Logo DBNL
Gedichten. Deel 2: 1623-1636 (1893)

Gedichten. Deel 2: 1623-1636

(1893)–Constantijn Huygens–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Bijlage.
Lofdichten, opdracht, voorrede, enz. van de Otia (1625).

 
Qui patriae vixit, quod vitae supputat, annos1),
 
Quem, puerum, quivis credidit esse virum:
 
Quem Veneti Lector, quem saepe Britannia vidit,
 
Seu calamum, seu res posceret ore loqui,
5
Sit licet hoc vultu, sero spectatur ab illo,
 
Spectatus vultu jam meliore tibi.
 
 
 
Dan. Heinsius.

Danieli Heinsio, equiti, consiliario et historiographo regio, viro et amico incomparabili2).

Cum in Re publicâ, Vir Nobilissime, quibus illa feliciter incumbit, opellam meam apud exteros aliquoties dedignati non sunt, gloriari apud amicum fas sit, ijs me officijs eâ fide ac sollicitudine incubuisse, ut qui plurimis usu vel solertiâ, sedulitate certe atque eo erga Patriam affectu, qui bono in Ciue perperam desideretur, nemini concesserim. Relinquebatur ut quo illae etiam horae devenissent, quas vel foris curae publicae immunes, vel privatorum domi negotiorum expertes habui, cum pluribus ne nescirent, Quorum haud paullo magis interesse videtur, quo pacto subditorum singuli otientur, quam quibus uniuersi negotijs attendant; ut ab otio ad malam frugem naturâ procliues sumus, et breui ista spatio distare perhibentur, parum boni agere, et mali multum, siue, ut ferocius olim pronunciatum nosti, Virum otiosum esse, et malum Civem: Faciunt eo potissimum Libelli isti; qui magnam partem ijs ex abortibus compilati quos quotidie obtrudi tibi quam humanissime passus es, ut de seueritate tuâ securi esse didicerunt, clementiam plerique toties experti, nec alio vel tutore vel vindice publlci tribunalis majestatem experiri debuerunt. Interest, inquam, mea, Patriae uniuersae ut constet, eas me res egisse cum nullas egi, quas plerique cum agunt, summopere id curant scilicet, ne quis eos otiari

existimet; quas vero tu cum ageres, ita te otiari credidisti, ut nec bono Ciue, nec homine quidquam erudito indignum ageres; at nec ab illo valde alienum quidquam qui se uni Sapientiae aliquando dicatum iret: Si quis forte ab aetate pari et Otio, ad eandem frugem ratiocinandum duxerit, et quanto ingentibus illis praeludijs tuis praestare constat immensum eruditionis cumulum, quo te stuporem Orbis literati agnoscimus, tanto serias olim cogitationes meas nugacissimis istis pro modulo potiores fore. Patere nunc ergo nomine me tuo tantisper abuti, quam exemplo uti necesse habeo. Spondeo non inuitus, ijs me sensim vestigijs institurum, quae, ut infinito te pone interuallo secutura sint, nec ipse tua esse negaueris. quin si te judice credi caeperit, hos etiam inter lusus otianti verbum excidisse non otiosum, ego vero is videri pergam quem a Rep. arceri Patriae intersit, ejusmodi mox otio vacaturum, quod, ut ista paucorum oblectationi, publicae, ni fallor, utilitati conducet. Vale Vir maxime, quique nec amicitiam meam hactenus contemsisti, neque secessum scribentis, et Otia boni consule.

Hag. VI. Cal. Iun. (27 Mei) CIƆIƆCXXV1).

 

Dan volgt het gedicht Ad eundem (vgl. blz. 124) en daarna de voorrede2):

Otiose lector;

Incidit Iuuentus mea in illud saeculi, quod Linguae nostrae juuentutem alteram nec dixeris inepte, nec impune negaueris: quo nimirum qui, quod augendae illi faciat vel excolendae, de suo non contulerit, de re patriâ parum patrie meritus videatur. Conducere autem huic instituto illud potissimum dicendi genus videri coepit, quod metro cohibitum laxiorem facundiam non admittit. Unde, quam publice, id est circa Rempub. in foro, de suggestu, alibi, barbariem toleramus, tota pridem a Poësi exulat; certe apud sanctissimos eius cultores in vitio est. Et ista nunc Musarum religio habetur. nam de Prosâ olim oratione quid futurum sit, inuitos quidem nos latet, quam diu latere nimiâ modestiâ pergunt insignes viri, qui quid eo in genere praestiterint, quae eorum in me prolixa voluntas est, cum paucis non ignoro. Tanto interea impetu vernaculae istius puritatis instaurationem propellunt, quibus autoribus primi aliquot rem novam aggredimur, ut, quod festinanti Architecto evenire solet, non operarum adeo quam operis profligandi rationem habeant. Tam praecipitis consilij est, quod me quoque ad publici negotij societatem evocatum vides: Magnanimum vero Ciuem, qui scilicet Otiando restituam rem: qui tamen de imbecillitate meâ publice ut constaret malui, quam privatim studijs eorum deesse, quorum vili amicitiam vel conseruasse putabo, vel emisse vilius, quandiu solâ existimationis literariae jacturâ steterit. Parui itaque ut merito, ita nec illibenter: quippe, quod ab initio praefatum volui, tam pertinaci industriâ in studium alioqui non ingratum incubui,

