Nederlandse gedichten 1614-1625. Deel 1. Teksten
(2001)–Constantijn Huygens–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 67]
| |
[25] Tvrouwe-lof alias Mans handt boven,
| |
[pagina 68]
| |
35[regelnummer]
Hebb' al over langh gaen pruijlen
En gaen dencken watter schuijlen
Watter ongder ongse jeught
Mocht ontsteken sucken vreught.
Drijffier weeckges mochtet lijen
40[regelnummer]
Khoorde dochtmen van ter sije
Datter erghens ongder 'tgras,
Zoome zeijt, en aeltge was:
Datter hier off daer wat spoockte
Daer de heele buert aff roockte.
45[regelnummer]
'Tdraetge, dochtmen, hadd' ick doe,
'Kpeurde strack nae 't clouwen t[oe];
Kenn ick't bijde mans niet vinne
(Zeijd' ick soetges in men sinne)
'Tander hallif-mens-gedrocht
50[regelnummer]
Dat de mensch in lijen brocht
'Tvrou-gediert, dat om drij vijghe
Liever borste zou dan swijghe,
Selmen ommers opp en aen
Niet verleghe late staen.
55[regelnummer]
'Tbeurden even as ick miende
D'eerste mutz die'ck wordde ziende
Gaffme driemael meer bescheijt
Dan ick wachte vande meijt.
Caertge, seijse, wat zouwt wesen,
60[regelnummer]
'Tvolckgen heijt en { dicht } elesen
60[regelnummer]
'Tvolckgen heijt en { brieff } elesen
Off'tje lieff is off'tje quelt
Daer je naem wordt in espelt.
Wel men naem is goet om spellen,
(Zeijd' ick,) zouw'kme daerin quelle?
65[regelnummer]
Wordd' ick daeroff sieck, Godt loff,
'Klaegh al langh op't kerrickhoff.
Isset slechs ghien Condemnaci,
Trouw-beloft off Oblegaci,
Isset maer ghien Mangdement
70[regelnummer]
'Tschrickelicke Boer-torment,
Rekenventie off Sentenci
Aller pesten pestelenci,
Staeter Mauritz noch Soo est,
| |
[pagina 69]
| |
Staeter purje noch arrest
75[regelnummer]
Staeter noch van compereren
Noch docere noch firmeren,
Spelt men naem vrij dage langh
Daerom kijck ick suer noch bangh.
Soetges, soetges, al met sinnen
80[regelnummer]
(Ghingh de kleuter weer beghinne)
Luij te roepen is't niet al
Waren al de meijssies mal
Waren al de vrijsters vlieghe
Wie en souse niet bedrieghe?
85[regelnummer]
Maer het goetgen is te gauw
'Tsiet al wijdt al treet het nauw.
Kijck Cabouter hier is't brieffje
Datje lest en seker lieffje
Op je hacken heijt estuert
90[regelnummer]
Doe je ginder in je buert,
(Trou[we, 'k wilder nim]ment melden)
Sucke malle parte stelden
Datter scheen in't heel' a.b.
Ghien zoo costelicken d
95[regelnummer]
Van sen leve waer te vinne
Om en rijmpge te beghinne
Van en meijsgen diemen hiet
Juffer, Juffer: (Wist ick't niet?
Most de saeck niet selver spreke?
100[regelnummer]
Siet sen backes nouw ontsteke!)
Doeme vijff ses haegse troosjes
Schelde voor verlepte roosjes,
Al ter liefden al ter keur
Van't verschreve Vrijster-leur.
105[regelnummer]
Bloote, blinde Venis-seuntgie,
Wat ontstaeter menich deuntgie
Menich onbescheije praet
Daer jij tussen beije gaet!
Waer toe kenje 'tvolck niet brenghe
110[regelnummer]
Die her poot an jou versenghe,
Wat verblindje metje boogh
Menich calver-jeughdich oogh!
'Kmiende me iens op te fluijte
| |
[pagina 70]
| |
Om de meijt her mongt te sluijte.
115[regelnummer]
Hola! riepse, Lieve man
'Tsoetste comt eerst achter an
'Kmoetje 'tliefje noch iens noemen
Dieje die verlepte bloemen
Daer ick flus aff heb eseijt
120[regelnummer]
Zoo suer op doen breken heijt.
