Momenta desultoria

[p. 323]

Constantini Hugenii
Epigrammatum
Lib. X.
cIɔ Iɔc xʟɪv.

In Natalem meum.

SEptember idem venit & Septembrium
Quartus dierum, quo novellum saeculi
Civem batavis Haga me dedit meis.
A lacrymis coeptum est iter quod exigo;
Per lacrymas perrexit, & sic desinet.
Interpolatum gaudio si quà fuit,
Parùm perenni, semper infido fuit,
Et quale Solis aepè momentaneum
E nube rorida micat nimium iubar;
De caetero μόχθος fuit, κόπος, πόνος,
Et summa merces livor, aut ingratiae.
Vitâ priori si frui bis vivere est,
Ne cogitando bis quidem vivam libens,
Minus revivam, vel peractis denuò
Spinas rosasque permeem vestigiis,
Primasque retrò fabulae scenas meae.
Si, quod futuri conditum nigrâ specu
Producet in diem dies, vultu venit
Non laetiore, non minus claudo pede;
Volate coeli & siderum volantium

[p. 324]

 

Cum sorte nostra & morte vectrices rotae:

 

Nec admovete stamini parcas manus,

 

Parcae sorores, quo peracto desinam

 

Spei metusque, gaudii & luctus, mali

 

Bonique ferre reciprocè foedas vices:

 

Quae summa voti est, desinam summè malus

 

Summè bonum irritare peccando Patrem.

 

Properate Septembres mei, non abnuo

 

Mutare sedes, & rebelli sarcinâ

 

Exutus aeternum Deum, aeternam diem

 

Adire per brevissimas vitae vias,

 

Et, quod timere nemo sobrius potest,

 

Mortalitatis ultimum suspirium.

 

Audebo magnis parva votis addere?

 

Non abnuo videre quamdocunque sit,

 

Quàcumque sit, Dei, ac diei compotes

 

Mauritium simul meum & Stellam meam.

In Heinsii lectulum, mediâ Bibliothecâ collocatum,
Mathematicè.

MAximus illustri metatus castra Lycejo

Heinsius in mediâ Palladis arce jacet.

Non poterat meliore loco, liber ipse librorum,

Et spirans uno Bibliotheca Tomo.

Quae circumsistit spatiis aequalibus ingens

Ingentem, doctum docta corona virum,

Indicat hoc unum, nullo discrimine, cunctos

AEquali punctum tangere amicitiâ:

Indicat hoc unum, nullo discrimine, quidquid

Omnia sciverunt saecula, scire caput.

Nempe quod à centro par est distantia cuique,

Hùc simul, hùc aequo tramite quisque ruit.

Si facies oblonga tamen pugnare rotundae

Creditur, & non hic circulus esse locus,

Excute sublimem potiori parte Mathesin,

Quae constanter idem forma loquatur habes:

[p. 325]

 

Conus hyperbolico divisus segmine Centro

 

Fulget, & hi Radii, scilicet, hic focus est.

 

I nunc & Meccae lapides & pendula vani,

 

Quae non invenies, somnia vatis adi.

 

Hic se magnificis medius magnetibus, hic se

 

Divinus dubio pondere librat homo.

Ad Iuliam è Cancro aegram.

HAEc est illa ferae tandem vindicta juventae;

Quâ me laesisti tu quoque tacta lue es.

Disce age quid per te, quid non, retrograda, sensi,

Quae tum tota meus, Iulia, cancer eras.

De eâdem.

QUi leporem nequeat Cancer, capit ecce lepôrem;

Nempe quod est uno tardior iste pede.

Poëtae examen ad tria Iuris praecepta.

PUngere qui Satyrâ cupis & vir honestus haberi,

Nulla quod evites Regula Iuris habet.

Crede, licet statuas alium non laedere, magnâ

Libertate dari posse cuique suum.

Ad magistellum solaecismus excusatur.

O Facinus dirum! petii cum pane butyrum:

Da, dixi, Boteram. num melius poteram?

Ad Adolphum Vorstium, Cimeliorum Americanorum
Principis Mauritii Nasssovii mecum spectatorem.

AMice Vorsti, qui comes grandis viae
Perambulabas, assidens foco, mihi
Et Occidentis arbitro, blandè gravi
Et eruditè nobili Mauritio,
Ipsum Occidentem, cum stupore saxeis
Oculi dolerent intuendo; quid tibi
Et ipsa res & ipse visus est Herus?
(Heros, volebam; mos Iambo metricè
Fuit gerendus) vis meam sententiam?

[p. 326]

 

Non miror hunc tot monstra, tot miracula

 

Qui continentem, dissitam vasto mari

 

Et insularem adiverit, periverit,

 

Ornaverit, subegerit Americam.

 

Hunc miror, hunc amplector, hunc absentibus

 

Qui grandem Olindam voce praesentem, libris,

 

Manu ministrâ praestet, hunc Americam,

 

Hunc Insulam tot monstra, tot miracula

 

Qui continentem, continentem fecerit.

