Gedichten. Deel 4: 1644-1652

[1649]

In Hilligerledae campos ubi Adolphus com. Nassovius Hispanos ingenti strage interemptus ipse confecit a^o. 15 ...¹⁾.

Has Bataui calcate mihi reuerenter arenas.

Hic pro Nassouio sanguine thura date.

1) M.D., 376, waar in den titel de woorden: ingenti strage, zijn weggelaten en het jaartal 1568 is ingevuld.

[p. 143]

 

⁺

 

Ad partac libertatis fundamina non hic

 

Infima de primis fixa columna fuit.

5

Scilicet hic aliquid pro Libertate coactos

 

Posse fidem victor, primus, Adolphe, dabas.

 

Audiat hoc Iber, hic semel exstirpata Tyrannis

 

Contusum poterat non releuasse caput,

 

Si minus instanti Ludouico laeua fuisset

10

Altera lux, atrâ proditione nocens.

 

Fata requirebant non unos nostra triumphos;

 

Aurea Libertas pluris emenda fuit.

 

7. Ian. E Frisia Orientali

 

redux inter Groningam et Assen.

+ [krit] vs. 4 Infima eerst: Ultima

Ad (Schurmannam) redux¹⁾.

En, salue Schurmanna, vale Schurmanna, viator

Dicturus, tandem nempe diurnus, adest.

Ne treme, promissis Batave Constanter inhaeret,

Alatumque pedem, quo modo venit, habet.

Quin, si forte vel hoc tremebundae longum Salue est,

Non erit alloquij tam graue syrma mei:

Quippe volando vale dicens, Bene, semper, vbique,

Totaque et Hebraïce, dico, valendo vale.

7. Ian. Aurico redux inter Assen et Beilen.

1) M.D., 364, met den titel: Ad eandem redux.

In effigiem Renati Cartesij²⁾.

Cartesij pectus vides, vides frontem?
Candore vel modestiâ nihil supra est,
Scientiâ nil par quidem. Exigis plura?
Stagira, si tamen Stagira, Naturam
Adspexit, aut inspexit; iste perspexit,
Perspexit ac detexit: Exigis plura?
Qui plura dicere me vetat, stupor dicat.

7. Ian. Inter Assen et Beilen.

2) M.D., 371.
H. was een groot bewonderaar van Descartes en stond mee hem in briefwisseling. (Zie Dr. D.J. Korteweg, Een en ander over Constantyn Huygens als beminnaar der stellige wetenschappen en zijne betrekking tot Descartes, in de Versl. en Mededeel. der Kon. Akad. v. Wet., Afd. Natuurk., 3de Reeks, IV, 1887, blz. 253-283).

In Renati nomen³⁾.

Renatus iste quem videtis, hospites,
Renatus infans perperam dictus fuit:
Nulli secundus ante se mortalium,

3) M.D., 371, met den titel: In ejusdem nomen.

[p. 144]

 

Natus vocari, non Renatus debuit.

5

Natura nasci vidit hactenus nihil,

 

Ex quo renato surgeret Cartesius.

 

Ibid.

In effigiem Schurmannae¹⁾.

Parcius admirare tui miracula sexûs,
Siue vir hos oculos, siue puella vides.
Anteit una aliquas aliquâ virtute puellas?
Anteit haec omnes omnibus una viros.

Inter Beilam et Swollam 8. Ian.

1) M.D., 364, met den titel: In effigiem eiusdem.

In cathedralis templi quod trajecti est nomen vernaculum²⁾.

Unde Domus, fornix sublimibus alta columnis,

Dicitur, unde vetus marmora nomen habent?

Haeresin et vitium verbis super astra petitis

Quae domat, haec domitrix est domus, haec Domini est.

Inter Beilam et Swollam 8. Ian.

2) M.D., 372.

In domum Adriani Sexti pontificis Ultrajecti³⁾.

Haec Orbi, procul orbe suo patriâque remotus,

Haec patriae Sextus, non sibi tecta dabat.

Pontificum est alys habitandas aere soluto

Tradere vel Coeli, non habitare, Domos.

Ibid.

3) M.D., 374.

Area castri Vreburgij, nunc forum equinum⁴⁾.

Pacis ego quondam gessi male nomina: pacis,
Moenia sic inter moenia facta forum, est.

Inter Swollam et Elspeet 9. Ian.

4) M.D., 374.

Templum Buerkerck, cuius in coemeterio gramen succressere negant⁵⁾.

Nescio num vero similis, num proxima falso

Gramen huic fundo detrahat historia.

Quidquid id est, turba haec hodie miracula turbat,

Quae terit hoc vere relligiosa solum.

Ibid.

5) M.D., 373.

[p. 145]

In (Schurmannae) pinacothecam¹⁾.

Cum volet hoc Fatum (procul absis hora volendi)

Ut semel extremum clauserit Anna diem,

Debita nominibus tantis sua marmora linque,

Nec tumuli pascat lumina vanus honos:

Hoc cumulo pascantur: ibi non viua jacebit;

Hic, non viua, tamen viua, superstes erit.

Swollae 9. Ian.

1) M.D., 364.

Templum d. Ioannis²⁾.

Audiat hoc omnis toga: cuius nomina Diui

Illustris Fano-Bibliotheca gero,

Mille meis de codicibus non attigit ullum,

Et plus mille meis codicibus sapuit.

(Inter Swollam et Elspeet).

2) M.D., 373.

Idem³⁾.

Non hoc de nihilo est, quod opacâ frondibus ulmo

Cingor et in Lucum versa virescit humus.

Scilicet hoc plantatores, ut sacra Ioannis

Vox in deserto nunc quoque clamet, agunt.

Ibid.

3) M.D., 373.

Praefatiuncula hisce Ultrajectinis⁴⁾.

Velauiae sabula, immensi, mea taedia, colles,

Terra mihi lassis semper arata rotis,

Nescio vos, neque, si roger hic quot millia, quis me

Vexerit aut equus, aut non equus, ipse sciam.

Gratia sit Musis, quarum mihi visa lepore

Colloquij longe maxima, nulla via est.

Gratia Schurmannae vero, quod Apolline secum

Abducto comites traxerit ipsa Deas.

Nec tamen has, fateor, comites, nec vidimus illam:

Solâ mente decem numina clausa tuli.

Credor, an hic, aliquis clamat, mendacia cudit,

Exit ab insano fabula vana penu?

Mentiar. hoc certum est, non haec sine numine, Lector,

(Incipe, et inuenies) quantulacumque geri.

Ibid.

4) M.D., 372, met den titel: In sequentia Epigrammata Trajectina Praefatio.

[p. 146]

Templum d. Mariae, ubi catechesis novitijs enarratur¹⁾.

Parui est, posteritas, neque quod post saecula narres,

Fonte super tenui fixa columna solo:

Pluris habe, quod in his animas, non saxa, columnis

Fontibus aeternis instruat ipsa Salus.

Elspetj. eod. die.

1) M.D., 373.

Templum d. Catharinae²⁾.

Ritibus haec olim Româ non rite petitis

Sordescebamus marmora, deinde situ.

Aetas excussit melior Romamque situmque;

Tandem sic merui quae Catharina vocer.

Inter Swoll. et Elsp. eod.

2) M.D., 374.

Cathedrale templum, denuo s. Martino sacrum.

Non hoc Martini, falsi nec fallite, fanum est.

Ille, sed exiguo munere, largus erat.

Mutemus titulos: posthac, me judice, si quis

Omnibus immense dona dat, Hujus erit.

Intra Elspeet et Voorthusam. eod.

Ad Schurmannam, num I. Secundi sculpturam imitari voluerit³⁾⁺.

Ecquid, ut Hagani tangebas pauca Poetae

Marmora, vel raros, gypsea signa, tijpos,

Ecquid, ut oblata est auidis in talia ocellis

Vatis amatoris Iulia sculpta manu,

Exempli stimulauit honos, et posse docebas,

Quae posset quiuis, omnipotente manu?

Non liquet: et vero, nisi valde fallor, honeste,

Ocyus hoc factum nolle, negare fuit.

Indignata sequi, Virgo mea, credo Secundum es,

Ne sic forte cui prima, secunda fores.

Ibid.

3) M.D., 371.
Anna Maria had een versje gedicht: In imaginem Juliae a Joh. Secundo quam artificiosissime exsculptam. (Zie Schotel, t.a.p., Aanteekeningen en Bijlagen, blz. 13).

+ [krit] vs. 1 tangebas M.D.: tetigisti - vs. 5 docebas M.D.: docebis

In academiam Trajectinam⁴⁾.

Si satis est vivum nasci, jam velle renasci

Ridiculum, quando posse, superuacuum est.

Sin secus, et rectum est iterum de Virgine nasci,

Quae de Patris item nata puerperio est,

Pallada sanus ama; non illam casside torvam;

Hanc inter Musas ore togâque grauem.

4) M.D., 374, met den titel: Academia.

[p. 147]

 

Iamque Sacram venerare Deae, prae quâlibet, aedem,

 

Quando ibi scis bipedes gignier, hic homines.

 

Inter Voorthusam et Amesfortiam. 10. Ian.

In turrim templi cathedralis¹⁾.

Quam fuit helleboro dignus Babylonis ineptae

Siue tumor, dicas, siue phrenesis erat.

Quando, quod hic admiramur, si massa putatur

Terrea, nec primi graminis instar habet.

Ibid.

1) M.D., 372.

Ad Schurmannam²⁾.

Currigenos foetus, salebrosum carmen, et ipso

Frigore concretum, virgo, poema vides,

Ne laeues oppone rotas, ne versibus istis

Exige par motus, par sit ubique tenor.

Cede locum vero, quamcumque volubile plaustrum est,

Ipsa via, ut vates, aspera, scabra fuit.

Inter Amersf. et Ultraj. eod. die.

2) M.D., 375, met den titel: Ad Schurmannam, epilogus.

In stupendam virginem Annam Mariam Schurmannam, cum illam Trajecti in studio linguae Aethiopicae repperissem Cal. ian. 1649. st. vet.³⁾.

Omnia cum sciret, voluit nil scire videri

Anna, nisi extremos sciret et Aethiopes.

Has illam fuscas inter, noua numina, Musas

Vidimus, atque oculi vix habuere fidem.

Vidit et obstupuit gemini frons altera Iani,

Et Deus, Ecquis, ait, denique finis erit,

Si, quoties in me noua frons, in virgine lingua est,

Si, quoties novus est Annus, et Anna noua est?

3) M.D., 369, met den titel: In Schurmannae novum Studium linguae Aethiopicae, circa Kalendas Ianuar. Het versje staat op hetzelfde blad als het volgende.
Anna Maria van Schurman was in ons land één der eersten, die zich op de studie van het Aethiopisch toelegden. Reeds in 1647 had zij het ontwerp gemaakt voor eene Aethiopische spraakkunst (vgl. Schotel, Anna Maria van Schurman, 36).

Ad ipsam⁴⁾.

Hanc ego currendo fudi, Schurmanna, poesin,

Dum non jam rota sub vate, sed esset equus;

Esset equus, qui me de vestra quattuor horis

Pallados Hollandae sisteret ante fores.

Forsitan, hos si tu numeros cum tempore confers,

Pegaseum quid, ais, quadrupes iste fuit.

4) M.D., 369.

[p. 148]

 

⁺

 

Nescio quid dicas. ego me noua dona ferentes

 

Aethiopes comites credo habuisse tuas.

 

Iamque adeo vetus est non falsa paroemia: semper

10

Africa quae Monstri quid parit, hic peperit.

 

Vltrajecto Leidam equo 4. horis peruectus 3/13. Ian.

+ [krit] vs. 7 dicas eerst: fuerit als in M.D.

Ad nobilissimum virum Sulichemii dominum pro musis Aethiopicis responsio¹⁾.

Non leviter Clarias tetigisti carmine Divas,

HugenI, fuscas dum canis esse Deas.

An Erybi ingratam sobolem noctisque sorores,

Quis Phoebo gratum crederet esse chorum?

At fallor: socias, quas proximus ardet Apollo,

Scilicet has albas non sinit esse Deas.

(A.M. van Schurman).

1) Gedrukt bij Schotel, t.a.p., Aanteekeningen en bijlagen, blz. 12. Naar het HS. op de Leidsche Bibliotheek. H. noteerde aan den kant: 18. Feb. 1649.

En faveur d'un amant sur la naissance de sa dame au mois de mars.

Furieux mois de Mars, mois de vent, mois d'orage,
Debuois tu receuoir Caliste entre tes bras?
Certes, pour detremper le fiel de tant de rage,
Tu auois bon besoin du miel de ses appas.

Mais que devenons nous au feu de ces deux Astres
Que l'erreur populaire appelle ses beaux yeulx?
Est ce pas nous jetter dans de plus grands desastres,
Pour un Soleil de Mars s'il nous en pique deux?

Souffle, cher mois de Mars, pour raffraischir nos flames,
Et pour mieux nous sauuer apprens nous à souffrir.
Dieux! que c'est un grand mal qui bourrelle nos ames,
S'il n'est qu'un autre mal qui le puisse guerir.

Mart.

Inscriptiones villae Clarivij, Clarenbeeck, in gratiam toparchae Rutgeri Huyghens²⁾⁺.

Aspicis argenteo speciosos murmure fontes,

Aspicis his fratres qui dominantur heros?

Fallor ego, nisi jam dubitas, pellucida, clara,

Candida plus horum pectora sint, an aquae.

26. Mart.

2) M.D., 369.
Rutger Huyghens (zie dl. II, 104), die in het bezit was gekomen van het buitengoed Monnikhuizerbeek bij Arnhem, vergrootte dat goed door aankoop en door stukken grond, die hem ten geschenke werden gegeven, en stichtte Klarenbeek.

+ [krit] vs. 1 murmure M.D.: marmore

[p. 149]

Clarivium. Clarenbeeck¹⁾.
I.

Sublime culmen par fuisset huic Agro,
Et quae Luculli saxa saxis aemula
Ipsos Quirites non timerent hospites.
Sed Villa Riui, cuius Umbra et assecla est,
Aptare sortem debuit sorti suam:
Hunc nempe Clarum nuncupat modestia,
Quem nominasset verius clarissimum.

30. Mart.

1) M.D., 370.

II.

Si quis in his, pretiosarum nimis acer Aquarum²⁾

Inuestigator, montibus erro fuit;

Si, sudore madens et anhelo torridus aestu

Hoc festinauit fonte leuare sitim,

Quo de febre putri, vel de pleuritide laeua

Nec male securus, nec male potus eat,

Pro medico juxta villa est; Clariuius istam

Illico ut introeat suadet et instat Herus:

Abluet heic vitium qui, non de montibus istis,

Sed Rheni fertur fontibus esse liquor.

30. Mart.

2) M.D., 370.

III.

Vocabis, hospes, hoc suburbanam domum³⁾,
Villam, Palatium, Casam, Praetorium,
Aulam, vel Haram forte, vel Gurgustium:
Non commouetur, pronus in laudem sies,
An factus ad conuicium, Dominus loci.
Quidcumque sit, Clarivivm est: quod ut scias,
Cum sylua nesciret loqui, Prouinciam
Edisserendi scilicet saxo dedit.
Originem Clariuij si non capis,
Origo Fontis huius, et Clariuij est.
Adhuc obhaeres? verte frontem; clarius
Originem clarissimae dicunt aquae,
Clarique Riui clara deriuatio est.

30. Mart.

3) M.D., 370.

IV.

Ut mea quam fuerint seri quoque cura nepotes⁴⁾,

Ut mihi me soli non studuisse sciant,

Audiat hoc opto coeli clementia votum,

Dvm rvit hic rivvs, ne rvat ista domvs.

4. Apr.

4) M.D., 371.

[p. 150]

A une dam.^le qui avoit composé une alemande.

Tu m'as faict un enfant: ne me sois pas rebelle,
Si je m'offre à t'aijder à m'en faire souuent:
Apres ce beau premier l'honneur est mis au vent,
Et je ne vis jamais mere qui fust pucelle.

Mais je te rends l'honneur: un enfant enchanté
Ne sçauroit auoir faict bresche à ta continence:
Et fault le nommer tel, puis que dès sa naissance,
Au lieu de fort pleurer il a fort bien chanté.

24. Avr.

In meditationes Posthumas Caroli regis magnae Britanniae¹⁾⁺.

Carolus his armis, nimium victricibus armis,

Quam quibus instructum destruat ipse Furor,

Cur, populo suadente minis et carcere, caussam

Diceret, aut certam sciret adesse necem,

Noluit instantem propulsauisse ruinam,

Clarior aestiuo sole fuit ratio:

Regia vox nempe est, populo vel subdere vocem

Nolle: et ubi loquitur caussa, silere loqui est.

25. Apr.

1) Dadelijk na den dood van Karel I maakte een werkje verbazenden opgang, dat door den ongelukkigen Koning zelf geschreven heette te zijn. Her boekje werd terstond vertaald onder den titel: Εἰκὼν βασιλική. Konincklick Memoriael. Waer in Het innerlijck gemoet van sijne H. Majesteyt Carolus Stuart, Koninck van Engelandt, Schotlandt en Yrlandt, naer 't leven afgebeeldt wordt. In sijne gevanckenis en lijdsaemheyt by hem selver in 't Engelsch beschreven; En in Nederduytsch vertaelt. Bona agere, et mala pati, Regium est. 't Is Konincklijck, 't goede te doen, en 't quade te lijden. Die vertaling werd meermalen herdrukt.

