer't zoo breedt weijen is? een' Aexter bijde Craeijen,
 
Is veel te schoonen dier: Wat is 'tswart van een Cauw
210
Bij 'tglimpen van een Specht, bij 'tvlammen van een Pauw?
 
Siet suerer die mij leest; 'tzijn grouwelijcker sweeren
 
Die ick ontplaestren gae: De Schilders vande kleeren
 
Verstouten op het werk; men valtter aen de huijt;
 
Die drinckt verw en vernis meer als een niewe Luijt.
215
Die wanghen sien te doodts, sij mosten anders leven,33
 
‘En wat raedt, Pieternel? me vrouw, 'tpinceel sal gheven
 
‘Dat de Natuer vergatt; weest meester van uw vell,
 
‘Wat zoud' u hinderen? die, die, die, doet het wel.34
 
‘Die tanden sien te gheel, wie sou het decksel soenen
220
‘Van sulcker peerlen doos? Wat raet? Men moetse boenen.
 
‘Dat waer den moor gezeept, 'tis aengeboren vuijl,
 
‘De verw is doorgeweijckt. Ruckts' uijt de worttelkuijl.
 
‘Neen, beter gheel als gheen. Hoort, zonder mij te melden,
 
‘Een niew ijvoorgebit sal d'oude scha' vergelden;
225
‘Bij Venus, dats een const die Venus waerdigh is.
 
‘Maer wat raedt met dit haer, des' sweeterighe klis?
 
‘Hoe raeck aen 'tlieve blondt, dat mijn' misdeelde tuijten
 
‘Van boven is benijdt? De drooghe Koeije-cluijten
 
‘Daer Cypers loosen Boer sijn weijden van ontmest,
230
‘Verstuijven in een stoff, daervan de fijnste rest
 
‘De trouwe toevlucht is van wangeschapen vlechten,
 
‘Doorsaeijtse met dat meel, men sal hem noch bevechten
 
‘Dies' anders keurt als blont. Oh! 'tis te laet gesaeijt
 
‘Daer 'tlanghe-jaren Mes zoo vinnich heeft gemaeijt.
235
‘Ben ick niet voorhooft schier van d'ooghen tot den neck toe?
 
‘Verwt eens daer niet en is. Swijght, daer's een niewen treck toe;
 
‘Daer groeijt niet te vergeeffs; dats wijsheijts { eijgen } les:35
 
‘Daer groeijt niet te vergeeffs; dats wijsheijts { eerste } les:35
 
‘En daer uijt dit besluijt, Behelpt u met de bles
 
‘Van uw' Nicht, van uw' Snaer, van uw' meijt, van uw' kennis,
240
‘Die 'tdoncker-droeve padt van d'algemeene schennis
 
‘Te vroegh betreden heeft, en met die blonte kuijff
 
‘De werelt is ontruckt gelijck een suere druijff:
 
‘Ist waer dat d'eene mensch tot voordeel vanden andren
 
‘Het leven is vergunt, hoe souden sij malcandren
245
‘Een gifte weijgeren die d'eene nae sijn doot
 
‘Can missen sonder scha', de locken van sijn hoo't?
 
O wettelijcke const, die met der dochtren sterven
 
De moeders menichmael haer naeste goet doet erven!
 
Const aller consten bluff, die d'eewicheijt beduijt,
250
En eewich leven doet een sterffelijcke tuijt!
 
Die pop is opgetoijt; wie salse nu geleijen?
 
Vier henghsten nae de kerck. wat salsij daer doen? schreijen.36
 
Wat lett haer? 'tsondenpack. Ô Schepper die dijn kerck
 
Vervuijlt ziest metten hoon van dijn verfoeijde werck,37
255
Straelt het genadich oogh van dijn barmherticheden
 
Door dese grouwelen? slaest du acht op de reden
 
Van dijn Verachteren? becommert dij de traen
 
Van een verbastaert oogh? gaen dij de clachten aen38
 
Van een geverwde lipp? beweghen dij de slaeghen
260
Die een verhoerde borst berouwich schijnt te draghen
 
Van soo vervloeckten handt, die dagelijcx dijn macht,39
 
Dijn onbegrepen const begrijpende veracht?
 
Mijn reden is verhuijst, of 't stinckt voor alle reden
 
Gebreck en overdaet gelidt-gelijck te treden
265
Als mede-bedelaers. Wat doet ghij hemel-spijt,
 
Schandtvlecke van't geslacht, is 't ootmoet of verwijdt
 
Dat u lipp davren doet? off sijn sij't beij te gader?
 