'Khoever niet langh nae te talen
Noch getuijgen voor te halen,
'Tschrifje selver zoo as't leijt
Gheeftme dubbel op bescheijt.
125[regelnummer]
Alsoo seker as den Hemel
Met sen eve-staech gewemel
Met sen nummer stille staen
Duijsent lichten om doet gaen,
Alzoo seker asset s'merghens
130[regelnummer]
Oostwaert lichter is as erghens
Alsoo seker as den dach
Phebus dochter hiete mach,
Alsoo seker asset huijen
Middich wese sel in't suijen
135[regelnummer]
(Hooghe tarme docht ick vast
Nae't de vrou-luij weijnich past)
Bennen hiel [den Haegh sen] ooghe
Niet betoover]t off betoghe]
Die dit stickgen heyt versint
140[regelnummer]
Is 'tberoemde Visserskint,
Anne fleurtge van je naci
Ienigh' Hollancks reppetaci
Trouwe voorspraeck van ongs eer
Duijsent dancken en noch meer
145[regelnummer]
Duijsent groene Lauwer-croonen
Moete jou de moeijte loonen
Eere zij de cloecke hangt
Die de spotter brocht te schangdt.
Doen en cost ick 'tlangher swijghe
150[regelnummer]
Van men selve niet vercrijghe
'Kstelde 'tlichum in pistuer
Lick en onderschoorde muer
Lick en craeckling van twie oortgies
| |
[pagina 71]
| |
Lick en { ketel } met twie oortgies
Lick en { pap-pot } met twie oortgies
155[regelnummer]
Hadd' ick d' iene en d' aere hangt
In men groene sij eplangt.
Wel mit oorloff, seijd ick, Vrijster
Flusjes baerdeje zoo bijster
Op men kermesijnde coon,
160[regelnummer]
'Tscheen je tasten an men croon,
Rechs al waer en man te vanghen
Op 'tverschiete van sen wanghe,
Daer nochtangs de fijlosoop
Die al bloeijende verdroopGa naar margenoot+
165[regelnummer]
Op en Jongmans haestich blose
Maeckten heel verscheije glosen
Noemde self die schielickheijt
Deuchdelick' onnooselheijt.
Trouwe 'kwilme niet tribblere
170[regelnummer]
Om dat stick te dispeteren,
Zoo veul segg' ick jou allien
Ben ick noijt beschaemt esien,
Nouw en selme nimment laecken
Over 'tgloeije van men caecken,
175[regelnummer]
Haechgie, lieve Vaderlangt
'Kstootmen an jou eijghe schangt.
Kenme nouw men langts-gesellen
Aers niet lesen, aers niet spellen
Kenme nouw en roemer-dicht
180[regelnummer]
Mit en averechs gesicht
Niet verkennen uijt [en cluchg]ie
Dat ick voor en puer genuchgie
Van en vrolick Juffer-dier
'S morghens op men bedde schier
185[regelnummer]
Buers-gewijse quam t'ontfange,
Daerse, loof ick, niet zoo langhe,
(Want ick hebb' al starcker pangt
Van her ongemeijn verstangt)
Hadd' me' kenne besich wesen
190[regelnummer]
As veel angdren om te lese,
Datse schier hadd', zoo me docht,
Eer eschreven as bedocht?
| |
[pagina 72]
| |
Zouwme sucke blaeuwe bloemen
Amsterdamse schrifte noemen?
195[regelnummer]
Foeij! de misslach is te groot,
Wel te tije benje doot
Noortwijcx heeren seun en VaertgeGa naar margenoot+
{ Boven-mensselicke } paertge,
{ Onverglijckelicke } paertge,
{ Onvergetelijcke } paertge,
En jij Keijser-lieve man
200[regelnummer]
Haegse kintge Tweede Jan,Ga naar margenoot+
Waerje noch ter werrelt binne,
'Kloof je miste wel je sinne,
Jae mit rede meer as ick,
Om zoo schandeleusen stick.
205[regelnummer]
Doen ick zoo wat hadd' staen malen,
Quam ick eerst ten princepalen.
