Momenta desultoria

[p. 178]

Constantini Hvgenii
Epigrammatum
Lib. VI.

cIɔ Iɔc xʟɪɪ.

Epitaphium infantis in utero Matris στενωτέρης suffocati.

DIvinate viri vates: AEnigmate condor,

Quo non est gravior, quâ malè condor, humus.

Patrem habui & Matrem: tamen invida, an invia, Mater

Quem voluit me non sivit habere Patrem.

Vixi, non vixi. quo possem vivere Jota

Defuit; hoc pariens debuit esse parens.

Denique, si saxo quid huic inscribitis, ecce

Praescribo sorti consona verba meae.

‘Venit in hunc tumulum, quem vivum fata maligna

Egredier tumulo non voluere suo.

Nata mori, vetus & justum est: sed iniqua Deorum

Saevities, nondum nata jubere mori.’

In dissidia Anglicana.

DIssiluit fracto naturae foedere cera?

Colligis admotâ frusta liquata face.

Ignea fax Amor est: Adverte Brittania; quae non

Hac face mollescunt fragmina, non coëunt.

[p. 179]

Ad Barlaeum, cum Filiae nuptiis interesse
non liceret.

QVi me pollicitus Mudanos inter amicos

Non nisi Fraterno funere fallo fidem,

A Patre Barlaeo geniales inter amicos

Barlaeae sponsâ virginitate vocor,

Cum Socero vocat & Gener & genus omne vocantûm

Cum Patre, cum sponso conjuge Sponsa vocat,

O Sponsi, malè me & frustra tentatis; iniquum est,

Quod mea non potuit sponsio, vestra velit.

Ad Posthumum.

AMbigis unde Ovi vitient alimenta saporem

Foetida, Porcinam nesciat ista lues.

Posthume, quàm demens torquet te quaestio! porci

Ovum si gustes quì sapiat, sapies.

De Gellio.

GEllius invisa nullum de conjuge falsò

Dici crimen ait. Credula res odium est.

Epitaphium
Caroli Morgantii
τοῦ χολωδεστάτου, Viri fortissimi.

SEcurus, hospes, si Britannus aut Belga es,
Securus in Morgantii sede busto.
Non est furore perciti procelloso
Quod extimescas posthumum viri fulmen,
Nec vivus istâ bile vixit horrendus.
Flagravit irâ mitis, impotentique,
Nons aevus, aestu; canduitque inoffenso
Candore. Naturae fuit soloecismus
Quo cespitavit, innocentibus flammis
Sibi molestus, nemini bono; fortis
Et comis idem victor atque convictor,

[p. 180]

 

Heros herusque laude dignus & luctu.

 

Quid plura? miles optimus, bonus civis

 

(Securus audi, qui Britannus aut Belga es)

 

Soli Patriae dixit bonum sacramentum,

 

Solis Iberis & malis Sacramenta.

Ejusdem Hydrope extincti.

BIle ferox, cui nec mediâ fervente juventâ

Ulla viro flavam subdidit aequa facem,

Decrepitus nondum viêtos Morgantius annos,

Horridaque his annis hostibus arma tulit:

⁺Cum simul inflatum propenso sesquipede extans

Tenderet intercus humor aqualiculum.

Quanta, putas, hospes, fuerit, quae fulmine vivo

Tanta super tantis flamma natavit aquis?

+ Pers.

Ejusdem.

ILicet, ut Fati sancitum lege magistrâ est,

Senserit humanas & mea flamma vices.

Iverit in fumum, quae me lymphatula fecit

Iucundumque bonis, terribilemque malis.

Non omnis pereo: superavit funera quidam

Relliquus antiquâ mobilitate calor.

Scilicet hos inter tumulos de nocte vagantes

De nostris fatuos ignibus esse puta.

Epitaphium
Fr. Augusti Thuani,
Criminis rei, quod à se improbatum, in
gratiam amicorum celaverat.