Verworpens-waerde kindt, eijscht ghij broodt van u Vader,40
 
En smart sijn heijligh oogh met uw' vermetelheijt,
270
Behangen met den rooff van die daer leijt en schreijt41
 
Voor u verstockte deur, en over 'tjaer sou teeren42
 
Op den versnoepten cost van uw' lint en uw' veeren,43
 
Die uijt uw' lobbe-crull twee hembden schudden sou,
 
Vier mantels uijt uw rock, drij broecken uijt uw' mouw.44
275
Die uijt het oor-gewicht van uw' gereckte lellen45
 
Drij { pachten, } eenen coop, vier hueren sagh te tellen,
 
Drij { renten, } eenen coop, vier hueren sagh te tellen,
 
Die met het ringh-geraes dat uwe handt begraeft
 
Sijn uijtgequijlt gesinn van spinnen saegh ontslaeft?
 
Eij! cant geen schaemte meer, laet reden u verstommen.
280
Hier sit ghij voor 'tgerecht daer dicht-bedochte mommen
 
Doorluchte glasen zijn, daer een alwetenheijt
 
Siet datmen niet en hoort, hoort datmen niet en zeijt.46
 
Daer ghij die clachten seijndt, staet voorde school geschreven
 
Leent daer de nootdruft maent, houwt nemmer op van geven47
285
Zoo langh { daer } eijsschers zijn, ontgrendelt handt en hart,48
285
Zoo langh { der } eijsschers zijn, ontgrendelt handt en hart,48
 
Mij stickt der armen dorst, mij steeckt haer honghersmart,
 
Ick zitter van haer cou', mij doen haer wonden bloeijen,49
 
Ick ben de vreemdelingh, ick hincke { naer de } boeijen,
 
Ick ben de vreemdelingh, ick hincke { van haer } boeijen,
 
Ick druijp van haren traen, mij maeckt haer stenen mat;
290
Die hun de deure wijst, keert mij het schouderblat,
 
Die hun het oore stopt, heeft zoo van mij te wachten;50
 
Leent, laeft, salft, huijst, verlost, stuijt suchten, hindert clachten,51
 
Ick spreke voor de schult, ick borghe voor 'tgelagh,52
 
Voor 'tdubbel woecker-loon, op weijnigh jaren dagh.53
295
Wel op berouwen ziel, laet dat berouw eens blaecken,
 
Gaet jaeght een milde scheer door all 'tverschimmelt laecken
 
Daer uwe kist af berst, ontlast u van't verrot,54
 
{ En deckt } gheen tafels meer voor de muijs ende mott,
 
{ Versorght } gheen tafels meer voor de muijs ende mott,
 
Uw broeder vaster nae. heb ghij vier niewe rocken55
300
Het paer behoort hem toe. beswaeren u de brocken
 
Van lecker overvloet, verschoont uw' swacke maegh,56
 
Een uijtgehongherde, die mogelijck van daegh
 
Van u gehandtgift wordt, sal 't overschott vertieren
 
En leven van uw cruijm; Bedroeven u de ghieren
305
Die om uw { crancke } bedt den laesten adem-tocht
305
Die om uw { coortsigh } bedt den laesten adem-tocht
 
Van uw verrotte longh van avont uijt gecrocht
 
Verlangen wel soo lief als uijtgestelt tot merghen,
 
En achter uw' gordijn een lachend' oogh verberghen,
 
Daer 'tander over 't uw' weemoedich hanght en druijpt
310
En met een scheeven swier uw' kisten overluijpt,
 
Ontcommert uw gemoet, gunt hoeffelijcker Erven57
 
Den onbespieden buijt van uw geruster sterven;58
 
Schudt pack en ballast uijt, ghij die op't vliegen staet.59
 
Gheeft dat onhouwbaer is, gaert schatten daer ghij gaet:60
315
En spreeckt dan opwaert aen met ongeveijnsde voncken,
 
Croon, Heer, dijn eijghen werck, schenk heer ick hebb geschoncken!61
 
Hoe hebb' ick't, waerde Cats, hoe raeck ick hier om hoogh?
 
Wat heeft mij dus vervoert uijt aller ooghen oogh,
 
Daer d'ooghen schemeren, daer wasch en wiecken smelten?62
320
Eij! loert mij weer ter handt, off cortt mij dese stelten;
 
Ick struijckel op het landt, wat maeck [ick] in de lucht?
 
