Gedichten. Deel 2: 1623-1636

[1635]

(Op de zydelinge afbeelding van mij en mijn huysvrouw in een blad door I. van Campen)¹⁾.

Broer en Suster moghen schelen,
All wat vred' en vriendschap velen;
Man en vrouw niet meer als hier,
Niet de dickte van 't papier.

2. Ian.

1) K.b., II, 149. Het HS. heeft den titel: Op de selve.

Ad amicum, tectum aedibus quas extruebam aeneum imponi consulentem²⁾.

Aere domum tegier suades; ego non tego: mirum,

Si quis obaeratam nolit habere domum?

3. Ian.

2) M.D., 100. De titel was eerst: Ad Wicquefortium.
Joachim Wicquefort, waarschijnlijk in 1600 te Antwerpen geboren, was een broeder van den bekenden Abraham W. Hij was diplomatiek agent van Bernard van Saxen-Weimar in de Nederlanden, Frankrijk en Duitschland, en sedert 1639 resident van Hessen-Cassel bij de Vereenigde Provinciën. Daar hij getrouwd was met eene juffrouw De Wilhem, was hij in de verte aan H. verwant. Wicquefort had groote liefde voor wetenschap en kunst en stond met vele geleerden en dichters in betrekking.
Sedert zijn huwelijk (1627) had H. in de Houtstraat gewoond; den 7den Febr. 1637 verkocht hij zijn huis aan den raadsheer Schotte (Dagb., 29). Want in 1634 had hij ‘niet tegenstaende groote spartelingen van benyders van S. Hooch.t Prince Fr. Henrick van Oranje (s)yn meester, in gifte gekregen by Acte in dato den 22. Mart. de Erve tegens het Akerland alhier in 's Gravenhage’ (zie Schinkel, Bijdrage tot de kennis van het karakter van Constantyn Huygens, blz. 60). Op deze plek, op den hoek van het Plein en de Lange Pooten, waar thans het Ministerie van Justitie staat, liet hij een huis bouwen, dat in de jaren 1635-1637 werd opgetrokken (t.a.p., blz. 62). Zie over het terrein, dat H. ten geschenke had gekregen, Mr. D. Veegens, Het Mauritshuis en het huis van Huygens in Mededeelingen van de Vereeniging ter beoefening der geschiedenis van 's Gravenhage. 's Gravenhage, 1876, dl. II, blz. 49, vlgg. De bouworde van zijne woning beschrijft H. zelf in een brief aan Rubbens (zie Oud-Holland, 1891, blz. 197 en 198) en drie fraaie platen in dl. IV der Oeuvres complètes de Christiaan Huygens (1892) geven een goed denkbeeld van het in- en uitwendige van het door H. gebouwde verblijf.

Ad A. Mariam a Schurman³⁾.

Sol in virgine, non latui; nec vana tegendi

Nominis obscuro carmine cura fuit.

3) M.D., 93. Ook in klad.
H. schreef eerst, tusschen 3 en 9 Jan., het volgende ontwerp, maar schrapte het weer door:

Qui mediâ de nocte facis jubar optat Eoäe,

Obscuri caussam rusticus orbis agit,

Et latet, et jubar ille tamen tenebrosus Eoum

Impretat, et quo non est caruisse, diem.

Sol in virgine, Sol virgo, qui te incola pagi

Sollicito, caussam rusticus orbis ago;

En lateo: tu redde diem quem poscimus; illum

Poscimus, Aurorae qui tegat astra tuae.

Redde diem, quicumque vocem; ne sperne latentem

Scintillam quam tu, nec satis orta, tegis.

[p. 307]

 

⁺

 

Sed radijs admota tuis scintilla periui.

 

Non videt Eoüm quae tegit astra jubar.

5

Surge adeo, quantusque sies oriturus, oborti

 

Casum deliquij, non satis orte, roga:

 

Surge, quod optaui, quod votis omnibus opto,

 

Surge, die noctem pelle, dieque diem.

 

9. Ian.

+ [krit] vs. 3 tenebrosus Eoum eerst: facis autor Eoäe - vs. 6 eerst: Euoco rem nostri - vs. 7 eerst: Fama tuam

vs. 3 Sed klad: Quin

Ad Barlaeum cum superiore epigrammate¹⁾.

Me noua non bigamum tentat, Barlaee, voluptas:

Ignoscis? rem cum Virgine nunc habeo.

Da veniam, est quod ames, non indignere; coïtur

Eminus, et foetum reddit uterque parens.

10. Ian.

1) M.D., 93. In 2 HSS.

Ad Constantinum Hugenium rem cum virgine eminus habentem²⁾.

Non equidem invideo, mi Constantine, quod ista

Illustri rem cum Virgine nunc habeas.

Ipse ego, nullius quanquam violator amoris,

Hac ipsa rem cum Virgine quondam habui.

Ecce, tuus Te praevenit Barlaeus amando,

Et mea tot retro messibus Anna fuit.

Serus amas. sero nimium tibi poscitur Anna.

Praevertit stimulos nostra libido tuos.