ut Latinitatis porro amorem omnem et curam exuisse viderer. Hic secuta scriptio lectionem est; nam, ut nullus denique te lateam, soleo nimis quam ignave ad cuiuslibet Linguae stijlive genium assurgere, nisi ab ejusdem recenter lectione incaluerim. Ita quas invalescentis cum juuentute judicij vires, pro successu pueritiae, visus sum aliquando Amicis, minus infeliciter praestantissimae huic Linguarum imputaturus, adeo pene uniuersas Vernaculae impendi, uti quae hic Latina paucula (de Gallicis quoque et Italicis idem judicium esto) caeteris praemisi, vel olim puero, vel nuper adolescenti obiter atque illud aliud agenti exciderint. Quin certe (neque nunc Vernacula excipio) vix alias unquam insignibus nugis horas occupaui, quam quas noctu per valetudinem plerumque insomnes, vel die, post seuerioris aliquando studij fastidium, ambulantem vel equitantem otiosas transigere decuit:

 
- neque enim cum lectulus, aut me
 
Porticus excepit, desum mihi.

Addo igitur plerorumque vel poenitere partim vel in totum pudere; et si quis bonâ unquam fide violentas amicorum preces calumniae obvertit, me vero eum esse qui

 
Non recito cuiquam nisi amicis, idque coactus,

et quantum hic ineptiarum prodo, omne ab inuito eâdem saevâ humanitate extorqueri passus sum. Quanquam, quo te soler, mi Lector, nec dissimulo, minus huc aegre adductum fuisse, quo me post publicae insaniae pudorem, breuiori compendio sanae menti accessurum ominatus sum. Accedo nunc certe, nec temere profiteor, versari non nuper circa hunc animum caepisse, perpetuum quae stet voveo sententia, Vtilivs otiandvm esse.

1Neque enim ita generati a Naturâ sumus, ut ad 2ludum et jocum facti esse videamur: sed ad 3severitatem potius, et ad quaedam studia 4graviora atque majora. Cic.

Ad Constantinvm Hvgenivm eqvitem, poematum suorum libros Latino, Gallico, Italico, et Belgico sermone edentem1).

 
Ocelle Batavûm, sidus Itali soli,
 
Britanna Phoebe, Suada gentis Gallicae,
 
Cultor Latini nominis, togae decus,
 
Et inquieti digna portio fori,
5
Sodalitatis eruditae corculum,
 
Omnisque plena pyxis elegantiae;
 
Quem magnus ille triplicis regni pater,
 
Haeresque Elisae regia tangens manu
 
Vulgi profanis segregavit coetibus,
10
Et invidendo consecravit ordini;
 
Vt quum disertis implicaris Vatibus
 
Chartasque volvis et levem Gnidi Deam,
 
Ac versipellem versibus Cupidinem
 
Docte flagellas, nominis tanti memor,
15
Equitumque famae nobilisque sanguinis,
 
Dextram labanti commodares patriae:
 
Quo te Poëtam raptat insolens furor
 
Tuae Camoenae? quae Thalia, quis novo
 
Grandes cothurnos Phoebus aptavit pedi,
20
Nec usitatâ ducit in coelum viâ?
 
Non sic priorum lingua Belgarum ferax
 
Sese locutam meminit, ipse quum suis
 
Leges Cheruscis ductor Arminius daret.
 
Non victor isto Westphali gentem soli
25
Affatus ore est, quum cruentis caedibus
 
Aquilas Quirini terra stravisset ferox,
 
Positumque longe Roma sentiret malum.
 
Tu barbarorum verba Celtarum sagax
 
Nobis recudis. tu propinquos Nereo
30
Populos virenti laureâ vates beas,
 
Latiumque reddis Belgio, Cirrham mari,
 
Helicona Cattis. tu Caballinos doces
 
Potare fontes salsa regna Thetyos,
 
Clarijsque lymphis ora Teutonum lavas.
35
Seu quum stupendus vesperas amantium,
 
Vmbraticaeque porticus deliria,
 
Nemorisque grati basia et murmur sacrum
 
Cantu revelas: sive moribus juvat
 
Ineptientis seculi nasum dare,
40
Fluxasque semper vestium lacinias,
 
Et implicatos perfricas braccae sinus.
 