Consilium Viatori.

SI pluat & nudis Arabum deprensus arenis,

Non sit quò fugias, nec sit ubi lateas:

Exue & exutas toto tege corpore vestes:

Si totus timeas nempe madere, mades.

Impar congressus.

SI comitem parvo magnum contemplor amicum

Otia fraternis fallere colloquiis,

Succurrit par non impar, discordia concoors

Hexametro misti carmine Pentametri.

Ad Phyllidem.

PUlchra places: sed Phylli, mala es; sic nolo maritam:

Virtus est placitis abstinuisse malis.

In munitionem, Rebus, à Gallis in confinio
Flandriae occupatam.

NEc modus in Rebus, nec certi denique fines:

Spes modò quas habuit gallia Rebus alit.

Ad implacabilem Parentem.

DUre Pater, quâ fronte negas ignoscere natae

Humani culpam criminis? ecquid homo es?

Peccati veniam solus, si fortè quis extat,

Qui non peccavit, non dare jure potest.

[p. 327]

In praestantissimi Poetae Gallici Cornelii Comoediam,
quae inscribitur Mendax.

GRavi cothurno torvus, orchestrâ truci
Dudum cruentus, Galliae justus stupor
Audivit & vatuum decus Cornelius:
Laudem Poetae num mereret Comici
Pari nitore & elegantiâ, fuit
Qui disputaret, & negarunt inscii;
Et mos gerendus insciis semel fuit;
Et, ecce, gessit, mentiendi gratiâ
Facetiisque, quas Terentius pater
Amaenitatum, quas Menander, quas merum
Nectar deorum Plautus & mortalium,
Si saeculo reddantur, agnoscant suas.
Tandem Poeta est: fraude, fuco, fabulâ,
Mendace scenâ vindicavit se sibi.
Cui Stagirae venit in mentem, cui?
Quis quâ praeivit supputator Algebrâ,
Quis cogitavit illud Euclides prior,
Probare rem verissimam mendacio?

Ad Barlaeum.

AMpullatarum vaegrandiloquentia vocum,

Amstelredamum sesquipedale nimis

Non facit ad nostrum, fateor, Barlaee, palatum:

Est in magnifica voce modus, ratio.

Laudo leves sine felle, graves sine folle loquelas:

Rumpatur quisquis rumpitur eloquio.

Ad liberos, cum exanthematis contage domesticâ
successivè decumberent.

QUina Patri proles animâ dilectior; audi,

Communis papulae quid sibi plaga velit:

Fraternos animi motus, sociamque ferendi

Quidlibet harmoniam denotat ista lues.

[p. 328]

 

Sic mater Natura docet, quaecunque cuique

 

Acciderint, omnes omnia velle pati.

In controversiam de Coma, in Batavis agitatam.

OCcupant illustres calamos, suggesta, scholasque

Res hodie, quid res? recula; nempe Pilus

Parcite materiâ dignae meliore papyro:

Decidi verbo lis malè mota potest.

Est ubi longa viros vestit coma, lege receptâ?

Est ubi non longo faemina crine nitet?

Est ubi consuetudo vetus non grande marito

Imperat, uxori grande capillitium?

Quidquid in his sexûs turbat discrimina, quidquid

Vim patriis infert moribus, in vitio set.

Ad Ioh. Beverovicium, urbis Dordracenae Senatorem
& Archiatrum.

VNde fit hoc, Beverovici, quòd Epistola multi

Nominis, & tantùm spe mea, nulla venit?

Unde quod infami pensas quasi damna libello,

Qui, facie intortâ, desiit esse meus?

Non quo sub praelo sudaret Epistola, sed quod

Quis per Epistolium quaereret, illud erat.

In obitum Ioannis Albert. Banny I.C. Musici.

BAnnius, humanos moderatus lege magistrâ,

Correctum superos ivit ad astra modos.

Posthac, Astronomi, Caelis eonfid ite: tandem

Vestra solaecismum sidera non facient.

Epitaphium ejusdem.

BAnnius hic silet. ô tristes epicedia Musae

Dicite, nec Charitum de tribus ulla sile.

Quid vero? tacet illa cohors, nec praefica magnis

Funeribus, magno in funere plectra movet.

Haesitat; haec ratio est; post Banni fata choraulae

Nescia quâ lessum lege modoque canat.

[p. 329]

De Gravelinga capta.

QUae cessat grave lingua melos, captâ Gravelingâ,

Dicere, grande nefas & grave lingua facit.

In hortos Toparchae Spyckii grandi impensâ sactos
insquo solo.

ADdidit hoc decus his arvis illata potenter

Naturae tantùm non violenta manus.

Arssenius, praedI gratus possessor aviti,

Ne pereant natis parta labore Patrum,

Queis alius Vestae spoliavit viscera fossor,

Condit hic in Vestae viscera fossor opes.

Appositum est, quae sunt Terrae committere terrae,

Qui cinis in cineres ipse redibit Homo.

Ad ditionem Wasiam Comitum Hollandiae olim
castrense peculium.