QVi jacet hìc, hospes, pravi, sine crimine, coepti

Conscius obtrusâ relligione fuit.

Nec sceleri quidquam probitas contraria juvit:

Commissum sceleri est subticuisse scelus;

Cum violata fides socios impunè negantes

Flectere nec posset sola, nec arguere.

O legum subtile nefas, quibus inter amicos

Nolle fidem frustrà prodere proditio est!

[p. 181]

Ejusdem.

AVgustus, hospes, hic jacet, Thuanaea
De stirpe (quantâ stirpe!) nobilis proles,
Ne quaere caussam mortis; ipse nescivit.
Quid ipse? mortis autor ipse nescivit.
Tamen scientiâ hic & ille peccarunt:
Scientiâ mali reus, sed exosi,
Et improbati, & improbabilis contra
Reos negantes, subticendo peccavit.
Scientiâ peccavit & boni judex,
Legis bonae, sed, hercules, inhumanae.
Et quâ Thuanum non feras perivisse.
O summè iniqua juris aequitas summi!
Satìs fuisse debuit virum fortem,
Constantem amicum, non suae reum culpae,
Quod non potuît probare, non probavisse.

In ejusdem mortem, imperitiâ carnificis lanienae similem.

CVm fera damnatum damnandâ lege Thuanum

Traderet infami Gallia supplicio:

Summi saevitiam juris damnante metallo

Irrita displicuit carnificina sibi.

Diriguit Lictor; nec adhuc trepidante Thuano

Abnuit indignam dextera lenta necem.

Ferrea saecla vide: plus est in Iudice ferri

Quàm culpae reus aut ferra rigoris habent.

De ejusdem crimine Iocus.

GArrula gens Galli est: quid ni sit garrula? Gallus

Suppressâ meruit garrulitate necem.

In mortem duc. Cincmartii, magni Galliae
Hippocomiae praefecti.

QVod sis esse velis: modus est in rebus, & ex re,

De medio sursum non properare gradu.

Disce secuturus si quis vestigia Magni es,

Quàm primùm voluit maximus esse, fuit.

[p. 182]

In reditum card. Richelii Lutetiam.

PAllet Iber, spe lapsus Iber: quo plurima mundi

Machina versatur Cardo quod egit agit.

Pristina Richeliis redierunt robora nervis,

Cessit Atlantaeis pestis adusta toris.

Solve Duci votum reduci, quo vincere pro te,

Quo te complecti, Gallia, pergat habet.

In detractores Richelii mortui.

QVae Cardinali truba supplicem vivo
Subjecit & mentem & manum, nec in terris
Praesentius prostrata numen agnovit,
Ruit in sepultum scommatis, jocis, probris,
Et quidquid ore possit exspui salso
In immerentes impotens vomit manes.
Levis poeplle, ingrata plebs, inhumanum
Serpentis instar; Patriae semel natus,
Atlas, Atrides, Cardo Regis & Regni,
Non debuit denascier; tibi verò
Nec debuit defunctus esse, nec vivus.

In illud cujusdam in eundem,
Ex te subortis esca vermibus lates.

VEllitur indignè prostrato barba leoni;

Richelium plebes improba dente ferit;

Dente, sed extinctum: soboles, quo supplice vivum

Nuper adoravit, mordicat ore patrem.

Ilicet, hìc tantùm non falleris impie, natis

Ingratis de se vermibs esca jacet.

In ejusdem cardinalis bibliothecam.

MIlle libros, & mille libros, & mille librorum

Millia magnifici publica Richelii

Cura, bono Patriae, capsis ingesta superbis

Nominis aeterni marmora viva locat.

[p. 183]

 

Quòque voluminibus moles augusta coëmptis

 

Cresceret in titulos auctior usque suos,

 

Mille libros & mille libros & mille librorum

 

Jussit adimpleri millia mille libris.

 

Desine posteritas ἀπορεῖν quo se agmine facto

 

Duplicet in multam massa voluta nivem.