O flos virorum, debitum coelo caput,
 
Secretioris magne possessor Dei,
 
Animaeque grandis hospes, et Iovis labor,
45
Quam nos et omne quicquid est vatum uspiam
 
Post te relinquis, totque scriptum gentibus
 
Nec aemulandum posteris cantas melos.
 
Est, cui perennis foenerat famae decus
 
Germana Pallas, et perunctus fecibus
50
Tumultuantis vultus ultor Velsij.
 
Fuit Secundus, quem venusta, quem jocans
 
Neaera blandis vellicavit osculis,
 
Suusque Latias traxit in Musas furor.
 
Sunt queîs suaves Sequanae placent Deae,
55
Ligerisque Siren. cuncta concessit tibi
 
Natura solers, dum quadruplici sono
 
Apollinaris plectra barbiti quatis.
 
Sic altiores usque spiritus gerens
 
Affaris omnes, Belgijque terminis
60
Exis poëta, nunc Latinorum Albulam,
 
Nunc blandientis pocla Garumnae bibens.
 
Mox te Britannus verba conantem sua,
 
Et cernit Auson, Italoque Vandalus
 
Permixtus ori. nulla non civem suum
65
Te terra credet, nulla non vatem colet.
 
Quo plus laborum restat et se latius
 
Diffundit Helicon, impetus urges tuos,
 
Novâque laudis pectus accendis face,
 
Nec scire non vis, scire quod mundus potest.
70
Qualis per alta montium cacumina,
 
Libyaeque valles impotens sui ruit
 
Ferox leaena, cui perurens Sirius,
 
Aut cura raptae prolis indomabiles
 
Accendit iras. illa fontis limpidi
75
Vestigat ortus, omne scrutatur solum,
 
Nec ante cessat, quam repertus dispulit
 
Insanientem Nilus aut Nigris sitim.
 
 
 
C. Barlaevs.

In eundem epigramma1).

 
Inclyta magnanimo qualis sub Caesare quondam
 
Roma Quirinali jura dabat populo,
 
Et qualis nunc est, prisci vix corporis umbra
 
Qualis se medio contrahit illa die,
5
Gallia, quae tanto sub Principe florida multum
 
Tundit sublimi sidera celsa comâ,
 
Belgia, quae doctas media inter classica Musas
 
Iam dudum summo culmine constituit,
 
Contendunt pariter quonam sit Hugenius ortus
10
Aethere; vult vatem quaelibet esse suum.
 
Mox Iber accedet, mox Anglus et illa Minervae
 
Cura, ferax quondam Graecia docta virûm.
 
Quod Rhodos et Colophon, Salamis, Ios, Argos, Athenae,
 
Smyrnaque de cunis certat, Homere, tuis
15
Nil super hoc jacta. plures Huygenius audit
 
Talia de cunis arma movere suis.
 
 
 
I. Westerbaen.

Aen den heere Constantin Hvygens ridder etc. op syne Leedighe wren. Sonnet1).

 
Pooght ghy, met vliet van rouw, Gods toornevliet te stoppen,
 
Voor Koninginnen oor, een perl is elke traen.
 
Al wat uw zanglust weeft, in 't juigen zie ik aen
 
Voor purper, tot verbandt van Koninklijke koppen.
5
Zoo stroojt de droeve dauw bekoorelijke droppen,
 
En breekt, met sprenklen blank, het bloozen van de blaên,
 
Als d'ongerepte roos 'tontmommen dar bestaen,
 
En dat de nuchtre Zon wtkipt de koele knoppen.
 
Al wat uw' Pen ontmoet, zy zinkt'er grondigh in;
10
Doorwroet de donkre Mijn; en spit, met spitsen zin,
 
Het diepe wonder wt, dat t'schuyl liep in de zaeken.
 
Dit's meer. Die meenighmael dat wonder wel doorgrondt,
 
Vindt daer niet wonders in, dan uwe wondre vondt,
 
Des moet hy van uw' geest der wondren wonder maeken.
 
 
 
P.C. Hooft.

Op de selve2).

