Momenta desultoria

cIɔ lɔc xʟɪx.

In obitum Fr. Spanhemii
lachrimae.

ERgo quis hoc tentat, fieri quod posse negabam,

Spanhemium extincto dicere Spanhemio!

Ergo nec in Coelos omnis facundia cessit,

Ex quo se superis intulit illa Deis!

Si quid, age, in Terris superest Ciceronis adempti,

Hunc opus in Terris, hunc labor esto loqui.

Inveniat sua sublimis praeconia virtus;

Omnis in hoc omnes erigat autor opes.

Vir pie, de numero sine fastu & fraude piorum,

Vir Sophiae fons & fax, vir ocelle virûm,

Maxime vir, ter maxime vir, cui rara videbunt

Saecula, viderunt aurea sola parem,

[p. 368]

 

Quem quae surripuit Belgis injuria fecit

 

Criminis aeterni se Libitina ream.

 

Me quoque tam crudi feriit violentia fati,

 

Me quoque substravit tanta ruina sibi;

 

Et volui & potui maestum mea numina Carmen

 

Poscere & ad fletus addere verba meos:

 

Sed malè cum fletu verbis convenit, & ipsos

 

Saepè reluctantes obruit ipse modos.

 

Quid lacerum porrò immites laceratis amici,

 

Quid miserum simul & cogitis esse pium?

 

En ego qui magnis olim mea lilia bustis,

 

Et quae posset amor dona jubere tuli,

 

Hic sileo, hic rigeo: magni se nempe dolores

 

Expediunt; loquitur luctus; at horror hebet.

 

Horreo cum tenebras video, quibus obruta nuper,

 

Principe sublato sidere, Terra latet:

 

Horreo cum doceor quae tam coelestia Coelum

 

Sub Coelo voluit vivere, posse mori.

 

Scribite quae tanto non inferiora sepulchro

 

Carmina non uno par sit ab orbe legi:

 

Scribite queis animi tantam praesentia cladem

 

Sustinet: officium non facit ista manus.

 

Si facit, hoc ipsum quod ames fecisse litura est,

 

Et genitas visa est non genuisse notas.

 

Nempe quid excudam, si, quae vix erpere possint,

 

Hic ubi sunt lachrimae sepia, verba natant?

Epitaphium Obesi.

CRassus in hoc tumulo est: quo vespillone sepultus,

Ne cura: nec opus nempe ligone fuit.

Ipse viam casu faciens descendit, & istam

Quâ tegitur proprio pondere fregit humum.

Iulia pudica.

IUlia poscenti Fabio quod dicere nollet,

Subdita, ait, Patri, dum fuit ille, fui:

[p. 369]

 

Conjugis imperio nunc pareo: si quid honesti

 

Exigis, hunc audi: Si volet ille, volo.

De Maevio.

TAm chara conjux Maevio, tam chara item
Natalis Haga est; ut videre hic mortuam
Se malle juret conjugem, quàm si Deus
Ubicumque habere siverit non mortuam.

In Schurmannae novum Studium linguae Aethiopicae,
circa Kalendas Ianuar.

OMnia cum sciret, voluit nil scire videri

Anna, nisi extremos sciret & AEthiopes:

Has illam fuscas inter, nova numina, Musas

Vidimus, atque oculi vix habuere fidem.

Vidit & obstupuit gemini frons altera Jani,

Et Deus, Ecquis, ait, denique finis erit,

Si, quoties in me nova frons, in virgine lingua est,

Si quoties novus est Annus, & Anna nova est?

Ad ipsam.

HAnc ego currendo fudi, Schurmanna, Poësin,

Dum jam non rota sub vate, sed esset equus;

Esset equus, qui me de vestra quattuor horis

Pallados Hollandaea sisteret ante fores.

Forsitan hos si tu numeros cum tempore confesr,

Pegaseum quid, ais, quadrupes iste fuit.

Nescio quid fuerit, ego me nova dona ferentes

AEthiopes comites credo habuisse tuas:

Jamque adeò vetus est non falsa paroemia: semper

Africa quae monstri quid parit, hic peperit.

Inscriptiones villae Clarivii, Clarenbeeck. In gratiam
Toparchae Rutgeri Huyghen.

ASpicis agenteô speciosos marmore fontes,

Aaspicis his fratres qui dominantur heros?

[p. 370]

 

Fallor ego, nisi jam dubitas, pellucida, clara,

 

Candida plus horum pectora sint, an aquae.

I.
Clarivium, Clarenbeeck.

SUblime culmen par fuisset huic agro,
Et quae Luculli saxa saxis aemula
Ipsos Quirites non timerent hospites:
Sed villa Rivi cujus umbra & assecla est
Aptare sortem debuti sorti suam:
Hunc nempe Clarum nuncupat modestia
Quem nominasset veriùs clarissimum.

