Gedichten. Deel 2: 1623-1636

(1893)–Constantijn Huygens– rechtenstatus


[1633] Problema. Ex HispanisGa naar voetnoot2). Quaeritur efferri manibus si debeat Orbis Machina, quot corbes impleat omnis humus? Si corbem facias, respondet tota Mathesis, Dimidium terrae qui ferat, ajo duos. 4. Ian.
Edictum vnde viGa naar voetnoot3). Exutus hinc et inde grandibus bonis Praetoris exspes Irus implorat manum. Hic Vnde vi promittit interdicere. At alget ille et esurit: quid Vnde vi? 5[regelnummer] Quin unde viuat, Praetor, hoc praestes rogat. 4. Ian.
(Discrimen navigantis et sub tonsore sedentis)Ga naar voetnoot4). Ille mari vehitur, huic stricta nouacula supra est, Et dubitet quo quis mauelit esse loco? Ille tribus digitis a letho distat, hic uno, Hic hominis dextrae subjacet, ille Dei. 4. Ian.
In aulamGa naar voetnoot5). Aulicus aulaei paries velatur amictu: Si quis inest aulae candor, ubique latet. 4. Ian.
Ad amantes virgines et vinduaeGa naar voetnoot6). Hem pueri, quam diuerso candetis amore! Angustae Corydon, Titijre tu patulae.

[pagina 244]
In effigime regis SueciaeGa naar voetnoot1). Coelum aliquis coelo, stellas expressit et ignem, Primus hic armati fulminis effigiem. Ian.
Ad IuliamGa naar voetnoot2)Ga naar voetnoot+. Quid fugis os ori, quid figere labra labello? Iulia, ad-orari si patiare, Dea es. Ian.
De amicis perpetuo coambulantibusGa naar voetnoot3). Copula amicorum nunquam diuisa vagatur: Hanc indiuiduum dixeris esse vagum. Ian.
Ad sepulchrum regis SueciaeGa naar voetnoot4). De Terrae motu posthac male quaeritur; illam Gustaui cinerum, cum tremit, umbra quatit. Ian.
(In lyricum male exceptum)Ga naar voetnoot5)Ga naar voetnoot+. Chrijsidis ante fores extinctâ cum face moestum Occinuit pluuio sub Ioue Gallus epos; Cum per adoratas ingratâ sorte fenestras Obruit innocuam saxea grando Lyram. 5[regelnummer] Galle, quid exardes? mouisti saxa canendo, Par tua, par Orpheî gloria et Amphionis. 21. Ian.
In hortum suburbanum Ph. Doubletij reip. Haganae a secretisGa naar voetnoot6). Qui de Doubletia, procliui vespere, villa Naribus, ore, oculo pastus, et aure redis,
[pagina 245]
Quaero, suburbani mage te nitor, hospes. agelli Cepit, an urbani cum sale candor Heri? 5[regelnummer] Ambigis: et quam par, inquis, lactuca labello est, Quam bene quam culto cultus agellus hero! 26. Ian.
Ad amicum, cum correptae in epigrammate syllabae longae errorem excusaretGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+. Candidulas ad amicum ab amico pectore voces Nec pede, nec librâ pensito, nec numeris. Pondus in affectu est: sciolos incuria verbi Vexet, et e longâ litera facta breuis. 5[regelnummer] Tu tamen, ut subeas aliquid pro crimine poenae, Iam, rogo, succedat Littera longa breui.
Ad eundemGa naar voetnoot2). Nihil est iniqui: quantitate lapsus es, Et quantitate postulo plecti velis. 29. Ian.
In Iacobi Gheinij effigiem plane dissimilem. ScommataGa naar voetnoot3)Ga naar voetnoot+. Talis Gheiniadae facies si forte fuisset, Talis Gheiniadae prorsus imago foret.
(Aliud)Ga naar voetnoot4). Haereditatis patriae probus Pictor Inuidit assem Gheinio, creauitque, Quem recreet semisse posthumum fratrem.

[pagina 246]
(Aliud). Quos oculos, cuius video sub imagine frontem? Desine, spectator, quaerere, non memini.
(Aliud). Gutta magis guttae similis fortasse reperta est, Tam similis guttae non, puto, gutta fuit.
(Aliud). Geiniadem tabulamque inter discriminis hanc est Fabula quantillum distat ab historia.
(Aliud). Tantum tabella est, si tabella quae bella est, At haec, tabella bella, bella fabella est.
(Aliud). Cuius hic est vultus, tabulam si jure peculj Quisque suam possit dicere, nemo sui? 18. Feb.Ga naar voetnoot1).
(Aliud)Ga naar voetnoot2). Rembrantis est manus ista, Gheinij vultus; Mirare, lector, et iste Gheinius non est. Eod. die.
Ad Posthumum, de pictore medicumGa naar voetnoot3). Olim quem toties errasti prostitit error; Quem mox errabis, Postume, terra teget. 18. Feb.
[Si nigra scribuntur vaccinia, nigra leguntur] Si nigra scribuntur vaccinia, nigra leguntur, Alba eadem si quis scripserit, alba leget. 23. Feb.
In effigiem magni ianitoris regis Angliae manu I. LivijGa naar voetnoot4). Monstrum horrendum, informe, ingens cui lumen ademptum Si foret, Anglorum jam Polyphemus erit. 24. Feb.