PRisca redit rerum facies: submittere Fatis:

Iure suo Batavis, Wasia, cede meis.

Cede libens quod, si non cesseris, ultima coget

Invitam clades, ultima flamma dare.

Si quid ab angusto speras improvida rivo,

Et Vahalim & Mosae vasta fluenta vide:

Quod Batavi toto nequeunt Tiberique Padoque,

Intima terrarum tu Rubicone tegas?

Crede mihi, quos accensum prodibimus ignes

Pluribus obstandum est, ut reprimantur, aquis.

In Sassam Gandavensem eodem ex solo instaurari
& muniri coeptam quo expugnata fuit.

PRô superi, quibus Hispano sunt perdita glebis

Servari Batavis maenia posse meis!

Si, quâ sunt lacerae, coëunt virtute ruinae,

Si, modò quae fecit vulnera, sanat humus.

Si valet ante alias, & in aevum saxea durat

Herôo multùm sanguine terra tepens,

[p. 330]

 

Amissi spem ponat Iber, quòcumque Batavos

 

Victore svictrix possit arena sequi.

 

Tu verò quae sulphureo nigra fulmine, tota

 

Vulnus es & lacerâ virginitate sedes,

 

Sassa, Philippinae tandem soror, exere vultum;

 

Nec pudeat primi criminis esse ream;

 

Auriaco compressa, etiam non virgo, pudica es:

 

Effugit invictum nulla puella procum.

 

Nec pellex, neglecta, time, nec adultera dici:

 

Uxor es & fido nupta marita viro.

 

His operis docet, hoc tanto munimine conjux,

 

Quàm te perpetuò pervelit esse suam.

 

Mox ubi tot Lauros paries quot Flandra quotannis

 

Oppida, conjugii pignora pulchra novi,

 

(Ecce puerperii decus & miracula) tandem,

 

Gandavi, pridem filia, mater eris.

In praesidium Agri Austriaci prope Sassam.

DIvinate. subimplexa est aenigmate Sassa:

Quae sua sunt, Batavis hostica terra tegit.

Parta sibi servant inimico vindice: praedam

Auriaco custos asserit Austriacus.

E Flandria receptus.

QUàm nos fata velint Morinis unirier ipso

Hinc in discessu lucida signa docent

Obsistunt Euri, subducitur unda carinis,

Sicca tenet batavas Flandrica gleba rates.

Quò fas & Natura vocant & Fata Deorum,

Crede nefas homini, Flandria, nolle sequi.

In ebrium rivo publico submersum.

GRavis Lyaeo & instar amphorae turgens
De ponte praeceps in Dearum amplexibus
Imae paludi praesidentium quidam

[p. 331]

 

Humentis actum fabulae ac diem clausit.

 

Epitaphium est: Alchymicè, timens fumum

 

Et empyreuma, vase duplici vitam

 

Decoxit hic, in Balneo Mariano.

In eundem.

POtus & inflato nondum satis utre natator

Per Batavam Sygias Aulus adivit aquas.

Tanti est quidque suo curari tempoer: paulò

Seriùs, heu! vino miscuit Aulus aquam.

In eundem.

AUlus bibendo fessus humidorumque
Satur osculorum nocte, nocte Brumali,
Syphis datorum cantharisque dilectis,
Lunâ facem negante palpitabundus
Fatum Leandri pertulit natatoris.
Adverte, potor caute, quàm brevi distant
Spatio salubre & noxium, quid intersit,
Aquamne vino misceas, an aquae vinum.

Ad Renatum Cartesium, cujus hoc Axioma.
Ego cogito, ergo sum.

NEquit tuus non esse, qui te cogitat,
Quod es, stupendum veritatis vindicem;
Qui verb adamnas fraudulenti commatis,
Fucum scholarum, futiles praestigias
Inaniarum, splendidas inscitiae
Larvas, & omnem saeculi histrioniam:
Qui rebus instas, qui quod est quid sit doces,
Non quod videri possit aut pravè solet:
Qui sic per imas intimarum partium
Graderis latebras, ut quod est densissimum
Patere rari retis instar feceris.

[p. 332]

 

Quid retis? angustissimas angustias

 

Rei creatae feceris tuam Stoam,

 

Prae quâ Stagirae sordet ambulatio.

 

At sic, Amice, ego cogito, ergo sum

Tuus C.H.

Ad Flandriam.

FLandria, flos BelgI, sociis hinc inde petita

Viribus, hinc precibus sollicitata, veni.

Offerimus, quam, si capias, das ipsa salutem;

Quam, si non capias, eripis ipsa tibi.

Quaeritur, an sociata velis & libera dici,

An te strata novo prodere sevitio:

An dominos mutare, an majestatis avitae

Cum Batavis toto splendida jure frui.

Trade manum properè non victa, nec elige vinci:

Tutius est, si te vincere prima potes.

In Lamberti Goris I.C.
Syndici Noviomagensis
ad Consuctudinse velavviae Commentarios.