II.

SI quis in his pretiosarum nimis acer Aquarum

Investigator montibus erro fuit,

Si sudore madens & anhelo torridus aestu

Hoc festinavit fonte levare sitim;

Quò de febre putri vel de pleuritide laeva

Nec malè securus, nec malè potus eat,

Pro medico juxtà villa est; Clarivius istam

Illicò ut introeat suadet & instat Herus.

Abluet heic vitium qui, non de montibus istis,

Sed Rheni fertur fontibus esse liquor.

III.

VOcabis, hospes, hoc suburbanam domum,
Villam, Palatium, Casam, Praetorium,
Aulam, vel haram fortè, vel Gurgustium:
Non commovetur, pronus in laudem sies,
An factus ad convicium, Dominus loci.
Quidcunque sit, Clarivium est: quod ut scias,
Cum sylva nesciret loqui, provinciam
Edisserendi scilicet saxo dedit.
Originem Clarivii si non capis,

[p. 371]

 

Origo fontis hujus, & Clarivii est.

 

Adhuc obhaeres? verte frontem; clariùs

 

Originem clarissimae dicunt aquae,

 

Clarique Rivi clara derivatio est.

IV.

VT mea quàm fuerint seri quoque cura nepotes,

Ut mihi me soli non studuisse sciant,

Audiat hoc opto coeli clementia votum,

Dum ruit hic rivus, ne rvat ista domus.

In effigiem Renati Cartesii.

CArtesii pectus vides, vides frontem?
Candore vel modestiâ nihil supra est,
Scientiâ nil par quidem. Exigis plura?
Stagira, si tamen Stagira, Naturam
Aspexit, aut inspexit; iste perspexit,
Perspexit ac detexit: Exigis plura?
Qui plura dicere me vetat, stupor dicat.

In ejusdem nomen.

REnatus iste quem videtis, hospites,
Renatus infans perperam dictus fuit,
Nulli secundus anet se mortalium:
Natus vocari, non Renatus debuit.
Natura nasci vidit hactenus nihil,
Ex quo renato surgeret Cartesius.

Ad Schurmannam, num I. Secundi Sculpturam
imitari voluerit.

ECquid ut Hagani tetigisti pauca Poëtae

Marmora, vel raros, gypsea signa, typos,

Ecquid ut oblata est avidis in talia ocellis

Vatis amatoris Julia sculpta manu,

Exempli stimulavit honos, & posse docebis,

Quae posset quivis, omnipotente manu?

[p. 372]

 

Non liquet, & verò, nisi valdè fallor, honestè

 

Ociùs hoc factum nolle, negare fuit.

 

Indignata sequi, Virgo mea, credo Secundum es,

 

Ne sic fortè cui prima, secunda fores.

In sequentia Epigrammata Trajectina Praefatio.

VElaviae sabula, immensi, mea taedia, colles,

Terra mihi lassis semper arata rotis,

Nescio vos, neque si roger hìc quot millia, quis me

Vexerit aut equus, aut non equus, ipse sciam.

Gratia sit Musis, quarum mihi visa lepore

Colloquii longè maxima, nulla via est:

Gratia Schurmannae verò, quod Apolline socum

Abducto comites traxerit ipsa Deas.

Nec tamen has, fateor, comites, nec vidimus illam:

Solâ mente decem numina clausa tuli.

Credor, an hic, aliquis clamat, mendacia cudit,

Exit ab insano fabula vana penu?

Mentiar. hoc certum est, non haec sine numine, lector,

(Incipe, & invenies) quantulacumque geri.

I.
In Cathedralis Templi nomen vernaculum.

VNde Domus, fornix sublimibus alta columnis

Dicitur, unde vetus marmora nomen habent?

Haeresin & vitium verbis super astra petitis

Quae domat, haec domitrix est domus, haec Domini

II. In Turrim ejusdem Templi.

QUàm fuit helleboro dignus Babylonis ineptae

Sive tumor, dicas, sive phrenesis erat,

Quando quod hìc admiramur, si massa putatur

Terrea, nec primi graminis instar habet.

[p. 373]

III.
Templum Buer-Kerck, cujus in coemeterio gramen
succrescere negant.

NEscio num vero similis, num proxima falso

Gramen huic fundo detrahat historia:

Quicquid id est, turba haec hodiè miracula turbat,

Quae terit hoc verè relligiosa solum.

III.
Templum D. Iohannis.

AUdiat hoc omnis toga: cujus nomina divi

Illustris Fan-Bibliotheca gero,

Mille meis de codicibus non attigit ullum,

Et plus mille meis codicibus sapuit.