+ [krit] Onder het versje: Populus populatur.

[Primus hic a populo quae non sentiret adactus]

Primus hic a populo quae non sentiret adactus²⁾⁺

Scribere quem voluit noluit esse reum;

Primus hic a Populo de carcere, Regia merces,

Productus populo venditus aere fuit:

2) De hier onder geplaatste gezegden van Karel I zijn voor een deel te vinden in de Εἰκὼν βασιλική, voor een ander deel in Engelandts Memoriael, Tot Eeuwige gedachtenis, 1649, waarin de procedures enz. van Strafford, Laud en Karel I worden verhaald.

+ [krit] Bij vs. 1 in marg.: Thou sawest the contradiction between mij heart and mij hand. Between mij owne unsatisfiednesse in conscience, and a necessity (as some told me) of satisfijing the importunities of some people. Cap. 2. - vs. 3: If I am sold by them, I am onely sorry they should doe it. Cap. 23. [In marg.: A King cannot be tryed by anij superior jurisdiction on earth. Tryal 22. Ian.]

[p. 151]

 

⁺

5

Primus hic a populo compulsus dicere caussam,

 

Regie, et ut posset dicere non voluit.

 

Primus hic a populo damnatus verba salutis

 

Quae voluit Populo dicere, non potuit.

 

Primus hic a populo Regnum populante securi

10

Subjectus Populi victima procubuit;

 

Primus hic a populo sumptum de rege Parente

 

Haeredem vetuit sumere supplicium.

 

Primus hic a populo sine crimine caesus, et ipsum

 

Criminis ultorem noluit esse Deum.

15

Denique per vitae momenta, in mortis iniquae

 

Momento Carolvs Primvs ubique fuit.

 

Iamque adeo, quo cum terrâ texisse Britannâ

 

Credit inauditum perfida turba nefas,

 

Latius et melius, quot Regum corda, tot urnas

20

Occupat, et Carolvs primus ubique jacet.

 

29. Apr.

+ [krit] Bij vs. 5 in marg.: It is, indeed, a sad fate for any man to haue his enemies to be accusers, parties, and judges: but most desperate, when this is acted by the insolence of subjects against their Souveraigne. Cap. Medit. in mort. - I will not betraij the trust committed to me by God, by old and Lawfull descent, to answere to a new unlawfull authoritij. Tryal. 20. Ian. - vs. 7: If I would haue giuen way to an arbitrarij waij, for to haue all lawes changed according to the power of the sword, I needed not to haue come here: and therefore, I tell you (and I pray God it be not laide to your charge) that I am the martyr of the people. Orat. Reg. in art. mort. - vs. 9: Lett no passion betray you to any study of Reuenge upon those, whose owne sinne and folly will sufficientlij punish them in due time. - The noblenesse of your mind must raise you aboue the meditating anij reuenge, or executing your anger upon the manij. Cap. 27. Ad Princ. Car. - vs. 11: I beseech God not to powre out his wrath upon the generality of the people, who haue either deserted me, or engaged against one. Cap. 27. - I haue forgiuen all the world, and euen those in particular that haue beene the chief causers of my death. Who they are, God knoweth, I do not desire to know, I praij God forgiue them. - I praij God with S.^t Stephen that this be not laid to their charge. Rex moritur. - I blesse God, I pray not so much, that this bitter cup of a violent death maij passe from me, as that of his wrath may passe from all those, whose hands by deserting me, are sprinkled, or by acting or consenting to my death are imbrued with my blood. Cap. medit. ad mort. - I beseech thee, still owne mij people for thine, and when thij wrath is appeased by my death, o remember thij great mercies towards them, and forgiue them! O mij father, for theij know not what theij doe. Cap. 9. - vs. 13: I desire before sentence bee giuen that I may be heard in the painted chamber before the Lords and Commons. - I do conjure you, as you loue that that you pretend (I hope it's real) the libertij of the subject, the peace of the Kingdome, that you will grant me this hearing before anij sentence be past. Kings last Trijal. - I am not suffered for to speake, expect what justice other people will haue. Kings last Tryall Ian. 27.

Parricidium Anglicanum¹⁾.

Haec vulgi scelus, et cunctis grauiora cothurnis.
Nam scelus a Pyrrha, quanquam omnia syrmata voluas,

1) Het HS. is bij N^o. XLVIII.

[p. 152]

 

Nullus apud Tragicos populus facit. accipe nostro

 

Dira quod exemplum feritas produxerit aeuo.

 

15. Iun.

Six qualitez necessaires à la bonne piece de musique instrumentale¹⁾⁺.

Beau chant (1.), Chant inouij (2.), sur Fugue bien conduitte (3.),

Le plus beau Contrepoint (4.), et Mouuement (5.) et Suitte (6.),

Ostez en un des six; la Piece est, par hazard,

Passable, mais non pas dans les regles de l'Art.

25. Iun. circa Strijam in itinere

Bredam versus.

Niew (1.), Aengenaem gesangh (2.) op Fugen, wel door-regen (3.)²⁾,
Het beste Contrepunt (4.), en Bindsel (5.), en Beweghen (6.).
Laet een van sessen uyt; het Stuck magh goed zijn; maer
Niet als het wesen souw, dat is, Van sessen claer.

Ibid.

1) Het versje komt ook voor in een brief aan Saint-Luc van 19 Maart 1676. Het is gedrukt in de Correspondance et oeuvre musicales, blz. CCLXXX en 71. Zie ook op 14 Sept. 1657.

+ [krit] vs 2 plus beau brief: meilleur - vs. 3 brief: S'il en manque un des Six, la Piece, par hazard, - vs. 4 Passable brief: Est bonne

2) Het versje staat op hetzelfde blad als het vorige, bij de Fransche gedichten.

In obitum Fr. Spanhemij lachrimae³⁾⁺.

Ergo quis hoc tentat, fieri quod posse negabam,

Spanhemium extincto dicere Spanhemio!

Ergo nec in Coelos omnis facundia cessit,

Ex quo se superis intulit illa Deis!

Si quid, age, in Terris superest Ciceronis adempti,

Hunc opus in Terris, hunc labor esto loqui.

Inueniat sua sublimis praeconia virtus;

Omnis in hoc omnes eroget autor opes.

Vir pie, de numero sine fastu et fraude piorum,

Vir sophiae fons et fax, vir ocelle virum,

Maxime vir, ter maxime vir, cui rara videbunt

Saecula, viderunt aurea sola parem,

Quem quae surripuit Belgis injuria fecit

Criminis aeterni se Libitina ream.

Me quoque tam crudi ferijt violentia fati,

Me quoque substrauit tanta ruina sibi.

Et volui, et potui moestum mea Numina Carmen

3) M.D., 367.
Spanheim was den 14den Mei gestorven.

+ [krit] vs 8 eroget M.D.: erigat

[p. 153]

 

Poscere et ad fletus addere verba meos.

 

Sed male cum fletu verbis conuenit, et ipsos

20

Saepe reluctantes obruit ipse modos.

 

Quid lacerum porro immites laceratis amici,

 

Quid miserum simul et cogitis esse pium?

 

En ego, qui magnis olim mea lilia bustis

 

Et quae posset amor dona jubere tuli,

25

Hic sileo, hic rigeo. Magni se nempe dolores

 

Expediunt; loquitur luctus; at horror hebet.

 

Horreo, cum tenebras video quibus obruta nuper,

 

Principe sublato sidere, Terra latet:

 

Horreo, cum doceor quae tam coelestia Coelum

30

Sub Coelo voluit viuere, posse mori.

 

Scribite quae tanto non inferiora sepulchro

 

Carmina non uno par sit ab Orbe legi.

 

Scribite queis animi tantam praesentia cladem

 

Sustinet: officium non facit ista manus.

35

Si facit, hoc ipsum quod ames fecisse litura est,

 

Et genitas visa est non genuisse notas.

 

Nempe quid excudam, si, quae vix repere possint,

 

Hic ubi sunt lachrimae sepia, verba natant.

 

7. Iul.

Ad Franciscum ab Aerssen de Sommelsdyck de legato sine praeside respondentem¹⁾⁺.

Illustris pugil, illustri quam poscis arenâ

Grande tibi specimen tute dature tui;

Hoc age. quas partes, annorum vespere multo,

Multus agas, multo mane tuere puer.

Quod si te juuenum insane temerarius ardor

Implicitum longis nexibus ire parat,

Adde animos, generose, tibi, atque audentior ito:

Est qui pugnantem te tuus umbo tegat.

Ultima succurrant pugnanti exempla tuorum:

Objice, quo soluas omnia, Dixit avus.

12. Iul.

1) M.D., 375.
Frans van Aerssen, Heer van Plaat, oudste zoon van Cornelis van Aerssen, Heer van Sommelsdijk, heeft jaren lang Europa bereisd en is den 14den Nov. 1658 op zijne terugreis van Engeland bij eene schipbreuk omgekomen (Dagb., 62). In 1655 gaf hij te Parijs uit Voyage d'Espagne ... fait en l'année 1655. In de vergadering van den Academischen Senaat der Leidsche Hoogeschool, die den 17den Juni 1649 werd gehouden, ‘permissum est D. Francisco Aerssen vt sine Praeside in Politicis disputet.’ (Mededeeling van Prof. Acquoy). Den 15den Dec. 1642 was hij op 12jarigen leeftijd als student te Leiden ingeschreven.

+ [krit] vs. 10 soluas M.D.: solves

[p. 154]

Grafschrift van ioff. Tesselschade Visscher¹⁾⁺.

Dit 's Tesselschades Graf.

Laet niemand sich vermeten

Haer' onwaerdeerlickheit in woorden uijt te meten:
All watmen vande sonn derft seggen gaet haer af.

Hoe dats' om 'tleven quam

Verhael ick even noode:

Wat dunckt u, moeders? 'twas haer' dochter die haer doodde,
En die sij 'tleven gaf was die haer 'tleven nam.

Maer 'tkind hadd weinigh schulds:

De Moeder sagh het sterven,

En stierf, om dat sij 't haer geliet te konnen derven:
Soo berste Tesselscha van wat te veel gedulds.

Leert lyden met beleidt,

Die van wat liefs moett scheijen:

Hadd dit hert uijtgebloedt en tydigh willen schreijen,
'T sloegh noch in Tesselscha, en 't waer noch onbeschreit.

15. Iul.

1) K.b.., II, 196.
Tesselschade stierf den 24sten Juni 1649; naar eenig overgebleven dochter, Maria Tesselschade Crombalch, was haar den 31sten Aug. 1647 voorgegaan en zij kwam dien slag niet te boven. (Vgl. Tesselschade Roemers en hare vrienden, 60).

+ [krit] vs. 16 'T sloegh noch in K.a.: Noch schreide - 't waer K.a.: waer

Grafschrift van mijn neefken Christiaen Doublet²⁾⁺.

Hier light een jonghe doo; dat's heul en heils genoegh,
Dewijl de mensch te laet kan sterven, niet te vroegh.
Het vroegh is wroeghens vrij, het laet laedt schuld op schulden,
'Tjongh hoort den Hemel toe, die 'toude nau kan dulden.
Siet oftm' hem niet beschreijdt om datm' hem over-mint,
Die uyt de Wereld gaet een Christen en een kind.

28. Iul.

2) K.b.., II, 195. In K.a. is aan den titel nog het woord, overloopen, toegevoegd.
Christiaan Doublet was de tweede zoon van Philips D. en van H.'s zuster Geertruyd; hij was den 9den Febr. 1636 geboren (Dagb., Bijlage H).

+ [krit] Bij vs. 4 in marg.: Matt. 19.14.

Ander³⁾⁺.

De ziel die in dit lijf begonnen hadd te sweven
Sagh dat het lemptigh was, en liep'er met naer 't graf,

En trock naer 'teewigh leven.

Seght niet, dat komt'er af,

't Kind overliep sijn kracht en most het dus bekoopen:
Die sich jongh overloopt en heeft sich niet verloopen.

eod. d. (28. Jul.)

3) K.b.., II, 196.

+ [krit] vs. 2 lemptigh K.a.: lempigh

[p. 155]

Ander¹⁾⁺.

Een overloopen kind heeft hier den geest gegeven:
'Ten was noch voor de dood versett, noch levens moe;
'Tis in onnooselheid geloopen uijt dit leven,
(Is 't mis geloopen?) tot de Croon des levens toe.

eod. d.

1) K.b.., II, 196.

+ [krit] vs. 2 was noch K.a.: was niet

In temeritatem nautae Roterodamensis, quâ, cum per ingentem tempestatem minuere velum noluisset, subversâ navi ingens vectorum numerus perijt III. id. sept. 49²⁾.

Male disputatur, an sit haec leuis culpa,
An lata, quâ tot hausit unda mortales.
Si ferre me sententiam velis, dicam;
Tam lata nautae est culpa quam fuit velum.

13. Sept.

2) M.D., 375.

Voor 's Heeren Avondmael³⁾⁺.

Ick will, Heer, dat ghy wilt, en hebb het lang gedaen,

Ick hebb dijn' loop-baen lief, en loopse met vermaken,
En doe 't van over lang, en hoop het niet te staken,

Maer van de dertigh grein tot hondert toe te gaen.

Hoe pleit ick evenwel? is dus de maet voldaen,

Is 'twitt of met mijn' will of met mijn' loop te raken?
Oh, soo veel ydelheids en laet mij noijt genaken:

Onnutte dienstknecht, hoe soud ick by mij bestaen!

Mijn will is wilde will, mijn loop is staegh te rechten.

Oh die de voeten wiescht van dijn' onvuijlder knechten,

Wischt met den minsten dropp van dyn onschuldigh wee

Mijn' vuijl-geloopen af, eer ick ter Tafel treê.

Ick segh't, o God, en meen 't, en ween 't, en steen 't: och armen,
'Ten geldt noch will noch loop; mijn heil is dijn ontfarmen⁴⁾.

Inter Schoonhoviam et Goudam in equo. 2. Octob.

3) K.b.., I, 52. In K.a. is de titel: Noch over des Heeren Avondmael, in K.b..: Noch over het selve.

+ [krit] vs. 6 'twitt K.a.: 't wel - vs. 11 Wischt K.a.: Wiescht K.b..: Wascht

4) Onder het vers staat: Non est neque volentis neque currentis, sed miserentis Dei.

16.^en Psalm uijt den Franschen rijm van Beza, ten nauwsten⁵⁾.

Weest ghij, o Heer, mijn bystant en mijn' hoe';
Want op dij staet mijn eenigste vertrouwen.
Seght dan, mijn' ziel, en spreeckt den Heere toe,

5) K.b.., II, 519. In K.a. is aan den titel de eerste versregel van den Franschen Psalm: Sois moy, Seigneur, ma garde et mon appuy, toegevoegd.

[p. 156]

 

⁺⁺

 

Ghij hebt op mij, Heer, alle macht behouwen;

5

End evenwel kont ghij van mij niet trecken

 

Het minste werck dat dij te nut kan strecken.

Mijn opset is, den goeden goet te doen,
Die daer met recht wel-levens lof verdienen,
Maer leet op leet sal treffen en verdoen
Den ghenen die de vreemde Goden dienen.
Ick en geraeck aen haer bloet-offer-sond' niet,
Haer' namen selfs en heb ick inden mond niet.

God is alleen de grond-erf die mij voedt:
Mijn' rente, Heer, is vast op dij gelegen;
Gewisselick mijn erfelicke goet
En had ick noyt in schooner plaets gekreghen:
In 'tkort geseght, van 't schoonste deel van allen
Is bij geluck het lot op mij gevallen.

Gelooft zij God die mij soo wel bedacht
Aenwijsingh geeft om dit pad in te keeren:
Want (dat is meer) ick hebbe dagh noch nacht
Gedachten die mij niet ten goede leeren:
Soo sien ick dan op mijnen God gestadigh,
Oock blyft hy mij ter rechter hand genadigh.

Siet dan, hier is mijn hert soo vrolick af,
Mijn' tonghe lacht, mijn lyf is vol vertrouwen;
Dewijl ick weet dat ghij in 't holle graf
Myn leven niet sult lyden te verouwen,
End en begeert in geenerhande maeten
Uw' Heilighe verrotting voelen laeten.

Veel liever, Heer, stelt ghij my op den weght
Die mij geleij' naer een heilsamer wesen;
Want, inder daed, daer is geen vreughd oprecht,
Als in 'tgesicht van dyn verheerlyckt wesen:
En in dijn' hand is, en sal altyd blijven,
De volle vreughd die eewigh sal beklijven.

Equitans. Beeckbergen 20. Octob.

+ [krit] Tusschen vs. 18 en 19 staat in het HS. in marg.: Pause.

+ [krit] vs. 5 End K.a.: En - vs. 10 de vreemde K.a.: den vreemden - vs. 25 Siet dan, hier K.a.: Siet, hier dan - vs. 29 End en begeert in geenerhande K.a.: En niet en wilt eenigerhanden K.b..: En dat ghy wilt in geener hande - vs. 31 weght K.a.: wech

[p. 157]

Pour les chevaux que l'on tuoit a la chasse¹⁾⁺.