Voorder (sprack ick) Lieve moer
Hadd' ick doe noch as en loer
Op men backes late smijte
210[regelnummer]
Songder weer iens uijt te bijte
En op't deuntge vande meijt
Niet en dinghetien eseijt
'Kwouwje selver al men leven,
Recht, gelijck en reden gheven
215[regelnummer]
Totmen eijghe schangd en spot
Dieme nouw drijft sonder slot.
Maer ick ken me rappirtere
Tot men deughdelick verwere
Daer ick doen op staende voet
220[regelnummer]
Koelde mé de kleuters moet.
Waerom heijt je hooft tw[i]e ooren
Dan om clacht en weer te hooren?
Waerom wijsje 'theel preces
Op en reghel vijff off ses?
225[regelnummer]
Soeckt men schriften en men brieven
Leest men angtwoordt en men grieven,
'Kwedd je wijst wel haest ter deegh
Wieder sloegh off slaghe creegh.
Ick en meijt te laten tieren?
230[regelnummer]
Ick en meijt her mongt te vieren?
| |
[pagina 73]
| |
Songder slach off tegeweer?
Hola! Zoo mal nummermeer.
Alle broecken, alle baerden
Houw ick opper eer en waerden
235[regelnummer]
Ghien zoo weteloosen man
'Kwijck hem off ick schricker van,
'Kwil me mit men eighe vleijen
Niet bedrieghen off verleijen,
Bijde simpelste van al
240[regelnummer]
Staen ick noch as nimmendal.
Maer de cloeckste vande Vrouwen
'Thooge woordt te laten houwen
Dat en raeckte noijt in mijn,
Zou en man de minste zijn
245[regelnummer]
Bij het ribb-stick van sen lenden?
Dat waer 't opperst onder wenden,
Teughens reden en Nettuer
Teughens stroom en over stuer.
Com ick inde Bijbel-boecken
250[regelnummer]
'Khoeff ghien oogenblick te soecken
'Kvinder schier an elcken oort
Vrouwen hoort naer 't mannen woordt.
Kijck ick inde Werelts-Wetten
'Ksiese nerghens meer op letten
255[regelnummer]
As op Vrouwen slechticheijt
Swackeijt en onwetenheijt.
Raeck ick bij die aere quangten
Die in Menssen, Beeste, Plangten
Die in water, lucht en vier
260[regelnummer]
Slijten al der leven schier,
Vrouwen, seggen die gesellen,
Bennen hoofdeloose spellen
Elcke vrouw en leghe schuer,
Elck en misslach van 'tnettuer
265[regelnummer]
Die wel altijdt mans sou maecken
Costser altijdt toe geraecken.
Seijder niet iens ien te deegh
Elcke Vrouw en man van deegh?
D'ouwe Grieckelandts Poweten
270[regelnummer]
Hebben't me becangs eweten
| |
[pagina 74]
| |
Watter in en Vrouwmens stack.
Daeruijt wasser ien die sprack
Vrouwtgies wilje loff vercrijgenGa naar margenoot+
Snoert je backes en leert swijgen.Ga naar margenoot+
275[regelnummer]
Daerop seij en blindeman
Die de prijs van alle wan,
Daerom seuve stede kevenGa naar margenoot+
Waer hi hadd begost sen leven,Ga naar margenoot+
'Tspreke, seijd' hi eerst en lestGa naar margenoot+
280[regelnummer]
Past de mannen alderbest.
Maer de grooten Rotterdammer
Maecte 't goetgen noch al grammer,
Hoe? seij die, de man en 't wijff
Schele lick as siel en lijff.Ga naar margenoot+
285[regelnummer]
Selle wij dan deuse baggens
Voere laten al de vlaggens?
Noch hersegg' ick't, foeij de man
Dien en wijff verbiene can.
'Ksagh wel an de meijt her ooghe
290[regelnummer]
Die al gins en weder vloghe
Dat ick hier en daer al wat
Op her veer eschoten hadd'.
'Topper-hooft beghon te schrimpe
'Twange-vel begon te crimpe,
295[regelnummer]
'Thiele backes over dwors,
Elcke lipp-lap was en kors.
