Nederlandse gedichten 1614-1625. Deel 1. Teksten

[p. 44]

[17]^(aant.)

Wel op mijn Ziele dan, die de barmherticheijt
Des goedertieren Godts onweerdich hebt verbreijt,
Onweerdich ondersocht de wonderlijcke daden
Van die U Cruijs op hem onweerdich heeft geladen,
⁺ Keert weder in U selfs, en laet u' dancbaerheijt
⁺ Den Wederom-slach zijn van 'sHeeren goedicheijt.
Het schoone woordt is windt, die niemandt can ontbreken
⁺ Het Christelijcke hert moet door de Wercken spreken,
⁺ Waer liefde, waer Gelooff gelegen in den mondt,
De boosen deelden met in 't salighe verbondt.
⁺ Den hertten-kenner Godt, diens Goddelijcke stralen
Tot in het binnenste van onse Nieren dalen,
Die't al siet en doorsiet, dien niemandt noijt en sach
{ En can niet } zijn vernoeght met 'tuijterlijck gewach.
{ Can qualijck } zijn vernoeght met 'tuijterlijck gewach.
⁺ T'is, Heere, 'tis 'tgemoet, 'tis 'therte, 'tzijn de zinnen,
Die ghij proeft, die ghij toetst, die ghij besoeckt van binnen,
⁺ De Vruchten hebt Ghij lieff daer Ghij de Wortel ziet,
⁺ De Wortel staet u aen doch sonder vruchten niet,
De Wortel is 't Gelooff, de Vruchten sijn de Wercken
Doch isser sonder 'teen op 'tander niet te mercken,
Waer beijde t'samen gaen naer 'sHeeren wil en wensch
Daer wordt te recht gevoert den naem van Christen mensch.
Maer hoe? zal ijeder een sijn eijghen vruchten lesen?
Zal ijeder eens vernuft sijns levens richtsnoer wesen?
Zal d'eere zal den dienst van een oneijndich Godt
⁺ Gebonden connen zijn aen 'tmenschelijck gebodt?
Nu, luijstert Vleesch en bloet, den Schepper die U 'tleven
Ter eeren sijnes Naems gemaeckt heeft en gegeven,
Den levendigen Godt, die't selver heeft geseijt
⁺ Ick eijsche Bock noch Schaep, ick soeck gehoorsaemheijt,
Om sijner knechten dienst als Meester te bepalen,
⁺ Gebiet ons uijt sijn handt sijn eijgen wet te halen,
Sit selver in 'tgerecht, roept Oost en West voor hem,
Hoort Hemel, aerde hoort naer uwes Rechters stem.
Wel op mijn Ziele dan, dit zijn des Hemels Wetten
⁺ Daer U den man naer 'thert des Heeren op leert letten,
⁺ Die hij sprack die hij songh, die hij nacht ende dach
Off in sijn hertte hadd', off voor sijn ooghen sach.

+ Rom. 12:1.2.

+ 1 Petr. 2:3.9.

+ Galat. 5:5.

+ Iac. 2:19.20.

+ Act. 15:8. 1 Thess. 2:4. 1 Ioh. 3:20. Apoc. 2:23. 1 Chron. 28:9. Ierem. 11:20. 17:10. 20:12. Ioh. 1:18. 1. Timoth. 6:16.

+ 1. Sam. 16:7.

+ Rom. 14:23. Heb. 11:6.

+ Iac. 2.17.

+ Math. 15:9.

+ 1. Sam. 15.22

+ Ezech. 20:19.

+ 1. Sam. 13:14. Act. 13:22.

+ Ps. 119.54.56.

[p. 45]

 

Volght desen voetstap naer, { keert } herwaerts u gedachten,

 

Volght desen voetstap naer, { stuert } herwaerts u gedachten,

40

⁺ Laet dit u dachwerck zijn, besteet hier in u nachten,

 

Denckt ijeder oogenblick verloren overbrocht

 

Die 's Heeren wil en Wet niet hebbe overdocht,

 

Doorsoeckt de wortel vrij, houdt nemmer op van knaghen,

 

In 'tminste woordeken is wijsheijt te bejagen

45

De minste letter spreeckt den slechtsten regel sluijt,

 

De cleijnste stippel heeft sijn Goddelijck beduijt.

 

⁺ Wech deessem deser aerd', wech wijsheijt van beneden,

 

⁺ Wech Menschen-mijmering, onredelijcke Reden,

 

Wech doolhoff sonder end', wech cloecke sotticheijt,

50

Scherp-sinnighe verdriet, en ijdel ijdelheijt.