Precieux animaux au jour de la Bataille,
A quelle indignité vous trouuez vous reduicts!
Ie voij des gens d'honneur apres de la canaille,
Quand je vous considere en ces meschans deduicts.

Ces genereux jarrets, ces belles encollures,
Cest' eschine, ces reins ne seruent donc de riens
Qu'à battre ce qui fuit, des foibles creatures,
Qui n'osent faire teste à des museaux de chiens!

Ou faictes vous la guerre à bois et à broussaille,
Sont ce les enemis qu'on vous a opposez?
Precieux animaux au jour de la bataille
A quelle raillerie estes vous exposez!

En fin ce n'est que jeu où l'on vous estropie,
C'est bien vous destiner à quoij vous estes nez.
Vous deuez vos efforts au bien de la Patrie,
Et c'est la Comedie où vous vous ruinez.

Precieux animaux au jour de la Bataille,
Quand j'aij pitié de vous, c'est ce que je vous doibs.
Mais de vous garentir du jeu qui vous trauaille
Pour un bien glorieux, c'est ce que je voudrois.

Que si de ma pitié quelque chasseur se fache,
Ie ne m'oppose pas à ces plaisans trauaux,
Ie l'en laisse jouïr; mais je veux bien qu'il sache,
Que j'aijme peu la Chasse, et beaucoup les cheuaux.

Beeckbergen. 22. Oct.

1) De titel is gedeeltelijk afgescheurd.
Het vers is gedrukt in de Gedichten van Jacob Westerbaen, .... In 's Gravenhage, By Anthony, Johannes ende Pieter Tongerloo, Boeckverkoopers, 1657, blz. 493. Westerbaen vertaalde H.'s gedicht (t.a.p., blz. 496) en schreef als tegenhanger: Pour les chasseurs Qui tuent les Chevaux a la Chasse (blz. 495), dat hij eveneens vertaalde (blz. 497). Die verzen schreef Westerbaen in 1654 (zie Tijdschr. v. Ned. Taal- en Letterk. uitgeg. vanwege de Maatsch. der Ned. Letterk. te Leiden, VI, 1886, blz. 254).

+ [krit] vs. 9 Ou bij West.: Que - vs. 14 destiner bij West.: estimer

Sur deux visites faillies du s.^r de s.^t Amant²⁾.

Que deux fois S.^t Amant ayt frappé à ma porte,
Que deux fois, sans me veoir, sa bonté l'aijt esmeu

2) Marc-Antoine de Gérard (1597-1661), geboren bij Saint-Amant, dicht bij Rouen, avonturier en dichter, gunsteling van den Graaf d'Harcourt, van Maria van Gonzaga en Christina van Zweden, verwierf zich den naam van ‘Roi des Goinfres’. Het blijkt uit dit vers van H., dat deze zonderlinge personage zich in dezen tijd in ons land ophield.

[p. 158]

 

A croire qu'entre gens de son illustre sorte

 

Ie merite les soings d'estre veu et reueu!

 

 

5

Que des petits faux bruicts qu'on faict courrir le monde

 

Pour me prestant un nom que j'aij mal merité,

 

Sans qu'il aijt eu loisir d'ij appliquer la sonde,

 

Ayent peû triompher de sa credulité!

 

 

 

Qu'en dis tu, ma Raison, ou plus tost, ma Fortune,

10

Quel jugement fais tu de ces beaux accidens?

 

Il est venu deux fois, et c'en estoit trop d'une:

 

Avons nous pas subject d'en rire entre les dents?

 

 

 

Graces à mon bon Ange, et à sa main propice

 

Qui m'a voulu sauuer l'honneur et le credit;

15

Qui m'a faict evader sans forme d'artifice

 

D'où je devoy paroistre honteux et interdit.

 

 

 

Et toij, cher S.^t Amant qui mon peu de merite

 

As choisi pour object de ta discretion,

 

Voy comme je reçoij visite sur visite,

20

Et ce que je t'en doibs de satisfaction.

 

 

 

Ie veux qu'un Imprimeur les nomme et les publie,

 

En faueur et de toij et de la Verité,

 

Oevvres de S.^t Amant; Qvatriesme partie¹⁾:

 

Mais je veux qu'il adjouste, Oevvres de charité.

 

16. Nou.

1) In 1621, 1643 en 1649 heeft St. Amant Oeuvres poétiques uitgegeven.

Epitaphium F. Aug. Thuani. E Latino meo. Moment. lib. VI. Qui jacet hic etc.²⁾⁺.

Die hier begraven light, was kondigh aen een' schennis;
Maer kondigh sonder schuld, bij opgedrongen kennis.
En 't heeft hem niet gebaett 'tfeit met syn' vromicheid
Te hebben wederstaen; 'tverswijgen was sijn feit,
'Tverswijgen van een feit dat vrienden hem betrouwden,
Die vrienden, die hij sagh, als sij 't ontkennen souden,
Dat sijn' gebroken trouw noch t'overtuijghen doght,

2) K.b.., II, 532. In K.a. is de titel: Grafschrift van F. Aug. de Thou, uyt mijn Latijnsch. Mom. desult. p. 180. Qui jacet hic, hospes, pravi, sine crimine, coepti Conscius. Zie dl. III, 235.
In marg.: Rogatu Rauesteinij typographi. - Misschien is het versje dus met enkele anderen voor het eerst in 1649 te Amsterdam - de Ravesteyn's waren Amsterdamsche uitgevers - gedrukt. Maar het wordt ook gevonden in Verscheyde Nederduytsche Gedichten, I, 1651, blz. 52, met het opschrift: Grafschrift van F.^r Augustus Thuanus, Die ter gunste van zijn vrienden, de misdaet heelde, die hy selfs had vuyl geschouwt.

+ [krit] vs. 1 aen V.N.G.: van K.a. als boven.

[p. 159]

 

Noch t'haren wederwill ten goeden buijghen moght.

 

Scherp onrecht van het Recht, dat voor verraed kan schelden

10

Syn' vriend noch by verraed noch te vergeefs te melden!

 

25. Nou.

[Teun Lansknecht met syn' Lancie inde hand]

Teun Lansknecht met syn' Lancie inde hand¹⁾
Wierd van een' Hond op 'tvinnighst aengerandt,
En, om syn lijf te berghen met syn wapen,
Stack 't door den Hond, en liet hem leggen gapen.
De meester keef, en sey 'ten was geen nood,
Om soo een Beest te helpen aen syn' dood,
Hij hadd hem licht het stomp end konnen bieden
En ongequetst met slaghen wegh doen vlieden.
Teun Landsknecht sprack, soo hadd ick mij geweert,
Als mij den hond gedreight hadd met syn steert.

2. Dec.

1) K.b.., II, 94. - Flor., 340.
Boven dit en de volgende versjes staat: Spaensche Vliegen uyt de Floresta van Melchior de S.^ta Cruz de Dueñas.
De volledige titel van dat boek, waaraan H. een honderdtal anekdoten ontleende, die onder den titel, Uyt Spaensch OnDicht, in de Korenbloemen werden opgenomen, is: Floresta Española, De Apoteghmas o Sentencias, sabia y graciosamente dichas de algunos Españoles. Colegidas por Melchior de Santa Cruz, de Dueñas, vezino de la Cuidad de Toledo. - La Floresta Spagnola, ov le plaisant bocage, Contenant plusieurs comptes, gosseries, brocards, cassades, et graues sentences de personnes de tous estats. A Brvxelles, Par Rutger Velpius, et Hubert Anthoine, à l'Aigle d'or pres de la Court, l'an 1614. - Reeds vroeger had H. van den bundel gebruik gemaakt; zie dl. II, 242, 243; III, 135. Bij enkele versjes van H. zal ik het oorspronkelijke meedeelen.

[Mijn Snijer sagh een' vent syn backhuijs heel verdurven]

Mijn Snijer sagh een' vent syn backhuijs heel verdurven²⁾
Van wonden inde Krijgh, en op den graet gekurven,
Gelijck de Braessem siet die na den rooster gaet:
En seid' hem kluchtigh; Mijn gekapte Cameraed,
Als 'temmers wesen most, en als 'tlot op mij draeijde,
Ick maeckt' u liever niew, dan dat ick u vernaeyde.

Eod.

2) K.b.., II, 100. - Flor., 456.

[Ick vond u gistren thuijs, en most het sien ontkennen]

Ick vond u gistren thuijs, en most het sien ontkennen³⁾,
Door 'tliegen van uw' knechts, die aen die kunst gewennen.
Nu ben ick selver thuijs, en onkenn 't selver: Segh't;
Verdien ick niet soo veel geloofs licht als uw knecht?

3. Dec.

3) Flor., 337.

[Mijn meisje sat bedeckt in een' gesloten wagen]

Mijn meisje sat bedeckt in een' gesloten wagen⁴⁾:
Ick hiet den voerman staen: en sy bestond te vragen,

4) K.b.., II, 90. - Flor., 268:
Vne Dame passoit par la ville, couuerte et masquée, estimant n'estre point cogneuë. Vn chevalier qui luy faisoit l'amour, l'accosta pour luy parler. Elle luy dit, En quoy me cognoit vostre seigneurie? Ie vous recognoy, en voyant que mes playes degoutent du sang. Il disoit cela, faisant allusion à ce qu'on dit, Si vn homme qui a tué vn autre passe deuant le corps de l'occis, les playes semblent de nouueau saigner et distiller du sang.

[p. 160]

 

Hoe wist ghij dat ick 'twas, die soo besloten sat?

 

Oh, seid' ick, meisje-lief, dat hadd ick haest gevatt:

5

Ick voelden all mijn bloed uijt all mijn' wonden stroomen,

 

Soud ick mijn' moordenaers' niet bij mij voelen komen?

 

3. Dec.

[Ian, die een sware Pleit vervolghde jaer en dagh]

Ian, die een sware Pleit vervolghde jaer en dagh²⁾,
Sprack tot een' dorre doo' dien hij gehangen sagh,
Hoe wel zijt ghijd'er aen; hoe vrij van alle plaghen,
Die daer noch Recht, noch Raed, noch Roll hebt na te jagen!

5. Dec.

2) K.b., II, 94. - Flor., 325.

[Men preeckt mij 'tspelen af: als onder de gebreken]

Men preeckt mij 'tspelen af: als onder de gebreken³⁾⁺
Het schadelixt gebreck: maer, magh ick voor mij spreken,
Men preeckt mij averechts; en, die 'twel overwoegh
Sou vinden dat ick wel te recht op 'tspelen sloegh,
Om meerder quaed t'ontgaen; jae, dat het spel kan strecken,
Om mij all spelende van alle quaed t'ontrecken.
Want, waers mijn' Hoovaerdij, mijn', die om dusend pond
Kan spelen met den Heer, en met den knecht terstond
Om stuijver of om blanck, naer dat ick hebb behouwen?
Waer is mijn' Toornicheit, die alles kan verdouwen
Wat mij te schimp en schand van ijemands werdt geseidt,
Mits hij aen 'tspelen blijv'? Waer is mijn Giericheid,
Die niet een dobbeltje kan sparen sonder spelen?
Waer is myn' Hoererij, of hoe kan ick se velen,
Ick, die by nacht en dagh mijn' sinnen en mijn' tyd
Alleen aen 'tspelen hang? Hoe soude mij de Nijd
Van mijnes naesten weeld of Ryckdommen bekoren,
Daer ick mijn' eigen haev soo los laet gaen verloren?
Wat plaets heeft Gulsicheit by mij, die niet een' spel
Haer waerde spillen derv, van vreese dat mijn spel
Sou stuijten by gebreck? Kan ickse Luijheid geven,
Die heele daghen speel en noch den nacht daerneven?

Is 'tquaed spel, daer bij Trots, en Toorn, en Giericheit

En Nyd, en Hoer, en Kroegh en Luijheit onder leit?

5. Dec.

3) K.b.., II, 92. - Flor., 304.

+ [krit] vs. 6 t'ontrecken K.a.: te trecken - vs. 11 yemands K.b..: yemand

[p. 161]

[Claes kaetst sijn selven rijck]

Claes kaetst sijn selven rijck¹⁾

Met Ball en met Balon, en will aen geen veranderen
Wat datmen hem vermaent. Heeft Claes oock ongelyck,
Dat hij syn' voorspoed vindt in mis-slagen van anderen?

1) K.b., II, 93. - Flor., 307. Het versje is niet gedateerd, maar staat tusschen het vorige en het volgende.

(Ioosts gebreken)²⁾⁺.

'Tis waer, sey lichte Ioost, men magh mij wel bepreken,

'Khebb menighte gebreken:

Maer men vergeet'er een, dat ick mij meest aen treck

Te weten 't Geld-gebreck.

6. Dec.

2) K.b.., II, 197. Het versje heeft in het HS. geen titel.

+ [krit] vs. 1 bepreken K.a.: bespreken

[Een knechtjen wierd bekeven]

Een knechtjen wierd bekeven³⁾⁺

Om dat het water bracht

Dat naer de wijn-kan stonck. De tweede reis was 'teven
Gelijck als d'eerste kan. In 'tend' heeft hij bedacht

Hoe dat hij straf en kijven

Van 'twijf ontleggen sou.

Hij hadd de kan gespoelt, men sagh'er niets in drijven
Dat wijn-lucht maken moght. Soo seid' hij, 'Kweet het vrouw,

Hoe dit is bij gekommen:

Ten kan niet anders zijn:

Claes Croes, ons droncken buer, heeft gistren hier geswommen,
Daerom, waer dat ik schepp, het smaeckt'er naer den wijn.

6. Dec.

3) K.b.., II, 93. - Flor., 319.

+ [krit] vs. 1 Een knechtjen K.a.: Myn jonghen - vs. 2 het K.a.: hy - vs. 6 'twijf K.a.: 't Lijf - vs. 12 waer K.b..: wat

[Claes Croes lagh sieck te bedd, meer van Wijn als van Liefde]

Claes Croes lagh sieck te bedd, meer van Wijn als van Liefde⁴⁾;
De Doctor vraeghd' hoe 'twas, en of hem ijet beliefde?
'Ksou seggen, seid' hij, Heer, als ick het seggen dorst,
Geneest mij van dees Coorts, maer niet van desen dorst.

6. Dec.

4) K.b.., II, 93. - Flor., 321.

[Een Ruijter door een dorp met aller haest gereden]

Een Ruijter door een dorp met aller haest gereden⁵⁾,
Riep, keurigh hoe veel daghs hij noch hadd te besteden,
Hoe laet is 't, goede li'en, hebt gh' hier geen Clock-gestell?
Neen, seid' een Boer; maer, Heer, een Orgel isser wel.

eod.

5) K.b.., II, 90. - Flor., 252.

[p. 162]

[Goe Ian ten huijsen uijt gekeven of gestooten]

Goe Ian ten huijsen uijt gekeven of gestooten¹⁾⁺
Door boose Beel, sijn wijf, viel in 'tslijck vande goten.
De bueren schoten toe met vriendelick gedruijs,
Om hem de hand te bi'en en helpen hem naer binnen:
Neen, seid hij, vrienden, neen, en wilt het niet beghinnen,
Hoe 'ck legh of niet en legh, 'tis beter hier als t'huijs.

eod.

1) K.b.., II, 94. - Flor., 336.

+ [krit] vs. 4 helpen K.b..: hielpen

[Pier hadde Claesje-buer sijn' Ezel geern ontleent]

Pier hadde Claesje-buer sijn' Ezel geern ontleent²⁾,
Claes seid' hij was niet t'huys, hij wrocht voor de gemeent'.
Den Ezel sloegh geluijt, en dé syn' meester lieghen.
Hoe, seij Pier, Claesje-buer, meent ghij mij te bedrieghen?
Den Ezel is in huijs. wel sey Claes, dit is vrij
Wat wonders; loofje dan mijn' Ezel meer als mij?

6. Dec.

2) K.b.., II, 94. - Flor., 339.

[Dirck hadde Maey syn wyf met stocken soo gedost]

Dirck hadde Maey syn wyf met stocken soo gedost³⁾,
Dat Maey bij meesters hand genesen werden most.
Dat stond Maeij soo wel aen, dat syd'er half om lachten:
Sij docht, hij sal sich nu dat slaen voortaen wel wachten
Daer soo veel gelds aen hanght. maer Dirck loegh meer als half,
En als hy den Barbier betaelde voor syn' salf,
Vriend, seid hij, daer 's uw geld, en noch soo veel daerneven,
Om als ick Maey van niews wat op sal moeten geven.

eod.

3) K.b.., II, 94. - Flor., 341.

[Wilm, dien noijt Pill of dranck in 'tlijf en was te preken]

Wilm, dien noijt Pill of dranck in 'tlijf en was te preken⁴⁾,
Hadd veel van sulcken tuijgh in twee drij siecke weken
In 'tbecken van syn Stoel voordachtelyck vergaert.
De Doctor, vragende wat datt'er was bewaert,
Verschrickte van 'tgesicht van soo veel vuylicheden,
En seide, Wilm, 'twas tijd, dat ick uw' binnenleden
Haer' ed'le teericheid ontlaste van die miss:
Denckt dat een' Coorts of twee hierin begraven is:
Want, seker, dit 's quaed goed. Dat hebb ick wel geweten,
Sey Wilm, en hebb het oock daerom niet willen eten.

7. Dec.

4) K.b.., II, 95. -Flor., 344.