[pagina 247]
In PaullumGa naar voetnoot1). Timet venena Paulus, et nummis tribus, Tribus, non hebdomalibus, sed menstruis Qui saluiâ se saluet assumit coquum: Paulum venena non necabunt, sed fames. 27. Feb.
Ad P. Doubletium, cum primam in parum produxissetGa naar voetnoot2). Syluestrem tenui musam meditatus auenâ Nuper, ut in tenuem correpta est, longa parentum Ordine, longa graui, claris natalibus, ortu Sijllaba; Grammaticae tandem sua damna rependis 5[regelnummer] Scilicet, et tenuis fortunae, stirpis egenae, Progeniem, non grande, parum, large producis. Mirer an inuideam? inuideo, dulcissime rerum, Inuideo, ut video quantum tibi compede laxâ Libertas, quae sera, tamen respexit inertem, 10[regelnummer] Ludere quae velles calamo permisit agresti. Hag. Cal. (1) MartGa naar voetnoot3).
R. Honerdo viro summo C. Hugenius s.Ga naar voetnoot4). Faecundos calices, qui me fecere disertum, Cum grauis ad Lances causa tuenda fuit, Cum tres Lucanum socij fecere Poetam, Quartus in historiâ jussit habere locum,
[pagina 248]
Ga naar voetnoot+ 5[regelnummer] Faecundos, Honerde, probo: facundia vino Cocta, parum, nî me fallo, coacta fuit. At causâ certante tamen certauimus, et jus, Scilicet, et fas in partibus omne stetit. Nam quis ego de re dubia contendere tecum 10[regelnummer] Sobrius, aut Baccho quis praeeunte velim? Sobrius hoc tandem et nullis ardentior uvis Assero: Lucani sacra Camoena mihi est. Sacra: nec offendo, quem vis inuitus adorem, Perspicuum laeui carmine Virgilium. 15[regelnummer] Huic sua majestas constet, non constet, ametur, Non placeat, sapiat denique, non sapiat, Non veto, non turbo, non disputo: sed Lucano Sic quoque sustineas mitior esse meo. Hoc te causa deûm victrix, hoc victa Catonis, 20[regelnummer] Hoc Magni manes, hoc pia Polla rogat; Polla rogat, vati vates sociata marito, Sarta sient veteris vincula conjugij; Historicisque, offensa refert, si nata fuissem, Nullo non Romae digna marita fui. 25[regelnummer] Sed Romae quas non potui contemnere taedas Unica Lucano Polla superba proco? Contempsi; quis it inficias? et summa petiui: Heroes animos nil mediocre mouet. Consulis uxor eram, nisi Caesaris ira fuisset, 30[regelnummer] Et viuo virtus facta Nerone nocens: Sed summi viduam celebrauit Roma poetae; Creuit ab inuidia Caesaris ille fauor. Et stetit ambiguum, fuerit Pharsalia bello Clarior, an tali perpetuata manu. 35[regelnummer] Hoc liquet, ad seros scriptam superesse nepotes, Pugnatam primâ displicuisse die. Scriptae delicium studuit non perdere prudens Roma, triumphatae non meminisse nefas. Iam, scriptae pars Polla fui quotacumque: quis obstas 40[regelnummer] Liuor et in manes exspuis acre meos? Tres sociâ Libros limâ purgauimus, autor Vnicus, autoris censor uterque fuit. Caetera nec curas experta est cura secundas, Nec nisi festino dente polita nitet. 45[regelnummer] Et durat tamen; et certe nullius Homeri Simia, de nullo ditior Enniade, Stat pede nixa suo, et natiuis fulgida pennis Non timet ultrices inde vel inde feras.
[pagina 249]
Quâ nos cumque manu voluas, Pharsalia nostra est, 50[regelnummer] Quodque placet, lector, debet amata sibi. Lector, ama, quod amasse probant odia ipsa Tyrannos, Iuit in inuidiam cum furiatus amor, Et primum, placuisse, nefas, superasse coaeuos Altera, portentum tertia culpa fuit. 55[regelnummer] Quid moror? haec summa est: nihil inuidisse Maroni Saecla, Venusinae nil nocuisse Lijrae, Quae, tot Apollinei cum ferrent aetheris astra, Lucani solem non valuere mei. Scilicet (hoc fas atque nefas audite) cupressum 60[regelnummer] Quod ferit, arbusto parcere fulmen amat. Talibus inuasum propugnans Polla maritum Nescio an in somnis adstitit, an vigili: Adstitit; hoc de vate volo mihi credere vatem, Exiguam tenuis posco poeta fidem: 65[regelnummer] Et facies, Honerde, furens quid foemina posset Viuaci candens edidit indicio: Quin rugis aliquid visa est caperata minari Quales turbandi credimus esse maris. Tu quibus insultes agnoscito sobrius umbris, 70[regelnummer] Et vel defunctae viuus ab ungue time. Sin pugil illustrem decertabundus arenam Poscis et armatâ cominus ire manu: Adsto equidem, et quo vos umbratilis alea belli Auferet, et quo sors diriget arma moror. 75[regelnummer] Vteris arbitrio non spectatoris iniqui, Intersum studio partis utrimque pari. Ecce furens vacuo dudum Argentaria circo Bella per Aemathios tota recenset agros, Iamque impugnatae crudescit imagine pugnae, 80[regelnummer] Et quo non placuit vincere Marte parat! Carmina censurae primos experta maniplos Hic acies, hic vis prima nocentis erunt: Tu caesim punctimque feri; certaminis horror Ingruit, historici quale Maronis amas, 85[regelnummer] Cum per castra trucem volitans Laurentia Turnum Lusit, et Aeneas quod foret, umbra fuit. Hoc moneo, si forte breues accenderit iras Incassum plagas quae feret aura tuas, Cum tenuem, decepte pugil, sine viribus umbram 90[regelnummer] Pro Polla toties non ferijsse gemes, Bis fieri frustra nolis, aut aemula primis Vltima in umbonem perdere tela meum. Spectator sine telo, humeros imbellis inermes Affero: pugnantes perdere suadet honos,
[pagina 250]
Ga naar voetnoot+ 95[regelnummer] Pacatos vetat et pudor et fas: impar Achillem Dedecet, Honerdum dedecet impar agon. Tum, quid agas? fugiam; fugiam velocius umbrâ Quae patris Aeneae scandere visa ratem. Quo fugiam vero? quo? si non simplice gyro, 100[regelnummer] Si, cincto duplici Monte, latere licet? 29. Marty.
Entamé pour le Henry le Grand de Hooft 1633Ga naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+. C'est sur les bords de Syracuse Parmi les sables estrangers, Belle renaissante Arethuse, Que t'admirent les passagers. 5[regelnummer] A peine estiment ils ta source Au prix de ta nouuelle coursse Et du miracle sousterrain Qui sur tes ondes reuenues Forme des rides plus menues 10[regelnummer] Et un visage plus serein. C'est l'Orient, le lict des heures, Qui s'y esveillent chasque jour, C'est le terroir des choses meures Où le soleil faict tant la cour, 15[regelnummer] A qui nous devons la naissance Du caillou de valeur immense: Mais c'est l'Europe et ses trauaux, Caillou de feu, feu de soubs terre, Qui te produict d'aveq le verre 20[regelnummer] Et nous faict veoir ce que tu vaux. C'est le berceau de la vaillance, C'est le climat craint et cherij, C'est le parapet de la France Qui a veu naistre son Henrij: 25[regelnummer] Mais la senteur de ceste rose Ne s'est point enclose ou esclose,
[pagina 251]
Ga naar voetnoot+ La France ne l'a sceu borner: Quoij la France? l'Europe mesme, Quoy l'Europe? le bord extreme 30[regelnummer] Du monde l'a veu adorer. Grande Majesté adorée Plus que Majesté de çà bas, Quoy que cherie et reuerée Parmi ce que tu possedas, 35[regelnummer] Quoij que comblée dans ta France De tout ce que l'obeïssance Y doibt à tout ce qui est Roij, Ta gloire a courru la fortune Du plus abject de la commune, 40[regelnummer] D'auoir le moins valu chez soij. Quelque largesse de premices Que tant de subjects immortels Ayent immolé en sacrifices A la gloire de tes autels, 45[regelnummer] Dessus les autels de ta gloire Quelque fameux chant de victoire Toute la France t'aijt chanté, Encor le bruict de tes trophées A plus esu .... d'Orphées 50[regelnummer] Ou tu n'en a jamais planté. L'oracle qui les fit tous taire, La verité vestue en chair, A prononcé, que dans sa terre Tout grand prophete est le moins cher. 55[regelnummer] Grand Moïse de tes armées, Que ton bon droict a animées Que ton bras droict a faict mouuoir, Tu les as sainctement menées Hors de la chaleur des journées 60[regelnummer] Au frais abrij de ton pouuoirGa naar voetnoot1). * * *

[pagina 252]
Aen ioff^w. Tesselschade Vischer, drijvende een' schoone dochter van m^r. Pieter van Veen, in sijn leven uytnemend schilder, tot het geestelick levenGa naar voetnoot1). Die 'tdaghwerck niet en kent van Veens geleerd gesmeer, (Ghij kent het, rijcke Tesch van oor-deel en van ooghen) Veracht'er 'tnachtwerck bij: Maer isser geen medooghen Bij tuijghen van sijn' deughd op 'tsmooren van sijn' eer? 5[regelnummer] Hij maelde's noijt soo veel, men wenschte steeds om meer. Dese' is van 'tsoetst verdiep, van 'tlieffelixt verhoogen, Van 'tlevendigst pinceel: Rolt ghij se wegh te droogen, Te schimlen in een hoeck voor ongebruijckbaer le'er? De wereld eischt copij van sulcken schoonen omtreck, 10[regelnummer] Eischt enten van dien stamm, eischt stammen van dat ent. Zijt ghij 't alleen die lust en reden tegenrent, En voert uw speelnoot mis? Lydt datmen v weerom treck' En wuijv' en wenck' en roep', Stae, Tesselschae, waer heen? Wie sagh oijt vrucht off vreughd van ongesteken veen? Opde Veluwe 28. Apr.
Vincentio Fabricio, poetae elegantissimo. Ab exercituGa naar voetnoot2). Qui me inter arma, Nordouix, nouenarum Mystes dearum, non nouelle, non prisce, Sed sic utrumque ut utrum sies parum constet, Puer diserte, non puer, vir imberbis, 5[regelnummer] Qui me inter arma non inermibus chartis Sed de pharetrâ maximi Deûm telo, Telo Merillae fulminum, graui telo, Ignotus ignotum feris et inuisum, Mox inuidendum, laureate Fabrici,
[pagina 253]
Ga naar voetnoot+ 10[regelnummer] Sed inter ulnas educantium, ad cunas Et ante cunas laureate Fabrici, En dexteram fidemque, si quid hoc tanti est, En pectus imum et intimum; en amicorum Esto meorum: per fidem hanc, per hanc dextram, 15[regelnummer] Per Heinsium, commune nomen utrique, Commune numen, crescet ille crescenti Coaeuus aeuo, fixus, acer, aeternus, Par ardor illi quem fouetis utrimque Fabricius Merillae et illa Fabrici. 20[regelnummer] En arte Coâ prorsus et Galenorum Caeco apparatu, quo magis meus fias Nihil necesse est: vixerit senex Cous, Fac totus in te vixerit (quod ut cano Fiat, mereris jam puer) quid exspectem, 25[regelnummer] Nisi ut propinquis aeger a manu tantâ Reddar, quod ipsa Clotho neuerit viuam, Et sim diu, qui nil quidem refert an sim? At qui sepulto cespitum graui mole, Grauioribus negotiorum et armorum, 30[regelnummer] Sin Patriae, nec Principi, sibi extincto, Surdo, silenti, nescio Camaenarum, Permessidos, Pindi, tui, sui, trunco, Vitam remittis, et procul jubes, vivam, Jubes loquar, audiam jubes, jubes cantem, 35[regelnummer] Permessidem credam facis, facis Pindum Colles cruentos, et sororibus divis Quasi interesse, qui sororibus diris Quacumque vertor, aut reuertor, intersum: Cuius Galeni, cujus e Deûm turba 40[regelnummer] Potentiorum, τῶν μὲν ἰατρευόντων, Manumque opemque, magne Tiro, non vincis? Me coecus error, me profunda caligo Inuoluit aut mortale non facis factum, Qui me inter arma Nordouix nouenarum 45[regelnummer] Mystes dearum, neminem, nihil, nutu Novum creasti, nempe recreauisti. Coeptum ad Rhinbergam, finitum Arnhemi. 3. Iul.Ga naar voetnoot1).