 

Materiam liquit vestris, qui scribitis, aequam

 

Viribus; omnis ubi Gallia sudet habet.

 

Scribite Richelium, partos pro Rege triumphos

 

Scribite & aeternis gesta legenda typis.

 

Mille libros impletura est quae posthuma famam

 

Unius capiet Bibliotheca viri.

Epitaphium mulieris prodigae.

ROditur hìc tandem corroso Galla marito,

Qui reliquum vix quod rodere possit habet.

Serò tulistis opem, superi; quia perdere dudum

Uxorem nequiit, perdidit illa virum.

In Schedas Cosmographicas
Gerardi Mercatoris
ab ejusdem Nepote dono mihi Duysburgo missas.

ESto; nec oppresso bellis injuria Fati

Duysburgo totas depopulârit opes:

Relliqua sit mercaturae pars magna, novusque

Mercator veteri par, potiorque siet.

Invideant alii: tot mercibus unius unas

Mercatoris ego praefero relliquias.

Ad Lesbiam.

DEbellare viros potuisti bella, sed anni

Te de-bellarunt, Lesbia: cede viris.

[p. 184]

Barlaei,
Ad Tesselam, cum fraga illi mitteret.

TEssela, fraga tibi mitto sapidissima, sed tu,

Tessela, plus fragis ingeniosa sapis.

Tessela, fraga tibi mitto dulcissima, sed tu

Dulcior his fragis crederis esse mihi.

Tessela, fraga tibi mitto fragrantia, sed tu,

Tessela, tot fragis suavior hospes oles.

Tessela fraga tibi mitto plus mille, sed insons

Tessela, pro fragis millibus una satìs.

Tessela, si fragum fieres; tunc Tessela posses

Proximior labris tangere nostra tuis.

Tessela, que mitto, sunt fraga salubria, nam tu

Tessela sollicito sola medela mihi es.

Tessela, si fragum fieres, tunc Tessela, possem

tangere Tessalicas, sed sine bile, genas.

Tessela si fragum fieres; tunc optima posses

In succum verti Tessela tota meum.

Si tecum hoc fierem; tunc, quae miracula! posses

Tessela Barlaeum saepè vorare tuum.

Ad Tesselam Viduam
de Viduo,
Vidui
πρὸς εὐλάβειαν προσφώνησις.

TEssela, ne fragum fias; insomnia vatum

Somnia naturae dissona monstra puta.

Si meret & par grata pari vis reddere fragis,

Porrige Barlaeo tu quoque fraga tuo;

Fragifero duo fraga refer, flagrantia fraga,

Queis fragor argutae flagrat ab ore phrasis.

Porrige cauta tamen: gens insidiosa Poëta est;

Si duo das, cave ne quatuor ille petat:

Denique pro quinto, cave ne flagrantior arte

⁺Quò Carlus quintus Marte tetendit, eat.

+ Plus ultra.

[p. 185]

In nuptias cujusdam ab Arsen.

SIcut principio sexûs utriusque Creator,⁺

Hìc individuè conjunxit θῆλυ και ἄρσεν.

+ Mat. 19.4

Ad Olum causidicum.

QVod mala defensas opulenti jura clientis.

Non set, Ole, Rei sollicitudo, rei est.

Certamen equestre Cottae & Maevii.

SI fortè cursu Cotta certet Maevio,
Se judicavit ipse victorem fore.
Benè Cotta judicavit, ex Equo, & bono.

Dies mortualis Δucissae Bulioneae, vicinus natali
Maria Nassaviae.

AVriaci nuper decessit Filia¹: quid tum?

Post biduum Auriaci Filia nata fuit².

1 Sedani 3. Sept. 1642.

2 Hagae, 5. Sept. 1642.

Auli Diaeta.

AVlus aquam abibit, elixae sunt prandia carnes.

Hujus ἄριστον ὕδωρ οἶνον;^* ἄριστον ἥυδωρ.

* Prandium.