[Ian magh noch manvolck sien, noch vrouw-volck lang en recht]

Ian magh noch manvolck sien, noch vrouw-volck lang en recht⁵⁾.
Soo schrickt Ian voor lang Recht, soo lang heeft Ian gerecht.

eod.

5) K.b.., II, 95. - Flor., 350.

[p. 163]

[Teun, weet ghij wat mij lett, waerom ick langs de Straten]

Teun, weet ghij wat mij lett, waerom ick langs de Straten¹⁾
Soo noode met u gae? Hoort hoe de luyden praten:
Sij keuren mij voor geck, om dat ick niet en rij,
Maer gae te voet, en ley den Ezel aen mijn' zij.

eod.

1) K.b.., II, 95. - Flor., 381.

[Myn gierighe Compeer is toornigh op syn' knecht]

Myn gierighe Compeer is toornigh op syn' knecht²⁾,

Die yets heeft aengerecht,

Daerom hij hem met recht sou moghen slaghen geven.
Maer daer en komt niet af. Heeft hij 't den knecht vergeven?
Neen; hij is even boos. Waerom dan? 'kwedd ick 'tweet:

Om dat het Gheven heet.

7. Dec.

2) K.b.., II, 95. - Flor., 387.

[Claes met den grooten neus is ydeler van Baerd]

Claes met den grooten neus is ydeler van Baerd³⁾⁺

Dan menigh Ratten-staert.

De schaduw en de drop van dien verbridsten gevel,
Gelyck de noteboom het Gras houdt inder aerd,

Is oorsaeck van dat evel.

eod.

3) K.b.., II, 96. - Flor., 393.

+ [krit] vs. 3 verbridsten K.a.: verbrudsten

[Daer is een Land van Recht, daer dieven onverbeden]

Daer is een Land van Recht, daer dieven onverbeden⁴⁾
Een goed stuck van haer' neus tot straf werdt afgesneden:
Claes, geeft u in dat Land, en leeft'er vrij onheus,
Ghy steelt u selven rijck, en krijght een' schoonen Neus.

eod.

4) K.b.., II, 95. - Flor., 392.

[Neel seght, sy valt in slaep soo haest als 'tdoncker wordt]

Neel seght, sy valt in slaep soo haest als 'tdoncker wordt⁵⁾⁺.
De reden is bekent: sij heeft een oogh te kort;

En eer Neel is geleghen,

Soo is s' all halver-wegen.

eod.

5) K.b.., II, 96. - Flor., 395.

+ [krit] vs. 1 slaep K.a.: 't slaep

[Klein Iantje reed voor uyt, en was bynaer verloren]

Klein Iantje reed voor uyt, en was bynaer verloren⁶⁾,
Soo hadd hij sich geweert met Spitsroeij en met sporen.
Men vraeghden byden wegh, Heeft ijemand hier, goe' li'en,

Een man te peerd gesien.

Neen, seyd een loose Boer: ick hebb geen man vernomen.

Daer is een Peerd gekomen,

Daer midden op de zael een Hoed lagh, en op zij

Twee Leersen; was dat hij?

eod.

6) K.b.., II, 96. - Flor., 403.

[p. 164]

[Ghy zyt soo kleintjes, Ian, dat, als ghij waert vermist]

Ghy zyt soo kleintjes, Ian, dat, als ghij waert vermist¹⁾,
Ick weet niet hoemen raed om u te vinden wist,

All deed' m'er veel geweld toe;

Of 'tmost hard reghenen; dan vindtmen tot een' spell toe.

eod.

1) K.b.., II, 96. - Flor., 404:
Vn Seigneur parlant d'vn cheualier des plus petits, disoit, que si ce cheualier se perdoit, ou esgaroit, il faudroit attendre à le trouuer iusques à ce qu'il pleut, pour le chercher, comme les enfans font les espingles.

[Ick weet geen beter Ampt om langhe Ian te vo'en]

Ick weet geen beter Ampt om langhe Ian te vo'en²⁾⁺,
Als een deurwaerderschapp, om Pleiters te gaen plaghen:

Als hij het volck sal daghen,

Vindt hij de deur in 'tslot, hij kan 't door 'tvenster doen.

eod.

2) K.b.., II, 96. - Flor., 408.

+ [krit] vs. 2 Pleiters eerst: Boeren als in K.a.

[Neel Buijck-en-Borst-en-Bill light onder in dit Graf]

Neel Buijck-en-Borst-en-Bill light onder in dit Graf³⁾⁺
Die, levende, de Straet soo veel te dragen gaf.
Arm' Aerde, wat een' beet heeft syd'er aen te kouwen!
Sals' hem oock sonder hulp van mostaert wel verdouwen?

7. Dec.

3) K.b.., II, 96. - Flor., 411.

+ [krit] vs. 4 hem oock K.a.: oock Neel

[Men vraeghde Ian de Vrij hoe dat hij op syn' jaren]

Men vraeghde Ian de Vrij hoe dat hij op syn' jaren⁴⁾,
Soo vett, soo wel gedaen, soo lustigh quam te varen?

Daer, seid hij, weet ick ras

Goe' reden af te geven:

Om dat ick van mijn leven

Noyt knecht noch meester was.

8. Dec.

4) K.b.., II, 96. - Flor., 412.

[Hier onder light de Kass van mag're Maijens Geest]

Hier onder light de Kass van mag're Maijens Geest⁵⁾:
Sy sagh, all eers'er quam, als hadd' s' er lang geweest.
Wat mocht men met dat schrael geraemte naer de Kerck gaen?
De dood en heeft'er toch noch voedsel af, noch werck aen.

eod.

5) K.b.., II, 97. - Flor., 415.

[Neel is platt als Beschuijt]

Neel is platt als Beschuijt⁶⁾,
Ian heeft een' ronde huijt,
En elck slaet syn geluijt.
My dunckt het even sluijt
Als 'tVeeltje bij de Luijt.

eod.

6) K.b.., II, 97. - Flor., 416.

[p. 165]

[Een spotter met een oogh sprack tot een Bultenaer]

Een spotter met een oogh sprack tot een Bultenaer¹⁾⁺,

Ghij zijt all goed-tyds klaer,

En hebt vroegh op geladen.

Dat hoev' ick niet te raden,

Seij d'ander, of het vroegh,

Of laet is; 'ksiet genoegh:

Ick weet niet of het lang met d'ander aen sal loopen;
Tot noch toe sien ick u maer eene venster open.

eod.

1) K.b.., II, 97. - Flor., 417.

+ [krit] vs. 1 EenK.a.: Dirck - tot een K.a.: tot Jan - vs. 5 d'ander, of het K.a.: Ian, oft hier noch - vs. 7 Ick weet niet, of het K.a.: 'K schick dat het noch wat

[Hans Crom-voet quam te Hoof, en riep, men most hem hooren]

Hans Crom-voet quam te Hoof, en riep, men most hem hooren²⁾,
En recht doen. Hooren, ja, seid eene der Doctoren,
Maer recht, myn goede vriend, (hij letten op syn' schoen)

En kan m' u hier niet doen.

8. Dec.

2) K.b.., II, 97. - Flor., 416.

[Noemt ghij gebreckelick een' mensch die wat gebult is]

Noemt ghij gebreckelick een' mensch die wat gebult is³⁾⁺?
My dunckt hij over loopt en wat te seer vervult is.

eod.

3) K.b.., II, 97. - Flor., 418.

+ [krit] vs. 1 Noemt ghij K.a.: Men noemt

[Pier was sijn' schoenen quijt, Pier koot-voet in 'tgemeen]

Pier was sijn' schoenen quijt, Pier koot-voet in 'tgemeen⁴⁾;

En doe hij toornigst scheen,

Soo sprack hij met medooghen,

Ick wensch den dief geen quaed, dan dats' hem passen mogen.

eod.

4) K.b.., II, 97. - Flor., 418.

[Pier staen syn' voeten krom en binnewaerts geboghen]

Pier staen syn' voeten krom en binnewaerts geboghen⁵⁾.

'Tschijnt voor een mensch syn' oogen

Soo dickmaels als hij treedt,

Dat hij all gaende 'tland met groote duijmen meet.

eod.

5) K.b.., II, 98. - Flor., 420.

[Het was een kloecke raed]

Het was een kloecke raed⁶⁾

Van een vernuft soldaet,

Soo hij de wilden sagh der Christen' dood verijlen

Met haer' vergifte pijlen;

Kom, seyd hij, Generael, betaeltse fyn met fijn,
Smeert ghij oock uw Geschutt en Cogels met fenijn.

eod.

6) K.b.., II, 98. - Flor., 429.

[p. 166]

[Was d'aenspraeck niet beleeft, en de beleeftheid fijn]

Was d'aenspraeck niet beleeft, en de beleeftheid fijn¹⁾⁺,
Daer med' een Edelman syn beentjen uijt quam strijcken?
Moij meisjen, seid hij, daer de verckens u gelijcken,
Daer moeten inder daed wel schoone verckens zijn.

eod.

1) K.b.., II. 98 - Flor., 432.

+ [krit] vs. 2 med' een Edelman K.a.: mé 't Land-Jonckertje

[Een Boeren-predicker sprack op stoel van Vergeven]

Een Boeren-predicker sprack op stoel van Vergeven²⁾⁺:
Maer, seid hij, wie vergeeft? Daer stond een Boer beneven,
Die riep uijt, Ick vergeef. Wie? maer mijn vader, Heer,
Die hier syn selven heeft verdroncken inde meer.
Ick oock, sprack een' Boerinn. Wie, riep de Leeraer, Susje?
De moorder van mijn' mann, die geef ick wel een kusje.
Wie is, sey Domine, gekomen tot dien vall?
Neen, sey sij, 'kmeen de man die hem vermoorden sal.

eod.

2) K.b.., II, 98. - Flor., 432, 433.

+ [krit] vs. 1 sprack op stoel K.b..: op Stoel sprack

[Ian raeckte soetjens met syn' rentjens aen den kost]

Ian raeckte soetjens met syn' rentjens aen den kost³⁾,
En danckte God den Heer, die hem, om wel te leven,

Pass soo veel hadd gegeven,

Dat hy geen Heer en hoefd, en geen Knecht houden kost.

eod.

3) K.b.., II, 98. - Flor., 412.

[Een Spagnaert en sijn maet geraeckten in krackeel]

Een Spagnaert en sijn maet geraeckten in krackeel⁴⁾⁺,
En grabbelden bykans malkand'ren naer de keel.
Maer, sey de felste, swijght: ghij mooght het soo verkerven,
Ick vatt u byden kopp, en slinger u soo hoogh
Aen geen sij van de sonn, uyt aller menschen oogh,
Dat ghij van honger eer als van den vall sult sterven.

eod.

4) K.b.., II, 98. - Flor., 436.

+ [krit] vs. 1 Een Spagnaert en sijn maet K.a.: Twee Castiliaensche Dons

[Een hongerighe vent quam vragen aen een weerd]

Een hongerighe vent quam vragen aen een weerd⁵⁾⁺
Of hij voor syn gerief wat spijs hadd aen den Heerd.
Een hoentje, seid hij: maer, met oorlof dat ick 'tvraghe,
Hoe is uw naem, mijn Heer? want hier is noch van daghe
Volck sonder geld geweest, en dat en dient mij niet.
Fernando, Ian Baptist ist, seid hij, dat ick hiet.
Fernando, sprack de weerd, Ian en Baptist, drij becken?
Neen, Heer, mijn Hoentje kan voor soo veel volx niet strecken.

eod.

5) K.b.., II, 99. - Flor., 437.

+ [krit] vs. 1 vent K.a.: Don - een K.a.: mijn'

[p. 167]

 

Een Boer wierd van een' Hond gebeten op de mart¹⁾⁺,

 

En taste naer een' steen: maer 'taerdrijck was te hard

 

Van 'tvriesen, en de steen en was niet los te trecken.

 

De Boer stond voor syn hoofd geslagen als een Oss,

5

En sey, Wel heij, wel heij, 'tis hier 'tLand vande gecken,

 

Daer 'tvolck de steenen bindt en maeckt de honden loss

 

eod.

1) K.b.., II, 99. - Flor., 438.

+ [krit] vs. 1 Een K.a.: Claes - vs. 4 De K.a.: Claes

Grafschrift²⁾.

De rosse Magdaleen light hier ontrent bedolven.

Ghy mooght'er wel op kolven:

Maer wacht u, die daer geern in vruchtbaer' aerde plant,

Daer groeyt niet in rood sand.

8. Dec.

2) K.b.., II, 197.

(Ander)³⁾⁺.

Ian vierdhalfhondert pond light hier by syn geslacht.
'Twas geen' Begraeffeniss die hem ter aerde bracht:

Men gingh'er niet mé proncken:

Hij isser eens van selfs door en door heen gesoncken.

eod.

3) K.b.., II, 197. Het versje heeft in het HS. geen titel.

+ [krit] In marg.: Epithaphium obesi. Zie op blz. 170.

(Vriendsraed)⁴⁾.

Ian saeyde wat Aijuijns op Neel syn wijf haer Graf.
'Ten was syn vyand niet die hem den aenslagh gaf.
Want, als hij 't Graf besocht, all hadd hij moeten splijten,

Hij kost'er niet bij kryten.

eod.

4) K.b.., II, 197. Het versje heeft in het HS. geen titel.

[Teun roemde mij, syn Peerd was eel en delicaet]

Teun roemde mij, syn Peerd was eel en delicaet⁵⁾,
En dat het geen rouw voer most eten, als met maet,
En warm gekoestert zijn. Als 't voor myn' oogen quam,
Soo wast een' mag're kreng, voor styf en achter lamm.
Wel, zeid hij, magh dat niet voor eel en delicaet gaen?
'Tmagh nauwelyck te voet ten einde vande straet gaen.

9. Dec.

5) K.b.., II, 99. - Flor., 439.

[Ick ben een waerde gast, ghij mooght mij wel onthalen]

Ick ben een waerde gast, ghij mooght mij wel onthalen⁶⁾,
Sprack Herman tot syn' waerd, want allom, waer ick scheij,
Daer laet ick man en vrouw en kind'ren in 'tgeschreij.
'Twas waer, hij teerd' allom en wist van geen betalen.

eod.

6) K.b.., II, 99. - Flor., 440.

[p. 168]

[Mijn Heer, sey een oud knecht, ick wenscht' u God wou' geven]

Mijn Heer, sey een oud knecht, ick wenscht' u God wou' geven¹⁾⁺
Veel' daghen van de mijn', die ick te min mocht leven.
Eens warens' in gevaer van leven en van lijf:
Sy saten, leck, op 't droogh en 'twoey haer veel te stijf:
Heer, zeid' hy doe, dit's een van die voorschreven dagen
Die 'k wenschte God u op, en mij af wilde dragen.

eod.

1) K.b.., II, 99. - Flor., 443.

+ [krit] vs. 1 een oud K.a.: Dirck sijn - vs. 4 haer veel te K.b..: te machtigh

[Elck sprack het leste woord]

Elck sprack het leste woord²⁾⁺

En daer was geen verhooren,

De mast lagh over boord

En 'tRoer was lang verloren.

Iob, die mé sincken sou,

Gingh fyntjes sitten eten,

Want, seid' hy, 'twas te weten,

Dat een onbijten most, die soo veel drincken sou.

eod.

2) K.b.., II, 99. - Flor., 444.

+ [krit] vs. 7 'twas te weten K.a.: neer geseten - vs. 8 K.a.: Onbijten stond hem toe,

[Een Boer, die scheep-sieck lagh]

Een Boer, die scheep-sieck lagh³⁾,
Kroop schielick voor den dagh,
En riep met bleeke kaken,
Ey, Stiermann, is 't je will,
Ick biddje, houdt wat still,
Ick sou ereysje braken.

eod.

3) K.b.., II, 100. - Flor., 445.

[Een Boer docht door een' Beeck te waeijen, en het miste]

Een Boer docht door een' Beeck te waeijen, en het miste⁴⁾⁺:
Soo dat hij daer den grond en 'tleven beij vergiste.
Een and're Boer daerop sey kluchtigh: dat 's een Beest!
Hadd hij de Bregg' ebruijckt, hij hadd lang tuijs eweest.

eod.

4) K.b.., II, 100. - Flor., 447.

+ [krit] vs. 1 Een Boer K.a.: Andries - vs. 2 beij K.a.: by - vs. 3 K.a.: Siet, seid' een loose Boer en lachte

[Ick socht volck voor de vuijst, op allerley gevecht]

Ick socht volck voor de vuijst, op allerley gevecht⁵⁾⁺,
Te voet, te peerd, op steeck en snijen afgerecht,

5) K.b.., II, 100. - Flor., 458:
Vn Cheualier lequel auoit beaucoup de querelles auoit à sa suite de mauuais garnenemens et en demandoit plus grand nombre, qu'il appelloit hommes de faict. On luy adressa d'hommes tous balafrez, lesquels il r'enuoya, en leur disant, Mes freres, amenez moy ceux-la qui vous ont si bien battu.

+ [krit] vs. 3 Luij, K.a.: En

[p. 169]

 

Luij, die geern, of het neep, mijn' veilicheid besturven

 

In reisen van gevaer. Men brochtm'er vier of vijf,

5

Voll wreede teeckenen van wonden over 'tlijf.