[pagina 254]
Aen ioff.^w Tesselschade VisscherGa naar voetnoot1). Slaet Vondelen noch vijer, en vatt sijn vonck noch vonck, En stelt hij noch wat vlams ter eewicheid te pronck, En voert hy noch wat lichts ontrent Oranges wagen Nu toppswaer van Laurier? off will hij 't niet meer wagen, 5[regelnummer] En rekent liever t'huijs sijn klare kool in d'ass, Dan dat de nijd van tyd syn' viericheit bebass'? Geeft reden, Tesselscha, die d'eerste vriendschapp knoopte, Daer ick den dichten duer versuereloos af hoopte, Waerom onthout men mij het spel-werck, mij alleen, 10[regelnummer] Dat anderen verheught en andere vertreên? 29. Iul. Hag.
Sur la vie de Henri le Grand de mons.^r Hooft baillij de Goylant, drossart et chastellain de MuydenGa naar voetnoot2)Ga naar voetnoot+. Tacite resveillé du sommeil de la bas N'a changé de maintien, d'air, d'humeur, ni de plume: Mesme vigueur le meut, mesme chaleur l'allume, En mesme majesté, mesme pied, mesme pas. 5[regelnummer] Desgouté seulement des foiblesses de Rome, Du langage affadi au declin de l'Estat, Il s'ose reprocher d'un parler bas et plat, Et, quittant le fausset, entonner la voix d'homme; La voix, les forts accents des peuples indomptez, 10[regelnummer] Le langage pareil au courage d'Hollande: C'est la force, dit il, que son Henri demande, Quoy que ses vieulx Romains s'en tiennent affrontez. Et tardez vous encor à fouïller ces Memoires, Pour y estudier le plus grand de voz Roiz? 15[regelnummer] Et ne suez vouz pas à comprendre, Françoiz, Les beaux mots qu'a choisi le Prince des Histoires? ult.^o (30) Iul. Hag.

[pagina 255]
In Heinsy capacissimum pulcherrimumque musaeum novumGa naar voetnoot1). Angustos egressa lares aeterna supellex Heinsij in augustos amplior introijt. Quid ni? foeta libris scriptum quae includeret Orbem Pene capax Heinsj debuit esse domus. 5[regelnummer] Quod nescire diu conata modestia, tandem Sciuit, et inuito, laxius este mei, Excidit, este viri, quorum stipatus in orbem Agmine, nemo breui latius orbe fuit. Quanta futura, putas, hospes, si quando futura est, 10[regelnummer] Digna tot hospitibus, Hospite digna domus? 15. Aug. in HenmeriâGa naar voetnoot2).
De vloijGa naar voetnoot3)Ga naar voetnoot+. Slaet acht op dese vloij, en leert wat overleggen Hoe slechten dingh het is dat ghij mij kont ontseggen, Eerst sats' en soogh op mij, nu sits' in uw en drenckt, Soo is ons beider bloed in eene vlooij vermengt. 5[regelnummer] Wel weet ghij dat dit feit geen' sond en is te noemen Noch voor verlies of kreuck van maeghdom te verdoemen: De vloij geniet nochtans, all eer sij hebb' gevreen, En, opgekoestert, swelt met beider bloed in een, Och armen, en dit s' meer dan 't opsett van ons tween. 10[regelnummer] Houdt, houdt, spaert in een vloij drij levens, ongescheiden, Daer in wij schier ten echt verhecht zijn met ons beiden, Iae meer als echt-verhecht: des' vloij is Ghij en Ick, Sij is het bruyloftbedd, en kerck van ons verstrick. Spijt ouderen, spijt v, wij zijn bij een geschoten, 15[regelnummer] En in een klooster-muer van levend Ghet gesloten. Schoon dat ghij dan van ouds soo moord-vast zijt op mij, En leert'er eighen-moord noch kerck-geweld niet bij, Slaet niet van sond op sond, van eene moord op drij.
[pagina 256]
Foeij schielicke, foeij wreed', hebt ghij v noch beraden 20[regelnummer] Uw nagelen in bloed, onschuldigh bloed, te baden? Waer is de misdaed in die 't vloijken heeft begaen, Als in den dropp alleen die 't van u heeft gelaen? Maer, siet, ghij roemt's u noch, en seght ghij zijt als voren, En vindt noch kracht in u, noch kracht in mij verloren; 25[regelnummer] Dat's waer; en daerom leert hoe valschen vrees ghij vreest, D'eer die ghij in mijn' arm soudt missen, is, op 't meest, Als 'tleven dat ghij mist in 'tsterven van dit beest. 18. et 19. Aug. in reditu Alcmariâ.
Goede Vrijdagh. Rijdende westwaertGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+. De Ziel des menschen zij gelijck een Hemel-boll, Gods-diensticheit de geest daer door hij roer' en roll': Soo wedervaert dien boll dat d'ander' in haer' weghen Gestadigh wedervaert, dien 'tstrijdighe beweghen 5[regelnummer] Van andre soo verruckt, soo slingert alle daegh Dat schier haer eighen loop verloren loopt off traegh, En nauwelix in 'tjaer ten einde werdt voltoghen. Soo werdt de ziel van lust, soo werdt zij mis-bewoghen Van besicheijts gesnorr, als waer 't haer opper-tocht. 10[regelnummer] Soo raeck ick desen dagh ten Westen wegh gebrocht, Ten Westen averechts, dewijl ick in 't vertrecken Mijn' eighen zielen-tocht ten Oosten aen voel recken. Ten Oosten, daer van daegh een Sonn in 'trijsen daelt, En dalende den dagh, dagh sonder eind, op haelt. 15[regelnummer] Waer niet die Sonn aen 'tCruijs geresen en gevallen, De sond' hadd eewigh nacht behouden over allen: Nochtans 'tverheught mij schier, dat verr van mijn gesicht 'Tgesicht gebleven zij van mij te swaren wicht: Die Godes aenschijn siet, die 'tleven is, moet sterven, 20[regelnummer] Wat sterven waer het, God het leven te sien derven? Daer eijsde de natuer, Gods stedehouster, af, Daer brack syn' voetbanck voor, dat viel de sonn te straff; En kost ick nagelen sien drijven door de handen Die 'tNoord en 'tZuyder-punt bereicken, dat sij 't spanden, 25[regelnummer] En geven met een draeij elck hemel-rond sijn toon? Kost ick vernedert sien 'tonendigh hoogh en schoon,
[pagina 257]
Ga naar voetnoot+ Vernedert onder ons; ons boven, ons beneden? Kost ick het diere bloed sien storten, sien verkneden Van stoff tot slijck? het bloed daer alle ziel in leeft, 30[regelnummer] Tot sijn' toe? kost ick 't vleesch dat God gedragen heeft, Gedraghen als sijn kleed, onternt sien en gereten? En schrickt' ick dat te sien, hoe dorst ick sien en weten Hoe Sij te moede was, die deel hadd in dit doen, En leverde met God de helft in 's menschen soen? 35[regelnummer] Maer, off all 'theiligh doen soo verr is van mijn' oogen, 'Tstaet mijn' gedachten bij, die 'tmijn' gedencken tooghen, Dat stadigh derwaert siet, gelijck ghij van dat Hout Gestadigh, Heer, uw oogh, genadigh op mij houdt. Nu keer ick u den ruggh, maer 't is om geesselingen; 40[regelnummer] Tot dat genad' uw hand en geessel sal bedwingen. O straft, en lydt dat ick uw'r gramschapp waerdigh zij; Brandt mij 'tverroesten uyt, en recht het scheef in mij, In mij uw beeld herschept tot dat ghij 't soo ghij 'tkenden, In mij herkent: en dan sal ick v 't aensicht wenden. Boxtelae in castris ult.^o (31) Augusti.
Vrouwen stantvasticheitGa naar voetnoot1). Nu dat den heelen dagh uw hert geweest is mijn; Als 'tmerghen over is, wat meent ghij dan te seggen? Een' oude-niewe trouw mijn' ouder voor te leggen? Off seggen dat wij 'tvolck van gistren niet en zijn? 5[regelnummer] Off dat den eed uyt vrees van Liefdes wraeck gesworen Altoos versweerbaer is? Off sal ick moeten hooren Dat, even als de dood den echten band ondoet, Verbinteniss van Minn, (de schaduw van die knoopen) Ter schaduw van de dood, tot slapens toe, kan knoopen,
[pagina 258]
10[regelnummer] Maer langer niet en bindt? of dat ghij uw gemoed Ontlasten moet van trouw, met ontrouw uyt te houwen Die voorgenomen was? Maen-suchtighst' aller vrouwen, Geboren wispeltuer, all dat versierde waer Kond' ick verbysteren, en all dat ydel praten 15[regelnummer] Bestryden en verslaen: Maer wil't 'er nu by laten, Om of ick merghen oock van uw gevoelen waer. Inter Sylv. Duc. et Boxtelam in curru. 1^o. Sept.
DagheraedGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+ 'Tis waer, de dagh is op; wat isser aen bedreven? Wilt ghij daer oock om op, en 'tbedd en mij begeven? Wat hebben wij alleen om 's lichts will op te staen, Die om den doncker niet te bedd en zijn gegaen? 5[regelnummer] De Minn, die ons in spijt des duijsters hier vergaerde, Behoorden ons, spijt licht, te houden daers' ons paerde. Het licht en heeft geen' tongh, 'ten is maer Oogh, en stomm, En of't all rond om sprack gelijck het spiedt rondom, All dat het hier van mij voor 't arghste konde seggen 10[regelnummer] Waer, dat ick, wel geleght, geern wilde blyven leggen, En dat ick soo mijn hert en soo mijn eertjen acht Dat ick hem niet verlaet die beid' heeft in sijn macht. Is 'tbesicheit alleen die u verbiedt te toeven? Oh, dat's het snoodste zeer datm' in de Minn kan proeven. 15[regelnummer] Een leelick, een beroydt, een valsch mensch lijdt de Minn, Den besighen alleen en laet sij nerghens in. Wie besicheid en Minn will teffens doen gedijen, Doet even soo veel quaeds als echte luij die vrijen. Boxtel. in castris Cal. (1) Sept.