Het cruijpen is mij const, wat maeck ick inde vlucht?
 
Siet noch een vrolijck padt staet mij met u te treden,
 
Door 'tdickste vanden drangh van 'swerelts ijdelheden,
325
Om eene boven all' die ick te noemen plach
 
Het redelijcxt waerom van ongeveijnsde Lach.
 
Waer noch de Broecken-vorm, de Rocken-maet gevonden
 
Daer Oud' en jongher eew voor eewich aen gebonden
 
Voor eewich onder croop; stond noch de capp, de craegh,
330
Off nu als ghisteren, off merghen als van daegh,
 
Cost noch de niew April sijn buermaent Meij beweghen,
 
‘De Hoeden die ick vorm staen emmers soo ter deghen,
 
‘De Mutsen die ick plooij soo onbecommert nett,
 
‘Mijn Mantels soo besnoeijt, mijn schoenen soo besett,
335
‘Aenveert eens goet voor goet, weest eens met Wel, te vreden,63
 
‘Eens reden is't altijdt, eens goet is altijdt reden;
 
‘Staet twaelef Broederen van een gelijcke staet
 
‘IJet loffelijcker toe dan een gelijck gewaet?
 
Noch waer't dan lijdelijck, 'tzij men de Poolsche lutzen,
340
'Tzij men de fransche Pott, 'tzij men de Zweetsche mutsen
 
'Tzij men off 't Engelsch geel, off 't hollands blauw verkoos,
 
'Twaer maer halff sotticheijt, die't eens waer voor altoos.
 
Maer verr van dese strandt verseijlen onse lusten,
 
Dat geest heet inde mensch vindt ongemack in 'trusten,
345
Rust in't veranderen, lust in de niewicheijt,64
 
Drij daghen sijn de maet van ons' gestadicheijt:
 
'Tschijnt ons de maenloop leijdt, off (sall ick 't naerder raecken)65
 
'Tschijnt ons het maenlicht terght, en ons versnippert laecken
 
Met sijn verscheppinghen gelijck verscheppen doet.
350
Nu prijst sij Cap en Rock, nu { prijst } hij Broec en Hoet:
350
Nu prijst sij Cap en Rock, nu { looft } hij Broec en Hoet:
 
Besoeckt eens beijde weer, eer thienmael Hoet of Rocken
 
Eer thien mael Cap of Broeck, des Avonts uijtgetrocken
 
Des Merghens aengedaen, sijn Meester hebb gedeckt.
 
Begeckt mij eewelijck, soo hij u niet begeckt,
355
Zoo sij u niet verfoeijt, en beijd' u liegen heeten
 
Dat emmer haer vernuft die lenghte, met die breedten,
 
Die ploij, die pluijs, die planck, dat snoer, die sne, die snebb,
 
Dien tuijt, dien tip, dien top voor fraeij gekoren hebb.
 
Dus, hadden wij te deel den onverdienden seghen
360
Des wreveligen volcx, dien Broodt-en-Quackel-regen66
 
De lasterighe lipp tot swijgen brenghen most,
 
Waer't onse wollen-draet het slijten niet en cost,
 
Waer't onse webben oock in drijmael vijftien jaren
 
Altijdt niew, altijdt oudt, en beijde noijt en waren,67
365
Wij smoorden onder 'tpack van stadicheijts ellend,
 
Wij stickten in't verlang van 40. jaren end,
 
Den Hemel liep gevaer van averechts beclaghen;
 
Dat daer ghenade was waer hier { het huijs } vol plaghen;
 
Dat daer ghenade was waer hier { den hals } vol plaghen;
 
Dan danck hebb scheer en { verw, } verslijtens taeijen stondt
 
Dan danck hebb scheer en { cuijp, } verslijtens taeijen stondt
370
Vergolden wij te minst met menigh schoonen vondt
 
Van schilderijen vreucht, van hackelen, van kerven68
 
Tot opden laesten draedt: want dexsel-loos te sterven
 
Is op gheen thiende mijl genaeckelijcke smett
 
Bij 'tlecker kittelen van niewicheijts versett.
375
Staet dan uw reghel vast getrouwe Princen-hoeder,
 
Misloonde Keijser-vooght die met uw Meesters moeder,
 
Onnoosel, onbehaelt, getuijghe zijt geweest
 
Wat een onmenschlijck mensch gemeens heeft mette Beest
 
Heeft dan uw leere grondt, dat wijsheijts eijghen wesen69
380
In d'altijdt eene will en weerwill staet te lesen,
 
Wat roeij verdienden wij in dijne Scholen niet,
 
Dien voor en achter-noen de selve niet en siet?
 