Hanc tetigi, hanc tetigi. sed non ut Phijllida Mopsus,

Iupiter Asterien, Cynthius Antiopam.

Et tetigi tamen, et pupugi, sed carmine blando:

Inque vicem blando carmine me pupugit.

Succubus nemo hic, nemo fuit Incubus. insons

Virginitas, insons flamma, thorusque fuit.

Ergo sumus gemini, verum sine crimine, moechi.

At mea laus haec est. me coijsse prius.

Tuus ὁ ἀλληγορῶν

C.B.

2) M.D., 93. Naar het HS. van Barlaeus op de Leidsche Bibl.

[p. 308]

Ad Constantinum Hugenium frustra Annam Mariam a Schurman in lucem ac solem protrahentem¹⁾.

Cum totus lateat Titan in Virgine, cur vis

Virgineum nullo Sole micare decus?

Eripe docïrinae iubar immortale puellae,

Eripe ab ingenio, quas habet illa, faces,

Eripe Phoeboeo Phoebum de pectore, pulsis

Vt Mariam tenebris reddat aperta dies.

Dum clausi latitant in virgine Solque diesque,

Quid mirum est, oculos si fugit illa tuos.

C.B.

Amstelod. XI. Jan.

1) Oud-Holland, 1887, blz. 119. Naar het HS. van Barlaeus op de Leidsche Bibl. Het versje staat op hetzelfde blad als het vorige vers.

In effigiem patris²⁾⁺.

Ambigitur niueam aestatem, brumamne virentem

Dixeris, Hugenio dum fuit iste color.

Hoc certum est, quos forte putas in vertice canos,

Prorumpens toto de sene candor erant.

12. Ian.

2) M.D., 100.

+ [krit] vs. 3 M.D.: Quidquid id

Ad Barlaeum³⁾⁺.

Moeche prior, nisi quadruplici tot basia versu

Ostentes, dubiam vix tueare fidem:

Usque adeo amplexus, intacti signa pudoris,

Experior crudâ in virgine difficiles.

Denique nil agimus, nisi adhuc succurris, amantes.

Quid, Barlaee, satin' serius ista mones?

Poscis ab indomito producat corpore Solem,

Quod Chijmicus nequit, a vate caco-chijmico?

15. Ian.⁴⁾.

3) M.D., 94. In 3 HSS.; één daarvan is op de Amsterd. Universiteits-Bibl. Eén HS. heeft tot titel: Ad Barlaeum, qui se prius me cum A. Schurman coïuisse scribebat et alio epigrammate ut Solem in virgine latentem misso tetrasticho quod pridem ab illa acceperat, ab ipsa eriperet.

+ [krit] vs. 6 mones klad eerst: moues als in een 2de HS.

4) 1 HS. heeft den datum Id. (13) Ian.

Vlulas Athenas, sive consilium, quo eruditissima virgo Anna Maria à Schurman in lucem protrahi possit, ad constantinvm hugenivm⁵⁾.

Si cupis, ut claro spectetur Sole virago

Mascula, et in medio luceat Anna die,

5) Barlaei Poem., II, 425. Naar het HS. van Barlaeus op de Leidsche Bibl.

[p. 309]

 

Omnis doctarum pandatur scena sororum,

 

Et Clariae veniant in tua verba nurus.

5

Dic, nunquam Aonias tenebris latuisse Camoenas,

 

Dic tantas orbi plus micuisse Deas.

 

Pallada dic, dic facundas scripsisse Corinnas,

 

Dic, Lyricis Sappho claruit ista modis.

 

Obijce, quae magno Aspasia est sociata Pericli,

10

Obijce Cassandras, obijce Zenobias.

 

Obijce Deiphoben, vivacisque ora Sibijllae,

 

Et dic: Lucani Polla diserta fuit.

 

Claudia quam fuerit Statio celebrata Poëtae,

 

Quaeque Crati vixit docta marita comes.

15

Haec ubi selectae obijcies exempla puellae,

 

Exemplis cupiet clarior esse tuis.

 

Forsan et accendet cupidam nova gloria mentem,

 

Doctorumque volet saepius ore legi.

 

Sic clausum elicies, Hugeni, e virgine Solem,

20

Et Solis fies tu pater, illa parens.

 

 

 

C.B.

 

Amstelod. XVII Jan.

Ad Constantinum Hugenium, poëtam euchijmum et boni succi, non Caco-chijmicum¹⁾.

Cum tua magnificis generosa modestia rostris,

Cum sapiat doctis cocta Camoena viris:

Cum bellatori sapiant tua verba Batavo,

Et manus Auriaco scribere prompta Duci:

Cum non cruda tuae sapiant quoque basia nuptae,

Atque alibi tropicas appetat Anna faces:

Cum generes pulchros, Barlaea conjuge, natos,

Nec possis alios, quam generare mares:

Euchijmus es, gratique placens buccella saporis,

Et pijxis centum plena cupidinibus.

Quin, tua dum Latio stillant epigrammata succo,

Sic mihi saepe velis esse caco-chijmicus.

vel

Pimpla mihi et succi Fons melioris eris.

C.B.