[pagina 259]
Tooverij door schilderijGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+. Ick houw mijn oogh op 't uw, en sie daer in verbranden Mijn' arme schilderij: en sie wat leegher aen Mijn arme schilderij verdrincken in een' traen. Wat had ghij middels nu van quaed-doen in de handen, 5[regelnummer] Soo ghij de swarte konst van 't toover-dooden wist, Door beelden eens gemaelt en wed'rom uyt gewist! ≯sp; Maer, sonder sorgh; ick hebb uw' soete soute tranen Gedroncken en verteert: en, schoon ghij storter meer, Ick gae, en soo verdwijnt mijn' schilder-schaduw weer, 10[regelnummer] En soo verdwijnt mijn' vrees', dat derv' ick self vermanen, 'Klaet u een' schilderij, maer buijten smaed en smert: Dat's die ghij wilt en moet bewaren in uw hert. Boxtel. 3. Sept.
De verschijningGa naar voetnoot2)Ga naar voetnoot+. Eens, eens, moordadighe, naer dat mij uw verachten Sal hebben omgebracht, en ghij mij minst verwachten, En meenen mijn vervolgh en volght u langher niet, Sal mijn ontleedde geest het bedd van uw verdriet 5[regelnummer] Genaken onversiens, schijn-heiligh', en u vinden In argher armen veel dan die ghij noyt beminden. Dan sal uw' siecke toorts besluijm'ren slapp en slecht. Dan sal hij, die ghij toe sult hooren, byder echt, Eerst elders afgeslooft, soo gh' hem begint te naken, 10[regelnummer] Te raken met een neep, en wilt hem wacker maken, Dan sal hij oordeelen, ghij leght en maent om meer, En met een valsche slaep, met een verkrompen keer Uw hand ontfutselen; dan sult ghij in 't verachten, In rijeling, in sweet als quicksilver vernachten, 15[regelnummer] En zijn meer Gheests als ick. Wat ick dan seggen sal Verswijgh ick liever nu, dan dat ghij 'tongevall,
[pagina 260]
Gewaerschouwt soudt ontwijcken, En nu mijn moede Minn soo verr is aen 'tbeswijcken, Sagh ick u liever vast aen 'tpijnelick berouw 20[regelnummer] Dan dat u mijn gedreigh in onschuld houden souw. In castr. Leendae. 6. Sept.
LiedGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+. Gaet en vatt een Sterr in 't vallen, Maeckt een wortel-mann met kind, Seght waermen all den tyd die nu verbij is vindt, En wie des duijvels voet geklooft heeft in twee ballen. 5[regelnummer] Leert mij Meereminnen hooren, Leert mij hoe ick 'tboose booren Van den nijd ontkomen moet, En wat wind voor-wind is voor een oprecht gemoet. Zijt ghij met de gaef geboren 10[regelnummer] Van te sien dat niemand sagh, Rydt duijsend mijlen weeghs tien mael, bij nacht en dagh, Tot dat u ouderdom besneew'; ick sal u hooren All' de wonderen verhalen Die ghij saeght in all dat dwalen, 15[regelnummer] Maer oock sweeren dat gheen vrouw De wereld en bewoont te samen schoon en trouw.
[pagina 261]
Vindtgh'er een' soo laet mij 't weten, Sulcken reis waer goed en soet, Maer neen, en doet het niet: 'k en roerde niet een' voet 20[regelnummer] All waers' in 'tnaeste huijs: want of se trouw mocht heeten In uw eerste by-haer-wesen, En volherdden in dat wesen Tot men u den brief af nam', Sy hadder twee of drij bedroghen eer ick quam'. Leendae in Castris 9. Sept.
Den hofGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+. Van suchten uytgedorrt, van tranen overvloeyt, Verschijn ick, om te sien hoe hier de Lente bloeyt, En om den balsem-geur met oor en oogh te lesen Die alles kan genesen. 5[regelnummer] Maer ick verrae mij selfs, en brengh de spinn hier in, De Guijchelende Minn, De Minn die 't all verschept, de Minn die, sonder raecken, Van Manna gall kan maken. Ick sett de slang in 't rijs, 10[regelnummer] En maeck van dese plaets het tweede Paradijs. Veel nutter waer het mij, dat 's winters koude korst Dit groen ontluijsterden, en dat een stemmigh vorst Dit lacchende geboomt verbood' met mij te gecken. Maer, om mij noch te decken 15[regelnummer] Voor sulcken ongevall, en niettemin de Minn Te voeden in mijn' sinn, Komt, Minn, en laet mij hier yet ongevoelighs wesen, 't Gewasch van menschen-wesen; Off liever een Fontein, 20[regelnummer] Om uyt een steenen borst het gansche jaer te schrey'n. En komt, ghij vrijers dan met flessen van Crijstall;
[pagina 262]
Ga naar voetnoot+ En schept den Minne-wijn, mijn' tranen, inden vall, En gaet'er tegen thuijs uw' vrijsters tranen keuren: 'tZijn all vervalschte leuren 25[regelnummer] De tranen die niet recht en smaecken als de mijn'. Oh, in der ooghen schijn En schijnt haer herte niet; noch zijn een vrouws gedachten Bij tranen meer te achten Dan bij haer' schaduw is 30[regelnummer] Het kleedsel dat sy draeght. O dobbel' van gewiss, O van de twee geslachten Het oolixte geslacht, van alle trouw ontbloott, Op haer nae, diese houdt om dats'er mij me doodt! Leendae in Castris 9. Sept.
De vervoeringhGa naar voetnoot1). Daer lagh een' bolle banck geswollen onder 'tgroen, Gelijck de kussens doen Ten hoofde van een bedd; en scheen soo boll geresen Om 'thoofden-eind te wesen 5[regelnummer] Van 'tluije violet sijn hoofjen over-zij; Daer saten ick en sij; Sij all mijn heil, ick 'thaer: daer kleefden onse handen Gemetselt in de banden Van Balsem als Ciment, die uyt die handen toogh: 10[regelnummer] De stralen die haer oogh In 'tmijne, die de mijn' sterlinx in 'thare sonden, Vergaerden als gewonden En wederzijds getwer'nt tot eenen dobblen draed. Het entende gelaet 15[regelnummer] Van die twee handen was het naest van ons verga'ren, En 't nauwste van ons paren. Bij die vergadering en teelden wij niet meer Als poppjens ghins en weer, Die d'een des anders oogh onnooselick de' baren. 20[regelnummer] Wie heeft 'er sien verga'ren Twee Leghers die het Lot te samen heeft gebracht, In evenwicht van macht, En in onsekerheit van wijcken off vernielen? Soo honghen onse zielen, 25[regelnummer] Soo tuschen haer en mij, d'een' tegen d'ander' aen Om voordeel uyt gegaen.
[pagina 263]
Ga naar voetnoot+ Den handel durende dien die twee zielen dreven, Lagh sij en ick van leven Lamm-lijcks-gelijck berooft: elck lagh gelyck hij lagh, 30[regelnummer] Elck sweegh den heelen dagh. Als ijemand, die de Minn soo fijn hadd doorgemalen Dat hij der zielen talen, Heel geest en heel verstant geworden, heel verstond, Ter rechter wydde stond: 35[regelnummer] All werd' hij niet gewaer uyt welcke van de zielen De lochte woorden vielen, (Sij dochten beijd' het selfst, sij spraken beyd' alleens) Het streckten hem noch eens Een suijverder verkoock, sijn wesen wierd herboren 40[regelnummer] Noch fijnder als te voren. Dit swijmen (seiden wij) dese opgetogentheit Ontwerrt ons 'trecht bescheid Van 'twitt van onse Minn, en segt, 't en is noch Manheid Noch Vrouwheit die ons an leidt. 45[regelnummer] Wij sien wij saghen niet, de wortel van den lust En was ons noijt bewust. Maer nae dat ziel voor ziel gemengelt is uyt leden Van dinghen die haer reden Op verr nae niet en vatt, soo komt de Minn, en brengt 50[regelnummer] De zielen soo gemengt In niew vermengeling, en maeckter twee tot eene, Elck des', en elck de ghene. Verplant het Violet, sijn Vorm, sijn verw, sijn aerd, Te voren weinigh waerd, 55[regelnummer] Verdobbelt en vermeert. en waer de Minn twee zielen Doet onder een verzielen, De gauwe stercker ziel van beide voortgebracht Verwint der enck'len kracht. Wy dan, des' niewe ziel, wij weten van wat stoffen 60[regelnummer] Wij t'samen zijn getroffen, En dat het eerste klein daer onse groeij uyt gaet Twee zielen inder daed, Twee vaste zielen zijn, dien gheen veranderinghen En dwinghen noch bespringen. 65[regelnummer] Maer hoe gedoogen wij soo lang ons' arme Lijven,
[pagina 264]
Ga naar voetnoot+ Soo verr' van ons te drijven? En emmers zijn sij ons', al zyn se juyst niet Wij; Het hemel-rond zijn sij, Wij haren hemel-geest: danck hebben sij te wachten 70[regelnummer] Voor dats' ons bij ons brachten, En streckten voor verbant, en niet voor schuijm of ghist, En leenden ons 'tgewist Van harer sinnen hulp. Des Hemels neder-vloeden En komen ons niet voeden, 75[regelnummer] Of printen eerst haer self in 'tongesiene vocht Van d'ondermaensche locht. Een' ziel vloeyt in een' ziel, schoon dat sy voor dat vloeijen Een lichaem kom' te moeijen. Gelyck wij binnen ons gevoelen dat het bloed 80[regelnummer] Gesta'ghen arbeid doet Om geesten uyt te bro'en, en soecktse 'thooghe maecken Der ziel te doen genaken Soo verr 't genaeckbaer is; om datter sulcken hand Met vingeren, den band, 85[regelnummer] Den onbegrepen band van ziel en lijf moet hechten, En soo tot menschen vlechten: Soo moet sich 's minnaers ziel van boven nederwaerts Begeven tot het aerdts Van tastelicken tocht, van toegenegentheden, 90[regelnummer] Van driften die, niet Reden, Maer sinn begrijpen mogh', en slaender handen aen; Off 'tmoet de Ziele gaen Gelyck een' grooten vorst die, sonder hulp, in sloten En mueren leijt gesloten. 95[regelnummer] Komt dan, komt, keeren wij tot onse Lijven weer; Dat menschen swack en teer Haer' ooghen moghen slaen en oeffenen haer' sinnen Op 'topenbare minnen. 'T geheime vande minn groeyt zielwaert in een hoeck; 100[regelnummer] Maer 'tlichaem is haer boeck. En isser erghens nu een Minnaer toe getreden Die des' gevlochten reden, Des' t'samen-spraeck van een, van byds hebb uytgehoort, Hij merck noch woord op woord, 105[regelnummer] All gaen wij wederom te ledewaert als voren, Hij sal niet anders hooren. Leendae in Castris, 10 Sept. uno die.