HAs chartas reverenter adi: plus ipse modestâ

Fronte, mihi, Lector, crede, recessus habet.

Gorisides Patriae non soli jura clienti

Asserit: augusto grandius urget opus.

Tota parum patula est satagenti Geldria: Geldra

Confines populos, & sua scita docet.

Nimirum cum Sole docet quàm praestet inerti

Terrenae virtus coelica larga sui.

Nemo suis verò temerè diffidat agellis,

Cui Natura negat, germinat arte solum.

En steriles caussata diu Velavia glebas

Quantâ & vicinos fertilitate beat!

[p. 333]

In mortem Vrbani IIX. Pontificis Poëtae
praestantissimi.

PApa Poëta diem clausit: commota laborat

Roma, quis haec dignè clauserit ossa locus?

Parcite, quà jaceat, proscindere viscera septem

Collibus: in bifido Colle locandus erit.

In electionem Pontificis Innocentii X. post
Vrbanum IIX.

PApam Innocentem caeca sors Romae dedit,

Nec caeca forsan: ecce, Patrum copulâ,

Urbanitati proxima Innocentia est.

In serenum aërem quo Constantia Baudania in
Indiam Orientalem solvit.

QUid patitur Natura, quid Autum nalibus horis

Rarus in Eôo flammicat aethre rubor?

Scilicet Aurorae thalamos Constantia victrix

Occupat, & victae conscius ora pudor.

Ex Gallico Fabri scriniarii Adami de Nevers, ad
Iuliam quem equus luto adsperserat.

DEsine quadrupedi gravis esse, &, nomine verso,

Quae non est bruti culpa, fatere tuam.

Quam poterant siccare tui duo, Iulia, Soles,

Et non siccarunt, Terra molesta luto set.

In Incendium templi Aulici ad Pontificios
exultantes.

ROma, quid exuiti laetaris fronice templi?

Tam tu saeva tui non memor esse potes.

Quàmque tuas toties experta Ecclesia flammas

Pulchrior è flammis exiit usque tuis!

[p. 334]

In nuptias cujusdam Constantiae

TAndem, cui Constantiae constantia
Tot constitit laboribus constantibus,
Constare constat mente, constantem sibi,
Ex quo, sibi constantiam Constantiae
Constare certus, possidetur, possidet,
Amat atque amatur par pari constantiâ.
Superest, amici, in gratiam constantis, &
Constantiae vovere, sponso id optimè
Quod credimus constare, stare

Constanter.

Ad Wendelinum cessantem de Momentis desultoriis
rescribere, Epistola.

SI placui, si non placui Desultor, utrumvis

Innue: vel nigro Θ benignus eris.

In effigiem meam.

ORdinis & Veri & Iusti Constanter amantem

Hugenium si quis noscere curat, hic est.

Quidquid ad has quiscumque vides accedere laudes,

Fama, levis, mendax, garrula finxit anus.

Cessantes molae.

DEficit aura molis, &, ni succurrit egenti

AEolus, instantem prospicit Haga famem.

Corporis humani ratio est quae mentis alendae,

Si cessent vento pascier esuriant.

Ad mercatorem Epigrammatis cujusdam mei
salebrosum interpretem.

DEsine terribili nostras implectere spinâ

Jam satis illepidas, Amstelodame, rosas:

Desine vertendo versos subvertere Versus,

Quodque potes solùm vertere, verte solum.

[p. 335]

De Euclione.

Anu maritâ liberatus euclio,
Cum visus esset, lachrimis siccè madens,
Non seriò dolere, juravit deos
Caeli solique uxore dilectissimâ
Nil se prius habuisse, nil antiquius.

Ad Amicum.

DIscrimen ingens nos, amice, discernit,
Amore conjunctissimos: soleo nempe
Aulae tumultum non amare, tu multùm.

Adultera.

POllicita est fore perfidam, fit perfida: damnat

Iulia lex vitium; nempe prosodiacum?

Cinna solitarius.

QUaerenti, solus cur mallet rure vagari,

Quàm sociis vitae Cinna viaeque frui,

Non mihi cum sociis, inquit, libet otia stultis

Perdere: Respondi, Nec mihi, Cinna, vale.

Ad Nicolaum Heinsium D.F. Spadâ
reducem.

CEdite, Pegasei Fontes, & fabula fissi

Montis: habent acidae quo rubeatis aquae:

Est in Spadana vestrae vis aemula rupe,

Dignum laude virum posse vetare mori.

[p. 336]

In M.F. Langreni Σεληνοδασμόν.

PArcite virginea naevos in fronte Dianae

Quaerere, qui radiis itis ad astra Sophi:

Nobilis infami divam fuligine Censor

Liberat, & vitio versa decora probat.

Langrius, audaci subiens convexa volatu,

Primus in illustri sidere castra facit,

It foedae pertaesus humi quà sanguine nullo

Lurida perspicuis ripa lavatur aquis.

Surgite, mortales aegri, de faece maligna

Terrarum, quas in frustra furor secuit,

Et fratrum temeratus amor dulcedine praedae,

Et malè mentitum publica jura nefas.