 

Ick hebb' U langh genough geleent mijn jonge jaren,

 

Ick hebbe langh genoch getuijmelt in u baren,

 

Ick hebbe langh genoch gewentelt in U slijck,

 

Mijn herte wil om hooch naer 'teewich eewelijck;

55

Mijn penne sal voortaen om 'shemels Waerheijt sweven,

 

⁺ Stuert haren jonghen loop Ghij Waerheijt, wech, en leven,

 

Beleijt haer domme cracht, zoo zij U altijdt, Heer,

 

Roem, prijs en heerlicheijt, loff, danckbaerheijt en eer.

 

 

 

Doen 'tmoeijelijck gevolgh der Israelsche scharen

60

Door zee, door wildernis, door allerleij gevaren,

 

(Doch onder 'sHeeren handt, die bij haer dach en nacht,

 

Sorchvuldelijcken bleeff en stadich hiel de wacht,)

 

⁺ Behouden was geraeckt tot bij de schorre sanden

 

Daer Sinaï gebercht den Hemel schijnt te vanden,

65

De verresiende Godt, die wijsselijck verstont

 

Hoe verre 's menschen will van zijner wetten grondt

 

Verscheijden was en vreemt, hoe verr' het sondigh vallen

 

Van 'teerste Menschen paer, voorouders van ons allen,

 

Van sijnen goeden aert sijn schepsel hadd' gebracht,

70

Hoe erffelijck verblint het menschelijck geslacht.

 

Om wederom van nieuws sijn volck aen hem te wennen

 

En sijn gerechticheijt van nieuws te leeren kennen,

 

⁺ Slaet neder sijn gesicht, sendt stemmen en geluijt

 

Sendt donder, wolck en vier als boden voor hem uijt.

75

Daelt schrickelijck om leegh' op Sinaï coude toppen

+ Ios. 1:8.

+ Deuter. 4:6.

+ 1 Cor. 1.20.

+ Ioh. 14:6.

+ Exod. 19:1.

+ Exod. 19:9. 20:18.

[p. 46]

 

⁺ Stelt palen voor het Volck, kiest twee beminde koppen

 

⁺ Twee Broeders in geslacht, die Sijne Majesteijt

 

Genaecken sonder schrick; roept over luijd' en seijt.

+ Exod. 19:12.24.

+ Exod. 4:14.

1.

⁺ Hoort, Israël, ick spreeck: Ick, Schepper, Heer en Vader
Van alle datter leeft, Godt, Zoon, en Gheest te gader,
De wonderlijcke Godt, die 'tWater met het Vier
⁺ Die d'aerde met de Locht vervulle, dwingh en stier,
D'onsterffelijcke Godt, 'toneijndelijcke Wesen
Voor allen tijdt geweest, noijt nerghens uijt geresen.
De verresiende Godt die d'alder leechste hoeck,
Die 'talderdiepste hert doorwandel en doorsoeck,
De levendighe Godt die 'tleven hebb' gegeven
Aen alle dat men ziet in ziel' en lichaem leven.
De schrickelijcke Godt die d'ongerechticheijt
Besoecke, wreeck' en straff' tot inder eewicheijt.
⁺ Die solfer, peck en vlam naer mijnen wenck doe hooren,
Die Sodoma verbrandt, Gomorrha hebb' doen smooren.
⁺ Hebb' smettelijck vervuijlt Egypti watervloet
Hebb' alles watter swom doen sterven in het bloet,
⁺ Hebb' luijsen uijt het stoff der aerde doen verwecken,
⁺ Heb vorschen heel het landt van Pharao doen decken,
⁺ Hebb' menschen in haer huijs, hebb' beesten op het Velt
Met hagel, vier en schorft geslagen en gevelt.
⁺ Hebb' van het overschot sprinckhanen doen versaden,
Hebb' dicke duijsterheijt den lande doen beladen.
⁺ Hebb' d'eerstgeboren vrucht van alle dat ick vondt
In eenen nacht besocht en doodelijck gewondt.
⁺ Hebb' 'tgrouwelijcke heijr van heel Egypti crachten
In't diepste vander zee doen sincken en versmachten,
En alles, Israel, om u te sien gevrijt
Van slavernij, van spot, van schamperheijt en spijt.
⁺ De goedertieren Godt, die noijt en ben gebleken
Mijn Goddelijcke woordt te hebben overstreken,
Die alles hebb' gedaen, die alles aengewent
Tot voordering mijns Volcx naer { een geluckich } endt.
Tot voordering mijns Volcx naer { 'tlang-gewenschte } endt.
⁺ Die t'uwer sekerheijt in onbekende landen
Bij daegh' een Wolcke dreeff, bij nacht een Vier ded' branden.