[pagina 265]
Godtheid der minneGa naar voetnoot1). Mij luste wel wat praets met een oud Minnaers Geest, Gestorven eer de God der Minne was geboren: Men sou van hem niet hooren Dat eenigh Minnaer doe vervallen zij geweest 5[regelnummer] Tot ernstigh minnens toe van die hem kon' verachten. Maer nu dat dese God een lot, des Noodlots krachten Gelijck, geschapen heeft, en neemt Gewoont te baet, Soo moet ick met geweld beminnen die mij haet. Gewisslick, die hem eerst verhieven tot een God, 10[regelnummer] En namen't noijt soo hoogh: Hij selver, inde sottheidt Van d'eerst-gemaeckte Godheidt, En reickte noijt soo wijd: sijn ampt en was maer, 'tslot Van hert op hert, in doen en lyden, wel te voeghen, Daer twee, gelyck geraeckt, gelycken brand verdroeghen. 15[regelnummer] Sijn doen was 't Onderling. 'T en is geen minn die staet, Off eene mij bemint, soo lang als ick se haet. Maer ijeder kleine God reckt hedensdaeghs sijn macht Soo wijd als Iupiters: de Rasernij, 'tbegeeren, 'Tbeschrijven, prijsen, eeren, 20[regelnummer] Schijnt all in 't vrij gesagh des Minne-Gods gebracht. Och of van dit geweld ons' ooghen open borsten, En wij 'tverGode kind van niews ontGoden dorsten! 'T en waer geen' doenlicke, geen' denckelicke daed, Dat ick se met geweld beminde die mij haet. 25[regelnummer] Godloose muijter-geest, wat legh ick mij en plaegh, Als dede mij de Minn het aller arghst gevoelen? Sy mocht mij doen verkoelen; Sij mocht bemiddelen dat ick se mijne sagh', Die nu eens anders is (dat waren argher plaghen) 30[regelnummer] En doen mij teghen meugh haer ontrouw sien, en draghen. Van valsheit en van haet, is d'eerste 'tgrootste quaet: Valsch waer sij soo se mij nu minde, die mij haet. Leendae in castris 12. Sept.

[pagina 266]
De bloessemGa naar voetnoot1). Onnoosel Blommeken, daer by ick nu ter wacht, Sess, seven daghen hebb geduldigh toegebracht, Om uw geboort te sien, en uer voor uer het spoeijen Van 'tonbegrijpigh groeijen; 5[regelnummer] Tot dat ghij, op den topp van desen tack gebracht, Soo weeldrigh staet en laccht: Onnoosel Blommeken, hoe weinigh kont ghij dencken Dat flus een vinnigh vorst uw' bladeren magh krencken, Uw' bladeren ontdoen, en brenghense ten vall, 10[regelnummer] Off merghen mogelick van ijet tot niet met all. Onnoosel Hert, mijn Hert, dat stadigh leght en sweett Om hier te nestelen, en hengelt om een' beet Van een verboden, off verbiedend Boom, te krijgen; Om off bij langh bekrijghen, 15[regelnummer] By langh belegheren, haer Onbeweghen mocht Beswijcken tot een' bocht: Onnoosel hert, mijn hert, hoe weinigh kont ghij dencken Dat merghen, eer de Sonn ten bedden uyt sal wencken, En roepen d'uren op, een' reis te reisen staet, 20[regelnummer] Daer ghij en ick de Sonn moet volghen, soo se gaet. Maer ghij, die altyd loos en altyd looser zijt, Uw selfs te martelen, sult seggen, Is 't uw tyd Van reisen, 'troert mij niet; hier hebb ick mijn bedrijven, En moet'er hier om blijven: 25[regelnummer] Ghij gaet om tijd-verdrijf, ghij gaet tot vrienden in, Tot vrienden, die haer minn, Haer middelen aen u en uw' begeerten hangen, En schaffen all daer oogh en oor nae kan verlangen, En tong en all de rest. hangt daer uw lichaem aen. 30[regelnummer] Maer, als'er 'tlichaem gaet, wat hoeft'er 'thert te gaen? Wel, wacht dan, en blijft hier: maer weet en weest verdacht, Nae dat ghij 't uyterste gewaeght hebt en gewacht, Dat in der vrouwen oogh een hert, dat maer Gedacht is, En sonder schijn of pracht is, 35[regelnummer] Niet meer en geldt als Gheest. en wat sal 't teecken zijn Daer aen s' u kenn' voor mijn?
[pagina 267]
Iae sij, sij sonder hert, waer sal sij bij vernemen Dat sulcken dingh als ghij zij voor een Hert te nemen? Van eenigh ander lidt verstaet sij moglick ijet, 40[regelnummer] Maer, op mijn woord en trouw, een Hert en kent sij niet. Keert dan naer Londen toe, en komt mij daer te moet. Ghij sult mij weder sien veel rustigher gemoedt, Veel frischer, vetter veel, in eene twintigh daghen, Die 'tmannevolck mij saghen, 45[regelnummer] Dan of ick noch soo lang met u, myn hert, met haer Bij een gebleven waer'. Weest ghy d'er oock soo aen, om Gods will, kan 'tgeschieden: Myn' meening is u daer een ander vriend te bieden, Die lichtelick soo blij sal wesen met myn geest 50[regelnummer] Als andre met mijn lijf, en hij oock is geweest. Leendae in Castris 13^o. Sept.
Aen ioff.^w Tesselschade Crombalch met mijne vertalingen uyt het Engelsche dichten van d^r. DonneGa naar voetnoot1). 'T vertaelde scheelt soo veel van 't onvertaelde dicht, Als lijf en schaduwen: en schaduwen zijn nachten. Maer uw' bescheidenheidt en maghse niet verachten; Tzijn edel' Iofferen, 'tzijn dochteren van 'tlicht. 5[regelnummer] En schaduwen zijn scheef, als 'taensicht inde Maen: Soo dese dichten oock: maer, magh ick 'tselver seggen, Gelyck aen schaduwen die lamm ter aerde leggen, Men sieter noch wat trecks van 'trechte wesen aen. En schaduwen zijn swart en duijster in te sien: 10[regelnummer] Soo dese dichten oock: Maer 'tzijn gemeene ooghen Die door het swacke swart van schad'wen niet en moghen: Wat schaduw soud' den dagh aen Tessels oogh verbien? En schaduwen zijn koel, en op haer heetste lauw: Soo dese dichten oock: maer 'tkoel en is maer korst-koelt'; 15[regelnummer] 'Tvier schuylt'er in, gelijck't in 's minnaers koele borst woelt, En peper is niet heet voor datme'r 'tvier uyt knauw'.
[pagina 268]
Ga naar voetnoot+ En schaduwen zijn, niet; dat's droomen bijden dagh: Soo dese dichten oock: maer 'tzijn gelijfde Nietten: En slaet ghij 'tvoetsel gae daer uijt mijn' droomen schieten, 20[regelnummer] 'K hadd pitt en mergh geslockt eer ickse droomd' en sagh. Komt, koele Tesselschae, wel eer mijn gast op Yet; Siet waer mijn' schaemte gaet: ick derv' uw' koelte terghen, En uw' langhmoedicheit bij mij ter maeltyd verghen Op schaduwen, op scheef, op swart, op koel, op niet. 25[regelnummer] Hoe lijvigh en hoe recht, hoe witt, hoe heet, hoe swaer Waer 't Engelsche gerecht, als uw vernuft kon dalen Tot overzeesch gekoock in Nederland te halen, En all dit laff gedroom een Tesselschaduw waer! Maer 'tzuyderlicker soet van Roomens schaduw-tael 30[regelnummer] Besitt uw besigh hert: Ierusalem langs Roomen Op Tassos Lauwer-koets met Nederlandsche toomen Te voeren daer ghij woont, bewoont v altemael. (Hoe langsaem loopt die huer! Wanneer will 't besigh hert Geleggen van die draght, en 't machtighe bekeeren 35[regelnummer] Dat Circe niet en kost, den Alckemaerder leeren, Daer door de schaduw 'tlijf, en 'tlijf de schaduw werdt?) Soo viel mijn' taeck Noord-west: die gaf mij uw bevel. Myn' onmacht beefde'r voor, en 'tkon mijn' hand ontroeren, En, meend' ick, 'twas soo soet als qualick uijt te voeren; 40[regelnummer] Maer, 'tQualick, dat ghij wilt, werdt van uw willen, Wel. Nu poch ick tegens mij, en vleij mijn selven blind, En segh mij, dat de hand die Tessels heeft getoghen Geen misslagh machtigh was; en wentel in de loghen, En vind mij sonder feil, mits ghij mij sonder vindt. 45[regelnummer] Is 'tlydelick gefeilt, treckt d'oude goedheidt aen, En van de dweeghe handt, die noijt en konde stryden In Tessels wederwill, verdraegt in medelyden 'T onweerdighe bedrijf, om 'twillighe bestaen. Dommelen in castris 24^o. Sept.