 
Oorenstrikken, zieljachts gaeren,
 
Hartenetten, zoete snaeren,
 
Banden die mijn zinneroer
 
Vaster boeyt, dan eenigh snoer
5
Van bekooringh, de gemoeden
 
Die zich voor geen' wellust hoeden;
 
Kronkelkoorden rank en slujk,
 
Die, van levendigen bujk,
 
Vw' geslacht en afkomst rekent,
10
Ende maekt den dooden sprekendt;
 
Lange lijven wervelvast
 
Staend' aen hals en bujk gepast,
 
Yder nae zijn' eisch gewrongen;
 
Tongen, buitenmondsche tongen
15
Van de gallem-rijke Lujt;
 
Waeghens die de klanken krujdt
 
Van de hongerige keelen,
 
En met haer als vw' gespeelen,
 
Trouwlijk op en neder gaet,
20
In een' maetschappij van maet;
 
Neuryzieke stemmeslingers;
 
Tolken van geleerde vingers;
 
Ach wat is't u wel gelukt
 
Dat u Hujgens dujme drukt!
25
Hemel-hoogh wel moogt ghy vrylijk
 
Stoffen op zoo hoogh een hijlijk
 
Als ghy door zijn handt-geprangh,
 
Doet aen zijn doorluchten zangh.
 
Zangh, die, met haer staetig swieren,
30
Slaet de maet van gôe manieren;
 
Die door wrevel' ooren wringht,
 
En met deftigh smeeken dwinght.
 
Zangh die met de geur der reden,
 
Wufte zinnen kan doorkneeden;
35
Die de tongh tot lof bereidt
 
Nevens 'thart ten Hemel leidt:
 
Die met neep van schrander schempen
 
Weet de wullepsheit te stempen;
 
Dieze te geneesen weet,
40
Met een baetelijke beet.
 
Die den wettelijken Hijmen
 
Heerlijk maekt met rijpe rijmen;
 
Wel ook waerschouwt voor het quaet
 
Van den ingetoomden staet:
45
Die in pracht van mommerijen,
 
En de vrolijkheit van 't vrijen,
 
Aen den dagh brengt geenen vondt
 
Als die zoet is en gezondt.
 
Zang die met een kluchtigh praeten
50
Geeft in print verscheide staeten,
 
En een' yder weeten laet,
 
Wat 'er in het zijn, toestaet.
 
Zang die de gestemde Steden
 
Door de slaverny gestreden
55
Loffelijken draeven doet,
 
Boven Spanjes overmoedt:
 
Die de Dorpen van het ouwde
 
Rijn en Delleflandt, bevrouwde
 
Met een' Maeghd, wiens eergeklank
60
Hen zal hôen voor ondergank,
 
En all' eeuwen door doen dujren,
 
Beter als de Gôon de mujren
 
'tWerrek hunner handen, dêen,
 
Ruchtbaer door een licht' Heleen.
65
d'Ouwde blinde die beschreven
 
Troyes doodt heeft tot haer leeven,
 
Deed wel zeven Steeden t'schrap
 
Staen om zijne burgerschap.
 
+
 
Wat wil ons dan oorloghs naeken?
70
'kHoor, jck hoor verscheide spraeken
 
Heftigh en in arren môe,
 
Roepen, ons hoort Huygens toe.
 
Caesar wil zijn Tienders wenden
 
Medicj zijn' brujne benden
75
Veld in; en hem doen door 't slaen,
 
Roomer heeten oft Toscaen.
 
Maer der Vranken glans de Groote
 
Met zijn' draeken aen komt stoote'
 
Die van verre schreeuwen hard,
80
Ist Bartas niet, 'tis Ronsard.
 
Doch my dunkt hy niet onstelt ‘zeer
 
Zeit, als oft hy op den Veltheer
 
Zijn' genant van Nassauw wees;
 
Gunt gh' hem my niet, geeft hem dees'.
85
Dees is ook een van de ranken
 
Vande braeve stam der Vranken,
 
Zulx hem meede raekt de roem
 
Vande goude Lelybloem.
 
Maer Prins Henrik, om het leeven,
90
Wil niet neemen als gegeven,
 
'tGeen hem, door geboorte, komt.
 
Oft zijn tong de zanger kromt
 
Schoon in drie besondre bochten,
 
Hy en is ons niet ontvochten,
95
Roept hy, 'kwaegh'er aen een slagh,
 
Zoo goedt recht niet helpen magh.
 
Wijstmen, waermen onder Waelen,
 
Ouwd oft nieuwe Roomsche taelen,
 
Emmer mondt van mensche von'
100
Die zoo wel zijn Hollandsch kon?
 
Dus geraekt Europ' in roeren.
 
Yder hoopt het wt te voeren.
 
Maer de bittre Castiljaen
 
Ziet het met een dwersoogh aen:
105
En, gelijk tot alle tijen,
 
Vreede valt hem't swaerste strijen.
 