+ Exod. 20.

+ Ierem. 23:24. Ioh. 1.

+ Gen. 19.24.25.

+ Exod. 7.20.21.

+ Exod. 8.18.

+ Exod. 8.6.

+ Exod. 9.-

+ Exod. 10.13.14.15.22.

+ Exod. 12.29.

+ Exod. 14.27.28.

+ Ps. 89:35.

+ Exod. 13:21.22.

[p. 47]

 

Die d'ongetoomde zee, die 'tgrondeloose nat

 

⁺ Gedrooght hebb' en geschort voor uwer voeten padt.

115

⁺ Die uwen hongersnoot met quackelen versaeijde

 

De drooghe wilderniss' met Manna-dauw besaeijde,

 

⁺ Die om in Raphidim te coelen uwen dorst

 

Claer water hebb' geperst uijt Horebs steene corst,

 

⁺ Die om u ongemack in alles te verlichten

120

Hebb' 'tleger Amalecs voor Josua doen swichten.

 

Hoort Israël mijn Volck, die ben ick, die alleen

 

Voor uwe Vaderen gesorght hebb' en gestreen.

 

⁺ Dies sult ghij mij alleen voor uwen Vader houwen,

 

Voor uwen Heer en Godt; op mij alleen betrouwen

125

⁺ Beminnen mij alleen, van ganscher herten kracht,

 

⁺ Mijn eer, mijn Heerlijckheijt, mijn Goddelijcke macht

 

Gheen Goden neffens mij, gheen schepselen toe schrijven

 

In 't alderminste niet bedencken off bedrijven

 

In vreucht in tegenspoet, in vrolicheijt in pijn

130

Daerin mijn Majesteijt vercorttet moge zijn.

 

⁺ Der Toovenaren hulp en sult ghij voor mijn ooghen

 

Tot 'swaerheijts ondersoeck beroepen noch gedooghen;

 

⁺ De waerheijt ben ick selfs, die verder gaet off siet

 

En kenn' ick voor het schaep van mijne Cudde niet.

135

Ist armoed is't verdriet is't ballingschap, sijn't plagen

 

Daer onder ghij versucht, mij sult ghij't comen clagen,

 

⁺ Is't tijdelijcke goet, daerom ghij zijt begaen

 

Is't welvaert, weelde, of peijs, mij sult ghij roepen aen

 

⁺ Ist Liefde, Hoop' Gelooff, sijn 't geestelijcke gaven

140

⁺ Daernaer u siele dorst, bidt mij, ick zalse laven,

 

Sijt ghij van hoogher staet gecomen totten val

 

Seght altijdt in u hert, de Heere doet het al.

 

⁺ Sijt ghij van uijt het slijck in heerlijcheijt geresen

 

De Heere neemt en geeft de Heere sij gepresen.

145

Begeeft u niet tot rust, begint u dachwerck niet

 

U come inden sin, De heere leeft die't ziet.

+ Exod. 14:22.29.

+ Exod. 16:13.14.15.

+ Exod. 17.6.

+ Exod. 17.13.

+ Ioh. 17:3. Ierem. 17:7.

+ Deuter. 6:5. Math. 22:37.

+ Math. 4.10. Apoc. 19:10. 22:9.

+ Deuteron. 18:11.12.

+ Ioh. 14:6.

+ Ps. 145:15.16. 104:27.28. Isai. 45:7.

+ Iacob. 1:17.

+ Ioh. 4:14.

+ Job. 1:21.

2.

Mijn Cudde kent mijn stem: Die hebb' ick uwe ooren,
Geluckigh Israel verscheijden mael' doen hooren,
⁺ Maer onder 'sHemels Rondt daerin ick woon' en ben
En leeft den Mensche niet die mijn gedaente kenn'.

+ Ioh. 1:18. 1. Timoth. 6:16.

[p. 48]

 

Dies sult ghij { mijn begrip } in geenighe metalen

 

Dies sult ghij { mijnen naem } in geenighe metalen

 

In gheenerhande stoff besluijten off bepalen.

 

De Sonn' en ben ick niet; ick hebse daer geplant;

 

De Maen gelijck ick niet, 'tis 'tmaecksel van mijn hand;

155

Wt water, vier off locht en ben ick niet te rapen,

 

Hoe zoud' den Schepper zijn het ghen' hij heeft geschapen?

 

Spreeckt Mensche wie heeft U met reden eerst verlicht

 

Spreeckt Aerde wie heeft u gehangen in 'tgewicht,

 

Spreeckt Helle wie heeft u van 'shemels licht gebannen

160

Spreeckt Hemel sterrenvelt, wie heeft u rondt gespannen

 

⁺ Spreeckt Menschelijck verstandt Hell, Hemel, aerd' en al

 

Wat cont ghij leveren dat mij gelijcken zal?