[pagina 269]
Schreijende afscheidGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+. Laet voor uw aengesicht mijn' trouwe tranen vallen, Want van dat aengesicht ontfangen sij uw' Munt, En rijsen tot de waerd' dies' uwe stempel gunt, Bevrucht van uw' gedaent: vrucht van veel' ongevallen, 5[regelnummer] Maer teeckenen van meer, daer ghij valt met den traen Die van v swanger was, en beide wij ontdaen Verdwijnen, soo wij op verscheiden oever staen. Men siet den konstenaer op afgedraeyde ballen Een' werld vergaderen uyt lappen van papier, 10[regelnummer] Twee deelen datelick, en datelick de vier Vergadert syn vernuft daer niet en was met allen. Soo werdt de traen een Werld daer uw gedaent' in blinckt, Tot des' in onser beid gemeenen traen verdrinckt, Door kracht van water, dat, mijn hemel, u ontsinckt. 15[regelnummer] O meer als Maen, en treckt geen Zee op in uw' ronden, Die mij verdrincken mocht; en schreidt mij niet ter neer In uwer armen bocht; en leert de zee geen' leer
[pagina 270]
Daers' all te ras na doe; en leert den wind geen' vonden Om mij meer leeds te doen dan uyt syn opsett sproot: 20[regelnummer] Daer ick sucht dat ghij sucht, en beid' uyt eenen schoot, Die meest sucht is de wreedst' en haest des andren dood. 6. Octob. in castris e regione Viseti, in monte S.^ti GermaniGa naar voetnoot1).
De droomGa naar voetnoot2)Ga naar voetnoot+. Om geen dingh, liefste lief, om geen dingh min als ghij En leed' ick mijn geluck te breken, soo ick 'tlij, 'T geluck van desen Droom. 'Twas wercks genoegh voor Reden, Voor enckel' spiegeling was 't all te hard om kneden: 5[regelnummer] En daerom weckt ghij mij ten tijde recht als 'thoort: Maer mijnen droom nochtans en hebt ghij niet gestoort, Ghij hebt hem maer vervolght. De waerheit is soo ghij, en Ghij zijt de waerheit soo, dat loghenen ghedijen Tot logenloos verhael, en droomen werden ijet, 10[regelnummer] Daerm' aen u maer en denckt. komt, rolt in mijn gebied, En, hebt ghij mijn gedroom ten halven willen staken, Laet ons van 'toverigh all doend' een einde maken. Als of een' fackel, of een Blixem om mij vloogh, Soo riep mij uw gerucht niet wacker, maer uw oogh. 15[regelnummer] Met eenen viel mij in aen 'tallereerste wesen (Want waerheit hebt ghij lief) ghij most een Engel wesen. Maer als ick u sagh sien wat om mijn hertje lagh, En weten wat ick docht (dat Engel noyt en sagh) En weten wat ick droomd', en weten, wat vermaken, 20[regelnummer] Wanneer mij wecken soud', en doen mij recht ontwaken Als ick ontwaken most, dat weet ick, en beken't, Ick hadd u lasterlick beloghen en geschent, En most mijn' stoute tong voor goddeloos verdoemen, Wanneers' u anders ijet als V hadd derven noemen.
[pagina 271]
25[regelnummer] Aen 'tkomen sagh ick eerst ghij waert de rechte Ghij, Aen 'tblyven sagh ick 't naest; maer nu ghij dreight mijn' zij Van d'uw' t'ontledighen, geloof ick twijffelachtich Dat ghij noch ghij soudt zijn: De minn en is niet krachtigh Wanneer het minnend' hert niet meer en mint als vreest; 30[regelnummer] De Minn en is niet rein, 't en is geen louter Geest, 'Ten is geen brave minn, daer Eer, en Schrick, en Schamen Sich menghen met de minn: Maer die de toorts bequaem en Gereet en fix begeert, onsteeckt en doodt se weer. Soo quaemt ghij en onstaeckt, soo gaet ghij maer een keer, 35[regelnummer] Om weder hier te zijn: wel, moet ick u soo derven, Soo gae ick weer die hoop herdroomen, of gae sterven. 6. Oct. e regione Viseti in monte S^t. Germain.
De dood-giftGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+. Het leste dat ick stierf, en, liefste lief, ick sterv, Soo dickmael als ick gae, en uw' gedaente derv, All is 't een' volle uer van doe tot nu geleden, En minnaers uren zijn volkomen' eewicheden, 5[regelnummer] Soo heugt mij dat ick sprack, en liet aen ijemand ijet. Schoon dan ick ben nu dood, die doe mijn selven liet, En schonck mijn selven wegh, noch staet mij toe by desen Volvoerer van de gift en self de gift te wesen. Ick hoorde dat ick sey, Gaet seght haer aen terstond, 10[regelnummer] Dat ick, en dat zijt ghij, mijn selven hebb verwondt, Mijn selven omgebracht. En, soo ick gingh ontleven, Belast' ick mij mijn hert ter dood-gift u te gheven; Maer, oh, ick vond'er gheen, all scheurd' ick mijn geraemt, En socht door d'oude plaets die 'thert is toegeraemt. 15[regelnummer] Dat moorde mij van niews, dat die u sonder lieghen In 'tleven hadd gedient, in 'tsterven most bedrieghen. Yet vond ick evenwel dat schier een hert geleeck, Yet hoeckighs, ijet geverwts, ijet dat niet goed en leeck, Yet dat niet quaed en was, ijet dat voor niemand heel was, 20[regelnummer] Yet dat, benevens u, aen weinighe te deel was,
[pagina 272]
Yet konstighs, ijet soo goed als konst het maken kost. Soo meenden ick 'tverlies dat ick vergelden most Te boeten met dit hert, en doen 't v toebehooren, Maer oh 't en kost niet zijn, 'twas uw all langh te voren. Uno spiritu. In castris e regione Viseti, in monte S.^ti Germani 6^o. Octob. in the noone of night. semel interpellatus a Principe, literis ad Stakenbroeckium scribendis.
De drij-dobbele geckGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+. Twee gecken ben ick een: een, die van Minne sterv, Een, die het minne-mall in Rijm bejancken derv. Maer waer's de wijse mann die weigerd' Ick te wesen, 'Ten waer' Sij weigerde mijn' qualen te genesen? 5[regelnummer] Het onderaerdsche nauw, daer door sich 't zee-sopp stouwt, Ontpekelt in't gedrang sijn aengeboren sout: Soo meend' ick mijn verdriet te schroeven door mijn' Dichten, Soo door den engen Rijm verduijv'len en verlichten. Want quelling op de maet en kan soo fell niet zijn, 10[regelnummer] En dies' in dichten boeijt betemt haer' dolle pijn. Soo doen ick, maer vergeefs: men stelt mijn leed op noten, Men singt en pronckter met. was't Dicht in Dicht besloten, Men helpt het uyt den band, men geeft het volle vlucht, Men vrijdt het om de konst en andren haer genucht. 15[regelnummer] Het rijmen voeght de Minn, het rijmen voeght de quelling, Maer geen vermaeckend Rijm; een' aengenaem' vertelling, Een lieffelick gesang verheft haer overhand, En voert haer' zege-lof van d'een' in d'ander' hand; En ick, twee gecken eerst, beghinder drij te strecken. 20[regelnummer] De middelmatighe zyn d'allerbeste gecken. In castris e regione Viseti, in monte S. Germani 7. Octob.
Sur les importunitez de ceux de Delf, conjurans s. alt.^e par le lieu de sa naissanceGa naar voetnoot2). Ie di que Delf est inciuile De tant pretendre tous les moiz; C'est trop obliger une Ville Pour n'y estre né qu'une fois