 

Neen, seid ick, haelt mij die, die dese Luij soo kurven.

 

eod.

[Een lompe leughenaer, van verre thuijs gekomen]

Een lompe leughenaer, van verre thuijs gekomen¹⁾⁺,
Beroemde sich, daer was geen Land, geen vreemde stroomen,
Hy hadd se doorgereist. Ick roock syn' botticheid,
En tasten hem syn' pols: en seij, uyt kluchticheid,
Soo hebt ghij wel geweest in Oud-Cosmographie-land:
Hy docht het was een streeck als Rhyn, of Delf, of Schieland,
En gaf ter antwoord, Neen; wij saghen 't uyter zee,
En liepender voorbij, daer was geen' goede ree.

eod.

1) K.b.., II, 100. - Flor., 466.

+ [krit] vs. 1 Een lompe K.a.: Jeroen de - vs. 3 Hy K.a.: Hy 'n

[Ian-vaer bekeef syn' soon, om dat hij lagh en sliep]

Ian-vaer bekeef syn' soon, om dat hij lagh en sliep²⁾⁺
Als 't tijd van opstaen was, en niet aen 'twerck en liep,
En seid hem, hoe een Boer, die met den dagh in 'tveld was,
Een' buyt gevonden hadd van een' goe' groote geld-tass.
Ia, vaertje, sey de soon, hij was vroegh aende schopp;
Maer die de Tass verloor was noch wat vroeger op.

eod.

2) K.b.., II, 101. - Flor., 469.

+ [krit] vs. 2 Als K.a.: Als 't

[Neel hadd een' zeere lipp. Haer vrijer wouwse kussen]

Neel hadd een' zeere lipp. Haer vrijer wouwse kussen³⁾,
En zeij, syn speecksel sou dat vier voor seker blussen.
Neen, zeij sij, 'khebb een Boeck, daer ick voor heen in las,
Dat sulcke meestering goed voorde spenen was.

9. Dec.

3) Flor., 476.

[Tryn kleedt sich als een' Hoer, om 'tmannen-volck te tergen]

Tryn kleedt sich als een' Hoer, om 'tmannen-volck te tergen⁴⁾;
En wordt gramm, als haer een wat hoeren-vreughds derft vergen.
Trijn, maeckt u desen toorn, of dese kleeren quijt,
Of weest als ghij u kleedt, of kleedt u als ghij zijt.

eod.

4) K.b.., II, 102. - Flor., 490.

[Daer is geen raed toe, Dirck, men moet syn Wijf believen]

Daer is geen raed toe, Dirck, men moet syn Wijf believen⁵⁾:
Noo doen, is oock gedaen; dat is 'trecht van haer Brieven.

5) K.b.., II, 102. - Flor., 495:
Alonse Carillo souloit dire. Que si vne femme disoit à son mary, qu'il se iettast du toict d'vne maison en bas à terre, que le mary deuoit prier Dieu, que la maison ne fust gueres haulte.

[p. 170]

[Ia, soo s' u van een dack te springen heet, de prij]

Ia, soo s' u van een dack te springen heet, de prij,
Bidt onsen lieven Heer dat het niet hoogh en zij.

eod.

[Louw trouwt een' rijcke meid, slimm, scheel, ross en mis-teeckent]

Louw trouwt een' rijcke meid, slimm, scheel, ross en mis-teeckent¹⁾:
Hy neemtse bij 'tgewicht; 'tfatsoen wordt niet gerekent.

eod.

1) K.b.., II, 102. - Flor., 498.

Inscriptum passionibus Cartesij²⁾.

Un coutteau bien trenchant dedans la main d'un sage,
Ce sont les Passions à qui en sçait l'usage.

9. Dec.

2) Descartes' boek, Les passions de l'âme, zag in 1650 te Amsterdam het licht.

Epitaphium obesi³⁾⁺.

Crassus in hoc tumulo est: quo vespillone sepultus,
Ne cura; nec opus nempe ligone fuit.
Ipse viam casu faciens descendit, et istam
Quâ tegitur proprio pondere fregit humum.

10. Dec.

3) M.D., 368. In 2 HSS., één daarvan is bij de Korenbloemen. Zie op blz. 167 het versje: Ian vierdhalfhondert pond light hier by syn geslacht.

+ [krit] vs. 1 sepultus 1 HS.: rogatur - vs. 2 Ne cura 1 HS.: Incassum - vs. 4 tegitur 1 HS. eerst: cubat - proprio 1 HS. eerst: immani dan: nimio

[Zyt ghij een Goudsmit, Ioost, en is uw maecksel Trijn]

Zyt ghij een Goudsmit, Ioost, en is uw maecksel Trijn⁴⁾?
All waertgh' een Ysersmit, sy moght niet grover zijn.

10. Dec.

4) K.b.., II, 102. - Flor., 499.

[Teun thoonde mij syn wijf, Theun met syn leelick backhuijs]

Teun thoonde mij syn wijf, Theun met syn leelick backhuijs⁵⁾⁺;
En sy geleeck hem recht gelyck 'tsecreet het Kackhuijs:
En Teun swoer, 'twas syn wijf; en 'tquam mij wel te pass,
Want, by mijn ziel, ick docht dat het syn' Suster was.

eod.

5) K.b.., II, 102. - Flor., 499.

+ [krit] vs. 4 ziel K.a.: trouw

[Dirck, zeij Truij, houdt u eens of ghij mijn vryer waert]

Dirck, zeij Truij, houdt u eens of ghij mijn vryer waert⁶⁾,
('Ten is maer om den deun) stuijpt neder totter aerd,
Sucht, schreidt, en, om mijn' Trouw, gaet op uw' knijen leggen:
Neen, neen, zey Dirck, ick vrees of ghij eens la mocht seggen.

eod.

6) K.b.., II, 102. - Flor., 500.

[p. 171]

[Swart Neeltje, kort en vett krijght dochters lang en ranck]

Swart Neeltje, kort en vett krijght dochters lang en ranck¹⁾,
Als suijker-peen soo soet, als Lelien soo blanck.
Men vraeght hoe dat dat komt: wat maghmen leggen vragen?
Sou swart land wel gemest geen' schoone vruchten dragen?

eod.

1) K.b.., II, 102. - Flor., 501.

[Groot kinderen geraes joegh Sander uyt syn' Boecken]

Groot kinderen geraes joegh Sander uyt syn' Boecken²⁾⁺.
'Kriep waer heen? 'khadd den mann noyt soo onstelt gesien.
Hy antwoorde; Waer heen? ick gae Herodes soecken,
Om of hy mij dit goed wouw lichten, of verbi'en.

eod.

2) K.b.., II, 102. - Flor., 505.

+ [krit] vs. 1 Groot K.a.: Klein

[Nu zijt gh' een heer, Andries, seij Dirck tot syns gelijck]

Nu zijt gh' een heer, Andries, seij Dirck tot syns gelijck³⁾,
Een groot Officie-mann, en, soo ghij wilt, haest rijck.
'Ten werdt u niet benijdt daer ghij wel mé gedient zijt,
Maer, gaet de regel vast, soo ben ik een goed vriend quijt.

eod.

3) K.b.., II, 85. - Flor., 4.

[Ick gaf myn' knecht een' hand, en hielp hem seker treden]

Ick gaf myn' knecht een' hand, en hielp hem seker treden⁴⁾
Van een' onsekre Leer. Hy sprack my toe met reden;
Heer, Leent ghij mij de hand om nederwaerts te gaen,
Sy waer mij nutter tot een trappjen opwaert aen.

eod.

4) K.b.., II, 85. - Flor., 32.

[Wyn met water, seyd een Pater]

Wyn met water, seyd een Pater⁵⁾,

Is bedorven; sonder water

Is hij eenighsins 'tbederf

Vande menschen die hem drincken.

'Kmagh naer geen bedorven stincken;

'Khebb liever 't Eenighsins geteeckent op mijn' kerf.

eod.

5) K.b.., II, 86. - Flor., 39.

[Een Monick op geschort droegh een' Boer door een' plass]

Een Monick op geschort droegh een' Boer door een' plass⁶⁾,
En soo hij met den Boer halfwegen 'twater was,
Boer, sprack hij, hebt ghij geld ontrent u. Iae ick, seid hij.
O grouwel, riep de Mon'ck, en liet hem loss: daer leid hij.

eod.

6) K.b.., II, 86. - Flor., 42.

[Ian met syn' rappe tong heeft wijsheid als een' Koe]

Ian met syn' rappe tong heeft wijsheid als een' Koe⁷⁾;
'Tis een goed Spinnewiel, maer vlass gebreeckt'er toe.

eod.

7) K.b.., II, 86. - Flor., 43.

[p. 172]

(Goemanschapp)¹⁾.

Goe mannen hebben mij moedwilligh 'tmijn ontwesen:
Ick docht niet dat quaed volck goe mannen konden wesen.

11. Dec.

1) K.b.., II, 197. Zonder titel in het HS. In K.a. luidt de titel: Gramschap, in K.b.. als boven.

[Phlip stuijpte voor een' Heer met danckelyck gelaet]

Phlip stuijpte voor een' Heer met danckelyck gelaet²⁾
Die hem een klein versoeck platt af sloegh opde straet,
En seij, 't en kost niet zijn, 't en soud' oock nemmer wesen.
Men meend' hij hadd syn' will, soo vlytigh stond syn wesen.
Neen, seid' hij, 'khebb dien Heer beleeft geweest met recht,
Om dat hij mij soo kort, soo spoedigh heeft berecht.

11. Dec.

2) K.b.., II, 86. - Flor., 49.

[Een Kaelis meende mij te vleijen met een' klucht]

Een Kaelis meende mij te vleijen met een' klucht³⁾,
En seid', hij hadd gedroomt, ick was hem thuijs gekomen
Met Silver en met Goud. Ick sloegh hem in de vlucht,
En seide, zyt ghij wijs en maeckt geen staet op droomen.

eod.

3) K.b.., II, 86. - Flor., 72.

[Een wijs mann heeft geseght, laet Rijmers, mans en vrouwen]

Een wijs mann heeft geseght, laet Rijmers, mans en vrouwen⁴⁾,

De lesse wel onthouwen:

Die niet een stuckjen Dichts kan maken, is een bloed,
En 'tisser tweemael een, die 'tmeer als eenmael doet.

eod.

4) K.b.., II, 86. - Flor., 80.

[Een geck bestond te vragen]

Een geck bestond te vragen⁵⁾,

In hoe veel manden-voll de Weerld waer uyt te draghen?
Een wijse seij daer op; maeckt mij een' mande ree,
Daer half het sand in gae, soo neem ick het in twee.

eod.

5) K.b.., II, 86. - Flor., 126.

[Een Dansser en een Geck zijn Broeders van een bedd]

Een Dansser en een Geck zijn Broeders van een bedd⁶⁾:
Een Geck is altyd geck, een Dansser altemet.

eod.

6) K.b.., II, 94. - Flor., 334. In 2 HSS.

[Een Ioffer wierdt gevraeght, ofts' yemand sou bekoren]

Een Ioffer wierdt gevraeght, ofts' yemand sou bekoren⁷⁾⁺
Met dusend Croonen eens. Sy scheen haer te verstooren,
En seij, wel dese geck, waer siet ghij mij voor aen?

7) K.b.., II, 87. - Flor., 129.

+ [krit] vs. 3 dese K.a.: stoute

[p. 173]

 

⁺

 

De vragher vraeghde voort. Soud 't voor tien duijsend gaen?

5

Sy sagh all even fier. voor twintigh? even fel.

 

Voor hondert? even stuer. voor tweemael hondert? wel,

 

Begostse t'antwoorden, men moght mij soo veel bieden,

 

In 'tloven en in 'tbie'n vergaderen de lieden.

 

Oh, seid hij, arme knecht, mistroostigh en ontstelt,

10

Wat miss ick schooner Hoer by mangel van klein geld!

 

eod.

+ [krit] vs. 10 klein K.a.: wat

[Hebj' op een' rijpe noot een tand gebroken, Brant]

Hebj' op een' rijpe noot een tand gebroken, Brant¹⁾?
Voor seker was die noot onrijper als die tand.

eod.

1) K.b.., II, 87. - Flor., 151.

[Een Doctor kreegh krackeel met een jongh Advocaet]

Een Doctor kreegh krackeel met een jongh Advocaet²⁾,
Wien toequam voor te gaen aen Tafel en op Straet.
Een derde scheide 'tscheel, en vraeghd', om beij te vangen,
Wie gaeter voor, de Beul, of de Dief die gaet hangen?
Sy riepen bey, de Dief: wel, seid hij, soo is 't klaer;
Heer Advocaet, gaet voor, Heer Doctor, volght ghij naer.

eod.

2) K.b.., II, 87. - Flor., 174:
On debatoit en vne vniuersité, qui marcheroyent les premiers aux actes publiques, aux processions, et ailleurs, ou les legistes, ou les medecins. Le iuge commis pour decider leurs pretensions, leur demanda, Quand on execute par iustice quelque larron, qui va deuant, le larron ou le bourreau? ils repondirent, que c'estoit le larron, le iuge leur dit, vous legistes, marcherés doncques les premiers comme larrons, et vous medecins irez apres eux, comme bourreaux.

[Coopluyden sonder geld vernam ick vast aen 'tpeuteren]

Coopluyden sonder geld vernam ick vast aen 'tpeuteren³⁾,
Van voor of achterdeur, om grendels te doen leuteren.
'Kriep, mannen zijt ghij daer, en komt ghy om den Aep?
Komt liever flus eens weer, wij zyn noch niet in slaep.

12. Dec.

3) K.b.., II, 87. - Flor., 198.

['Ksagh dieven uyt mijn Huijs met pack en sacken gaen]

'Ksagh dieven uyt mijn Huijs met pack en sacken gaen⁴⁾⁺:
Ick volghdese wat rasch, en sprackse soetjens aen;
'Kseij, mannen, met verlof, wilt ghij mij wel eens thoonen,
Dewijl ghij mij verhuijst, waer ick ontrent gae woonen?

eod.

4) K.b.., II, 87. - Flor., 199.

+ [krit] vs. 4 ghij mij eerst: myn goed als in K.a. andere lezing: ick dus verhuijs

[Floor, boose Belies mann, sagh een Scherprechter klouwen]

Floor, boose Belies mann, sagh een Scherprechter klouwen⁵⁾⁺
Een wel-beklaeghlick mann, die mann was van twee vrouwen.

5) K.b.., II, 87. - Flor., 202.

+ [krit] vs. 1 klouwen eerst: touwen als in K.a. K.b..: trouwen

[p. 174]

 

Twee vrouwen, seid hij, twee! en wierd bescheylick gramm,

 

Dat hadd hy wel verdient doen hij syn' eerste nam.

 

eod.

[Een heel dorp moeijde sich met bidden voor een' waerd]

Een heel dorp moeijde sich met bidden voor een' waerd¹⁾⁺,
Die naer de galgh toe most; all was hij mog'lick waerd
Te sterven, seij 'tgeboert, 't Dorp kost hem niet onbeeren;
Hy wasser maer alleen. Maer, antwoorden de Heeren,
'Trecht moet syn' gangen gaen, daer is geen gecken mé.
De Boeren seiden, neemt een' wever in sijn sté,

Wy hebbender toch twee,

En konnen ons met een' gemackelick geneeren.

eod.

1) K.b.., II, 87. - Flor., 205.

+ [krit] vs. 7 K.a.: 'Trecht sal sijn' gangen gaen; Wy hebbender noch twee,

[Tijs licht-voet most een oor verliesen op 'tschavott]

Tijs licht-voet most een oor verliesen op 'tschavott²⁾,

En hadd'er geen te geven.

Daer stond de Beul ten spott.

Tijs, op die stroomen all van over langh bedreven,
Hiet hem gaen vragen aen de Heeren van de stad,

Waer dat het stond geschreven,

Dat hij haer alle weeck een oor te lev'ren hadd?

eod.

2) K.b.., II, 88. - Flor., 208.

[Claes klaeghde sonder end, hij was niet wel te pass]

Claes klaeghde sonder end, hij was niet wel te pass³⁾⁺.
Een Doctor vraeghden hem, wat dat syn' sieckte was:
Of hij oock slapen kost, en drincken kost, en eten?

Iae, seid hij, wel te weten,

Myn Heer, en evenwel

Ben ick niet op mijn stell.

Wel, sey de Doctor, Claes, wilt ghij geduldigh wesen,
Van all dat ongemack sal ick u haest genesen.

eod.

3) K.b.., II, 88. - Flor., 209.

+ [krit] vs. 2 vraeghden hem K.a.: vraeghde Claes

[Myn Apotheker neemt sijn leven Dranck noch Pill]

Myn Apotheker neemt sijn leven Dranck noch Pill⁴⁾.

Kweet wat hij seggen will;

Hij heeft dat goed met hoopen,

Niet voor syn eighen bill,

Maer om aen andere, die rijck zijn, te verkoopen.

eod.

4) K.b.., II, 88. - Flor., 218.

[p. 175]

[Ian sagh een stuckje spex niet grooter als een duijm]

Ian sagh een stuckje spex niet grooter als een duijm¹⁾
In 'tmidden van een' saus van all te mag'ren schuijm
Van vlees-sopp aengerecht, en trock syn wambas open,

En wouw sijn' broeck ontknoopen,

En stelde sich in 'truijm,

En smeet syn hoed daer neer. 't volck riep met luyder stemmen,

Wel hoe Ian, wordje geck?