 

Sijn't steenen sonder ziel, zijn't blocken sonder leven

 

Wat { eere } sullen die { des } levens ghever gheven?

 

Wat { voorbeelt } sullen die { van 's } levens ghever gheven?

165

Siet, Israel, ick ben u { Helper } en u Heer,

165

Siet, Israel, ick ben u { Herder } en u Heer,

 

Groot, machtich en { jalous } van { mijner knechten } eer,

 

Groot, machtich en { zelours } van { mijnen dienst en } eer,

 

Zoo wie daer onder u het Goddeloos afgrijsen

 

Des mij-ontstolen plichts zal voorderen off prijsen,

 

Zoo wie daer onder U zal vouwen hals off handt

170

Voor 'tschoonste dat hij zie in Water, Locht off Landt,

 

Dien sal ick mijne straff gereckelijck doen raecken,

 

Dien sal ick dadelijck mijn sware handt doen smaecken,

 

Dien zal ick inde ziel doen voelen en verstaen

 

Hoe swaerlijck mijnen toorn can wordden wederstaen.

175

Ick die der Vaderen te wel verdiende plagen

 

In't vierde boose lidt den Kinderen doe dragen,

 

Ick die mijn goedicheijt aen { duijsenden verbind' }

 

Ick die mijn goedicheijt aen { 1000 stammen bind' }

 

Des ghenen die mijn wet om mijnen wil bemindt.

+ Isai. 40:18.

3.

Al is het hertte mijn, al is't dat mij van binnen
De Reden met den wil bekennen en beminnen,
Zoo eijsch ick doch ijet meer bij d'onbeveijnsde grondt
Daeraen mijn eere hangt, De Tonghe met den mondt,
Die sullen mijnen naem in alle goede saecken

[p. 49]

 

⁺ Haer uijtterste behulp en twijffel-scheijder maecken,

185

Die sullen 'tJae en Neen van haer gerechticheijt

 

{ Besweeren } op den schrick van mijn' alwetenheijt.

 

{ Bevesten } op den schrick van mijn' alwetenheijt.

 

Daer tegen wil ick slaen en grouwelijck besoecken

 

Die mij op { loghen-tael } onweerdelijck bevloecken.

 

Die mij op { loghenen } onweerdelijck bevloecken.

 

⁺ Ick { sweere hun } den loon van d'eewigh-leste Doot

 

Ick { dreijghe met } den loon van d'eewigh-leste Doot

190

Die haer op mijnen naem beroepen sonder noot.

 

Die 'tlasterlijcke woordt der spotteren aenhooren

 

⁺ En allenthalven niet beletten { off } verstooren.

 

⁺ En allenthalven niet beletten { en } verstooren.

 

Wil emmers Israel den name sijnes Godts

 

Tot mijner Vijanden vercleijningh spijtt en trots

195

Grootmaecken in sijn Hert, en voor de werelt spreken,

 

Stof, oorsaeck, tijdt, { noch } plaets en can hem niet ontbreken,

 

Stof, oorsaeck, tijdt, { of } plaets en can hem niet ontbreken,

 

Elck dale in sich selfs, bedencke door wiens cracht

 

D'onsienelijcke ziel in 'tlichaem is gebracht,

 

D'ontastelijcke Gheest, 'tonsterffelijck beweghen,

200

Aen ijeder lidt ghemeen, in gheen van all' gelegen,

 

Aenmercke tijdt op tijdt, beghinne vanden Dach

 

Die hij sach alder eerst die alder eerst hem sach

 

Herdenck' sijn groene jeught, besie sijn dorre jaren,

 

Wat nu sijn haeren zijn, wat doen sijn crachten waeren,

205

⁺ Doorloope 's Hemels Rondt, daer, neffens Son en Maen,

 

Zoo vele wegen schier als sterrelichten staen,

 

Aenschouwe 's werelts cloot; daer twee verscheijden saecken

 

⁺ Het drooghe met het nat een rondte samen maecken,

 

Daer d'Ebbe, daer den Vloet de stranden op sijn maet

210

Off climmende bespoelt, off sackende verlaet.

 

En laete dan sijn Hert in sijne woorden blijcken,

 

⁺ En segge, Groote Godt wie isser w's gelijcken?