(Zoo fernijnich is de Waerheijt
Ass' en vrouwen-hooft bij 'thaer heijt)
Kintgie, seijd ick, noch en woordt,
300[regelnummer]
Meuglik hadje 't al ehoort
'Tsouwje niet zoo seer mis-hagen,
Zoo veul moetje wel verdragen
Hij, is waerdigher as, Zij,
Maer dit puntgie staeter bij,
305[regelnummer]
Hoe de Vrouluij dan geraecken
Mannen { wijsheijt } meer te naecken
Mannen { cloeckheijt } meer te naecken
Hoese { bij } de rechte lijn
Hoese { dan } de rechte lijn
Van prefecksi naerder zijn.
| |
[pagina 75]
| |
Alle dinghen hebben trappen
310[regelnummer]
Zoo de broecken as de cappen,
Ghien paer menssen off het heijt
Min en meer en onderscheijt;
Daer uijt sietme sommes beuren
Datter ongder duijsent leuren
315[regelnummer]
Wel en moije paerel leijt
Die wat meer is as en meijt.
(Dieder zoo { vijff ses } wil coopen
(Dieder zoo { en deel } wil coopen
Hoeft uijt Hollandt niet te loopen,
Seker, zoo 'k niet mis en tel
320[regelnummer]
'Kweter inden Haegh noch wel)
Hier uijt { hebje } en angder voordeel,
Hier uijt { strack } en angder voordeel,
Dierte blindt het menssen oordeel
Al dat seld[e wordt esi]en
Gelt wel seuve bet op tien,
325[regelnummer]
Overvloet doet lust vertragen,
Nieuwicheijt ontsteekt behagen,
Wijstmen hondert wijse mans,
Nimment sieter nae becans,
Nimment kender werck off maecken
330[regelnummer]
Daer't soo licht is an te raecken,
Wijstmen ien wijs Vrouwen-dier
Wat ontstaeter strack en tier!
Wat en loop van arm' en rijcke
Om het mongster te bekijcke!
335[regelnummer]
Noijt en quam te Bruijssel Gheus,
Noijt in Hollangt dwergh off Reus,
Tijgher, Luijper, Aep t'anschouwen
(Buijte comperaci, Vrouwen)
Die in winckel, straet off steegh
340[regelnummer]
Zoo veul duijsent kijckers creegh.
Om de waerheijt niet te decken
'Kben al mé wat vande gecken
Die de selsemheijt verleijt
Om en Mans-gelijcke Meijt
345[regelnummer]
Om en relick wijff te kenne
Wil ick vlieghen en niet renne:
| |
[pagina 76]
| |
Maer dat aere leppich seer
Daerje flus men jonghe eer
Schandich miende mé te smetten,
350[regelnummer]
Dat de mensse doet verpletten
Dat de ooghen bindt en blindt,
Daeroff { kenn' } ick lucht noch windt.
Daeroff { hebb' } ick lucht noch windt.
Hebb' ick altemet men dichgies
Onbedachtelick en lichgies
355[regelnummer]
Opte werrelt-baen ebrocht,
Meer as rede lijen mocht,
Hebb' ick sommes zoo en reijsge
Hier en kleuter daer en meijsge
Opten eeren-trap eset
360[regelnummer]
Meughlik dieder nauw op let
Selder bij, off an off binnen
'Tien of't aere puntgie vinnen
Dat sen prijsen waerdich was.
'Tcomt bij tijen oock te pas
365[regelnummer]
Dat de sinnen werck behoeven
Om her crachten te beproeven,
'Kweeter dien het cleijnste beest
Sprekens waerdich is eweest,
Muijsen, luijsen zonder lijven
370[regelnummer]
Hebben wijse luij doen schrijven,
Hoe verachtelicker stoff
Hoe verheffelikcker loff,
Hebb' ick dan oijt Vrouw epresen
Meer as looffelijck con wesen
375[regelnummer]
{ Zeght } vrij allegaer die 't leest
375[regelnummer]
{ Hoort } vrij allegaer die 't leest
{ 'Tis en } oeffeningh van geest.
{ 'T was maer } oeffeningh van geest.
'Kweet van vrijen noch van rasen,
Noch van al de vise-vasen
Dieme van vrouw Venis dicht
380[regelnummer]
'Ksach men leve boogh noch schicht
Vande Jonghe die we lesen
Dat den hemel plecht te vreesen,
'Ksach men leve vier noch vlam
| |
[pagina 77]
| |
Dieme van men selve nam.