IV.
Idem.

NOn hoc de nihilo est, quod opacâ frondibus ulmo

Cingor, & in Lucum vers avirescit humus.

Scilicet hoc plantatores, ut sacra Johannis

Vox in deserto nunc quoque clamet, agunt.

V.
Templum D. Mariae, ubi Catechis novitiis
enarratur.

PArvi est, posteritas, neque quod post saecula narres,

Fonte super tenui fixa columna solo.

Pluris habe, quod in his animas, non saxa, columnis

Fontibus aeternis instruat ipsa salus.

[p. 374]

VI.
Templum D. Catharinae.

RItibus haec olim Româ non ritè petitis

Sordescebamus marmora, deinde situ:

AEtas excussit melior Romamque situmque;

Tandem sic merui quae Katharina vocer.

VII.
Academia.

SI satis set vivum nasci, ja mvelle renasci

Ridiculum, quando posse, supervacuum est.

Sin secùs, & rectum est iterum de Virgine nasci,

Quae de Patris item nata puerperio est,

Pallada sanus ama, non illam casside torvam;

Hanc inter Musas ore togâque gravem.

Jamque sacram venerare Deae, prae quâlibet, AEdem,

Quando ibi scis bipedes gignier, hìc homines.

VIII.
Domus Adriani Sexti Pontificis Vltrajecti.

HAEc Orbi, procul orbe suo patriâque remotus,

Haec patriae Sextus, non sibi, tecta dabat.

Pontificum est aliis habitandas aere soluto

Tradere vel Coeli, non habitare, domos.

IX.
Area Castri Vreburgii, nunc Forum equinum.

PAcis ego quondam gessi malè nomina, pacis,

Moenia sic inter moenia facta forum, est.

[p. 375]

Ad Schurmannam, epilogus.

CUrrigenos foetus, salebrosum carmen, & ipso

Frigore concretum, Virgo, Poëma vides.

Ne laeves oppone rotas, ne versibus istis

Exige par motus, par sit ubique tenor.

Cede locum vero, quàmcumq; volabile plaustrum est,

Ipsa via, ut vates, aspere, scabra fuit.

Ad Franciscum ab Aerssen de Sommelsdijck de Legato
sine praeside respondentem.

ILlustris pugil, illustri quam poscis arenâ

Grande tibi specimen tute dature tui;

Hoc age, quas partes annorum vespere multo

Multus agas, multo manè tuere puer.

Quod si te juvenum insanè temerarius ardor

Implicitum longis nexibus ire parat:

Adde animos, generose, tibi, atque audentior ito:

Est qui pugnantem te tuus umbo tegat:

Ultima succurrant pugnanti exempla tuorum:

Objice, quo solves omnia, Dixit avus.

In temeritatem nautae Roterodamensis, quâ, cum per ingentem
tempestatem minuere velum noluisset, subversâ navi ingens
vectorum numerus periit. III. Id. Sept. 1649.

MAlè disputatur, an sit haec levis culpa,
An lata, quâ tot hausit unda mortales;
Si ferre me sententiam velis, dicam;
Tam lata nautae est culpa quàm fuit velum.

Ad Schurmannam.

IAnus adest: quid agis rerum, Schurmanna, novarum;

Ecquid ubi novus est annus, & Anna nova est?

Absit, & hìc tandem magnarum pausa laborum,

Hic studiis, Virgo, terminus esto novis:

Ne te more ferant patrio dum vita manebit,

Res Trajectinam velle movere novas.

[p. 376]

Ad eandem.

RUrsum Janus adest, rursum Zulichemus, Amica.

Rursus, ais, tecum Carmina, rursus hyems?

Mirari fuge, quae si quis, mirabilis una es,

Unde mihi rigido frigore vena fluat:

Obsecro te, credis miracula credere, si me

Credis ad AEthiopes posse calere tuas?

In Hilligerledae campos, ubi Adolphus Com. Nassovius
Hispanos, interemptus ipse, confecit, Anno 1568.

HAs Batavi calcate mihi reverenter arenas,

Hìc pro Nassovio sanguine thura date:

Ad partae libertatis fundamina non hìc

Infima de primis fixa columna fuit.

Scilicet hìc aliquid pro libertate coactos

Posse, fidem victor, primus, Adolphe, dabas.

Audiat hoc Iber, hìc semel extirpata Tyrannis

Contusum poterat non relevasse caput.

Si minus instanti Ludovico laeva fuisset

Altera lux, atrâ proditione nocens.

Fata requirebant non unos nostra triumphos;

Aurea libertas pluris emenda fuit.