 

En roepe overluijdt, Hoort, Goddeloosen, hoort,

 

Wij vreesen noch u strop, noch u vier, noch u moort,

215

Dit's onser aller { Hoop } dit's Israels vertrouwen,

215

Dit's onser aller { Godt, } dit's Israels vertrouwen,

 

Het wit daerop wij zien, den grondt daerop wij bouwen,

 

Dit is Hij om wiens naem u banden en u pijn

+ Isai. 19:18.65: 16. Jerem. 12:16.

+ Levit. 24:16.

+ Levit. 5:1. Prov. 29:24.

+ Levit. 5:1. Prov. 29:24.

+ Ps. 69:35. Ps. 19:1.205

+ Gen. 1:9.10.

+ Ps. 8:1.

[p. 50]

 

Ons' feesten, onsen roem, ons eere zullen zijn.

 

Dus wil ick mijnen naem in Israel sien sweeren,

220

Dus wil ick 'tlasterwoordt in loffsang sien verkeeren,

 

Dus wil ick mijne macht mijn weijsheijt sonder grondt

 

Zien prijsen in 'tgemoet, sien voeren inden mondt.

4.

Wilt ghij in 's levens loop u selven niet verliesen,
Volght mijne ganghen naer: Wie sal het schepsel kiesen
Voor stierman, voor beleijdt, voor loot, voor waterpas
Dan die hem heeft gemaeckt het ghen' hij niet en was?
Om uijt een ijdel Niet een groot All te verwecken,
⁺ 1. Om uijt de duijsterheijt het claere Licht te trecken,
2. Om alles t'overcle'en met een ghemeijne Locht
Die't hooghe van het laegh' voor altijdt scheijden mocht.
3. Om 'tdrooghe van het nat bescheijdelijck t'ontcleven
Om d'aerde Vrucht en zaet gewillich te doen geven.
4. Om Jaer, maendt, dach en uer, bij Sterren, sonn' en maen,
Een ongefeijlde loop gestadich te doen gaen.
5. Om 'tvlugge cleijn-gebeent { de wolcken te doen } snijden,
5. Om 'tvlugge cleijn-gebeent { de loch[t] te doen door } snijden,
'Tgeschubde zee-gediert door 'twater te doen glijden.
6. Om 'tcruijpsel voete-loos, om vier-voet allerhandt
Beijd Elephant en mier te brenghen op het landt
⁺ Om 'tlaeste meester-stuck, het cort-begrip van allen
De cleijne werelt, Mensch, naer mijn goet wel-gevallen
Te schapen, als een Heer die alles heerschen mocht,
Ses daghen hebb' ick daer vrij-willich in verwrocht.
⁺ Den sevenden gerust, geseghent en gepresen,
Voor eewich t'mijner eer geheijlight heeten wesen.
Ses daghen zal den tijdt van uwen arbeijt zijn,
Ses daghen hooren U, den sevenden is mijn,
Dien zult ghij, Israel, voor mijnen Sabbath kennen,
Daer sult ghij uwen Zoon, u Dochter aen gewennen,
U affgesloofde vee, u Dienaer man off meijt,
Den vreemdelingh { daerbij } die { t'uwen huijse } leijt.
Den vreemdelingh { daeraen } die { t'uwent binnen } leijt.
Dien sult ghij aen mijn woordt, aan { Psalmen } en gebeden
Dien sult ghij aen mijn woordt, aan { lofsang } en gebeden

In mijnen naem vergaert Godts-dienstelijck besteden,

+ Gen. 1.

+ Gen. 1:26.27.28.

+ Gen. 2:2.3.

[p. 51]

 

{ Ontvliegen } 'swerelts sorgh, begheerlijcheijt en lust,

 

{ Ontloopen } 'swerelts sorgh, begheerlijcheijt en lust,

 

Verheffen 'tvlugge hert naer d'onbepaelde rust

255

⁺ Naer 'tSabbath zonder endt, den ghenen toegescreven

 

Die 'tSabbath haer's gemoets mijn goetheijt overgeven,

 

Die van het boose werck in ruste leggen stil

 

En maken mijnen Gheest den Meester van haer wil.

+ Isai. 66:23.

5.