Integra res alibi est. socias in regna tiaras

Langrius & gratis & sine lite vocat.

Exuat invidiam proles insana Philippi;

Hic & Alexander quo satietur habet.

Nondum sic veteres avias pulmone revello?

Qui loquor haec, ingens ipse dynasta loquor.

Sed loquor immeritus. Quid agis, clarissime Langri,

Quâ me fronte Deos inter & astra locas?

Excidis intentis, ingentibus excidis ausis;

Impare congressu corruit iste labor.

Tota nitet virgo, totius Cynthia Caeli

Instar habet; quot ibi castra tot Astra facis.

Tolle quod hic unum sordet: Quod Regibus addis

Hugenium, malè; quod sideribus, macula est.

In expugnata & mox diruta Hulstae propugnacula,
Sanctorum titulis insignita.

HUlita, caput Wasiae, pretium expugnata Stratego

Vile meo magni sola laboris erat.

Proxima vicinis instat victoria Divis:

Cedit sanctorum longa catena virûm.

[p. 337]

 

Nempe nec Auriacis res est indigna triumphis,

 

Dura catenatis solver vincla deis.

 

Quid tamen est causae cur tot tibi, victa, deorum

 

Tutelam victrix eripit, Hulsta, manus?

 

Nescis fortè? puta victorem dicere, soli

 

Sancto sanctorum fidere disce Deo.

Ad Hulstam.

IGne triumphali mediam te cingimus, Hulsta,

Indicium hoc nostri flammeum amoris habes.

Tu quoque respondes, & mutua fulmina mittens

Pectoris en, inquis, mutua flamma mei.

Accipimus grates, respondeat ignibus ignis,

Esto tuus nostri pignus amoris amor.

In Danielis Segheri Rosas.

ARdua Naturae Matri cum Patre Seghero

Lis fuit, utrius cederet utra Rosae.

Succubuit convicta Parens, se judice, vivus

Coram factitio flosculus umbra fuit.

Si quis es emunctae naris, jam desiit, adde,

Vivus odoratu vivere, pictus olet.

Adde; minor Pictore dea est; invenit Olivam

Pallas, at hic oleum fecit olere Rosam.

Amantis.

HEi mihi, quem possit finem sperare malorum,

Quem quantùm terrent omina, torret amor.

In prodigiosam Autumni siccitatem, obsessa
Hulstâ.

QUae quondam attonitos fausti miracula Caeli
Servavere Patres, iterum clementia Patris
AEterni attonitos voluit spectare nepotes.

[p. 338]

 

Nempe quod AEgypto sicci maris unda resistens,

 

Autumno vergente palus non humida Flandro est.

 

Non facimus Fortuna, Deam: Deus unicus illam

 

Arcet ab his armis nubem, Deus armiger. At tu,

 

Tu populi tutela tui, da gratiùs iisdem

 

Patribus agnoscant eadem portenta nepotes,

 

Gratiùs illud agant, populus tuus esse, Batavi.

In Hulstae Obsidionem.

⁺OBambulantum Secta, quae Nassavio
Dudum Statego placuit, hactenùs placet.
Successit illâ potior & magis nocens,
⁺Nocens Ibero: Stoa cognomen dedit.
Id Hulsta mox probabit, hanc obambulans
Ut circuivit, introibit Stoicè.

+ Peripateticovum.

+ Galerie.

In eandem.

TRajecit brugae latices, & pascua Lisae

Litora, & armatâ Scaldin utrumque manu.

Nunc duplices cinctae fossas Arausius Hulstae

Trajicit, imposito Pontis ubique jugo.

Magni Pontificis Batavi, quae prona solebas

Itali, adorandos, Flandria, disce pedes.

Ad Hulstam, ut properet se dedere.

HOstica virgultis impletur Fossa Batavis,

Hulsta, nec his, audi, fascibus omen abest.

Succumbes, mala, succumbes, (hoc ligna loquuntur)

Ni sapis, irati Fascibus Auriaci.

Ad eandem expugnatam.

HOspes in haec oculos qui rudera conjicit, isthic

Est sita, vel meliùs dixerit Hulsta jacet.

[p. 339]

 

Tam lacera est, tam contiguo sibi vulnere dispar,

 

Ut liceat, num sit, quaerere, si sit, ubi?

 

Tu tamen hanc sapienter ama bene diruta sortem,

 

Nec te poeniteat pulveris, Hulsta, tui.

 

Crede mihi, hoc ipsum quod Ibero stante stetisti,

 

Prae quod hab hinc instat stare, jacere fuit

In Albo Samuelis Sorberij.

SOrbere si quis possit & simul flare,
Novisse Sorberium potest & odisse.

In Albo Iacobi Pylli Senatoris Dordraceni.

QUando sic, vir amice, jubes, en dextra fidesque:

Nomen habes inter nomina magna meum:

Quale quid in Coelo fulgens, quod dicere Stellam

Cum nequeas, Stellae schema volantis habet.