Neen, seid hij, ghinder veer sien ick een beetje speck,

Daer ick naer toe moet swemmen.

eod.

1) K.b.., II, 88. - Flor., 222.

[Maey Kaecks heeft niet een' tand, en is noch sterck en jong]

Maey Kaecks heeft niet een' tand, en is noch sterck en jong²⁾:
Wat soud'er tegen staen? dat doetse met haer tong.

eod.

2) K.b.., II, 89. - Flor., 219.

[Een Doctor hadd een' Boer vijf pillen heeten slicken]

Een Doctor hadd een' Boer vijf pillen heeten slicken³⁾⁺.

Daer meend' hij aen te sticken,

En smeet het goed daer heen. De Doctor quam eer lang,
En vraeghden of hij oock syn' pillen hadd genomen,

En hoe 'them was bekomen?

De Boer sey, neen ick heer, het viel mij all te bang,
Sij waren noch niet rijp, sy smaeckten mij te wrang.

eod.

3) K.b.., II, 89. - Flor., 230:
Vn Medecin ayant ordonné à vn Biscayen malade, de prendre certain nombre de pillules, le malade en aualla vne, apres l'auoir bien maschée: mais puis qu'il l'auoit trouuée amere, il mit les autres dans vn trou. Estant reuenu, le medecin luy demanda s'il auoit prins les pillules. I'en ay mangé l'vne, dit le malade, tant seulement, et parce qu'elles n'estoient meures, i'ay mis les autres dans vn trou.

+ [krit] vs. 1 Een K.a.: Myn - vs. 6 all K.a.: veel

[Mijn Buerwijf leij in 'tCraem; ick vraeghden aen den man]

Mijn Buerwijf leij in 'tCraem; ick vraeghden aen den man⁴⁾,

Of hij mij nam tot Peter,

En of 't een dochter was? neen, seid hij, all veel beter.
Ho, seid ick, veel gelucks, soo is 't een knechtje dan.
Neen, sprack hij, beter noch. 'Ksey, Buerman, benj' aen 'tdroomen,
Wat beter is er toch, ten uijtersten genomen?
Lys, seid hij, light in 'tCraem, ick danck God, van, van, van
Een' dochter, die ons dood ter wereld is gekomen.

eod. 12. Dec.

4) K.b.., II, 89. - Flor., 236.

[Fop pluckten een Conijn, 'teerst dat de geck oijt sagh]

Fop pluckten een Conijn, 'teerst dat de geck oijt sagh⁵⁾;
En als hij hadd verpluyst bynae den heelen dagh,
Wel, seid hij, boos en suff, dat mocht ick wel eens leeren,
Hoe ghij gevlogen hebt met sulcke kleine veeren.

13. Dec.

5) K.b.., II, 89. - Flor., 239.

[p. 176]

[Teun heeft geld uijtgesett op dobbel geld weerom]

Teun heeft geld uijtgesett op dobbel geld weerom¹⁾,
Indien syn schuldenaer den int'rest met de somm
Te naeste niewe jaer versuijme weer te geven.
Die schuldenaer is deur: Teun denckt, van all mijn leven
Hadd ick geen schooner kans; want, vrienden, seght hij, hoe?
Nu komt mij all mijn geld, en noch soo veel daer toe.

eod.

1) K.b.., II, 89. - Flor., 240.

[Weest niet verwondert, Ian, hoe 'ck op een bedd kan slapen]

Weest niet verwondert, Ian, hoe 'ck op een bedd kan slapen²⁾
Dat ick noch schuldigh ben: ghij soudt u best vergapen
Aen 'twonderlick geslaep van dien gerusten mann,
Dien ick 'tbetalen moet en niet betalen kan.

eod.

2) K.b.., II, 89. - Flor., 241.

[Wat soeter Bockjens, scij Ian Goethals, die door 'tHout]

Wat soeter Bockjens, scij Ian Goethals, die door 'tHout³⁾⁺
Met Neeltjen allemans, sijn' huijsvrouw, quam gereden.

All schijnen sy wat oud,

Men siet'er op haer' koppjens

Noch Horentjens noch toppjens.

Maeckt dat ghij dat onthout,

Sey Neeltje, 'theeft sijn' reden,

Sy zijn noch niet getrouwt.

eod.

3) K.b.., II, 90. - Flor., 256.

+ [krit] vs. 1 Goethals K.a.: Goed-bloet

[Piet raeckten overhoop met Neel syn' echte wijf]

Piet raeckten overhoop met Neel syn' echte wijf⁴⁾,
Die meenden hem een' stock t'ontfuts'len in 'tgekijf:
Neen, seid hij, Neeltje lief, soo staet'er niet geschreven:
Soeckt ghij een leegh stuck houts, dit weet ick werck te geven.

eod.

4) K.b.., II, 90. - Flor., 256.

[Ick vraeghden ouden Floor, hoe hij sijn langhe leven]

Ick vraeghden ouden Floor, hoe hij sijn langhe leven⁵⁾
Soo welgedaen, soo frisch, soo lustigh was gebleven?
Dit, seid hij, is de raed die 'k daer toe hebb gedaen;
All waer ick sitten kost, daer hebb ick meest gestaen,

Ick trouwden op mijn' daghen,

En wierd strack wewenaer,

Doe schouden ick de plaghen,

En troude noyt daer naer.

eod.

5) K.b.., II, 90. - Flor., 265.

[p. 177]

[Ian lagh mij speels-gewijs en terghde met een' stock]

Ian lagh mij speels-gewijs en terghde met een' stock¹⁾:

Ick sey, Ian laet dat spelen,

'Tbegint mij te vervelen;

'Tis niet genoegh om ernst, en 'tis te veel om 'tjock.

eod.

1) K.b.., II, 90. - Flor., 266.

[Een geck was van een' hond gebeten in syn been]

Een geck was van een' hond gebeten in syn been²⁾⁺,

En schonck hem d'eersten steen

Die hij in 'tveld kon rapen,

Daer hij hem 's anderdaeghs gerust vond liggen slapen;

En schonck hem dit vermaen,

Die vyand heeft, en magh niet vroegh te bedde gaen.

eod.

2) K.b., II, 91. - Flor., 279.

+ [krit] vs. 1 Een geck K.a.: Claes Narr

[Ick vond mij in een' sael alleenigh met een' Geck]

Ick vond mij in een' sael alleenigh met een' Geck³⁾⁺
Die met een degen speeld' en mij bestond te seggen,

Waer 'tniet een braven treck,

Een mann soo met een slagh 'thoofd vanden hals te leggen?

Ick hadd geen sinn in 'tspel

Noch in den vent syn malen.

Iae, seyd ick, een waer braef, maer twee waer eens soo wel;
Blyft hier een weinigh staen, ick gaed'er noch een halen.

eod.

3) K.b.., II, 91. - Flor., 279.

+ [krit] vs. 1 alleenigh met een' K.a.: alleen met Gijs de

[Een Metselaer van 'twerck getroetelt met de Tromm]

Een Metselaer van 'twerck getroetelt met de Tromm⁴⁾⁺

En de gereede somm

Diem' op de lichting telde,

Kreegh in syn' eersten krijgh een' houw in 'thoofd die knelde.
De Meester sey, 'twas deur, men sagh de herssens slaen:

Dat wild' hij niet verstaen;

Wegh, seid' hij, waer ick, Bloed, met herssenen geboren,
Ick hadd dit handwerck noijt voor 'tmetselen gekoren.

eod.

4) K.b.., II, 91. - Flor., 281.

+ [krit] vs. 1 Een K.a.: Meeuws

[Claus Narr quam voor syn' Heer, en klaeghde dat hy hoorden]

Claus Narr quam voor syn' Heer, en klaeghde dat hy hoorden⁵⁾,
De Boeven van syn huijs die souden hem vermoorden:

Vermoorden? sey de Vorst,

'Kwouw dat dat ijemand dorst,

(Ick niet, docht arme Claus,) en kom' ick het te hooren,

5) K.b.., II, 91. - Flor., 280.

[p. 178]

 

Ick sal hem 's anderdaeghs doen hangen aen een mick.

 

Claus docht 'ten was geen schick,

 

En seij, Heer hangt hem toch een' dagh of twee te voren.

 

eod.

[Men raedde Ian goed Land te veilen voor goed Goud]

Men raedde Ian goed Land te veilen voor goed Goud¹⁾,
Om dochter en om soon, bey korteling getrouwt,
Te redden door het quaedst, door 'tklappen van syn' schijven;

Soo sou syn goed beklyven,

En God souw 't seghenen. Hy wierd ter deghe quaed,

En seij, wel, dat 's een raed!

Will God wat seghenen, hij seghene mijn' kindren,
Mij lust om haerentwill mijn goedje niet te mindren.

eod.

1) K.b.., II, 91. - Flor., 288.

[Hoort, Ouders, en leert letten]

Hoort, Ouders, en leert letten²⁾⁺

Op sonderlinghe Wetten

Die, verre van ons Land,

De Reden heeft geplant.

De maeghd van twintigh jaer moet aen haer beter trouwen:
Op vyf en twintigh jaer is 'tslagh voor haers gelijck.
Soo haest als 'thooger gaet, moetmens' hem niet onthouwen

Wie datter oock nae kyck'.

eod.

2) K.b.., II, 92. - Flor., 289.

+ [krit] vs. 7 moetmens' K.a.: moet ghys'

[Bruijn dé syn' Sonen seggen]

Bruijn dé syn' Sonen seggen³⁾,

Waer elck een wilde leggen,

Als 't op een sterven quam.

Elck koos en elck verkreegh de graf-plaets die hij nam.
In 'tende vraeghden hij sijn' Dochters welgevallen:
Sij sey, sy hadde's geen in eenighe van allen;
Oock was het noodeloos (de vrijster was wat oud,
En, om vaers giericheid, tot noch toe ongetrouwt)
Sij stierf toch desperaet, en die haer selfs vergaven,

En wierden niet begraven.

eod.

3) K.b.., 92. - Flor., 293.

[Hans hadde wel gesien dat minder' luij aen Graven]

Hans hadde wel gesien dat minder' luij aen Graven⁴⁾⁺
Haer' brieven teekenden, De minste van uw' slaven:
Eens schreef hij aen syn wyf, en steld'er onder, Hans,

De minste van uw' mans.

4) K.b.., 92. Het versje is niet gedateerd, maar staat op hetzelfde blad als het vorige.
Flor., 300:
Vn quidam escriuant à sa femme, escriuoit à costé de sa signature, pensant sçauoir beaucoup, Le moindre mari de vostre seigneurie.

+ [krit] vs. 4 steld'er K.a.: stelden

[p. 179]

 

Tys treurde troosteloos om een kind van drij weken

 

Tys treurde troosteloos om een kind van drij weken¹⁾,

 

Een' dochter, die ick hem in 'tgraf ghingh helpen steken.

 

'Kseij, Buerman, weest te vreen,

 

Die rouw sal wel verkouwen,

5

'Tis maer van vijven een',

 

Ghy hebt'er emmers noch vier houwbaere behouwen.

 

Oh, seid hij, lieve vriend; 'tis all te harden stoot:

 

Van all myn' dochters is de deughdelicke doodt.

 

18. Dec.

1) K.b.., II, 101. - Flor., 468.

[Louw lecker-beetje, Louw, de leeghe, luije fiel]

Louw lecker-beetje, Louw, de leeghe, luije fiel²⁾,
Sweert dat hij Neel syn vrouw soo lief heeft als syn' ziel.

Hoe 't daer med' is gelegen

Staet mij niet t'overweghen:

Altoos Neel seght'er op, en ick houd't met het wijf,
'Khadd liever dat mij Louw soo lief hadd' als syn Lijf.

19. Dec.

2) K.b.., II, 101. - Flor., 475.

['Ksey, Claes, wat laeght ghy toch en trouwd' een' doove vrouw]

'Ksey, Claes, wat laeght ghy toch en trouwd' een' doove vrouw³⁾?
Oh, seid hij, 'khadd gehoopt dats' oock stomm wesen souw.

19. Dec.

3) K.b.., II, 102. - Flor., 491.

[Neel sagh ter venster uyt twee Neels-verliefde gecken]

Neel sagh ter venster uyt twee Neels-verliefde gecken⁴⁾
Haer' wambasen eerst uyt, daer naer haer' degens trecken:
En, soo sy mercken kost, dat vierighe gevecht
Was om haer schoon gesicht, en noch yet, aengerecht.
Ey, riepse, mes amants, wordt eens een luttjen wijser,
De winst van desen stryd en hanght aen stael noch ijser,
Daer hoort goed Silver toe, en Goud naer advenant,
Die's meest te berde brenght, die heeft mij; daer 's mijn' hand.

eod.

4) K.b.., II, 101. - Flor., 482.

[Tijs eischte wat van Trijn dat hij niet noemen dorst]

Tijs eischte wat van Trijn dat hij niet noemen dorst⁵⁾:

Sy sprack hem uyt de borst,

Sy hadd haer' ouderen gehoorsaemt doe se klein was:

Soo 'tdegelick en rein was,

Daertoe hij haer versocht, haer man hadd nu 'tbevel,
Dien hij 't gaen vragen mocht: behaeghde 't hem, 'twas well.

eod.

5) K.b.., II, 101. - Flor., 472.

[p. 180]

(Iulia pudica)¹⁾⁺.

Iulia poscenti Fabio quod dicere nollet,

Subdita, ait, Patri, dum fuit ille, fui:

Conjugis imperio nunc pareo: si quid honesti

Exigis, hunc audi: si volet ille, volo.

19. Dec.

1) M.D., 368. Het HS. heeft geen titel.

+ [krit] In marg.: Florest. Espan. (472). Zie blz. 179.

Spaensche vliegen uyt de Floresta. Aenden leser²⁾⁺.

Ick ben min spaensch gesint als die 't op 'tminste zijn.
Nochtans en schrick ick niet voor spaenschen most of wijn.
'Khebb spaenschen hutspott lief, ick magh wel spaensche pappen
En, doe 't de mode was, bemind' ick spaensche Kappen,
Met spaensche vygen is mijn honger dick gestilt,
Khebb spaensche Kappers veel gegeten voorde milt,
'Khouw veel van spaensche zeep in 'twaschen van myn' kleeren,
Voor handschoen of Tapijt noch meer van spaensche leeren.
Khebb altyd Solinger voor spaensche Kling veracht,
Spaensch laken keur ick voor de kostelixte draght,
Ick houd het spaensche hout het beste voor de Bogen,
Spaensch groen de schoonste verw die oyt quam voor mijn' oogen,
Spaensch' Inquisitie self hebb ick wat min gelaeckt,
Om datse vierighe van koele Geusen maeckt.
Khebb spaenschen doorn geplantt, en met vermaeck sien groeijen,
Om dat hy waschen wouw daer andere dood woeijen.
Ick hebb de spaensche Broeck gepresen voorde mans,
Mij docht sij beter voeghd' als 't floddren op syn frans.
Ick houd een' spaensch' Casack fatsoenlick met haer' mouwen,
De spaensche lobb en stond niet qualick voor de vrouwen,
En als men inden dans most mallen daer ick was,
De spaenschen haer Pavaen docht mij de beste pass.
De spaensche Craken zijn ons wellekomste gasten,
En die wij wel soo geern als eenigh wild verrasten,
De spaensche vlaggen zijn 'taensienlixte cieraet
Van d'onversterfflicke vrij-heeren van den Staet.
Khebb menschen, onbeweeght als Bergen, sien versetten
Door 'tlieffelick gevoel van spaensche Pistoletten,
En spaensche matten zijn van 'tallerbeste geld,
Dat leerden ons Pier Hein, die hadder veel getelt.

2) K.b., II, 83. In K.a. is de titel: Voorspraeck, in K.b..: Uyt Spaensch OnDicht. Voorspraeck.
Het vers is niet gedateerd.

+ [krit] vs. 5 honger K.a.: schreyen - vs. 12 schoonste K.a.: snelste - vs. 30 die hadder veel getelt K.a.: al waerens' ongetelt

[p. 181]

 

⁺⁺

 

Mij dunckt de spaensche Tael is mannelick te hooren,

 

De spaensche Trommelslagh gaet deftigh in mijn' ooren,

 

De spaensche zee en breeckt geen' baren door den wind,

 

Ia spaensche pocken zijn de fynste diemen vindt.

35

Hoe qualick Spagnen rymt, van binnen, op Oragnen,

 

De best' Oragnen zijn vers Cloostergoed van Spagnen,

 

De Spaensche Kettingen was eens een trotsche draght,

 

Tot dat se die Tyran, Gewoonte, t'onder bracht,

 

De Spaensche Brabander is vande beste kluchten,

40

De spaensche kerssen zijn van d'aller soetste vruchten;

 

Ick magh den tredt wel sien van fiere spaensche Dons,

 

Het geeft mij meer genuchts als all der Franschen dons.

 

De spaensche druijven zijn schoon om sien, goed om eten,

 

De spaensche marmelaed de soetste die wij weten,

45

Men rieckt de Spaensche Cust veel' mijlen t'zeewaerd in,

 

De spaensche. Mij en komt geen spaensch meer inden sinn,

 

Ia, leser, voor het lest, ghij moet'er noch een hooren,

 

'Khebb spaensche vliegen sien gebruycken achter d'ooren,

 

Met merckelicke baet, voor menschen, die het licht

50

Begon te schemeren, en 't klaerden haer gesicht.