'Tweerspannigh trots gemoet en { zal } ick niet verdragen,
'Tweerspannigh trots gemoet en { can } ick niet verdragen,
'Tweerspannigh trots gemoet en { wil } ick niet verdragen,
⁺ In't sacht, gehoorsaem hert is alle mijn behagen,
Gehoorsaem zult ghij zijn den Wille, keur, en wet
Van die ick over U als Hoofden hebb' geset
Den Vader, die U heeft beijd' lichaem ende leven
Door mijn bestuer en macht geschapen en gegeven,
De moeder die U heeft gedragen en becrocht
In swaricheijt gebaert, in sorghen op gebrocht,
Plicht, eerbiedt en ontsach sult ghij haer beijde toonen,
Hun { weldaet } t'aller tijdt beleefdelijck beloonen,
Hun { liefde } t'aller tijdt beleefdelijck beloonen,
In band' en ballingschap, in overlast en pijn,
Sult ghij haer toeverlaet, troost, heijl, en hulpe zijn
Den avondt haeres tijdts, haer sware leste daghen
Zal hun U Morgen-son blij-geestich helpen draghen,
Swijght nederich en lijdt, straft { haere woorden } niet,
Swijght nederich en lijdt, straft { haer geboden } niet,
In recht off ongelijck buijght onder haer gebiedt.
Der Landen overheijt, en wereltlijcke machten,
⁺ Zal uwer ijeder een voor mijn gesanten achten,
Zij sitten op den Stoel { daer ickse } hebb' gestelt,
Zij sitten op den Stoel { die ick haer } hebb' gestelt,
Haer menschelijck gebiet is Goddelijck gewelt
⁺ Des Vaders in sijn huijs, des Coninckx in sijn landen:
{ Haer } wetten { is } mijn woordt, de Princen zijn mijn handen.
{ De } wetten { sijn } mijn woordt, de Princen zijn mijn handen.
⁺ Begheeft U onder haer (doch redelijck) ontsach,
Te loone zult ghij zien een langhe levens-dach,
Te loone vol gelucks de voor-beloofde kusten

+ Levit. 26:18.19. Deuter. 11:27.

+ Rom. 13:per tot. 1. Petr. 2:13.14. Tit. 3:1.

+ Exod. 18:19.20.21.

+ Act. 4:17.18.19. 5:29.

[p. 52]

 

Het Rijcke Chanaan besitten en berusten,

285

Te loone zult ghij zijn onsprekelijck verheught,

 

In't Hemelsch Chanaan, d'oneijntelijcke vreught.

6.

⁺ Leeft vredelijck in rust met uwen even naesten,
Verstout U niet sijn Doot ontijdelijck te haesten.
'Tis mijn gelijckenis, mijn maecksel en mijn beeldt,
Die van U noch in ziel noch lichaem niet en scheelt
Schendt mijne wercken niet: mijn gramschap zal bestortten
Die 'tminste menschen-lidt zal schaden off vercortten.
U eijghen vleesch en bloedt behoort mij eijghen toe,
Staet mij u leven aen, wat zijt ghij't selver moe?
Ick { stell' U doot haer } uer, wie zalse niet verbeijden?
Ick { stelle stervens } uer, wie zalse niet verbeijden?
Ick voeghe ziel en lijff wie zalse derven scheijden?
Zal eenen druppel bloets ter aerde sijn geraeckt
In spijt en weder-wil van die hem heeft gemaeckt?
Wee allen die de handt aen mijne Rechten steken;
U onschult, Israel, zal ick, off niemandt, wreken,
⁺ Mij comt de wrake toe: Wee, die zijn Broeder slaet,
Off met de tonghe quetst, off metter hertten haet.

+ 2. Cor. 13:11.

+ Rom. 12:19. Deut. 15:19.32:35. Levit. 19:16.17.18.

7.

⁺ Elck voughe sijnen staet naer sijn ontfangen crachten,
Die sijn genegentheijt can dwinghen en verachten,
In woordt en wercken kuijsch, van hertten onbesmet,
Onthoude sijnen { lust } van 'thouwelijcsche bedt.
Onthoude sijnen { sin } van 'thouwelijcsche bedt.
⁺ Veel beter connen mij d'ontbonden vrije sinnen
Dan 'thuijs-besorghde hert believen en beminnen.
Die niet en can { ontgaen } den moeijelijcken brandt
Die niet en can { weerstaen } den moeijelijcken brandt
⁺ Van't sondigh lusten-vier, beghev' hem inden bandt,
Bepale sijnen lust, verplichte sijn begheeren,
Sijn { sinnen } te geval, en mijn gebodt ter eeren.
Sijn { ziele } te geval, en mijn gebodt ter eeren.
⁺ Dits d'eewigh' echten knoop, 'tonbrekelijck verbondt,
In mijnen naem begost in mijne Wet gegrondt.
Vervloecket zij den Man die selver sijn gedachten

+ 1. Cor. 7:7.8.

+ 1. Cor. 7:32.33.

+ 1. Cor. 7:9. 1. Thess. 4:3.4.

+ Gen. 2.

[p. 53]

 

⁺ In sijnes naesten bedt oneerlijck laet vernachten,

 

Vervloecket zij de Vrouw die haren Camer-raedt

 

Den minsten ooghen-lonck in overspel ontslaet.