Quidquid id est, placet augurium, quod jungimur Albo;
Quod ligat hanc primus Candor amicitiam.

Barlaeo culpam deprecanti, quod Epigramma meae inventionis suis verbis exornasset.

PAuperiem Vatis Vates miseratus amici

Privato partus vestiit aere meos:

Barlaeo Hugenium involvit; Male juncta benignè

Respuit invento frigida verba bono.

Quanta viri pietas, pretiosae vestis amictu

Induere impensis non sua terga suis!

Serius excusas culpam Barlaee? Nec iram

Scito nec invidiam te meruisse meam.

En ego materiam miserandi saepe daturus,

Quintuplici cinctus prodeo prole Pater:

Nec capior sumptu; nec, si succurrere quisquam

Occupat, oblatam sperno superbus opem.

[p. 340]

 

Perge libens armare meos in frigora natos:

 

Quin hoc si libeat saepe licere puta.

In ejusdem Epigrammata quibus templi Amstelodamensis
incendium celebravit.

CUm Templi fumaret apex, & inutilis esset

Ya, nec Amsteliis proficeretur aquis,

Fabrica magnificis ardens excussa columnis

Horrida, momenti clade, ruina fuit.

Nec stetit hic Caeli rabies, crudelior atrâ

Peste novos auxit atra favilla metus.

Horruit ad cinerem plebs consternata, novique

Semen relliquias credidit esse mali.

Castalios tandem latices de fonte perenni

Iecit in infidos Musa miserta rogos.

His flammae fuit instar aquis, & siccior ille

Vincendus liquidis ignibus ignis erat.

Si qua sub his porrò fumantia rudera terrent,

Si qua sub infami fomite pruna latens,

Dormite, Amstelii, meliori fulmine caecas

Barlaei domuit Musa diserta faces.

Ad Th. Grafwinckelium epistola.

NIsi ATeista es, vir virûmDoctissime,] & Indicum Te, scilicet, simplex tuum,] amare pergis quantum ego te diligo,] ego Te batavum: deinde, si quid suppetit] felicis herbae, quo quidem genium tuum] fraudare possis absque magno incommodo:] Accedo supplex, & rogo tanatâ dosi] beare me promus velis quantâ putas] egere amicum cujus è cerebro diu] utrumque lumen nimius humor obruit,] & his domari fortè se foliis sinet.] Cum messis horum amplissima horreum meum] distenderet, multi sciunt viri boni,] quâ libera-

[p. 341]

litate quid profuderim] in obvium quemcunque qui nutu modò] egere testaretur. Hinc de prodigo] mendicus, ut fit, ad pedes jaceo tuos,] & optimi Tevel pugillum vel minus] ab optimo Te (nempe si quid relliquum est)] citò,, citò, citissimè mitti peto]. Devincies, Amice, devinctum diu] constantem amicum & semper addictissimum.] Scribebam ad Hulstam septimo & vicesimo] Octobris, Anno MDCXL & V.]

Domi meae curabitur, si quid jubes.

Rescribit Grafwinckelius.

EN quod à me vis, Te. At quid non me? qui met in te sic sum, ut non tam sim in me: ne dum ut plus in me sim quam in Te. Sic est: cui se mens dat, in quem se fert, & huic stat, quin & hinc sic stat, ut jam nec plus id sit, quod est. Non scit quid aut sit, aut quid in se sit. Et haec vis; sed cui & jus sit: nec non & hic fas est ac jus; sed in quo tam vis sit quam lex, cui se aut jus aut fas dent. Do quod mi est; non Cha, sed Te. Do A & ω, at cui? Huic qui mi & A & ω est. O & sis! dum sum, qui sum.

In effigiem I. Mauritij Com. Nassavij.

MItte, quis hic niteat sub majestate verenda

Blandae, spectatorr, quaerere frontis honos.

Si Patriae Alcidas, si Belgica fulmina nosti,

Mauritium hunc satis est dicere Nassavium.

Quaere tamen, si quis dubitas, cur laurea pictor

Noluit heröum cingere serta caput;

Nempe timens oculis totum subducere; tantâ

Saepe triumphator fronde tegendus erat.

[p. 342]

In eandem.

TAlis ab Occiduis lauro septemplice vinctam

Cassida Mauritius rettulit imperiis?

Errasti, manus incidens. injuria utrimque

Victori medium dividit umbra diem.

Debuit his radiar genis & lucis Eoae,

Pictor, & Hesperii Solis utrumque jubar.

Ad Antverpiam.

ILicet, Hulsta manum, postico falsa, clientem

Mitibus Auriaci subjicit imperiis.

Omina ni afllunt, cecidere suburbia magnae

Urbis. in Antverpam proxima tela cadent.

Audi pulchra, ferox audi; nec sperne minantes,

Ore licet Batavo, damna propinqua Deos.

Nescit Iber quo desertam munimine servet:

Nec verò Batavis sanguinolenta places.

Victricem, non ultricem Clementia dextram

Porrigit: hoc nostri pignus amoris habe.