Hoe buijten ongelijck had ghij van ons besloten
 
Wat gaet het rader-werck van binnen uijt de coten,70
385
Daer buijten om de handt soo wispelturich wijst:
 
Wat poelen moetent zijn daer sulcken schuijm af rijst!71
 
Dan, Luijstert, groote Man, noch wilmen met u dinghen,
 
Noch vindt het seer sijn salff; ‘Wat reden sal mij dwinghen,
 
(Dus { praet } eens Coninckx Wijff, dus pleijt eens Vorsten Vrouw)
 
(Dus { vraegt } eens Coninckx Wijff, dus pleijt eens Vorsten Vrouw)
390
‘Wat wettelijcke wet sal mij mijn muts, mijn mouw,
 
‘Mijn harnas, mijnen hoep, mijn tuijte-crull beletten
 
‘Leegh, los, langhs, overdwers, Noord Oost, Zuijd West te setten,
 
‘En anders alle daegh? De minste vanden hoop
 
‘Daer ick bij 'tjaren-tall den Joffer-dienst aff coop,
395
‘Stroopt mij de hielen schier, treedt soo dicht op mijn' treden,
 
‘Dat licht een vreemdelingh sijn opgepronckte reden
 
‘Onrecht besteden sou, en buijten onderscheijt
 
‘Bestuijpen voor mijn hooft het backhuijs van mijn meijt.
 
‘Besnoeijt mij nu de { macht } van niewicheijts vercuijpen,
 
‘Besnoeijt mij nu de { hulp } van niewicheijts vercuijpen,
400
‘Waer vind' ick noch een padt om desen hoon t'ontsluijpen?
 
De Vrouw heeft schier gelijck. Maer leent eens 'tander oor
 
‘Aen 't meijskens weder-clacht: De slechste Joffer-sloor
 
‘Die over straetsteen treedt pronckt met mijn niewe vonden,
 
‘Verduijstert mijn gewaet, behangen en bebonden
405
‘Al waerse mijns gelijck, die met mijn edlen bill
 
‘Een princelijcke Coets dus daghelijcks bedrill:
 
Wel soete Joffer-sloor, waer haelt ghij uw verschoonen?
 
‘De lompste Borgher-deer die oijt van melck en boonen
 
‘Te gader wierdt gepapt, siet sondaeghs als een, Ick,
410
‘Die aen Patrijsen-bout, die aen faisanten stick,
 
‘Die beu segh vande Snep, en haer bedreckte soppen,
 
‘Die selden anders swelgh als Spaensche Druijve-droppen,
 
‘(Getuijgh 'tgeluckigh vat daer in ick mij ontlast,
 
‘Daervan de soete gheur op 'tlecker voetsel past)
415
‘En sal mij ijemand noch onstadicheijt verwijten,
 
‘Off costelijcker boord verbieden te verslijten
 
‘Dan hier een schele Truij, dan daer een leepe Trijn
 
‘Die soo verr vanden trap van mijn' meriten zijn?
 
Waer 'tvlees de wortels waert, noch luste mij 'tverweeren
420
Van die Trijn, van die Truij geduldigh te vereeren
 
Met een vernedert oor. Maer Vrouwen-pleijterij
 
Loopt op te langhen roll, en ongeluckigh hij
 
Die tuschen hanghens-keur off Wijven-rechter wesen
 
Vertwijffelt staet en beeft, en drijmael valt aen 'tlesen
425
En drijmael 'tworghen kiest, en drijmael 'trechter-ampt
 
En drijmael op de doodt, en weer op 'tleven vlamt.
 
Soo diep doorgrond' ick 'tspitt van al die holle reden,
 
Dat die den dagheraet van ghisteren en heden
 
Te samen had gecnoopt, en al den middeltijdt
430
Aen dit gecraeij besteedt ('t genuchelijck verwijtt
 
Van eertijdts houdt noch sté, dat naer den Spraken-toren
 
Noijt tongeloose Vrouw van Vrouw en wierdt geboren)72
 
Noch stond hij halver wech, en buijten allen schijn
 
Van noch de naeste weeck ten enden pijns te zijn.
435
Wat middel middeltijdts? waer salmen 'tvonnis strijcken
 
Van't overdadich niew? Elck weet den slach t'ontwijcken,
 
Elck deckt sich met de huijck van min en minders dwangh:
 
Dats 'toude Vijgenbladt van Man, en Vrouw, en Slangh.73
 
Daer dan een volle vloet van opgejaeghde baren
440
Den acker overstelpt, en schielijck 'tschip doet varen
 
Daer noch de versche clauw van 'tgreppel-ijser staet,
 
Wat golve, seggen wij, doet hier het meeste quaet,
 
Off die de voorste loopt, off die de voorste voordout,
 
Off die de tweede stoot, off die de derde door-stout?
445
Hadd' ick stem in 'tgerecht, dus tradd' ick tuschen tween,
 
De schult hoort allen toe, en 'tongelijck aen geen.
 