 

Sulck goedje schaff ick hier: sy bijten en sy steken,

 

Maer sy genesen weer de menschen haer' gebreken,

 

En 'tbijten heeft sijn nutt, en 'tsteken heeft syn vrucht,

 

En syn tucht meestendeel, en altyd syn genucht.

55

Mij dunckt, het sou bij ons geen slechte Doctor wesen,

 

Die siecke menschen kost met kittelen genesen,

 

En, in plaets van gewalgh, van krimping en gesteen,

 

Die 'tvolck all lacchende kost helpen op de been.

 

Daer is 'thier op gemunt: soo 't u de pijne waerd is,

60

Ick meen' de kitteling, siet of 't goed van den aerd is

 

Daer vreughd en vrucht in steeckt: en of de duytsche fluijt,

 

Daer ick 't door henen drijv, doet nadeel aen 'tgeluijt.

 

Men heeft der dichten kracht geleken by Trompetten,

 

Die door den enghen bocht en 'tswierighe besetten

65

Van ingepijnden wind, syn' all te snellen drift

 

Wanneer sij d'uytkomst vindt, geloutert en gesift

 

Door de benaude konst, die haer all gaende persten,

 

Op onser ooren trom veel heller uyt doet bersten,

+ [krit] Bij vs. 63 in marg.: Dicebat Cleanthes: quemadmodum spiritus noster clariorem sonum reddit, cum illum tuba per longi canalis angustias tractum, potentiorem nouissimo exitu effudit: sic sensus nostros clariores Carminis arcta necessitas efficit. Eadem negligentius audiuntur, minusque percutiunt, quamdiu solutâ oratione dicuntur: ubi accessere numeri, et egregium sensum astrinxere certi pedes, eadem illa sententia velut lacerto excussa torquetur. Sen. Epist. CIIX.

+ [krit] vs. 31 te K.a.: om - vs. 64 besetten eerst: beletten

[p. 182]

 

⁺

 

Dan oft s' in de open locht een vrijen adem-tocht

70

Ontbonden, ongemoeyt te voorschijn hadd' gebrocht.

 

Het sluyten van den Rijm doet ook ijet in goe' ooren,

 

En helpt een' goeden sinn dwers door ons' aendacht booren.

 

Valt daer de maetslagh toe en soeter woorden-trant

 

'T ghenoeghen werdt verkracht en lieffelick vermant.

75

Is 't mij niet all geluckt, oft vindt ghij oock in allen

 

Myn krachteloos gepoogh mijn' hoogen moed t'ontvallen,

 

Ontrijmt mijn rouwe Rijm, en sloopt mijn' malle maet;

 

Soeckt door myn' bladeren hoe 't inde wortel staet,

 

Schept van de spaensche papp myn' suycker, die te laf maeckt,

80

Verwerpt mijn slecht gemael dat van goed Coren kaff maeckt,

 

Ondoet mijn' futseling, ontfutselt mijn gedoe,

 

En, om 't Wat wel te sien, ontslaet u van mijn Hoe.

 

Neempt waerheid in haer Hemd en kust haer' naeckte leden,

 

Ontladen van mijn' schorss, ghij geesselt mij met reden,

85

En doet den Spagnaert recht; en leest, gelyck het was,

 

'Tgeen ick maer geeren schreev, om dat ick 'tgeeren las.

 

Ten minsten sult ghij mij bekennen weerd gepresen,

 

Om dat ick u den wegh naer Spagnen hebb gewesen,

 

Naer Spagnen, 'trijpe land, daer Phoebus in sijn kracht

90

Steil op syn' Dichters haer' Laurieren staet en lacht,

 

Na Spagnen, 'twijse land, daer Bilbilis haer' muren

 

Om eenen Martial der eewen tand verduren.

 

Om 't all te seggen, denckt, terwijlen ghij dit leest,

 

Lucaen en Seneca zyn Spagnaerden geweest.

+ [krit] vs. 79 die te K.a.: diese

(Boeck te verdrucken)¹⁾.

Ian gaf een sott Boeck uijt all van in 'tjaer van elven,
En sagh het geern verdruckt door Blaeu of Elzevier:
Maer Elzevier en Blaeu ontseggen hem 'tpapier,
En seggen, 'thoeft toch niet, het Boeck verdruckt syn selven.

22. Dec.

1) K.b.., II, 196. In het HS. heeft het versje geen titel.

Grafschrift²⁾.

Griet, die noyt waer en sprack dan als s' haer selven laeckte,
Lagh allesins en loogh, tot dats' aen 'tliggen raeckte.

Wat seght ghy nu van Griet?

Hier lights', hier lieghtse niet.

23. Dec.

2) K.b.., II, 196.

[p. 183]

(De maevio)¹⁾.

Tam chara conjux Maeuio, tam chara item
Natalis Haga est; ut videre hic mortuam
Se malle juret conjugem, quam si Deus
Ubicumque habere siuerit non mortuam.

Hagâ Ultraj. vehens. 28. Dec.

1) M.D., 369. Het HS. heeft geen titel.

Ad Schurmannam linguae Aethiopicae operam dantem²⁾.

Rursum Ianus adest, rursum Zulichemus, Amica.

Rursus, ais, tecum Carmina, rursus hijems?

Mirari fuge, quae, si quis, mirabilis una es,

Vnde mihi rigido frigore vena fluat.

Obsecro te, credis miracula credere, si me

Credis ad Aethiopes posse calere tuas?

Intra Leid. et Ultr. eod.

2) M.D., 376, met den titel: Ad eandem.

Ad eandem³⁾⁺.

Ianus adest: quid agis rerum, Schurmanna, nouarum?

Ecquid uti novus est Annus et Anna noua est?

Absit, et hic tandem magnorum pausa laborum,

Hic studijs, virgo, terminus esto nouis:

Ne te more ferant patrio dum vita manebit

Res Trajectinam velle mouere nouas.

Ibid.

3) M.D., 375, met den titel: Ad Schurmannam.

+ [krit] vs. 3 uti M.D.: ubi

(Ians liefde)⁴⁾.

Ian heeft sijn wijf soo lief, en soo lief 's Gravenhage,

Bij waer men woonen magh,

Dat hy sweert eer ick 'tvraghe,

Dat hijs' hier liever dood als elders levend sagh.

28. Dec. Hagâ Ultraj. vehens.

4) K.b.., II, 197. In het HS. heeft het versje geen titel. Zie hier boven.

[Ian Ianszen Bloodenuijl ontmoette Teun Sladoot]

Ian Ianszen Bloodenuijl ontmoette Teun Sladoot⁵⁾,
En hiel sich wat gebelght dat Teun hem niet en kende.
Teun sey, 'ten kon niet zijn, 'ten waer' dat hij sich wende:
Wel kenden hij dien rugg, maer sagh dat aensight noot.

Ibid.

5) K.b.., II, 65. In 2 HSS. In marg.: Iests, (64, A Salutation betwixt two Captaines).
Dit en vele der volgende versjes, door H. bijeengevoegd onder den titel: Uyt Engelsch OnDicht (K.b.., II, 61-83), zijn ontleend aan Archie Armstrong's Banquet of Jests, een boekje, dat in 1630 het licht zag en binnen de volgende 30 jaren 9 of 10 malen herdrukt werd. Archibald Armstrong was, volgens de sage, een boerenjongen, die wegens het stelen van een schaap ter dood veroordeeld, zijn leven door list en geestigheid wist te redden. Zeker is echter, dat hij ongeveer in 1611 aan het Engelsche hof kwam en later hofnar werd; dat ambt bekleedde hij tot 1637, toen hij wegens zijne hatelijkheden tegen Aartsbisschop Laud werd weggejaagd. Hij had zich eenig vermogen verworven, werd landeigenaar in Cumberland en stierf in 1672.
De oorspronkelijke uitgaven van Armstrong's boekje zijn bijna alle verdwenen; eenige jaren geleden zijn er echter een paar herdrukken van gegeven. Hier zal worden aangehaald naar den herdruk, welke tot titel heeft: A Banquet of Jests and merry Tales By Archie Armstrong Court Jester to King James I. and King Charles I 1611-1637 - In the original quaint spelling - London: Hamilton, Adams and Co - Glasgow: Thomas D. Morison 1889. - H. teekende in marg. de bladzijden aan, op welke de door hem nagevolgde anekdotes in zijn exemplaar der Jests werden gevonden; voor die cijfers zijn hier de bladzijden der uitgave van 1889 in de plaats gekomen, terwijl ook de opschriften worden genoemd.

[p. 184]

['Tis om mijn hoofd te doen, sey Hoppmann Coelberaet]

'Tis om mijn hoofd te doen, sey Hoppmann Coelberaet¹⁾,
Indien den aenslagh mist. Gaet, sprack de veldheer, gaet,
Indien sy dat bestaen, ick sal 't haer doen berouwen,
En voor uw eenigh hoofd sess hoofden af doen houwen.
Maer, sey den Hopmann, Heer, 'tgheen ick eerst weten wouw,
Is off van sessen een op mijn' hals passen souw.

Ibid.

1) K.b.., II, 63. - Jests, 38, Of Bishop Bonner. In 2 HSS.

[Ick stiet een' vent om verr diem' inden weghe trad]

Ick stiet een' vent om verr diem' inden weghe trad²⁾⁺:
Hy rolden inde goot, en, soo vuijl en soo natt,
Quam onder mijn gesicht, en sey, Wat's dat te seggen,
Is 't ernst, of is ('t) om 'tjock? Ick woud't hem niet ontleggen,
En sey, 'twas rechten ernst. Ho, sprack hij, soo is 't well;
Want anders, ick en houw niet veel van sulcken spel.

Ultraj. 28. Dec.

2) K.b.., II, 62. - Jests, 146, Two striving for the Wall.

+ [krit] vs. 4 ('t) niet in het HS., maar in K.a.

[Kort Keesje draeght altijd wat ruyckens inde hand]

Kort Keesje draeght altijd wat ruyckens inde hand³⁾:
'Ten is niet te vergeefs, het heeft een wijse Want:
Syn neusje staet soo leegh, hy heeft all veel te keeren
Dat vande menschen komt, all stekens' in haer' kleeren.

Intra Ultraj. et Doorn. 29. Dec.

3) K.b.., II, 62. - Jests, 36, On a Dwarfe.

[Nell sweert, s'is veertigh jaer, en heeft niet eenen tand]

Nell sweert, s'is veertigh jaer, en heeft niet eenen tand⁴⁾.

'Tschynt kluchtigh aen te hooren

Voor een gemeen verstand:

Nochtans tot veel gesweers schynt wat geloofs te hooren:
Nell heeft den selven eed nu thien jaer lang gesworen.

mox Arnhemum vectus.

4) K.b.., II, 62. - Jests, 25, On a Court Lady.

[p. 185]

[Kees wierd een' slechte vrouw ontraden die hy vrijde]

Kees wierd een' slechte vrouw ontraden die hy vrijde¹⁾.
En hoem' hem meer ontrade, hoe hij meer tegen strydde.
Want, seijd hij, nopende de wijsheid, daer is kans,
Soo sy maer pass myn bedd kent uyt een ander mans.

Ibid.

1) K.b.., II, 62. - Jests, 28, To Chuse a Wife.

['Kriep, Ian, eij houdt mijn peerd, 'ksal u niet lang benouwen]

'Kriep, Ian, eij houdt mijn peerd, 'ksal u niet lang benouwen²⁾⁺.
Maer, seid hij, is 't niet quaed, en kan 't een mann wel houwen?
Ick seij, gemackelick, die'r maer in 'tminst op past:
Ian seij, is 't een mans werck, soo houdt het selver vast.

Ibid.

2) K.b.., II, 62. - Jests, 29, On a Courtier.

+ [krit] vs. 3 Ick seij K.a.: Jae sei 'ck

[Teun speelden op syn' Luijt voor Neeltjens doove deur]

Teun speelden op syn' Luijt voor Neeltjens doove deur³⁾;
Neel wasser in gestoort, en riep niet eens, gaet deur,
Maer danckt' hem voor de moeyt met handen voll van steenen.
Sints is Teun aen 'tgevloeck, in plaets van 't oude stenen.
Wat lett hem? Is hij niet Amphions metgesell
Die steenen, als hij wouw, dé danssen op syn spel?

Ibid.

3) K.b.., II, 63. - Jests, 30, On a Gentleman, and his Mistresse.

[Myn peerd pist inde zee]

Myn peerd pist inde zee⁴⁾:
Soo doen de Princen mé.
Of 't een' gelyckeniss eens menschen tot een beest is,
Sy geven meest daer meest is.

Ibid.

4) K.b.., II, 63. - Jests, (11. Niet in de uitg. van 1889).

[Daer vrydde een rycke Geck, die nerghens kon geraken]

Daer vrydde een rycke Geck, die nerghens kon geraken⁵⁾:
Elck vreesde, sulcken vaer souw sulcke kinders maken.
Dat schutt ick, seij de Geck: mijn vader was een mann
Die wijs hiet, en ick geck; siet hoe 'tverkeeren kan.

Ibid.

5) K.b.., II, 63. - Jests, 38, One begg'd for a foole.

[Pier liep mij tegen 'tlyf, en wouw geen stroo-breed wijcken]

Pier liep mij tegen 'tlyf, en wouw geen stroo-breed wijcken⁶⁾⁺.
Hy zeij, 'ten lust' hem niet voor ijeder geck te strijcken:

Maer, seid ick, dat lust mij,

En trad van 'tsandpad af, en liet den geck voorbij.

Arnhemi. 29. Dec.

6) K.b.., II, 63. - Jests, 40, Of taking the wall.

+ [krit] vs. 1 Pier K.a.: Pieter K.b.. als boven.

[Is 'tvreemd, een' bruijne kinn met een hoofd grijs gehaert]

Is 'tvreemd, een' bruijne kinn met een hoofd grijs gehaert⁷⁾?
Mijn hoofd is twintigh jaer geboren voor mijn' baerd.

Ibid. eod.

7) K.b.., II, 63. - Jests, 43, On Gray Hayres.

[p. 186]

[Mij quam een Paep aen boord, en socht mij te bekeeren]

Mij quam een Paep aen boord, en socht mij te bekeeren¹⁾⁺.
Ick was hem moe gehoort eer hy begon te leeren;
'Ksie, zeid hij, 'tgaet u all 'teen oor in, 'tander uijt.

Neen, Domine, ghy fluijtt,

Het gaat heel anders, inquam,

'Ten kan 'teen oor niet uijt dat noyt aen 'tander in quam.

Ib. eod.

1) K.b.., II, 64. - Jests, 44, Of a Papist to be converted: A grave Divine attempting to convert a Gentleman, (who after his travailes returned home a Roman Catholicke) used many perswasions to him. But the Gentleman stood still, as if his minde were busied about some other matter. Why (saith the Doctor) for ought I see, my words goe in at one eare, and out at the other. Nay sir (replyed the Papist) feare it not; for it is impossible that should get out, which never came in.

+ [krit] vs. 3 all 'teen oor in K.a.: 't een oor in, en

[Wie op syn twintigst jaer niet schoon en is van aensien]

Wie op syn twintigst jaer niet schoon en is van aensien²⁾,
Op 'tdertighste niet sterck, op 'tveertighste niet wijs,
Op 't vyftighste niet Rijck, houdt het voor een bewijs,
Daer sult ghij nemmer schoon, sterck, wijs noch Ryckdomm aen sien.

Ib. 30. Dec.

2) K.b.., II, 64. - Jests, 44, On the degrees of Age.

[Moy' Anne stal myn hert soo haest als ickse sagh]

Moy' Anne stal myn hert soo haest als ickse sagh³⁾⁺.
Mijn lief dieveggetje, brengt dat hert voorden dagh:
Of gheeft'er 'tuwe voor: want siet toch, watte perten!

Wat doet ghij met twee herten?

Indien ghij 't weig'ren derft,

Hoort hoe 't'er is verkerft:

'Ksal allom luyden doen dit nobele verwijtje,
Moij Annetjen is maer een dubbelhertigh prijtje.

Ib. eod.

3) K.b., II, 64. - Jests, 46, A Gentleman to his Mistresse.

+ [krit] vs. 7 nobele K.a.: kunstige

[Ian kentgh' uw vrienden wel, en wie ghij mooght betrouwen]

Ian kentgh' uw vrienden wel, en wie ghij mooght betrouwen⁴⁾

Voor 'tsekerste te houwen?

Uw' Luijsen. hoe ghij meer met armoed zyt belaen,

Hoe sy u vaster gaen.

Ib. eod.

4) K.b.., II, 64. - Jests, 46, Who the surest Friend.

[Men strafte Dirck in ernst, om dat hij Tann' bevrucht hadd]

Men strafte Dirck in ernst, om dat hij Tann' bevrucht hadd⁵⁾⁺;
Men seij, 'twas vreemd, een mann soo oud, soo wijs genucht hadd

5) K.b.., II, 64. - Jests, 47, A Wittie putt off.

+ [krit] vs. 1 Men K. a: Een - Tann' K.a.: Ann' - vs. 2 K.a.: Het scheen vreemt, dat

[p. 187]

 

⁺

 

In sulcke onbondenheid.