1) Oud-Holland, 1887, blz. 119. Het HS. van het gedicht is op de Leidsche Bibl.; het vers staat op hetzelfde blad als het vorige.

(In effigiem patris)²⁾.

Hugenius Pater in tabula, quam viuere jures,

Cur Leidae taceat, caussa nec ambigua est:

2) M.D., 100. Het versje, dat in het HS. en in M.D. den titel heeft: In eandem, staat op hetzelfde blad als dat van 12. Jan.

[p. 310]

 

Qui talis tam facunde, tam saepe, tot olim,

 

Tam bona, tam memori dixerit Heinsiadae.

 

19. Ian.

Ragguaglio di parnaso, dell' incendio accaduto alla Haija il di natale dell' ecc.^mo principe d'Oranges
29^o. di genaro 1635¹⁾⁺.

Auriaci cunas nullo splendore notari

Non tulit augustâ sorte superba dies;

Et vetuit Fortuna nefas: lux addita luci

Fulsit, et ad festas horruit Haga faces.

Quis pretiosa sacrae deploras pabula flammae?

Ussimus, ut mijrrham, thus et aroma, trabes,

Concussas aetate trabes, vicina ruinae

Tigna, diu foedo tabida tecta situ:

Denique quod perdi potuit consumpsimus, ut quod

Poeniteat perdi restituatur opus.

Et rursum, fortuna, faves: illustria Diui

Omnia natales omina parturiunt.

Cassa nouis pensare, bonis mala, putria pulchris,

Χάλκεα χρυσείων, aureum et Auriacum est.

30. Ian.

1) M.D., 30. In 2 HSS.; in het eene is de bovenstaande titel doorgeschrapt en veranderd in: In Incendium quo pars Aulae Hagiensis conflagrauit die natali Cels.^mi Principis Auriaci. 29. Ian. CIƆIƆCXXXV, zooals ook het opschrift luidt in M.D.
Op Maandag, 29 Jan., toen Frederik Hendrik zijn 51sten verjaardag vierde, ontstond er 's morgens tusschen 7 en 8 brand op het Binnenhof tusschen den vierkanten toren en de Fransche kapel. De wind was hevig en alle gebouwen tusschen den toren en de keuken brandden af (zie Aitzema, IV, a, 199).
Ook Barlaeus heeft op hetzelfde voorval eene geheele rij van verzen geschreven (zie Poem., II, 461, vlgg.)

+ [krit] Bij vs. 14 in marg.: Νῦν εὖ πεπλόηκα, ὅτε νεναυμάχηκα. Erasm. Chil. 2. Cen. 9. 73.
vs. 5 flammae and. HS. Vestae zooals in M.D. - vs. 11 Et M.D.: En - vs. 13 Cassa M.D.: Casca

[Non trouo in spirito]

Non trouo in spirito, non trouo in carne²⁾,
Perche di questo fuoco lamentarne:
Graue non fù, fù cortese rouina,
Che ci lasciò la Chiesa e la Cucina.

ult. (31) Ian.

2) In 2 HSS., bij de Latijnsche gedichten.

[Ie trouue que ce feu ne nuit]

Ie trouue que ce feu ne nuit³⁾
Ni à la chair, ni à l'esprit:
C'est peu de mal, peu de ruine,
Qui nous laisse l'Eglise et la Cuisine.

ult. (31) Ian.

3) In 2 HSS., bij de Latijnsche gedichten.
Onder het versje staat: Erasm. Chil. 1. Cent. 3. 9. ᾽Αεὶ γὰρ εὖ πίπτουσιν οἱ Διὸς κύβοι.

[p. 311]

De (secundi) incendij causis, nondum satis perspectis¹⁾⁺.

Mirantur quibus orta sient incendia causis,

Auriacos iterum quae subiere toros:

Nullus ego. quis enim laceras cum patre Gradiuo

Vulcani dudum nescit amicitias?

Insanire fabrum dubites, ubi nuda, quod olim,

Credita cum nudo Marte cubare Venus?

Cal. (1) Feb.

1) M.D., 33. In 2 HSS.
Het woord secundi in den titel van het ééne HS. moet er later zijn ingevoegd; de tweede brand, toen in de ‘kamer van Finantie van Hollandt’ had toch eerst op Zondag den 4^den Febr. plaats (zie Aitzema, IV, a, 199). ‘Men heeft noyt konnen weten waer uyt soo de eerste als dese brandt ontstaen was, als by gissinge van negligentie der gener die de vieren stoockten ende qualijck bewaerden’ (t.a.p., blz. 200).

+ [krit] vs. 4 dudum and. HS.: pridem - vs. 5 Insanire and. HS.: Insanjsse - vs. 5, 6 M.D.: Insanire fabrum dubites, castissima quamvis Hic cubet et Marti juncta marita Venus?

(De iisdem)²⁾.

Graeculus incendj librans examine causas,

Nugae ait; in causis proxima, καῦστις, erat.

Cal. (1) Feb.

2) M.D., 33. In 2 HSS., beide zonder opschrift.

A Paris³⁾.

Allons, belle, au renouueau
R'assouuir noz amourettes:
C'est folie des gazettes
Qu'on redoute du Bureau;
Qui a jamais veu qu'on chante
Des gaiglardes en Courante?