Ad Er. Puteanum, quaerentem per epistolam
an operaepretium faceret Elogia Imperatorum
prosequendo.

ANne operae pretium facias in Caesare multo,

Serius an ridens hoc, Puteane, rogas?

Ecce facis, divine senex, & non facis; illud

Omnia (sic facis) in saecula vivet opus.

Saecula quas laudes (sic non facis) omnia dicent,

Non operae pretium, non operantis erunt.

Boletum medicatum.

BOletum periens medicatum Claudius edit.

Deterius fungis est medicina malum.

[p. 186]

In Laonicum hospitem.

PArcite Laonici convivae velle vocari:

Laonicum fama est esse, nec esse domi.

Soliloquium amantis.

ILlustrissima noctium,
Quae tot sideribus meis
Intercedis amoribus,
Quae tot sideribus meis
Non accedis amoribus;
Quorsum tot nocuas meis
Immittis facibus faces,
Et jam dissimilis tibi
Denatum simulas diem?
Quin me vel pluvio Jove,
Vel te, torva, benignior,
Quas magni metuant dii
Tempestatibus obrue.
Non hìc est oculis opus
Non tot sideribus tuis,
Non est te, vaga Cynthia.
Implorantibus hanc facem
Luce difficili viâ:
Nec Sestos mea tam procul,
Nec vasto dirimor mari.
Sicco trajicitur pede
Quâ de perpetuâ Pharo
Invitant geminae faces.
Quas tu per geminas faces,
Non tot sideribus tuis
Illustrissima noctium es.

Spleneticus aeger.

SPlen ridere facit? Medici sanate phrenesin

In Physicis & me, quem lachrymare facit.

[p. 187]

Epitaphium
Mauritii Hvgenii,
Ordd. Conf. à Secr. Fratris unici,
incomparabilis.

Hìc jacet Hugeniis major de Fratribus: adsta,

Quisquis es, & Patriae fletibus adde tuos.

Hìc Pietas, hic ipsa Fides, hìc aurea morum

Integritas, hic las & lepor, Haga, tuus,

Hìc tacitè prudens doctrina, modestia, candor,

Hìc sine dente sales, hìc sine felle joci,

Hìc miseri tutela, boni favor, omnis honesti

Delicium parvo pulvere tecta jacent.

Plura legas, qui pauca legis, nisi facta legenti

Obstaret lachrymis multa litura meis.

In ejusdem tumulum.

QVod nigra praetulerit candenti marmora saxo,

Hanc habuit causam provida posteritas:

Candorem Hugenii non marmora posse, quid autem

Marmora? non ipsas posse referre nives.

Ad avarum, munus novum petentem, spreto (sed accepto
tamen) priori, quasi infra se fuisset.

LAnea dona dedi, nunc poscis linea: sed jam

Reddidit invisum me mea lana tibi.

Sorduit ingrato de lana munus ovina,

Et de caprina quaestio mota fuit.

Da veniam, nec lanea nunc, nec linea mittam:

Nolo tuam tanti perdere amicitiam.

Ad eundem.

LAnea displicuit merces, vis linea detur.⁺

Linea? polliceor. nempe Mathematicam.

+ Longitudinem latitudinis expertem.

[p. 188]

Epitaphium extincti crapulâ.

NOn esse quod non esse fecerit multos,
Non est supori; hoc esset, esse qui non est.
At me, viator, qui nec esse credebam
Non semper esse, fecit esse non esse.

In gratiam Poëta otiosi.

ESt de tribus mortalibus qui turbidum
Pernox fritillum lassat: est cui rota
Versatilis metri rotat mentem & manum:
Est qui soporis optimam sortem ratus
Nec aleâ de nocte nec versu furit.
Quis utrique praevalet? ferat sententiam
Si quis nihil agit, otiatur, aut vacat.
Iste otiatur, vacat hic, ille agit nihil.

Praestat otiari quàm nihil agere.

Studium diversum.

INcendit varios homines diversa voluptas;

Allia vos, alios Alea, nos alia.