[pagina 273]
Equus a principe dono mihi datusGa naar voetnoot1). Dispar onus subeo; sed nec labor iste pudori est: Quem dominus famulum fert, ego ferre negem? 26. Nou.
(In Gelliam testamento deceptam)Ga naar voetnoot2). Gellia flet sine fine bonum, sine labe, maritum, Qui totas inopi liquerit aeger opes. Mox tabulis decepta mali, cum labe, supremis, Flet mage, quod nequeat Gellia flere bonum. 28. Nou.
Equus dono mihi a principe datus in castris 1633Ga naar voetnoot3). Inuide, quid celsae subito decliuia sortis Objicis innocuo non satis aequus equo? Hoc satis est, domitor Dominus dominantis Iberi Quem voluit famulum ferre, fero dominum. 4. Dec.
In monachorum preces numerarias. Pondere, mensurâ, numero qui numen aditis, Quid nisi verba datis cui dare nemo potest? 7. Dec. Hag.
Epitafio d'un maledico, che restò mutolo in occasione di parlare, et dopo aliquanto morì decemb. 1633Ga naar voetnoot4)Ga naar voetnoot+. Quanto vissi, parlai, Quanto parlai, dispiacqui: Hieri tacqui e crepai, Hoggi crepai e tacqui. 10. Dec.
In tumulo convitiatoris, qui accusationem publicam ex officio intentaturus obmutuit, et mox animi aegritudine obijtGa naar voetnoot5). Disce Deum, qui me discis, derise viator Dum potui; Vltorem, me duce, disce Deum:
[pagina 274]
Ga naar voetnoot+ Cuius erant maledicta joci feruentibus annis, Sermo viri, carmen forte futura senis, 5[regelnummer] Ut male dicendi semel est bene facta potestas, Et bene non potui, nec male, bis perij. 12. Decemb.
In eundemGa naar voetnoot1). Qui cineres istos, hospes, conuitia calcas, Quae si non jaculor nunc quoque, terra vetat. Sed me more meo sic sic ulciscor, et illam Mordeo, quae, quod non mordeo, terra vetat. 13. Decemb.
In eundemGa naar voetnoot2). Lingua procax tacet hic: calathis date scommata plenis; Non meruit violâ nobiliore tegi. 13. Decemb.
(In eundem)Ga naar voetnoot3). d.m.s. et procaci vmbrae s.m. qvi qvod bonis malisque omnibvs perpetvo scommate impetitis totivs vitae crimen vno momento expiavit qaesita silendi aeterna necessitate qvod criminandi initivm semel non invenisset svperstes orbis tot conviths tandem secvrvs posvit.
(In eundem)Ga naar voetnoot4)Ga naar voetnoot+. Hac jacet in terra plenus liuoris acerra, Non pijro aut pomo, non nuce maior homo. Qui legis haec, hospes, si vis discedere sospes, Ni fugis has oras rumpe repente moras. 5[regelnummer] Succurrat cordi quantum te saepe momordi, Injecique manus in juuenes et anus.
[pagina 275]
Nondum discedis, nondum mihi, nec tibi credis? O bone, quidquid agas, ne incide in hasce plagas. Quae bellum in viuis commouit lingua cuiuis, 10[regelnummer] Uni non moueat mortua nec foueat?
Heinsius in suam naeniam ἐπίμικτον. LudicrumGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+. Creditur Heinsiades cantu lenire dolorem, Ipse mihi fateor non habuisse fidem. 14. Dec.
In Heinsij naeniam vagam et ἐπίμικτονGa naar voetnoot2)Ga naar voetnoot+. Haustis Heinsiadae viduo, quas si mare magnum Suppleat, Heinsiadae deficiant, lachrimis: Aeternam, sua sacra, Lijram tentauit, et in se Humida perpetuis cogere verba modis. 5[regelnummer] Nempe, sed incassum; non est inuenta dolori Gratia par, omnes displicuere toni: Cui se cumque metro studuit componere, obhaesit, Quo se cumque sequi cum pede, compes erat. Projecitque Lijram, dixitque, nouissima verba, 10[regelnummer] Non faciunt ad vos ista vel ista fides. Hinc, varie vagus iste labor: nisi, pectine nullo, Projectae gemitum credimus esse Lijrae. 16. Dec.
Tumulo infantis Hispaniarum Is. Cl. EugeniaeGa naar voetnoot3). Pacis amans, candoris amans, aequique bonique, Grata, tenax fidei, blanda, modesta, pia, Hoc et anus, quod ames, hospes, vel credere possis; Quod stupeas et ames, hoc et Ibera fui. Hagae. 24. Dec.

[pagina 276]
(In eundem)Ga naar voetnoot1). Infantem vel anum mors haec, mors illa peremit, Simplice, cum potuit, funere facta nocens. Heu! dolor, heu! sanctae constans infantia vitae, Heu! rigor, infantem sustulit haec, et anum. 24. Dec.
[Nacque Infanta colei che quì nascose] Nacque Infanta colei che quì nascoseGa naar voetnoot2) Le nobil' ossa pose: Visse infante e morì; sauia, prudente, Vecchia, sì, ma innocente, 5[regelnummer] Pigion quanto serpente. O che gioia per voi Fiandra e Brabante, Se tanto fosse, il Cardinal, infante.
[Cieca sei più, Morte, che non parresti] Cieca sei più, Morte, che non parrestiGa naar voetnoot3), Tu che disegno hauesti Di ferir una Vecchia, in un instante Vna Vecchia feristi et un' infante.
DesesGa naar voetnoot4)Ga naar voetnoot+. Lectule, quo quasi valua meo me cardine verso, Tantus amor somni, tanta cupido tui est, Vt si forte tubâ, finali mane, supremâ Euocer, et non sit septima, non mouear. 28. Dec.
In Erasmi statuamGa naar voetnoot5)Ga naar voetnoot+. Hanc ex aere tibi, superet quae saecula, massam, Non auro, nutrix Roterodama dico, Ne videar summi pretium conferre metalli, Auree vir, quo nec gemmea sufficeret. 28. Dec.