Maer hier is't hem grooter spijt
 
Vat te missen aen den strijdt,
 
Overmits hy niet voor zijnen
110
Landsman Huygens ziet te mijnen,
 
Die dat holle swetsen straf
 
Leerde wel den blaeskaek af,
 
Maer de betgesleepe spraeken
 
Niet en wilde roestigh maeken
115
Door dat rompeligh gemor:
 
En haer' gladde keelen, schor.
 
Maer daer zie ick als Sabijnen
 
Met het open hayr verschijnen
 
Maeghden die door zang-gevley
120
Steuren al dat veltgeschrey:
 
Om te stillen dese bujen
 
Laeten zy zich dit verlujen.
 
Eedle volken die vermaert
 
Zijt voor 't puik van 't puik der aerd
125
d'Eere die u doet krakkeelen
 
Is wel met gemôe te deelen.
 
Roomer en Toscaen en Vrank
 
Moet genoegh zijn dat de klank
 
Van de Constantijnsche nooten
130
Hem te weenigh docht te vlooten,
 
Zoo zy niet geraekte mêe
 
In hun' volle taelen t'Zee.
 
Zijn' geboorte, dat's een ander.
 
Niemandt als de Nederlander
135
Heeft daer yetwes eigens aen.
 
Hollandt heeft hem hooren slaen,
 
Hollandt hooren geven knipjes,
 
Met de teere vingertipjes,
 
Op 't getakel van de Luyt.
140
Effen was zijn suigen wt.
 
Hollandt sal u wel verhaelen
 
Hoe gepaerde Nachtegaelen
 
Voor een' slaepdrank schonken hem
 
Haere schelle waeterstem;
145
En, met op en af te vliege,
 
Deeden hobblen in de wiege
 
'tKleene wichjen; dat, al eer't
 
Haere lijmen had geleert,
 
Scheen, aen zijn gesnikte kreuntjes,
150
Bezigh met gedicht van deuntjes.
 
Lijdt dan dat daer roem af draegh
 
Het gewest van 'sGraeven-Haegh.
 
'kSie dat yder vat de lessen
 
Van de Rey der zanggodessen
155
En soo ras zy vrêe geboo',
 
All' de gramschap, van de zoo.
 
Maer zoo groot een' twist met dichten
 
d'Oogheloose zanger stichten
 
In zijn' eeuw kon: en nu wêer
160
Grooter Huygens als Homeer.
 
 
 
P.C. Hooft.

Sonnet op de Ledighe uyren vande ede. here Constantyn Huygens ridder1)+.

 
Wat Hoff doet sich hier op vol allerleye bloemen
 
Van serpe jockery, van deftigh' Hemel-praet,
 
Van heil'ghe bitterheit, van nutte Zeden-raet,
 
Van minnekooserij, het gheen wij vrijen noemen.
5
En ghinder inde paen staet affgheschildert hoemen
 
Sich quijten sal nae plicht in opgheleyden staet.
 
Ghij die uw snoepich oogh' op aertsche bloemen slaet
 
Verstondt ghij deess' te recht ghij soutse hoogher roemen,
 
Uw' Tulp die rijst, en swymt. Uw schoone Violier
10
Narciss' en Hyacinth, en rieckend Eglentier
 
End' al het aert-tapijt de Winter komt berooven,
 
Maer dese bloemkens, die haer onverwelcte blaen
 
In 't bloeyenst' van de jeucht soo statich open slaen
 
Ons in den Somer-tydt een Winter-ooft beloven.
 
 
 
Laurens Reael.

Op de Ledige uuren vande heer Constantin Hvygens2).

 
Le'ege luyden die uw iaeren
 
Meest in ledicheijt verslijt,
 
Wilt wat van u le'egen tijt
 
Voor dees' leedicheijt bewaren,
5
Daer't onledichste gemoet
 
Sich sou eerder aen vergapen,
 
Als de leegste mensch aen't slaepen
 
Schoon hy droomde noch zoo soet.
 
Nut van veeler leege daegen
10
Is een sluijmerighe geest.
 
'Tnaeste maegschap van een beest
 
Is een luije leege-waghen.
 
+
 
Maer dat's Hugens le'ege tijt,
 
Die de best bestede nachten
15
Vande besichste gedachten
 
Haere ledicheijt verwijt.
 
Huygens onbestede uuren
 
Sullen, 'tgeen een ander heijt
 
Op sijn sweet en arrebeijt,
20
En syn iaeren, wel verduren.
 
'tLof van 't groene Lindehout
 
Sal noyt grijse tijt verdelgen,
 
Of de weelderighe telgen
 
Wierden schoon noch eens zoo out.
25
'kSie de alderionxste iaeren
 
(Daer hy 't Costelijcke mal
 
Me' verbeent en dreijcht ten val)
 
Voor wat costelijckx bewaeren.
 