Cal. (1) Feb.

3) Het HS. is bij de Latijnsche gedichten.

Cum fratri conceptas preces offerrem⁴⁾⁺.

Qui mea me toties, frater, pia verba rogasti,

Accipe, sic labijs itur ad astra meis.

Cal. (1) Feb.

4) M.D., 101. In 2 HSS.; het ééne met het opschrift: In precum formulam Fratri oblatam, zooals in M.D.
Zie over Maurits Huygens I, 3; II, 82.

+ [krit] vs. 1 rogasti and. HS.: petjsti zooals ook in M.D.

Alloquitur pater Heinsium⁵⁾⁺.

Cum senis, Heinsiade (meministi), Cypridis haesit

Ad scopulos laeuâ sorte vetusta ratis,

5) Heinsius was een vriend van den ouden Christiaan Huygens; zie de verzen op blz. 303 en 309.

+ [krit] In marg.: Alexander Pouderoijae dominus, Principi Mauritio a secretis, puellam for mosissimam Mariam ab Hohenloe septuagenarius duxit successu qualis ab hoc intimo amicorum pari serio et festiue praedictus fuerat.

[p. 312]

 

Talis eram, talis tecum graue carmen amici

 

Ad vada Melandri concinui albus olor.

 

Cal. (1) Feb.

Suggestum novum in templo Gallico¹⁾⁺.

Non bene conueniunt, nec in una sede morantur.

2. Feb.

1) Zie op 18 Febr.

+ [krit] In marg.: Presbuterium Gallicum.

Pilulae medicae²⁾.

Si bene conueniunt, nec in unâ sede morantur.

2. Feb.

2) M.D., 100.

Incendij quo pars aulae Hagiensis conflagravit IV. cal. feb. ciƆiƆcxxxv qui dies natalis erat principis auriaci, typus³⁾.

Elapsa tectis tota, vis ferae dudum
Captiua flammae, culminique vicino
Minata stragem, pabulo niues ipsas
Omnemque Brumam sumpsit, ut leues lanae
Floccos alendae coelitus datos jures:
Crepuere muri, fornices, tholi, tigna,
Proceres, tigilli, transtra, perticae, postes;
Suggrunda cessit, multus aream late
Constrauit imbrex, non suo pauimento:
Oblita munus alterum, alterum cochlis
Impleuit, ad scapum perusta; descensum:
Gemuere bis recocta calx, later, testae;
Fleuere vitra, lachrimasque natiuis
Fudere guttis; non suëta fornaci
‘Coementa mugiere; Pro sacrae rupes,
Paterna saxa, frigidique secessus,
Pro semper Aulae care splendor incertae!
Rubuere lapsi cardines, timor vectes
Soluit solutos; pessulo fidem porta,
Portae negauit pessulus; serae et claustris
Claues negarunt; clauibus serae et claustra:
Carijatides suspirio, vale, muto
Telamonibus dixere, patriae cladis
Faciem, jugique triste schema trans ipsas
Visae inuicem dolore marmorum crustas:
Atlantibus loco focoque summotis

3) M.D., 30, met den titel: Ejusdem incendii Typus.

[p. 313]

 

⁺

 

Nemo Hercules successit; usta compages

 

Coenaculum omne corruens focum fecit:

 

Confluxit auro, si latere sic posset,

30

Fugitiua plumbi vena; fortius ferrum

 

Trepidauit et sudauit; aeris, argenti

 

Par pallor, et fuga, et latebra: qui coelum

 

Tulit Philippus, malleumque et incudem,

 

Vel torculi, compendio graui, proelum,

35

Igni Batauo cessit, et, redemptores

 

Sui Philippos certus hic recusari,

 

Obvoluit inuisum caput, liquabundi

 

Quidquid metalli repperit, sibi induxit,

 

Et tutius liquari duxit in turba

40

Quam non perire: Quid Philippus? ipsius

 

Terror Philippi, terror unicus, terror

 

Iustus, perennis, uniuersus, immotus

 

Terrore justo, incendio (quod averte

 

Fauor Deorum) patriae, orbis incensi

45

Tantum mouendus, patriae pater, coeli

 

Proles, stupor mundi, stupere momento,

 

Pallere visus et pauere; sed quali

 

Te, nate diuâ, te pauere pallentem

 

Decuit stupore, te penatibus, te, Dys

50

Troiae ruentis et parente sublato,

 

His tantum, Iülo et Conjugi: Hanc et hanc fornax,

 

Corinthiâ confusior, suo gemmam

 

Vouebat aeri: vidimus, videmusque,

 

Videbimusque, donec hunc dies nostri

55

Diem videbunt, donec his cruor venis

 

Inaestuabit, tum tremore praeclusis,

 

Nec dum reclusis; vidimus (comae rursum

 

Horrore surgunt) ambientibus raptum

 

Flammis Iülum, et suffocantibus pressam

60

Fumis Crëusam; vidimus. Tace vero

 

Adusta fauces Musa, nil supra summum

 

Nefas nefandi est: scilicet, peribamus:

 

Cum derepente vis amica, vis major

 

Ardentis Hagae conflagrantibus pleno

65

Succurrit aestu: candidas niues inter,

 

Candore tosto, candidus pedem ciuis

 

Tulit manumque; torribus bis ambustis,

 

Prunâ et pruinâ, itum in gelu est, itum in flammas,

 

Itum in ruinas, peste, vel manu factas,

+ [krit] vs. 59 suffocantibus M.D.: ambigentibus - vs. 64 conflagrantibus M.D.: confluentium

[p. 314]

70

Pesti opprimendae; quaque vel gelu fixus

 

Defecit humor, vel superba profusas

 

Hinc Vesta lymphas deuorauit, hinc spreuit,

 

Hinc aduocatis iuit aucta Vulturnis,

 

Successit in penuriam, gelu, flammis

75

Inuictus et vento, latex, virûm sudor.

 

Vt inusitatâ dij deos manu seruant!

 

Quem frigus auxit, vicit ardor ardorem.

 

10. Feb.

Ad Barlaeum, cum hunc Scazontem mitterem¹⁾⁺.

Omitte si quid ore vel manu prodis,
Tulli Bataue, Maro Bataue, victuris
Perenne cedris: amplius calescendum est
Quam quo calescis, vel Poeta vel Rhetor,
Foco perenni: patriae focos, aras
Patriae, calentes igne non suo, Vestâ
Vili, profanâ lucidas, repraesento.
Epos molestum, triste carmen, incessu
Claudum pedestri, verba cruda, suspirant
Plagae recentes: veritatis ornatum
Praestabit ustulata veritas; fucum
Fumi, cinis, fuligo: quaere fragrantes
Ubicumque flores; hinc flagrantium exsuccas
Necto corollas, quodque jam scies lector,
Titione Pimplam, pallidasque Pirenes
Turbo scatebras, ne quid exeat puri,
Sed, faece potus infimâ, luto scribam.
Sic fata nempe, sic jubetis infensi
Batauiae, incensi Dij: ecce parendum;
Barlaee, coelo; incendij color carbo est:
Dignum lapillo candido diem, dignos
Stacte, rosisque aromatisque natales
Carbone foedo, non libens, tamen foedo.
Absolue scenam censor, adde quas fatum
Nolit lituras; pone, pone funesto
Carbone nigrum Theta, Theta funestum
Chartis nefandis, carmini ruinoso:
Placet perire, quem nec esse, nec scribi
Decuit nigrum diem, nigerrimâ nocte.

10. Feb.

1) M.D., 32, met den titel: Ad Barlaeum cum hoc Scazonte.

+ [krit] vs. 13 flagrantium M.D.: labantium

[p. 315]

In lapsum pringipis Gulielmi, cum incendio eriperetur¹⁾.

Non cecidit puer Auriacus, quod nescia veri

Fama, vel, ut solita est, sponte sinistra tulit.

Indiuisibilli vis est notissima Centro,

Quâ, quod ait vulgus labier, attrahitur.

Hic fuit, et melior magnes, quo constat Iülum

In patrio raptum procubuisse solo.

Oscula seruato properans dare, traxit euntem

Candida in amplexus terra Bataua suos,

Muneraque, ut flores nequijt, contraria flammis,

Ambusto medicas obtulit uda niues.

15. Feb.

1) M.D., 34. In 2 HSS., het ééne met den titel: In lapsum Principis Gulielmi flammis erepti. In M.D. is het opschrift: De Principe Gulielmo in nivem prolapso, dum ex eodem incendio eriperetur.
Over den val van den bijna negenjarigen Prins Willem vond ik niets opgeteekend.
Barlaeus schreef een gedicht getiteld: In Principem Gvilielmvm Iuniorem, Principis Auriaci filium, cum flammis ereptus in nives nudus incidisset (Poem., II, 464).

La chaire transposée au temple François²⁾.

La bresche est tousiours là de la saincte entreprise

Qui nous a faict gaigner quatre pieds moins un quart:

Pour chose de neant on dechire l'Eglise,

Mais à la reparer, on ne songe que tard.

18. Feb.

2) Op den kant staat: Sur la querelle meuë au Temple françois an sujet de la Chaire transportée.
Sedert 1589 heette de oude hofkapel op het Binnenhof Fransche kerk.

[Si le Curé qui gist ci bas]

Si le Curé qui gist ci bas
Voijoit sa Chaire hors de posture,
Comme elle l'est pour peu de cas,
Il diroit tout va bien s'il dure:
Car, en effect, ne voila pas
Bien du desordre pour deux pas?

19. Feb.

Hooge Niewstraet³⁾⁺.

Qui vitio postica mihi centum ostia vertis,

Accipe qua socijs anteferenda ferar:

Ut sileam quae sit grandis praestantia gibbi,

Quod quae dimidij est orbis imago, mea est.

Hoc loquor: hac Batauum splendet Respublica mecum,

Quod supra veteres alta sit, et noua sit.

2. Marty.

3) M.D., 213, met den titel: Via Nov'-alta. Hooge-niew-straet. Het versje behoort tot Haga vocalis.