Constabit Civi regimen, constabit avitae

Romanus patribus Relligionis honos.

Ni properas, non constabunt. favor arma lacesset

Contemptus; legem victor utrisque dabit.

Elige amicitiâ vinciri, an vincier armis,

Stare, puta, soror, an serva jacere velis.

In N. Plantae Mauritiadem.

PLantarum memoranda seges comitatur ab imo

Vespere victoris tempora Mauritii.

Fas erat Americae perarantes viscera terrae

Totum Nassavios subdere Vesputium.

Evellenda fuit stirps cum radice subactae

Telluri, ne non tota subacta foret.

[p. 343]

 

Barbara frons fronti Batavae collecta coronam

 

Implicat & lauri perpetis instar habet.

 

Currite ad haec avidi nostrates dona Galeni:

 

Gratior aspirat naribus aura meis.

 

Appulit has inter plantas his floribus, hisce

 

Fructibus in Patria nunc quoque Planta virens.

 

Appello Hippocratem: dicet convictus, Eoas

 

Inter & Occiduas non habet ista parem.

Vis vini varia.

VIna movent animos, hilares tibi, Belga; feroces,

Bellaces, tumidos, humide Teuto, tibi.

In vino veritas prohibet Romana poësis

Dicere: Germanè corrigitur, feritas.

Ad Gandam.

NOndum, Ganda, venis? nondum sapit ore Batavo

Oblatae toties nomen amicitiae?

Nondum, virgo, capis, quis honorem Belga tueri

Virgineum, quis te perdere tentet Iber?

Nondum quid liceat populis à Rege subacto

Desertis flammas inter & arma capis?

Erige te, proavûm virtus, & moribus aude

Antiquis vires discere, diva, tuas.

Hulsta manus, non victa, dedit: vincenda superbis

Praeposuit pacem provida consiliis.

Hic est proximus Ucalegon: Interrita, victrix,

Libera quod metuas velle, coacta potes.

Illam vis major, quid major? maxima culpam

Eluit, illa Deo judice causa bona est.

Fata sinunt cedi extremis, & parcere Civi,

Quem qui defendat non venit, ipsa monent.

Parce bono Civi, quem qui defendere possit,

Promittit subitum machina nulla deum.

Parce, nec Auriaci ramum tendentis Olivae

Sanguine fraterno coge rubere manum.

[p. 344]

 

Infula, si dubitas, intacto syrmate sospes,

 

Sospes erit totis fascibus imperium.

 

Quid superest tanto cur cesses cardine rerum

 

Eripere indigno Belgica colla jugo?

 

Posce; damus Pacem cum Libertate. Quid ultra est?

 

Prosperitas? rerum copia? posce; damus.

 

Summa rei est: quod es esse potes: sed, Fratre Batavo,

 

Et meliùs quod es & tutiùs esse potes.

 

Nondum, Ganda, venis? nondum sapit ore rotundo

 

Oblatae toties nomen amicitiae?

Ad Danielem Seghers, praestantissimum Pictorem, missis
à Principe Globulis precariis aureis, quales
Paternostros vocant.

NOn aurum, Seghere, tuum pensare metallo

Intendit Batavi dextera blanda Ducis.

Non facimus vim confesso: non credimus aurum

Posse, quod invicti Principis aura potest.

Conamur tibi te globulis refferre rotundis:

Immortale tui Circulus instar habet.

Denique non auri crustis infida Batavi

Gratia: Ut hae pilulae, tota per-Auriaca est.

Aureum ab Auriaco torquem ne respue, tanquam

Impia ab Haeretica munera missa manu.

Quem colitis, columus votis ardentibus: idem

Ille Pater noster creditur esse deus.

Caput factitium statuae Proditoris, ex Marini
Italico versum.

INteger in mundum veni: justissima truncum

Fecerunt, dempto vertice, supplicia.

Arte resarcitus, casu deformia rursùm,

Ecce novo mutilus vertice, colla gero.

O rigidam justamque manum quàmcumque severi

Numinis, ô dignas crimine vindicias!

Heu misero cum prima mali succurrit imago,

Cur non hoc potiùs Fata dedere caput?

[p. 345]

Ad eundem.

VIcisti, Seghere, tamen: jam γνῶθι σεαυτὸν:

Aude quid valeat scire stupenda manus.

Succubuit Natura parens; ipsaeque fatentur,

Queis ea succumbit, succubuisse vices.

En quae viva Rosa est, moritur; quae mortua, vivet.

Viva perit, fictae flos Amaranthus erit.

In obitum Archiepiscopi Cantuariensis, capite
truncati 10/20 Ian. 1645.

OCcidis infami, Primas Gulielme, securi:

Non caput hôc solum schismate, membra labant.

Anglia, quàm bene rem gereres, Ecclesia si nunc

In partes tantum scissa sit ista duas!

Pro Rectoratu Iohannis Polyandri.

CEde seni non invitos, Academia, fasces;

Fide cui faustum fidere saepe fuit.