Sijn bespraeckte schilderij
30
Sietmen meenich mensch in sweeven,
 
Hoe 't behoort, en hoe wy leven.
 
'tLeven heefter schier niet by.
 
Staet wat. loopter zoo niet over
 
Eer u mallicheijt vereeldt,
35
Leer' we van ons eijghen beeldt,
 
Of 't mistellen wort noch grover.
 
Teere herties die de Min
 
Noyt genoech en hooren prijsen
 
Moetmen met wat anders spijsen.
40
Hier steeckt vrij wat souties in.
 
Hugens uw vervoerend dichten
 
Heeft een ongemeene kracht,
 
Die het leest, die leert en lacht.
 
Wie zou nutter rijmen stichten?
45
Rijmen die een ieder een
 
Wil, maer niemant kan volloven,
 
Stijgend' alle nijt te boven,
 
Dat wel eer onmooglijck scheen.
 
Orpheus zangerighe snaeren
50
Costen, door het zoet geluijt
 
Van syn smeeckelijcke luijt,
 
't Gift der slanghen uijt doen vaeren.
 
Hugens 'k sie dat door u rijm
 
Al het onweer is gaen leggen
55
Van een deel vergiftich seggen,
 
En de Nijt die leijt in swijm.
 
 
 
I.V. Burch. I.C.

Op de Leedige vyren van d'heere Constantin Huygens ridder1).

 
Dat niemand denck voortaen sijn penne te besproeyen
 
Daermen den Henghsten-bron seyd uyt een steen te vloeyen,
 
Dat niemand klautre meer daer 't opgeboeyde sop
 
Van het gekloofde Steyl klimt tot de sterren op.
5
'tIs daer een drooge stroom; daer is geen vocht te vinnen,
 
Daer is geen konstigh nat om meer Lauriers te winnen;
 
Der negen Sust'ren Rey staet deerelijck en siet
 
En in haer hemel selfs en is haer hemel niet.
 
De jonger Huygens Soon, de Vorst van groote geesten,
10
Een hebbelijcker vorm om herssens op te leesten,
 
Der Dichters schoonste pronck, wiens rijmen niemand smaed,
 
Als die haer kunst benijd, of diese niet verstaet,
 
Die heeft al't hoeven-vocht sijn aederen ontsoogen,
 
Die swolgh die stroomen in met onversaede toogen,
15
Die nu het geestlijck nat de wereld overgiet
 
Dat, op 't papieren veld met volle beecken vliet.
 
Ick stae verbaest, en swijgh; mijn opgetrocken sinnen
 
Verwerren in de kunst eer ickse kan besinnen;
 
'tVraegd niemand om een vijl. Leeft, kloecke Huygens, leeft;
20
Ick sie en smaeck een Noot die schelp noch vlies en heeft.
 
 
 
I. Westerbaen.

Op de dichten van de heer Constantin Hvygens ridder etc.2).

 
Gaet nae den Haech mijn rouw ghedicht
 
En siet rontsom nae 't eed'le licht
 
Der jongher Batavieren,
 
Ghij sult licht sien waer dat het brandt;
5
Want 'tsijn sijn voncken die ons landt
 
Verlichten en vercieren.
 
Geleerdtheijdt, wijsheijdt, const en aerdt
 
Sijn daer alleen bij een vergaerdt;
 
Waer ghij van deuchdt vindt soo veel tuijghens,
10
Gaet daer vrij in, dat is tot Huijgens.
 
Gaet segt hem in u beste tael
 
Dat ick gheheel in 't lof verdwael
 
Van sijn volcomendtheden,
 
En hoe 'ck 'er meer wil raecken uijt,
15
Hoe mijn verstandt staech corter stuijt
 
In 't spoor van rijm en reeden.
 
Voorts, segt den dichters die in 't lof
 
Van Huijgens weijden breet en grof
 
En meenen vast'lick sij bereijcken't,
20
Maets, 'tis de son met kool geteijckent.
 
 
 
I. Br.

Op de Ledige vren van den geestrijcken heere Constantin Hvygens1).

 
De groote Constantijn magh brallen op sijn' troonen,
 
En op 't geheylight goud van Oost, en Westerkroonen:
 
Maer ghy, ô Constantijn! de Phoenix van ons Hof,
 
En naemt sijn kroonen-goud niet voor uw Lauwer lof.
5
De Keyser bouwde een' stad, om met sijn naem te pralen:
 
Ghy bouwt Apolloos Kerck in vierderhande talen.
 
Geen' stad bewaert den naem, sy stort, of sy verbernt:
 
Maer d'opgehangen Lier in 't midden van 't ghesternt.
 
 
 
I.V. Vondelen.

Om 't wtkomen der gedichten van den heere Constantin Huygens2)+.