+ [krit] vs. 2 ferar and. lez.: siem

[p. 316]

In tripudium regium Parisiis a rege, regina, regnique proceribus saltatum¹⁾.

Cur male regales subsannas, Mome, choreas?

Cur dicis Reges ista decere minus?

Exercet Dictynna choros, totque inter et ignes,

Et superos, saltus diligit illa suos.

Ipse per astriferi spatiosa palatia coeli,

Sol speciem Regis subsilientis habet.

Stat, graditur, vastumque celer se versat in orbem,

Et quamquam grandi fixus in orbe salit.

Si fas est saltare Deos, et legibus ire:

Fas erit, ad leges currere Semideos.

Barlaeus.

1) M.D., 97; Barlaei Poem., II, 463.
Misschien was men minder verontwaardigd over het ballet aan het Fransche Hof dan over dat, hetwelk te 's Gravenhage was vertoond. Den 7den Febr., dus drie dagen na den tweeden brand op het Binnenhof, werd in het Hof in het Noordeinde een ballet, Les plaisirs de la Vie Humaine, gedanst in tegenwoordigheid van den Stadhouder, zijne gemalin en de Koningin van Boheme. Aan dat ballet werd o.a. deel genomen door den Keurvorst Paltzgraaf en door Prins Rupert, één der zoons van de Koningin van Boheme. En terwijl er reeds van de beide branden ‘allerhande interpretatie’ was gemaakt, werd het feest druk besproken en riep men er over, dat de Keurvorst, wiens onderdanen in een allerdroevigsten toestand verkeerden, zijn geld liever op andere wijze moest aanwenden dan tot het geven van zulke feesten (zie Aitzema, IV, a, 200).

Nodus in scirpo. AD Barlaeum²⁾.

Currere semideos? iterum, Barlaee, negamus:

Non facit ad Francum dictio dura pedem.

Mijlius hoc fugit, Hugenius fugit, horret uterque:

Currendi praeceps vocula facta fugae est;

Facta fugae est, et facta colo: das Lilia, nendi

Nescia, currendi nescia, curriculo?

Ivstvs et inuictus currat? salijt pede justo;

Ad leges salijt. quas? ais: ad Salicas.

8. Mart.

2) M.D., 98. Ook in klad, dat den datum heeft en den titel: Nodus in scirpo. Bona verba. In M.D. zijn aan den titel nog de woorden in superius Epigramma, toegevoegd
Zie vs. 10 van het vorige gedicht van Barlaeus. H. plaagt zijn vriend nog eens met den ‘lapsus’ van vroeger; zie vs. 3. Vgl. blz. 293).

(Aliud)³⁾.

Si se currentem ficto pede sciuerit absens,

Non justo pede Rex triuerit hosce pedes?

Ambigo. at innocuo venia est oranda poetae:

Nesciuit longos Regibus esse pedes.

8. Mart.

3) M.D., 98. Ook in klad met den datum. In de HSS. heeft het versje geen titel.

[p. 317]

Ad regem deprecatio¹⁾.

Ivsta Deûm soboles, socijs propensa Batauis,

Crede, nihil socij sub sale fellis habent.

Qui quam justitiae cultor, quamque ultor iniqui

Audijt ad leges intemeratus eas,

Coelos, astra, deos ad leges ire profatus,

Addidit ad leges currere semideos.

8. Mart.

1) M.D., 98. Ook in klad, dat den datum heeft.

D.M.²⁾⁺.

Doctori Medico titulum Das Mute character;

Facturo sacra Dijs Manibus, an manibus?

Postrid. Non: (8) Mart.

2) M.D., 100. In 3 HSS. Eén dezer heeft den datum 15 Ian., maar daarin luidde

+ [krit] vs. 1: Doctori Medico titulum contracta D.M. dat: H. veranderde het versje dus later.

In tumulum filioli G. Barlaei epigrammate patris inscriptum³⁾.

Disce quid hic jaceat, quanti spes quanta parentis,

Quanti quam felix cura magisterij,

Quo praeeunte puer, nondum puer, incipit infans,

Infans exanimis verba diserta loqui.

9. Mart.⁴⁾.

3) M.D., 101. In 3 HSS.; 1 daarvan is op de Amst. Universiteits-Bibl. In M.D. is in den titel achter Patris nog ingevoegd: ex persona mortui loquentis.
Den 2den Maart was het jongste zoontje van Barlaeus, Jacobus, gestorven (zie Oud-Holland, 1887, blz. 109). B. dichtte toen In tumulum Filioli mei Iacobi, allusio ad nomen Israëlis (Poem., II, 465).

4) De datum staat onder het klad.

[Ocijus Amstelios breue carmen adi, placandis]

Ocijus Amstelios breue carmen adi, placandis⁵⁾

Filioli et Patris manibus et manibus;

sed his praecipue, ne saeuire lacessitae

velint in hesternum quendam ab Aula,

poeseos absolutissimae sciolum censorem.

VII. Id. (9) Mart.

5) In 3 HSS.; één daarvan is op de Amsterd. Universiteits-Bibl.