+ Math. 5:28. Rom. 7.7.

8.

Laet ijeder een de Vrucht van sijn besweette Jaren
Besitten ongemoeijt, en vredelijck bewaren:
Den mensche raeckt aen goet noch have bij geval,
⁺ Van mijn rijck-milde handt, van boven comt het al;
Die't sijnen Broeder neemt, heeft mij voor eerst bestolen,
Noijt bleve Dieverij voor mijn gesicht verholen.
⁺ Wacht strooper op het velt, wacht roover onder 'triet,
Ontgaet des rechters handt, mijn oogh ontloopt ghij niet.
⁺ Wacht vrecke woecker-dieff, die op't oneerlijck { rapen, }
Wacht vrecke woecker-dieff, die op't oneerlijck { schrapen, }
Bij daghe niet en rust, bij nacht { vergeet te } slapen,
Bij daghe niet en rust, bij nacht { verlet u } slapen,
⁺ Wacht schatteren mijns Volckx die vander armen bloedt
Onmenschelijck versaet uws hertten overvloet.
Ick houde rekeningh van all' u boos bedrijven,
Dat zal ick t'sijner tijdt voor mijn gericht beschrijven,
En mijn lanckmoedicheijt, mijn { Goddelijck } verdrach
En mijn lanckmoedicheijt, mijn { uijtstel en } verdrach
Vergelden met den schrick van zoo veel swaerer slach.

+ Ps. 104:27.28. Prov. 10:22.

+ Luc. 3:14.

+ Luc. 6:35. Ps. 15:5. Exod. 22:25. Levit. 25:36.

+ Isai. 33:11. Luc. 3:13.

9.

Onwaerheijt, Achterclap, bedrieghelijcke woorden
Zijn grouwelen voor mij, en geestelijcke moorden;
En meer als dieverij: Wie { schaedt } sijn broeder meer
En meer als dieverij: Wie { quetst } sijn broeder meer
Off die hem neemt sijn goedt, off die hem steelt sijn eer?
Het snelle Tonghen-bladt en hebb' ick sonder reden
Veel cortter niet getoomt, dan { alle d' } ander leden,
Veel cortter niet getoomt, dan { 'slichaems } ander leden,
Meest alle zijn gepaert, dit staeter maer alleen
Gewortelt in het vleijsch, becingelt in het been.
Wel hem die sonder leedt van vrunden en gebueren
⁺ Zoo sorghelijcken lidt can dwinghen en bestueren,
⁺ Die liever 'snaesten schandt stil-swijghende bedeckt,

+ Ps. 15:3. 141.3.

+ Prov. 10:12.

[p. 54]

 

Dan { sijnen } goeden naem met loghenen bevleckt.

 

Dan { ijemandts } goeden naem met loghenen bevleckt.

 

Dien gave, noch geschenck, noch vrees noch hop' en buijghen

 

Om teghen sijn gemoet bedrieghelijck te tuijghen.

 

⁺ Schout loghen-tal, mijn Volck, ter liefde van U Godt

350

Die { den bedriegher } hoont, den loghenaer bespot.

350

Die { d'achterclapper } hoont, den loghenaer bespot.

+ Ephes. 4:25.

10.

⁺ Gheveijnsde heijlicheijt en zal mij niet bedrieghen,
Voor mij en can den mondt het Herte niet belieghen,
⁺ Oock ben ick met den { schijn } van buijten niet gepaeijt
Oock ben ick met den { tooch } van buijten niet gepaeijt
Daer 'therte herwaerts treckt, en 'tooghe derwaerts draeijt.
⁺ Laet niemandt op den schijn van sijne { wercken } rusten,
⁺ Laet niemandt op den schijn van sijne { sonden } rusten,
Ick wachte wil noch daet, ick straff de bloote lusten.
Wie 'sanders Huijs off goet, uijt giericheijt beweecht,
Bedecktelijck verwenscht, heeft Dieverij gepleecht;
⁺ Wie sijn begheerlijcheijt in' tminste heeft begeven
Tot 'snaesten wijff off maecht heeft Overspel bedreven,
Wie om sijn broeders Doot, onredelijck verstoort,
⁺ Tot sijner wraecke hoopt, is schuldich aen een moort.
Swicht vleeschelijck vernuft: mijn wille sij u reden,
⁺ Wie salder tegen staen, wie isser om t'onvreden?
Wie roepter mijn gebodt voor 'tmenschelijck gerecht?
Ick, de Rechveerdighe, Ick, Israël, Ick segh't.