 
Nieuw, en niet herboore rijmen,
 
Die de strengste zielen swijmen,
 
Dobbren, jae verdrenken doet,
 
In de weeldigh' overvloedt
5
Der geleese lekkernie,
 
Die die borst der Poësïe
 
Huygens vlieten laet voor zoch,
 
Komt ghy niet te voorschijn noch?
 
Poësij, ô, die ten eeten
10
Daeglijx by Iuppijn gezeeten
 
't Wellekoomste zelschap zijt,
 
Dat hem maekt zijn hooftsweer quijt;
 
Die hem best verbint de zeeren,
 
Door de zorgen van 't regeeren,
15
Hem gebeten in zijn geest;
 
Wen een liedt zijn leedt geneest,
 
Dat geen Esculaep kon klejnen:
 
Wt het hemelsch porselain, en
 
Ganymeeds cristaelen kelk,
20
Wint ghy, over, deese melk.
 
Taefellestjes van goddinnen,
 
Die de zaedzaemheit verwinnen,
 
Achternaertjes, daer haer hart
 
Mêe verfroit, ter slaepgangh, wart;
25
Nectar noch niet, maer zijn mostje,
 
Zijn het drankje, zijn het kostje,
 
Daer het zogh af is gegroejt,
 
Datter wt dat borstje vloejt.
 
'tHeughtme, dat het wist te teelen,
30
In mijn' ooren, kraenekeelen,
 
En, als door een' dichte zeef,
 
Door mijn' zinnen lekken bleef.
 
Open staen mijn' geest zijn adre'
 
Nu en snakken allegaedre,
35
Als, by brandt, nae bron, de vis,
 
Nae de lieve laeffenis.
 
Alle jeughjes hier nae haeken;
 
Zoo die schand van 't minnen maeken
 
En van 't minbelijden zond,
40
'kMeen ten minsten met den mond;
 
Als die drijven, dat een Ridder
 
Speelt hy niet den minnebidder,
 
En zijn eigen hart vergeeft,
 
Sonder hart en leeven leeft.
45
Hier nae jookken alle grijsen,
 
Alle dwaesen, alle wijsen,
 
Die 't maer hebben eens geproeft.
 
Yder hoopt wat hy behoeft.
 
d'Ouwde waent dat hy verkindren,
50
En zijn jaeren zullen mindren
 
Afgedreeven door dat zap.
 
Dwaesheit zoekter weetenschap.
 
Wijsheidt zoekter mallicheeden,
 
Maer gezult in eek van reden,
55
Dat haer 'tgroen en 'tgajl vergaet.
 
Nut is neskheit by de maet.
 
Nae de zoetheit wappert zotheit;
 
En de vroetheid nae verrotheit.
 
Want haer rijpheit al te groot
60
Leidt een leeven als een doodt.
 
Des, met grillen van de gekken
 
Wijsheits drooghte wel te spekken,
 
Recht is datmen zich verpijn,
 
Alss' in reen gepepert zijn.
65
Rijmers zulk gerecht opsetten,
 
Welker prachtighe banketten
 
Kitteltongighs niet ontbreekt,
 
Als Apol den zegen spreekt.
 
Zulke suiker-zoete zaekjes,
70
Zulke geurtjes, zulke smaekjes
 
Over langh men kauwen moght
 
Wt het vrolijk vroede vocht,
 
'tWelk die borst der Poësije
 
Huigens nijver als de bije
75
Met de meeste miltheit straelt;
 
Had het aen u niet gefaelt,
 
Haeperhandt des zachten zetters,
 
Van de logge loode letters.
 
Letterzetter spoeit u yet;
80
Ende let ons langer niet.
 
 
 
N.N.1).

Op de Ledighe uren vanden heer Constantin Huyghens, bijsonders op desselfs printen2).

 
Lest, als ick inder haest dit bouck eens quam te lesen,
 
Doen riep ick overluijt; Wat salt van Hollant wesen!
 
Hier noemtet ijmant bot, en daer een ander mal,
 
En, nae dat ickt' begrijp, soo ist een wonder Al.
5
Wat isser hedendaeghs in Hollant niet te vinden?
 
Het koemter ingewaijt met alderhande winden;
 
Daer is geen kost alleen tot voetsel van het lijf,
 
Maer oock de Geesten selfs die vinden hier gerijf:
 
Dit Bouck is mijn getuijgh; het spreeckt in vreemde talen,
10
Het spreeckt van alle dingh. waer maght de Schrijver halen!
 