Constantino Hugenio. Scirpus enodis⁶⁾.

Currere Semideos, fugere est? Atalanta cucurrit,

Nec tamen haec pavidae sit rea virgo fugae.

6) Oud-Holland, 1887, blz. 120. Het HS. is op de Leidsche Bibl.; het vers is toegevoegd aan een brief van 11 Maart.
Het is het antwoord op H.'s vers Nodus in scirpo (zie blz. 316).

[p. 318]

 

Currere semideos, fugere est? cum laude cucurrit

 

Hippomenes, timidae nescius ipse fugae.

5

Cursor erat Graios inter πόδας ὠκὺς Achilles,

 

Nec tamen huic vates exprobrat iste fugam.

 

Candide fallacem cur Constantine Sophistam

 

Induis, et veri ludis imaginibus?

 

Dum bene subsiliunt Druidae, male subsilit Haga,

10

Nam genere a toto transilit ad speciem.

Hoc dixi, fateor: Rex et Regina cucurrit,

Nec tamen Augustos horret Apollo pedes.

Non me longa Ducum terrent vestigia. plus me

Terreat hoc: longas Regibus esse manus.

Cur pro me Reges supplex et sceptra precaris?

Barlaeo venia est nulla petenda tuo.

Hvgeni, vis vera loquar? Tu Pelias hasta es,

Et Medicam confers vulneris autor opem.

Pro me verba facis; nunc in me verba retorques.

Me cupis esse reum, nec sinis esse reum.

C. B(arlaeus).

Ad Honerdum, ut se in tripudia nostra pertrahi patiatur¹⁾⁺.

Adde pedem pedibus, regalibus adde choreis,

O quamuis niueo vertice, verne senex.

Barlaeus jubet, Hugenius rogat: ut quid utriuis

Si te rem saluam poscat, Amice, neges?

Postrid. Id. (16) Mart.

1) M.D., 98. In 3 HSS.; in het ééne luidt het begin van den titel: In vetus illud: Salua res est cum saltat senex; in het andere staan deze woorden op den kant.

+ [krit] vs. 2 O quamuis M.D.: Quantumvis

[Men' etiam saltare placet?]

Men' etiam saltare placet? canoque jubetis²⁾

Ludibrium capiti deproperare pedes?

Parcius ista viris. Non est mens ebria nobis:

Mollities Faunos haec Satyrosque decet.

Quam gravis Arctoas ibo Legatus ad oras?

Quis Batavo possit dignior esse status?

2) M.D., 99.
Van den Honert was met Andries Bicker en Joachim Andrée benoemd tot buitengewoon gezant in Zweden en Polen (zie hunne instructie, gedateerd 18 April, bij Aitzema, IV, a, 112). Hij had dus gezegd, dat de waardigheid van gezant hem niet toeliet, om aan H.'s uitnoodiging gevolg te geven.
De lotgevallen van de gezanten, die den 3den Mei vertrokken en in October terugkeerden, vindt men bij Aitzema, t.a. p., blz. 112-191.

[p. 319]

 

Oratore Gothus tali non cedat ab armis,

 

Et cupiat sumpto membra movere mero?

 

Ad crotali leges accinctus acinace saltem?

10

Astringant gressus cymbala vana meos?

 

Ferte sacros porcos, vestrum purgate cerebrum;

 

Aut nostro vitium tollite, si quod habet.

 

Creditis? et potius choreas, pro lemmate, Regum

 

Ponitis? hic etiam, sed mea plectra negant.

15

Qui saltare potest, possit laudare choreas:

 

Sarmatis enerves non ferat Vrsa fides.

 

Si tamen has nobis dabitur componere gentes,

 

Adscribi Saliis hac ego lege queam:

 

Scilicet ut Marti placeat cum ducere restim,

20

Illius ad numeros Alphesiboeus agar.

 

 

 

(Honerdus.)

Ad Barlaeum in communem adversarium παρόρμησις¹⁾.

Iam Satijri sumus, et Fauni, et mens ebria nobis,

Et caput Anticijras poscit utrumque suas,

Vtraque mollities. quid ais, Barlaee, ferendum est?

Stantibus a tremulo, fortibus a vieto?

Vapulet ut meruit; vel cinctus acinace. fama est

Quattuor Alcidem non tetulisse manus.

Vapulet ut feriat, generosae feruor arenae est,

Verbera quâ vox et verba, ferire loqui est.

Et, Barlaee, quod in voto est, ad nostra vicissim

Et sua Legatus verba ligatus erit.

22. Mart.

1) M.D., 99. In M.D. is het laatste woord van den titel weggelaten.

Ad amplissimum senatorem Rochvm Honerdvm, cum a Constantino Hugenio Zulichemi domino, et Caspare Barlaeo ad Appollinare tripudium invitatus, legati se majestate excusasset²⁾.

Cur Satijri Faunique tibi, cur dicimur ambo

Moribus et tremulis cruribus esse leues?

Cur lymphata tuis, cur est mens ebria, vates,

Vatibus? et Salios spernis, Honerde, duos?

Si novus Arctoas properas Legatus ad oras,

Parrhasis ad saltus praesilit vrsa nouos.