385[regelnummer]
'Khebb wel duijsent mael gaen weghen
Wat de mannen mocht beweghen
Tot zoo vreemden rasernij?
{ S'morghens } droevich, { 'savens } blij,
{ 'Ksaghse } droevich, { 'ksaghse } blij,
'Ksagse lachen, 'ksachse pruijlen,
390[regelnummer]
'Ksachse smeecken, 'ksachse huijlen,
'Ksachse clagen [sonder end,]
'Ksachse such[ten van gewent,]
'Ksachse l[ijmen, 'ksachse nueren,]
'Ksachse si[ngen bij de deuren,]
395[regelnummer]
'Ksachse s[pringen buijten macht,]
'Ksachse rij[men dagh en nacht,]
['Ksachse spreken meer as] weten,
['Ksachse vasten meer] as eten.
[Eisch ick reden of] bediet;
400[regelnummer]
[D' iene seijt het] is om Griet[,]
[S' heijt] en ooghjen as en craelt[ge,]
[D'aere] seijt 'tis al om Aeltge[,]
S'heijt en keeltgen [as en veel,]
[Noch] en aere ['t is om Neel]
405[regelnummer]
S'heijt en [haertgen geel as] koren
Wie en sous[e niet be]koren?
Neeltge, [docht ick, Gr]iet en Ael?
Arge meij[ssens altem]ael.
[Meijssens]? m[eijssens?] jae gans pocken,
410[regelnummer]
Wie [en souw]er niet mé jocken!
Om en meijsgien om en gans
Zoo veul sinneloose mans?
Och! of't paert sen starcke lenden,
En de man sen waerde kende
415[regelnummer]
Met wat schielicker geraes
Sagh ick vande knecht den baes!
Wat al paedjes sach ick heeren!
Wat en kangsje wouwer keere!
Asmen al de mans in 't lach
420[regelnummer]
Boven an de tafel sach,
Asmen voor, honeur au dammes,
Singhe mocht honeur an't wammes,
| |
[pagina 78]
| |
Sacke tabbert, muts en doeck,
Vive mangtel, hoet en broeck!
425[regelnummer]
Hoor (beghon de { meijt } te kallen)
425[regelnummer]
Hoor (beghon de { feex } te kallen)
'Ksie wel 't isser al van't mallen,
Hoe je diep en dieper raeckt
Hoeje't argh en argher maeckt,
Wilje dus noch langher praten
430[regelnummer]
Gaet je gangh, ick gae men straten,
'Klien ghien oore meer, Gedieuw,
Schier off merghen op en nieuw.
'Tspeet men al en lutgie seker
Datse sucken cloken spreker
435[regelnummer]
Sucken elequenten tong
Zo verachtelick ontsprong,
Maer geluckich m[ach hem roemen]
Die uijt allerhande blo[emen,]
Die uijt allerhande ruijcht
440[regelnummer]
Mette Bijetges heunich suijcht.
'Kleerden uijt dat leste partge
Datter in en Vrouwen hartge
Watse toont off niet en toont
Weijnich passienci woont.
445[regelnummer]
Haegsche kindre, { lieve } maetges
445[regelnummer]
Haegsche kindre, { noble } maetges
'Kben ten ende van men praetges,
Keurt men in gerechticheijt,
Draecht men in men slechticheijt,
'Khebje nae men cleijne crachten
450[regelnummer]
'Tmanne-schepsel leeren achten,
Daer je nouw uijt schatte kent
Watje bent en niet en bent;
'Khebje voorder willen toonen
Tot men eijghen hoofts verschoonen
455[regelnummer]
Watter tussen liefd' en mijn
Menich duijsent mijlen zijn.
Daer uijt meughje voort bedencke
Nimment in sen eer te crencken,
Off 'ten blijcke voor gewis
| |
[pagina 79]
| |
460[regelnummer]
Hoe de man van binnen is:
Wilje zoo veul van me leeren
'Kselt op ienen reghel keeren
Dit's 'tsommarum van men som,
Lacht niet meer, off weet waerom.
Constanter. 23o. Jan. 1620. |
|