Nederlandse gedichten 1614-1625. Deel 1. Teksten

[p. 10]

[3] Paraphrasticum.^(aant.)

Emmers 'tbegint U dan in 'tleste te verdrieten
Den langh-gewenschten vred', O Hollandt, te genieten,

'Tis dan zoo verr' gebrocht dat ghij's U rekent schandt

{ Soo langh } genoemt te zijn 'tstil geluckighe landt.

{ Langher } genoemt te zijn 'tstil geluckighe landt.

Ghij Vreemdelingh die gaet bij U selfs overpeijsen
Soo menich schoon triumph, zoo merckelijcke reijsen

Daer Neerlandt door verhief gequetst, gebrant, gerooft

Tot inder wolcken top 'tvictorieuse Hooft:

En seght dat't jammer is dat die strijdtbare handen
Die boven menschen hoop Spaengien wel eer vermanden

Dus langhe leggen stil; dat een volck vol van moet

In stede van 't helmet den Laurier draghen moet,

O ombekende gast in ons verweerde saecken,
Geluckigh vreemdelingh die niet hebt connen smaecken

De hitte vanden brandt daer 'tVaderlandt af waecht,

Comt, en besiet ter degh' hoe U 'tcloeck volck behaecht.

Nederlandt buijten vrees' van uijtheemsche gevaren
Steeckt binnen vol crackeels, ontroert sijn eijghen baren,

'Tvolck sijnes voorspoets sat met een onstelt geloop

{ Nu } verschrickt { dan } gevreest loopt t'samen over hoop,

{ Soo } verschrickt { als } gevreest loopt t'samen over hoop,

En offer ijemandt quaem die { ons } wilde verwijten
En offer ijemandt quaem die { haer } wilde verwijten
Dat { wij } met beuselingh tijdt en moeijte verslijten
Dat { sij } met beuselingh tijdt en moeijte verslijten

Sonder weten waerom: d'antwoordt is langh gereet,

Men heeft het stuck met schijn van Heijlicheijt becleet.

Wie Godt, hoe en waerom voor aller eewen tijden

{ Uijt de } verdiende straff { verkiest en } wil bevrijden,

{ Der wel } verdiende straff { genadich } wil bevrijden,

Wie hij rechtveerdelijck in verdoemenis laet

Tot grootmaeckingh sijns naems, dat's nu allemans praet;

Hoe verr' hem streckt de doot des Lams voor ons gestorven
Wie door hem salicheijt, wie niet en heeft verworven

De cloeckste sijn's oneens; maer soeckt ghij cort bescheijt

Vraecht u Schoenmaker eens wat hij daer goets af seijt:

Wat vrijdom 'smenschen wil geduerende dit leven

[p. 11]

 

Sints der Erfsonden smet noch over is gebleven

35

Wordt seer gedisputeert: maer waer toe veel gekijfs?

 

{ Rapporteert u alleen aen } een { collegie } wijfs.

 

{ Gedraeght u voor het cortst } een { half dozijn } wijfs.

 

Off Godt uijtwendichlijck beroept sijn' uijtvercoren

 

En inwendich met een, quam een trosboef te voren,

 

Den boer antwoorde jae, den molenaer seij neen,

40

Den roscammer quam oick en { broghtse } over een.

 

Den roscammer quam oick en { hielpse } over een.

 

Hoe een vercoren { Vat } mach leven hier beneden

 

Hoe een vercoren { ziel } mach leven hier beneden

 

Van { sijnder } zalicheijt versekert en te vreden

 

Van { haerder } zalicheijt versekert en te vreden

 

Dat's maer een kindervraegh, die een jonck courtisaen,

 

Al waer hij vol en sat, lichtelijck can verstaen.

45

Dus { looptmen } huijdensdaechs door hoecken en door boecken

45

Dus { soecktmen } huijdensdaechs door hoecken en door boecken

45

Dus { trachtmen } huijdensdaechs door hoecken en door boecken

 

Naer de Godtvruchticheijt, niemandt en { wilse } soecken

 

Naer de Godtvruchticheijt, niemandt en { gaetse } soecken

 

Daerse haer selven toont, Godtvruchtich, maer geleert

 

Boven al moet hij zijn die wil wordden geeert.

 

Buijtens boeckx vroom te zijn dats niet eens weert { te } prijsen,

 

Buijtens boeckx vroom te zijn dats niet eens weert { om } prijsen,

50

Cont ghij maer u vernuft boven 'tgemeijn doen rijsen

 

Hoe't met u leven staet in schanden off in eer,

 

Dats dan all even veel, men vraecht zoo verr' niet meer.

 

Daer hebt ghij Vreemdelingh den gront onser ellende

 

Den oorspronck vanden haet die't landt stelt over ende,

55

Daer hebt ghij 'tschoon beghin vanden bitteren twist

 

Die broeders onder een op malcanderen hist.

 

'Tis niet seer langh gele'en, 'tstaet ons ouders noch voren

 

Hoe Nederlandt verdruckt weijnich min dan verloren,

 

Schrickte voor 't Spaensch gewelt, gelijck als 't schaepken beeft

60

Voorden tant vanden leuw die't onder handen heeft,

 

Maer 'theucht ons oick seer wel dat die benaude tijden

 

Gheen geschil, gheenen twist gheen scheuringh wilden lijden

 

Hoe verr' is't nu van daer, hoe gaetmer nu mettoe?

 

Als 't al in weelde leeft wordtmen de weelde moe.

65

Soo vol perijckels is't plat voorden wint te varen

[p. 12]

 

Voor Stuerluijden ter zee weijnich off niet ervaren,

 

Dat's den ghemeijnen loop des Werelts over al,

 

Al wat op't hoochste staet schickt sich weer naerden val:

 

O ombevaren Volck! hoe hebben u die zeijlen

70

Al te { plat } voorden mast buijten streeckx helpen zeijlen!

 

Al te { vlack } voorden mast buijten streeckx helpen zeijlen!

 

Wat wil ijegelijck dus de Godtvruchtichste zijn

 

{ Wterlijck en op straet? } 'twaer beter elck in 'tsijn,

 

{ In't wterlijck gelaet? } 'twaer beter elck in 'tsijn,

 

'Tis toch verloren moeijt, 't sijn al Icari pluijmen

 

Daer u de heete son de lucht om zal doen ruijmen,

75

Wat leijtmen opder straet malcanderen en quelt?

 

'Twaer beter ondersocht { hoemen thuijs is } gestelt.

 

'Twaer beter ondersocht { hoe 't thuijs al is } gestelt.

 

Comt weelderighe Volck, leert eerst u selven kennen,

 

Leert hoovaerdij, leert pracht, leert haet leert nijt ontwennen

 

Dat is het groote punt daer voor op dient gelet;

80

Ick vraegh ijegelijck eens oft hem daer niet en let?

Hagae. 5.^o Id. 8breis. mdcxvii

Sen.

Tantum nobis vacat? Jam viuere, jam mori scimus?