Dum bellatrices pulsat Germania chordas,

Vltoresque mouet Caesaris ira pedes,

2) Oud-Holland, 1887, blz. 121. Naar het afschrift van H., dat zich op de Leidsche Bibliotheek bevindt.
Het gedicht behoort bij de beide vorige.

[p. 320]

 

Territus Arctophijlax resilit. Finnusque Gothusque

10

Non bene, Gustauo non saliente, salit.

 

En magni saliunt Reges; en, Gallia saltat,

 

En non indecori purpura lege salit.

 

His meus exemplis poterit saltare Senator,

 

Nec credet rostris sceptra minora suis.

15

Hoc quoque Legatos deceat: cum regia saltant

 

Numina, saltando numina velle sequi.

 

Saltant rostra, scholae, saltant palatia. nuper

 

Templa etiam tragicis subsiliere modis.

 

Omnia cum saliant, coelum, mare, sidera, gentes,

20

Et satijros habeat quilibet ordo suos,

 

Cum cunctas agitent furor et dementia terras,

 

Solus ab hoc rerum turbine liber eris?

 

Ni salias, capiti Faunos mox imprecor omnes,

 

Syluanosque omnes, capripedesque deos.

25

Ni salias, in te arcessam modo Pana lupercum,

 

Cornugerosque viros, cornupetasque senes.

 

Fallor, Honerde, salis, Satyrosque imitaris, amicos

 

Dum Satyrâ geminos asperiore notas.

 

Seu Suioni pacem referis, seu bella Senator,

30

Egregius nobis Alphesiboeus abis.

 

 

 

C. Barlaeus.

 

24. Mart.

In tumulum celebris historiographi¹⁾.

Quid vicina tegant, ultro vicina loquentur

Saxa; quis hic jaceat, Hospes, ubique leges.

28. Mart.

1) M.D., 101. Het opschrift luidde eerst: In tumulum P. Borrij Historiographi.
Pieter Christiaansz. Bor (geb. 1559), de bekende historieschrijver, stierf in Maart 1635 te Haarlem. In de week van 17 tot 24 Maart werd in een grafboek aangeteekend: ‘Pieter Bor Crystiaenss. een opening in de groote K(erk) ƒ 2: -:-.’ (Mededeeling van den Heer C.J. Gonnet).

Quasi ad Puteanum, ut sibi musisque consulat. Exercitibus Lovanium adgredientibus. ciƆiƆcxxxv²⁾.

Dedet Pieridum fontes, qui dedere Syluam

Victori potuit Schetzius Auriaco.

2) M.D., 101, waar in den titel staat: Exercitibus ad Lovanium accedentibus.
De vereenigde Fransche en Staatsche legers belegerden in den zomer van 1635 een tijd lang Leuven, maar braken den 4den Juli het beleg op. Antonie Schets van Grobbendonk, die in 1629 's Hertogenbosch had verdedigd, voerde in 1635 het bevel in Leuven (Mém. de Fréd. Henri, 182). - Puteanus, die er woonde, had vroeger een werkje geschreven getiteld: Statera belli et pacis, qua induciae inter Provincias regias atque foederatas tractari coeptae expenduntur.

[p. 321]

 

⁺

 

Si dubitat, Puteane, juua tu voce manuque,

 

Nondum est quae Grudios terreat ira tuos.

5

Qui Thenas nequijt serâ prece flexus, Athenas

 

Te tempestiuo supplice stare volet.

 

Elige quis viuas: Belgae licet; ut quid Iberum

 

Non piget? ut facit hos ulla Statera pares?

 

In castris ad Louanium 25. Iunij.

+ [krit] vs. 8 ut M.D.: et

Eadem obsidione¹⁾⁺.

Castalides Grudiae, quarum quae proxima coelo

Pars Puteaneâ sanctior arce sedet;

Dicite quam voui Praefecto ferre salutem,

Si liceat per quae non satis arma licet.

Dicite inarmatae, quantum pote, Palladis artes

Dedat, ut armatae corruat ira Deae.

Dicite qui sacras funesto sulphure turres

Tundimus, et Belli subdimus omne nefas,

Hospitij tantum fratres pia jura Batauos

Poscere, et innocuas jungere posse manus.

* * *

1) M.D., 102. Het gedicht, dat onvoltooid is, is niet gedateerd; het zal vóór den 4den Juli zijn geschreven.
Nicolaus Grudius († 1571), Kanselier der Staten van Brabant, was een beroemd Latijnsch dichter.

+ [krit] vs. 4 non satis arma licet eerst: non licet arma diu - vs. 5 artes M.D.: arces - vs. 9 M.D.: Unius Hospitii fratres

De Iudaeo paracharacta. E Gallico²⁾.

Debet, et, ut grandi subito se liberet aere,

Artifici noua dat, flat, ferit aera manu,

Et reus est, faciens quod non debebat Apella,

Et reus est, quia quod debet Apella facit.

Panderae in castris 9. Sept.

2) M.D., 101, waar de 2 laatste woorden uit den titel zijn weggelaten. Het Fransche versje is er bij geschreven.