De Servo malè commendato.

PErspectae fidei commendas, Pontice, servum;

Da veniam, fidei fidere nolo tuae.

Illum ego perspexi nebulonem, Pontice; posset,

Perspectae fidei ni foret, esse meus.

Poena par, dispar.

SI libeat; sciolos verbis prosterno negantes;

Nugantes aequum est sternere verberibus.

De vario laetitiae publicae apparatu
in vicinum Auriacae puerperium.

TVrgent Auriacae vicino viscera partu:

Spes batavis ridet magna minorque meis.

Vel pyrio Pagum quassabunt aera boatu,

Vel: pro re nata nempe triumphus erit.

[p. 189]

Ad Tullium.

NOn sufficit, quod promptus est puer, Tulli.
Discerne promptus an manu sit, an linguâ.
Est promptitudo noxia, est item frugi.
Multum interest quod dicis anne agat promptus,
An, promptus id quod egeris puer dicat.

Ad I. Vicofortum Equ. ἄπαιδα, nimio Melonum
esu aegrum.

SIccine damnatas, avido rapiente palato,

Sic proditrices gutturis esse dapes,

Sic placuit, Vicoforte, mali lethalia succi

Indere debilibus semina visceribus,

Non aliter quàm si prolem dare prompta petitam

Frigida jam frigens semina poscat ager?

O bone, si cautas fecere pericula fauces,

Nec tua te contra est imperiosa gula,

Parce peregrinis animam laxare venenis,

Appete de Patria candidiore cibos;

Atra quod edit edat genitrix Hispania; solos

Expediat Melos pascere Melonibus.

Adversus contemptores Epigrammatum.

QVi quasi rem nihili spernunt Epigrammata, tentent

Quid siet hoc, toties claudere & incipere.

Ad Gallum suspectae nobilitatis.

QVi nec loco stas, Galle, nec linguâ soles
Constare, nec constas amore, nec fide;
Ignosce, generis, Galle, si ignarus tui,
Vel sponte, vel casu soloecismi reus,
De gente, dico, mobili es, non, nobili.

[p. 190]

In I. Catsii Equ. Holl. Synd. ψαμμουργίαν.
culturam Villae in collibus arenariis.

FErtilis ingenio fundi multiplice curâ

Fertilitas, labor est vel mediocris Heri.

Cogere ut ingenio sterili sabuleta virescant,

Cura super vulgum fertilis ingenii.

Catsius hoc potuit. Respublica fas in arena

Consilium tanto sumat ab ingenio.

Ad Poëtastrum.

ILla suos, cunctis apponis versibus: ajo

Qui cunctis addunt versibus illa, sues.

AEnigma.

SOlvite Grammatici, quem vobis carmine duro

Quâ videor nodum nectere solvo manu:

Vrbs est Principibus nuper spoliata duobus,

Quae periisse virum non queritur, sed anum.

Ad amicum secundas nuptias suadentem, cum erudita.

QVid me puellae literis, linguis, libris,
Chartis onustae destinas tristi jugo?
Ductam expedire virginem doctam mihi
Et inter autores recensitam nego.
Si quae secundam suscitet viduo facem,
Non digna lectu, digna sit lecto velim.

Cum Th. Grasvvinckelius Equ. librum
de Majestate amicissimis verbis offeret.

QVàm benè conveniant & in una sede morentur
Majestas & amor, linguâ calamoque probavit
Qui Majestati comitem tulit Autor amorem.

Pro parricida, paradoxum.

UT quid supplicio dignum par gratia fecit,

Quando Pater natum sustulit, ille Patrem?

[p. 191]

Ad furem festinando turbantem, & se prodentem.

QVid properas? propèeras. propè res properes propè restim.
Saepè propè errare es, qui properare pares.

In calceos aulicorum, pedis molem excedentes.

UNumquemque suo se metiri pede quondam;
Vnumquemq; suo nunc mentiri pede verum est.