Ad Ad. orstium, cum electione Rectoratus Magnifici
excidisset.

SUfficit Imperii fasces meruisse videri:

Victrix causa Diis chara sit, ista bonis.

Esse potes Rector, Vorsti, & non Rector: honores

Magnificos parvi pendere magnificum est.

Ad Constantinum Imperatorem eadem
electione praeteritum.

COntemne, Constantine, digna contemptu
Sapientis: Intus praestat esse Rectorem,
Satis atque abundè Rector est, modò ut totum
Sibi imperare constet Imperatorem.

[p. 346]

Ad utrumque.

SCilicet Imperium capitis reverentia cani

Abstulit. aetati cessit adeptus honor.

Non es tcur pudeat victori cedere, solo

Victorem senio qui sciat esse senem.

B. Hispanis V.

DE Beta totum Batavis certamen Ibero est;

Quidquid habet, hic havet; quidquid havent, hic habet.

In Danielis Segheri flores.

HOs dicis florem Pictorum pingere flores?

Gignere dic; flore sgignere, floris erat.

In Pinacothecam Schurmannae ipsius stupendis
operibus instructam.

CUm faceret nihil, haec ludens miracula fecit,

Hanc sobolem thalami nescia Virgo tulit.

Ergo tuam, peregrine, fidem, quid seria Nymphae

Ἔργα putas, cujus tanta πάρεργα vides?

In mortem Adolescentis ex
arbore lapsi.

MIraris pueri lapsum pereuntis? in illa

Arbore maturum crede fuisse pyrum.

⁺Stat sua cuique dies; cum venerit ultima Fati

Linea, planicies fraxinus aut fovea est.

+ Cum mors venerit, in medio Tybure Sardinia est. Mart.

Ipse loquitur.

FAta regunt homines: liceat tamen addere casum:

Ambigis, & casu me periisse negas?

[p. 347]

In CL. Salmasii librum de re militari
Romanorum.

SI quis hin hoc artem populo nescire videris

Bellandi, magno sub duce, tiro, mere.

Primus in hac acie Salmasius omnia, primi

Quae potuere Patres, quae nequiere, docet:

Hoc ipsum, quod se docuit didicisse docendo,

Ornatum veri Militis esse togam.

Non mirare ducem, falsi prostrata fugantem

Agmina Romano milite, nil fugere?

In incendium Templi Novi Amstelodamensis, ex
Italico meo, cujus est initium,
Giunse fiamma sottil.

ILicet, incensum Templi laqueare piorum

Incensus toto Numine fregit Amor.

Pervasit tectum Pietas ardentior, arsit

Hinc paries, illinc dissiluere trabes.

Flammantes animae, quae vos amentia turbat?

Quae vos portenti sollicitudo novi,

Et cassus ratione dolor? reparabile damnum

Sentiit aethereis aestibus usta domus.

Flamma Deo placuit: coelesti fornice tectas

Qui voluit, fragilem destruit igne struem.

Sursum oculos, ubi mille micant illustria vobis

Sidera, mille, bonis fulmina fausta, faces.

Cui mundi convexa favent, quem gratia Coeli

Protegit, ingratè se neget ille tegi.

Ad Amicum secundas nuptias suadentem.

DEliberare me jubes de nutpiis
Tandem novandis. Obsecro, tandem sile.
Tam res periculosa libertatis est
Vel subjugandae vel tuendae libra, vel
Videtur annis libero septem mih,

[p. 348]

 

Ut seriis, nec seriis ipsis ferè

 

Deliberationibus deliberer.

In incendium Templi novi Amstelodamensis, cujus tectum
conflagravit 1/11 Ian. 1645.

SUnt quibus aspergi lacrimis incendia nostra,

Sunt quibus in risum vertere damna placet,

Quidquid id est, quod fortuitis Ecclesia prunis

Arserit, indigno carpis iniqua joco.

Tu nostro flagrare Novam sine crimine rides,

Quae veterem flammis perdere, Roma, doces?

In Germaniae cladem.

SUspirant Aquilae repentes, clara triumphis

In Coelum Coelo lilia nata volant.

Caesaris augusti sublatus in ardua splendor

Caesaris angusti debilitate cadit.

In Epigramma Schurmannae ad me, cujus postrema verba
sunt, quas (grates) tibi cum nequeam reddire,
nomen habe.

NOmen habe, Schurmanna canit: lepidissima virgo!

Nomen habes, nequi it dicere, dixit habe.

O si ridendo potis esset dicere verum,

Si, quod habet, dando nomen habere daret!

Ad Barlaeum.

VIcimus & vidui viduis impune lienem

Rasimus, & verum Tessela blanda tulit.

Sic sapere audendum est; corrumpunt vulnera mites

Chirurgi; cum res exigit, ure, seca.

Vin' tu discere, vis verbo, Barlaee, doceri,

Quâ rigidi tutò conditione sumus?

Quantùm lance bilanx, bipes à pede distat, ab ira

Distamus; Lis est denique, bilis abest.