Jae, Heere, 'tis U woordt, 'tsijn U bescreven wetten,
Daer naer wij onsen loop verbonden zijn te setten,
⁺ Daer van het minste punt vertreden off gefaelt
D'onsterffelijcke Doot rechtvaerdelijck behaelt.
Daer door de swacke ziel in een van all vervallen
Voor U gerechticheijt straff-schuldich is { voor } allen
Voor U gerechticheijt straff-schuldich is { van } allen
⁺ { Maer } zult ghij { daerop } dan te rechte met ons gaen
⁺ { En } zult ghij { hierop } dan te rechte met ons gaen
Waer is hij, Groote Godt, die voor U zal bestaen?

+ Ps. 139:2.

+ Math. 5.20.

+ Prov. 16:2. 21.2.

+ Prov. 16:2. 21.2.

+ Math. 5:28.

+ Math. 5.22.

+ Isai. 45:9. 1. Sam. 3:18.

+ Deuter. 27:26. Math. 5:19. Gal. 3:10. Jac. 2:10.

+ Ps. 130:3. 143:2.

+ Ps. 130:3. 143:2.

[p. 55]

375

Waer { 'tschepsel } uwer handt in { d'eerste { form } gebleven, }

375

Waer { 'tmaecksel } uwer handt in { sijn geheel { vorm } gebleven, }

 

En hadden wij U, Heer, moetwilligh niet begheven,

 

⁺ Wij { dorsten } opwaert zien: De crachten waeren daer

 

⁺ Wij { derfden } opwaert zien: De crachten waeren daer

 

Om U gebodt en Wil in als te comen naer.

 

Nu leijt dat groote licht, die Goddelijcke gaven

380

⁺ Door eenen, in ons all, erff-sondelijck begraven.

 

Nu isser vanden mensch ter werelt gheen vermaen

 

⁺ Die 'tminste goet can doen, can dencken, off verstaen.

 

Selff, Heere, daer Ghij werckt; daer ghij het nieuwe leven

 

In't nieuw-herboren hert van nieuws bestaet te geven,

385

⁺ Valt strijdt en tegenstandt, door een verscheijden Wet

 

Die tegens d'uwe stelt haer moghelijck belet.

 

Waer zijn ons Vruchten dan, waer zijn ons' Offeranden?

 

⁺ Wat zal een leghe handt op { uwen altaer } branden?

 

⁺ Wat zal een leghe handt op { u altaren } branden?

 

Wat zal hij brenghen op sijn Schepper te geval

390

Die alles schuldich is, en niet en heeft met al?

 

Dus comen wij van U, Genadich Vader, halen,

 

Het ghen' ghij van ons eijscht; de middel om betalen

 

Van die wij schuldich zijn: Siet ons' ellenden aen

 

⁺ In't aengesicht van hem die voor ons heeft voldaen,

395

Laet sijn' onooselheijt voor onse schulden spreken,

 

⁺ Laet uwes torens slach op sijn verdiensten breken,

 

Laet sijn geleende straff, en onverdiende pijn

 

Op uwen altaer Heer ons vollen offer zijn.

 

Zoo zal U goedicheijt op aerd' en hemel wesen

400

In eewen eewicheijt geheijlight en gepresen,

 

Zoo u gerechticheijt den Volckeren bekent

 

D'een' onuijtsprekelijck en d'ander zonder

endt.

Constanter. 1619.

4^o. Cal. Septembris.

+ Gen. 1:27.31. Eph. 4:24. Col. 3:10.

+ Gen. 1:27.31. Eph. 4:24. Col. 3:10.

+ Rom. 5:12.14.

+ Ps. 14:3. 53:2.4. Rom. 3:10.

+ Rom. 7.23.

+ Rom. 12.1. 1. Petr. 2:5.

+ Rom. 12.1. 1. Petr. 2:5.

+ Rom. 4:25. Hebr. 9:12.

+ 1. Cor. 1.30.

[p. 56]

Deo Gloria
christelycke bedenckingen over de thien geboden des heeren. tot Vervolgh op voorgaende Verclaring vande xij. articulen des Christelijcken geloofs.

c edite Terrarum claudae moderamina leges,
o ccidat ad Solem Cynthia vestra meum:
n avigat ad Summo defixum sydus Olympo
s cilicet, haec animi quassa carina mei.
t ollor; Ave tellus, super as libet ire per auras;
a nnue Caelorum Rector et affer opem;
n itimur in vanos, nisi te { ducente } labores.
n itimur in vanos, nisi te { praeeunte } labores.
t ende manum, per sto; tolle, relabor item.
e rige divino trepidam sufflamine mentem,
r estat in auxilio spes rediviva tuo.

Prid. Id. 7bris. mdcxix.