Maer jocken buijten boort. Om 'twijse woordt te spreken,
 
De Reden comt te laet om 'tongelijck te wreken
 
Dat haer Gewoonte doet, en eertijdts ijdlen toij,
450
En eertijdts overdaet is nu gedwonghen moij:74
 
Is doch het ijdel oogh met ijdelheijt te locken,
 
Rijst doch de Menschen-marckt naer 'trijsen vande rocken,75
 
Wordt doch 'tSchip naer de vlagh, 'tpitt naerde schell geloôft,76
 
Wie sal een Volcker-vorst, zoo veler hoofden hooft,
455
Off't crakende geblick van doorgeGoude zijden,77
 
Off 'tflickerend' behang van Steenen-schat besnijden?
 
Wie can hem opde leest van alle-man beslaen?
 
Hoe past een reusen-voet in 'tschoentgien van een naen?
 
Wie sal een pleijter-voss sijn hoochgeleerde mouwen,
460
Wie sal een rechter-heer sijn Tabbaert-eer onthouwen
 
Een spijtich Spies-gesell sijn schrickelijcke Veer,
 
Sijn wreede Sluijer-lap, sijn leewelijck geweer?
 
O uer, plaets, en waerom, omstanders aller saecken,78
 
Die steets sijn ghissinghen op uw getij can maecken
465
Wat leeft hij boven 'tpeijl van 'tmenschelijck gemeen,
 
Wat scheelt hem luijster-eer en hoovaerdij van een,79
 
Hoe scheijt hij wijsselijck met verr verscheijden namen,
 
't Lichtveerdich poppen-fraeij van 'tstaetelijck betamen,
 
Hoe stelt hij over 'tstuer van sijn' genegentheijt
470
Een altijdt even-streeckx bewogen stadicheijt!
 
 
 
Constanter
 
 
 
O Welcom waerde Deucht, helpt mij de stengh bedwinghen
 
Van jonckheijts weder-will, laet mij noijt mij ontspringhen;
 
Blindt mij 'tbegheerigh oogh in 'swerelts vodden-kas,
 
Geleijdt mij drooghe-voets door prachten modder-plas
475
Daer d'eew aff overloopt. En sullen oijt mijn daghen
 
'Tuijtmuntende gewaet { vereijschen off } verdraghen,80
 
'Tuijtmuntende gewaet { nootsaeckelijck } verdraghen,80
 
Strempt altijdt mijnen lust; laet nemmermeer 'tgemoet
 
Becladden mette gist die 'tlichaem swellen doet.
 
Laet selver dese huijt vermarmren onder 'tstreelen
480
Van 'tlecker Sijden-sacht van vleijende fluweelen,81
 
En draghen vreuchdeloos het op gedrongen pack
 
Van 'tnoodighe soo veel als onnut ongemack.
 
Dat zoo mijn vrije ziel van slijkerigh beslommer,
 
Haer selven om haer selfs, in haer alleen becommer,
485
Besorgh haer eijghen pronckx behoeffelijck gewaet,82
 
Hoop-wiecken, Scheijdens-lust, Zond-grouwel, Werelt-haet,
 
En altijdt even graech om 'twitte cleedt te gordden,83
 
Om tsamen desen romp vereewight te sien wordden
 
Met haer vereewighen den lesten Dieven-nacht84
490
Bestendelijck bedenck', verlangende verwacht'.85

Constanter. Lond. 5o. Id. Mart. 1622.

 
Te langh misbruijckte Cats, wacht naer gheen voorder, Ende;
 
Al duerden uw gedult, mijn wijsheijt is ten ende:
 
En is 'tschier niet genouch van 's werelts droom verhaelt
 
Bij die noch selfs zoo diep in't droombedd leijt en maelt?86

Constanter. Lond. Postrid. Id. Mart. 1622.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs


datums