 

Hij sprack met kort bescheid;

5

Wel Tanne, gaet sy groot, sy gaet by mij groot, manne,

 

Dat 's niet vreemd: maer 'twaer vreemd dat ick groot ghingh by Tanne.

 

Ib. eod.

+ [krit] vs. 4 Hij sprack met K.a.: Maer hy gaf - vs. 5 en 6 Tanne K.a.: Anne

['Twelvaren vanden Prins is 't all datm' inden mond heit]

'Twelvaren vanden Prins is 't all datm' inden mond heit¹⁾:
Maer ick doe gheen bescheid. Het waerd'er met gespott;

Ick drinck op mijn' gesondheid;

Voor d'and're bidd ick God.

Ib. eod.

1) K.b.., II, 64. - Jests, 48, An Answer wise and witty.

[Een Boer quam inden Haegh getreden bij der straten]

Een Boer quam inden Haegh getreden bij der straten²⁾⁺,
En riep, O lieven Heer, zyn dit all' Advocaten

Met dese Tabbaerts aen,

Hoe moet het hier toe gaen!

Wy hebbend'er maer een' in ons arm dorp gekregen,
Sints ist'er voll krackeels, en nemmermeer ter degen.

Ib. eod.

2) K.b.., II, 65 - Jests, 53, A Country Gentlewoman going through one of the Inns of Court.

+ [krit] vs. 1 Boer quam K.a.: Huysman - vs. 2 En riep, O K.a.: Riep, soete

[Teun leefde quellyck heen; Truij sagh het aen sijn wesen]

Teun leefde quellyck heen; Truij sagh het aen sijn wesen³⁾⁺,
En sei, 'ten souw niet zijn, hij most gehijlickt wesen,

Dan soud hij druck en rouw

Versetten met een' vrouw.

Teun sey, mij dunckt ghy daer de pleister van myn' smert raeckt:
Men seght, getrouwde Li'en die lacchen dat haer 'thert kraeckt.

Ib. eod.

3) K.b.., II, 65. - Jests, 54, An Answer touching Marriage.

+ [krit] vs. 5 sey K.a.: sprack

[Een Peerd, een Hond, een' Catt en and're beesten reisen]

Een Peerd, een Hond, een' Catt en and're beesten reisen⁴⁾:

Maer soo wij 'twel bepeisen,

Van beesten is 'tgewiss

Dat een' Luijs, naest den mensch, de grootste reister is.

Ib. eod.

4) K.b.., II, 65. - Jests, 57, Of Travelling.

[Het schip was inden brand, en 'tsoud' het Kruijt haest gelden]

Het schip was inden brand, en 'tsoud' het Kruijt haest gelden⁵⁾;
Men most verbranden of verdrincken, hoe men 't stelden.

Wel, seid een losse knecht,

Is dit ons lest gerecht,

5) K.b.., II, 65. - Jests, 65, A desperate Saylor.

[p. 188]

5

Laet het ons wat verdeelen,

 

Dood of dood kan niet schelen:

 

Een deel gebraden vleesch, een deel gesoden mé,

 

En danste loss in zee.

 

Ib. eod.

[Tom hadd een verckentje gestolen van de moer]

Tom hadd een verckentje gestolen van de moer¹⁾,

En wat hij sey of swoer,

De voetjens hinghen uyt: daer wierd hij op gevangen,

En moster fraey voor hangen.

In 'tend, daer quam gená, soo Tom op 'thangen stond.
Soldaten vraeghden hem dewijl men hem onbond,
Hoe 'tvercken hadd gesmaeckt? de Duijvel, seid hij soetjens,
Ick hadd mij schier verstickt aen d'enden vande voetjens.

Ib. eod.

1) K.b.., II, 65. - Jests, 68, A Stolne pigge.

[Phlip droegh een' korte dagg in plaets van een rapier]

Phlip droegh een' korte dagg in plaets van een rapier²⁾.
Syn Hopman keef 'er om, en sey, wat hebt ghij hier,
Een kloeck man souw dat mess in syn' maegh konnen swelgen.
Heer Hopman, seide Phlip, en wilt het u niet belgen,
Indien daer ijemand quam die daer wat lusts toe hadd,
Ick sou 't hem in syn' maegh wel krygen sonder dat.

Ib. eod.

2) K.b.., II, 66. - Jests, 69, A Little Sword.

[Ian, waer ick toch een Boeck gevallen, seij Cathrijn]

Ian, waer ick toch een Boeck gevallen, seij Cathrijn³⁾⁺,
Soo moght ghij nacht en dagh met mij soo besigh zijn,
Als met uw Boecken nu. Wel, seide Ian, en lachten,
Ick danck u voorden vond, ghij hebt seer goe' gedachten,
Een Boeck waer recht myn slagh; mits dat ick kiesen souw,
Wat Boeck het wesen most. Wat Boeck toch? seij de vrouw.
Een Almanack, sey Ian, die sou mij 'tliefste wesen,
Soo hadd ick alle jaer een niew Boeck t'overlesen.

Ib. eod.

3) K.b.., II, 66. - Jests, 80, Of a Scholler married.

+ [krit] vs. 7 sey K.a.: sprack

[Men eischte mij wel eer een grafschrift voor een' vriend]

Men eischte mij wel eer een grafschrift voor een' vriend⁴⁾.
Ick vraeghde, wat de mann voor eer-dicht hadd verdient,
Wat deughden hy besat? geen' minste, noch geen' meesten.
Wat ondeughd? oock all geen. gelyck de tamme beesten
Hadd hij gerust geleeft. Hoe oud hij was geweest?
Men seide, zestich jaer. Bekent nu, die dit leest,
Of 'tGrafschrift qualick luydt, dat ick hem hebb geschoncken:

Een mann van zestich jaer light in dit Graf gesoncken,

Die wierd geboren, schreid', en leefd' en gaf den geest.

Ib. eod.

4) K.b.., II, 66. - Jests, 80, An Epitaph.

[p. 189]

[Wij maten met een' vorck, wie van twee langste was]

Wij maten met een' vorck, wie van twee langste was¹⁾,
Ian Langepier, of ick. De vorck quam wel te pass;
Ian was mij boven 'thoofd pas als de stale punten

Die uyt den vorck-steel munten;

En 'twas of 'twesen wouw,

Ian hadd een' lichte vrouw.

Ib. eod.

1) K.b.., II, 66. - Jests, 85, A Scholler and a Townsman.

[Qui n'est beau à vingt ans, et qui n'est fort à trente]

Qui n'est beau à vingt ans, et qui n'est fort à trente²⁾⁺⁺,
A quarante n'est sage, et n'est riche à cinquante,
En vain espere-il qu'encor' deuant mourir
Qu'il puisse sage, ou fort, riche, ou beau deuenir.

Arnhemi 30. Dec.

2) In marg.: Banquet of Iestes, (44, On the degrees of Age). Zie blz. 186.
Het oorspronkelijke luidt aldus: Hee that at twenty yeares old is not wel favoured; at thirty strong, at forty wise, and at fifty rich: let him never hope in this life, to attaine unto beauty, strength, wisedome, or wealth.

+ [krit] vs. 3 qu'encor' deuant mourir eerst: de veoir le temps venir - vs. 3 en 4 and. lez.:

+ [krit] En vain espere il qu'encor deuant sa mort Il puisse deuenir Riche ou Beau, sage ou fort.

[Piet sonck voor Scheveling in d'ongestuijme baren]

Piet sonck voor Scheveling in d'ongestuijme baren³⁾.
Men seght, hij is den wegh van alle vleesch gevaren.

En mij dunckt dat het is

De wegh van alle viss.

Arnhemi ult. anni. (31. Dec.)

3) K.b.., II, 67. - Jests, 86, A Traveller drowned.

[Claes vond Kees op het pad van beider oude sonden]

Claes vond Kees op het pad van beider oude sonden⁴⁾,
En seij, ick weet niet Kees of dit de wegh all is
Die na den Hemel leidt. neen, seijd Kees; want gewiss
Dan waer het vreemd geweest, hadd ick'er u gevonden.

Ib. eod.

4) K.b.., II, 67. - Jests, 86, A Doctors Answer.

[Teun met den langhen neus en met de langhe tanden]

Teun met den langhen neus en met de langhe tanden⁵⁾,
Heeft altoos, als hij will, een uerwerck in syn' handen,
Wanneer hy inde Sonn maer soet en grynst of suer,
De wijser is syn neus, en elcke tand een' uer.

Ib. eod.

5) K.b.., II, 67. - Jests, 87, An Epigramme.

['Ten heeft noch slot, noch reden]

'Ten heeft noch slot, noch reden⁶⁾,

'Tgeen mij werdt overstreden.

De wijn waer niet goed koop, wanneer een yedermann
Soo veel dronck als ick drinck, die drinck soo veel ick kan.

Ib. eod.

6) K.b.., II, 67. - Jests, 87, A moderate Drinker.

[p. 190]

[Het luste Bruyn te sien hoe 't met syn backhuijs stond]

Het luste Bruyn te sien hoe 't met syn backhuijs stond¹⁾⁺,
Dewyl hij in een Boeck voor vast beschreven vond,

Dat groote Baerden duijden

Of gecke, of plompe luyden:

In 'tspieg'len byde keers senghd' hij syn luijsen-nest,
En schreef strax op den kant van 'tBoeck, Probatum est.

Ib. eod.

1) K.b.., II, 67. - Jests, 93, A Physiognomer.

+ [krit] vs. 5 luijsen-nest K.a.: baert op 't lest

[Ian prees mij syn klein Bier, en seid, all was 't niet swaer]

Ian prees mij syn klein Bier, en seid, all was 't niet swaer²⁾⁺,
Als Antwerpsch of Bredaesch, 'twas koeltjens en 'twas klaer.
Ia, docht ick, koel en klaer; 'tis recht sijn lof gegeven,
'Tsmaeckt of 't den heelen nacht in 'twater hadd gedreven.

Ib. eod.

2) K.b.., II, 67. - Jests, 103, On small Beere.

+ [krit] vs. 4 den K.a.: een

[Vergeeft mij, seid'er een, die mij lang hadd staen quellen]

Vergeeft mij, seid'er een, die mij lang hadd staen quellen³⁾

Met teemen en vertellen,

Vergeeft mij, hebb ick u wat moeyelijck geweest.

Neen, seid ick tot de Beest,

Aen die vergiffeniss en sald'er niet ontbreken,
Ick hebb niet eens gelett waer af ghy hebt staen spreken.

Ib. eod.

3) K.b.., II, 67. - Jests, 109, A Counsellour and his Client.

[Ian heeft syn' appetyt verloren, arme Ian]

Ian heeft syn' appetyt verloren, arme Ian⁴⁾,
Die voor thien eten kost, nu niet voor een en kan.
Verloren appetijt, soo ijemand u vindt leggen

Die arm is, ick moet seggen,

'Tis een verloren mann.

Ib. eod.

4) K.b.., II, 68. - Jests, 112, A great Eater.

[Ian heeft mij Coeckoecken en Uylen leeren vangen]

Ian heeft mij Coeckoecken en Uylen leeren vangen⁵⁾,

Met stricken en met stangen:

Soo danckbaer is mijn hert; waer ick sien vliegen kan
Een Coeckoeck, of een Uijl, gedenck ick strax aen Ian.

Ib. eod.

5) K.b.., II, 68. - Jests, 114, An English Man at a French Ordinarie.

[Tryn wild haer' droncken mann op helpen vanden vloer]

Tryn wild haer' droncken mann op helpen vanden vloer⁶⁾,
En slepen hem te bedd: Tryn, sey de vochte Broer,

Ick raed' u, laet my leggen,

'Khebb hier mé wat te seggen,

6) K.b.., II, 68. - Jests, 121, A Drunkard and his Wife.

[p. 191]

5

Ick hebb het huijs in huer, en 'tstaet mij vrij mijn' rust

 

Te nemen waer 'tmij lust.

 

Sy kreegh hem op een stoel; daer liets' hem sitten roncken,

 

En ghingh op haer bejagh: korts is hy neer gesoncken

 

En tot in 'tvier gerolt: de meit riep, vrouw, oh vrouw,

10

Myn meester light in 'tvier. Tryn, die hem helpen souw,

 

En wouw niet op van 'tkackhuijs,

 

En riep, meit, houdt je backhuijs.

 

Hy heeft het huijs in huer, en 'tstaet hem vrij syn' rust

 

Te nemen waer 'them lust.

 

Ib. eod.

[Uw neus is soo voll vier]

Uw neus is soo voll vier¹⁾⁺,
Uw knevels staen soo steil,
Dat, waren 'tlonten, Pier,
Uw Backhuijs waer niet veil.

Ib. eod.

1) K.b.., II, 68. - Jests, 121, Of a very red Nose.

+ [krit] vs. 2 knevels staen K.a.: knevel staet

['Thielp een klein snyertjen een langh mann in 'tniew pack]

'Thielp een klein snyertjen een langh mann in 'tniew pack²⁾⁺,
En knoopten hem syn Kraegh (dat grouwelick gemack)
Tot tegen 'tkaeck-been toe: daer stond de vent en worghde,
En sagh ten hemel op. Het ventje, dat hem borghde,
Nam afscheid, seggende, Wel moet ghij 'tslyten Heer.
Adieu, zeij d'andere: maer komt, mijn lieve mantje,
En reickt mij noch voor 'tlest mijns levens noch een handje,
Want u en sien ick toch naer desen nemmer weer.

Ib. eod.

2) K.b.., II, 68. - Jests, 129, A tall Gentleman and a low Taylor. In 2 HSS.

+ [krit] vs. 3 vent K.a.: man - vs. 7 mij noch K.b..: mij toch

[Men vraeghd een' armen Dief, waerom hy hangen most]

Men vraeghd een' armen Dief, waerom hy hangen most³⁾,
Of 't om syn stelen was? neen, seid hij, maer om 'tvangen:
Want schoon ick hadd soo veel gestolen als ick kost,
Soo 'ck niet gevangen waer, men hadd mij niet gehangen.

Ib. eod.

3) K.b.., II, 69. - Jests, 123, A Horse Stealer.

[Een die wat silverwercks van yemand hadd geknelt]

Een die wat silverwercks van yemand hadd geknelt⁴⁾⁺,
Wierd van een eerlick mann dus buyten schuld gestelt:
Hy heeft een Bekertje meer als recht uyt genomen,
Van honger; kan ons dat van dorst niet over komen?

Ib. eod.

4) K.b.., II, 69. - Jests, 124, A Cheater.

+ [krit] vs. 1 Een K.a.: Dirck

[p. 192]

[Rooch eist' een Aelmoes-huijs, en wierd hem toegeseght]

Rooch eist' een Aelmoes-huijs, en wierd hem toegeseght¹⁾
'Teerst dat vervallen souw: neen, docht hij, dat 's niet recht.

Ick weet niet hoe dat gaen sal;

'Khadd liever 'teerste huys dat vallen magh, en staen sal.

Ib. eod.

1) K.b.., II, 69. - Jests, 133, The Reversion of a house.

[Neel wierd een' meit in 'tHof, en most daer Trouwheit sweeren]

Neel wierd een' meit in 'tHof, en most daer Trouwheit sweeren²⁾⁺
Men vraeghde, wat sy was, of wyf, of weew, of maeghd?
Myn' Heeren, seis', een maeghd. men seid' haer, sij most leeren,
Hoe dat de sweerer sich voor Gods gerichte daeght,
En als sy 't sweeren souw, soo most'er niet aen schelen.
Die grouwelicke less begon haer te vervelen:
Myn' Heeren, seis' in ('t) end, en hadd haer wat bedacht,
Of ghy mij op de Lijst als een Iong vrou-mensch bracht?

Ib. eod.

2) K.b.., II, 69. - Jests, 135, Of a she-servant that came to take her oath: A waiting Woman being summoned into a Court to take her oath, (for she was served in with a subpoena) the examiner asked her, how he should write her downe: a Maide, a Wife, or a Widdow? She bid him write her downe a Maide, for she never had husband. He finding her a pretty smug Wench, askt her how old she was; she told him, about sixe and twenty. Six and twenty? saith he, (willing to sport with her) then take heede what you sweare, for you are now upon your oath: May I securely set you downe Maide, being of these yeares? the Wench made a pause, and considering a while with her selfe: I pray you sir, saith she, stay your hand a little, and write me downe young Woman.

+ [krit] vs. 7 't niet in het HS., wel in K.a.

[Ick sey aen Hopmann Claes, die 't met verwond'ren hoorden]

Ick sey aen Hopmann Claes, die 't met verwond'ren hoorden³⁾,
Ghij mooght vrij Bedelaers met dusenden vermoorden.
'Ten is geen' misdaed Heer die uw Gewisse raeckt,
Hoe veel dat ghyd'er breeckt, ghij hebt'er meer gemaeckt.

Ib. eod.

3) K.b.., II, 69. - Jests, 139, An Oppressour.

[Uw' keers-kist is berooft: wilt daer geen' rouw om maken]

Uw' keers-kist is berooft: wilt daer geen' rouw om maken⁴⁾:
Gewiss, die dieverij sal noch in 'tlicht geraken.

Ib. eod.

4) K.b., II, 69. - Jests, 142, Of a Chandler.