Wat segh ick dat het spreeckt? het prent in ons gemoet
 
Yet dat oock met vermaeck de sinnen schricken doet;
 
Het schildert wonder net, het schildert naer het leven,
 
Het weet aen alle dingh haer eijghen aert te geven,
15
Wat dienter veel geseijt? het schildert menigh beelt
 
Dat, niet alleen het oogh, maer al de sinnen steelt.
 
Vermijt u, schamper Volck, met Hollant meer te spotten.
 
Ten is in uwen tijt geen kevij van de sotten:
 
En ghij, die hier eens quaemt, en kochter soete kouck,
20
Koemt weder, lieve vrient, en koopt een geestigh Bouck.
 
 
 
F.B.

A mesdam.les Geertrude et Constance Hvygens3).

Mes cheres Soeurs;

1Si le Monde va sçauoir que je n'ay faict que salüer l'Italie, par troiz 2sepmaines de sejour en son entrée; que je ne cognoy la France que par 3imagination; ne jugera-il pas qu'il y a de la temerité en mon faict, de

1me licentier si auant en ces Langues, que de m'en preualoir en ce Stile 2reglé, qui ne souffre pas qu'on les manie à tastons? Certes j'y en recognoy 3tout plein. Mais c'est le subjet qui me porte à l'emprunt de voz noms, 4soigneux de faire veoir à l'une et l'autre de ces Nations, que, quoy que 5par gayeté d'esprit je me soije parfois pourmené par leurs Dictionaires, 6mon ambition ne monta jamais au de là du contentement d'un Lecteur 7domestique. Faictes donc, s'il vous plaist, la mine d'en trouuer tant soit 8peu en ces Efforts. Peut estre qu'à vostre exemple, pour avoir mescontenté 9les estrangers, je ne me verray du tout reculé de la faveur de ma Patrie. 10C'est de quoij je vous auray l'obligation, si là où vous sentirez mez 11incongruitez trauerser la bienvueillance de vostre accueil, vous estes 12contentes de passer dessus en amies, en parentes, en Soeurs: qui sera 13vous souuenir de faict que je suis 14Vostre tres humble frere, 15C.

Aen me joffrouw me ioffw. Svsanne Hoefnagle1).

Waerdste Moeder;

1Doe wy kinders waren, ende buytens tijds op Spel oft Ledicheid vreesden 2betrapt te werden, wisten wy yet ernstighs voor de hand te houden, daer 3sich het ooghe van onse opsienders ten eersten op vernoegen mochte. 4Salmen niet seggen dat ick hier verkinder, ende V.E. desen deftigen 5ingangh voorwende, om de reste mijner Ledigheden met een gunstigh 6vooroordeel verschoont te sien? Soo weinigh ongelijx sullen sy hebben 7die't my aentijgen, dat ick het maer ten halven ontkennen derve. Ick 8spreke dan voor de andere helft; ende voor soo veele de beste Wereld 9wijsheid, anders Zedentucht, self boven de middelmaet staet, ende oorspronx 10halven vry den Hemel naerder dan de Aerde ghenaeckt, daghe 11oock V.E. ooge ten op en doorsichte van meest alle de voordere Oeffeningen 12die my de Ledige uren besigh gemaeckt hebben. Mits dat V.E. 13somtijds gelieve na dese beginsselen om te sien, ende daer uyt te besluyten, 14wat my hier of daer, noyt oolix, maer somwijlen vrolix ontvallen 15moghe zijn, dat V.E. sorgvuldige opvoeding in dit herte eenen grond 16ghelaten heeft, die, na het sijne Ieughd ontworstelt sal wesen, waerschijnelicke 17vruchten belooft, die V.E. 'tuyterste berouw der lange 18moeyten en sorgen niet en sullen gedoogen te wedervaren. Dat geve 19V.E. te beleven Die des dagelix gebeden wordt door 20V.E. gehoorsaemste Zone 21C.

Vóór Der Ledige Vren van Constantin Hvygens vierde Boeck. daer in 't Kostelick Mall ende 't Voorhovt: Met weinigh meer. Alles van den Zeeuwschen Druck, ende mitsdien onoversien, onverbetert, staan de vier lofdichten van de eerste uitgave (1622) dier beide gedichten (zie dl. I, 312-316).

De Printen in het vijfde boek, daer in de Stemmen eeniger Steden ende Dorpen van Holland: Mitsgaders syne Characteres oft Printen, worden ingeleid door de Voorspraeck aan Maurits Huygens (zie blz. 82) en de Steden-stemmen door het gedicht Den stemmenden steden van Holland ende West-vriesland geluck (blz. 75). De Dorpen zijn opgedragen aan Dorothea van Dorp (blz. 75) en Der Ledige Vren seste Boeck, daer in van als Aen myne vrienden in Zeeland (zie blz. 116).


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen


Over dit hoofdstuk/artikel

titels


auteurs


datums