[pagina 277]
Erasmi statuaGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+. Quod folijs, in ponte, foris, et sub Ioue nudo, Affixus, mediâ plebe voluto librum, Aeneus officium facio viventis Erasmi, Iam non effigies pene, sed umbra viri. 5[regelnummer] Talis tranquillo constans animoque manuque Ad populi in triuio verba, nuces, phaleras, Talis ad hos mundi fumos, ad inania rerum, Aure, quod hic facio, surdus utrâque stetit. Quod, quasi dictator mutus, non audior, et vel 10[regelnummer] Irrita, vel nulli verba sonora loquor, Hac quoque personam frustra clamantis Erasmi Praefero, sors eadem vera loquentis erat, Cum noua sub veteri incassum nouitate vetustas Quaesiuit quem non repperit Orbe locum. 15[regelnummer] Res una in vitio est, unâ spirantis Erasmi Iam non effigies pene, nec umbra vocer; Quod ridere vetor, quod possint aera vetare Ne quo te feriam Roterodama sale. ult. (31) Dec.
StatuaGa naar voetnoot2)Ga naar voetnoot+. Patria si repetat peregre quae verbera sensi, Non in pelle quidem nunc, sed in aere luam. ult^o. (31) Dec.
Pro statuaGa naar voetnoot3). Stemmata quid faciunt? jubeo, spectator, Erasmum Credere, qui nunc est aeneus, Aeneadem. ult^o. (31) Dec.	voetnoot2) M.D., 83. Boven het HS. van dit en de volgende versjes stond eerst: Partim ex Floresta Espanola. voetnoot3) M.D., 83. voetnoot4) M.D., 84, met den bovenstaanden titel; in het HS. heeft het versje geen opschrift. In marg.: Dixit vero Dauid Gadi, angustia est mihi valde; incidamus quaeso in manum Iehouae, nam magnae sunt miserationes eius, in manum autem hominis ne cadam. 2. Sam. 24. 14. - 1. Chron. 21. 13. voetnoot5) M.D., 84. voetnoot6) Het versje is niet gedateerd, maar staat op hetzelfde blad als de vier vorigen. voetnoot1) M.D., 83, met den titel: In effigiem Gustavi Regis Sueciae. De 3 volgende versjes staan op hetzelfde blad. voetnoot2) M.D., 82. voetnoot+ [krit] vs. 2 in marg.: Lips. Select. voetnoot3) M.D., 82. De titel was eerst: Vander Burgh. et Brosterhus. voetnoot4) M.D., 82, met den titel: Ad Sepulchr. Gustavi Regis Sueciae. voetnoot5) M.D., 80, met bovenstaand opschrift; in het HS. heeft het vers geen titel. voetnoot+ [krit] vs. 6 in marg. bij Amphionis: Sine exemplo corripitur, quasi ob sequentem vocalem. vs. 3 ingratâ sorte M.D.: durâ mercede - vs. 6 M.D.: Zethi frater es et filius Antiopae. voetnoot6) M.D., 82, waar in den titel het ambt van Doublet niet wordt vermeld. Mr. Philips Doublet, zoon van Niclaes D. en Theodora de Rechtere, was advokaat van 's Gravenhage (zie Mededeelingen van de Vereeniging ter beoefening der geschiedenis van 's Gravenhage, 1876, II, 178) en sedert 1619 secretaris van de stad. In 1647 stierf hij - mededeeling van den Heer J.G. Frederiks - insolvent (zie De Riemer, II, 185). Philips Doublet was een neef van George Rataller D. en van Philips D., die in 1632 met Geertruyd, de zuster van H. was getrouwd. voetnoot1) M.D., 80. De titel was in het HS. eerst: Ad P. Doubletium Reip. Hag. a Secret., caet. Het vers is niet gedateerd, maar gaat aan het volgende vooraf. voetnoot+ [krit] vs. 6 in marg.: Epistola. voetnoot2) M.D., 80. voetnoot3) M.D., 81. In plaats van Scommata staat daar in den titel Ioci. Zie over den jongen Jacob de Gheyn Oud Holland, IX, blz. 114-115. voetnoot+ [krit] vs. 2 M.D.: Prorsus Gheiniadae talis voetnoot4) De volgende 6 versjes (M.D., 81, 82) staan in het HS. op hetzelfde blad als het eerste; zij hebben daar geen opschrift, maar wel in M.D. voetnoot1) De datum staat onder het laatste versje. voetnoot2) Het versje is doorgeschrapt en niet in M.D. opgenomen; het staat op hetzelfde blad als de vorigen. voetnoot3) M.D., 82. voetnoot4) Lievens is een paar jaren in Engeland geweest; het hier genoemde portret schijnt onbekend te zijn. voetnoot1) M.D., 83. voetnoot2) M.D., 81. Zoo luidde de titel eerst in het HS. Later is voor den naam het woord eundem in de plaats gekomen. In M.D. is het opschrift: Ad eundem in suburbano, cum primam in voce parum produxisset. Den 1sten Maart schreef Doublet een Lat. vers - het HS. is op de Bibl. der Amsterd. Univers. - met den titel: Recubans sub tegmine fagi, en de onderteekening: Raptim ex Suburbano. In vs. 9 maakte hij de metrische fout. voetnoot3) Onder het HS. staat nog het klad van een Italiaansch briefje, en daar boven: Raptim ex urbano. Postrid. Cal. Mart. voetnoot4) M.D., 23, met den titel: Ad. R. Honerdum in suprema Curia Senatorem, de Virgilio et Lucano inter pocula collatis, animi autem gratiâ hoc illi a me et aliis praelato. Rochus van den Honert werd in 1572 te Dordrecht geboren en in 1596 tot pensionaris van zijne geboorteplaats gekozen. Hij heeft daarna verschillende ambten bekleed, werd lid van den Hoogen Raad, curator der Leidsche Hoogeschool en is in 1627 als gezant naar Zweden en in 1635 naar Polen gezonden. Van den Honert heeft zich als Latijnsch diehter doen kennen o.a. door de treurspelen Thamara en Moses Nomenclastes. In 1638 is hij gestorven. voetnoot+ [krit] vs. 31 celebrauit eerst: laudauit als in M.D. voetnoot+ [krit] Bij vs. 99 in marg.: Crommonio. - vs. 100 Bellimontio et Reigersbergio. vs. 95 M.D.: Pacatos pudor ipse vetat: non aequus Achillem - vs. 96: Honerdum dedecet impar M.D.: Honerdo convenit aequus voetnoot1) Den 17den Febr. verzocht Hooft Huygens om Fransche lofdichten voor zijn Hendrik de Groote (zie Hooft's Brieven, II, 296). voetnoot+ [krit] vs. 14 la cour eerst: l'amour - vs. 18 feu de eerst: astre voetnoot+ [krit] vs. 34 ce - possedas eerst: ceux - gouuernas - vs. 49 vóór d'Orphées is eene ruimte opengelaten. voetnoot1) Het vers, dat onvoltooid en ongedrukt is gebleven, is niet gedateerd, maar vóór 26 April geschreven. Want toen berichtte H. aan Hooft (vgl. Hooft's Brieven, II, 307): ‘daer leyt yets oud fransch begonnen op Henrick de Groote, maer is my niet mogelick te voltoyen in dit geraes.’ Den 30sten Juli schreef H. een ander Fransch lofdicht op Hooft's boek. voetnoot1) K.b., II, 148. In K.a. is de titel: Aen Ioffrou Tesselschade Visscher, een' Dochter van M^r. Pieter van Veen, vermaert oock vande Schilderkunst, radende tot het Geestelick leven. Apollonia van Veen was de dochter van den schilder Pieter en zelve ‘geestige tekenster en zanggoddin’. Vondel (zie Unger's uitg, 1630-1636, blz. 111) en Barlaeus (Poem., 1655, II, 534) hebben haar bezongen. Zij stierf 11 Sept. 1635 te Goes (zie Unger, Bibliographie van Vondels werken, blz. 198). voetnoot2) M.D., 26, met den titel: Vincentio Fabricio, Medicinae Candidato, Poetae. Ab exercitu. ‘Vincentius Fabricius, Hamburghensis’, werd 26 Mei 1631 op 18jarigen leeftijd als medisch student te Leiden ingeschreven. Hij verwierf zich de vriendschap van Heinsins, die hem in 1632 aanspoorde, om zijne Latijnsche gedichten uit te geven. Na zijne promotie in 1634 keerde hij naar Duitschland terug, werd Raad van den bisschop van Lubeck en later pensionaris en burgemeester van Dantzig. In 1667 stierf hij op 54jarigen leeftijd te Warschau, waarheen hij als gezant was gezonden. Zijne verzen werden in 1638 en 1685 herdrukt. (Vgl. Bayle, Dict. Hist. et Crit.) voetnoot+ [krit] vs. 14 fidem hanc M.D.: fidem - vs. 26 ipsa Clotho M.D.: orto Parca - vs. 27 refert M.D.: interest - vs. 30 Sin M.D.: Ni - vs. 34 M.D.: Loquar jubes et audiam, jubes cantem, voetnoot1) Bij het gedicht staat nog: Subscripsi. Ad Rhenobergam, inter aulae et Armorum perpetuas incudes. 1633. Den 13den Mei had de Prins het beleg geslagen voor Rijnberk; na de overgave der stad (4 Juni) ging hij den 25sten Juni naar Arnhem. Van 13 Mei tot 3 Juni was H. naar den Haag geweest (Dagb., 24). voetnoot1) K.b., II, 148. In K.a., waar het versje staat onder het gedicht Aen Ioffrou Tesselschade Visscher, enz. (zie blz. 252), is de titel: Aen deselve. H., die in lang niets van Tesselschade gehoord had, trachtte haar ‘aen de spraeck te brengen, met een opgeraepte vraegh.’ (Brief van 4 Aug. aan Hooft; zie Tesselschade Roemers en hare vrienden, blz. 8.) Zij voldeed aan Huygens' verlangen, want Hooft kon haar den 14den Aug. schrijven: ‘My is lief dat UE. den swakken Huighens met een tooghien inkts gelaeft hebt’ (zie Hooft's Brieven, II, 331). Verder deelde zij aan Vondel Huygens' vraag mede en deze schreef toen het gedicht: Vredewensch aen Constantyn Huighens (zie Unger's Vondel, 1630-1636, blz. 112). voetnoot2) Het vers is in de latere uitgaven van Hooft's Hendrik de Groote - de 1ste uitgave is van 1626 - en ook in De ledige vren, 1644, blz. 304, afgedrukt. voetnoot+ [krit] Bij vs. 4 in marg.: Damnabis angustias Romanas, si scieris unam sijllabam esse quam mutare non possim: τὸ ὸν. Sen. Ep. 58. - vs. 5: Vt ex hoc intelligas, quantum apud Ennium et Attium verborum situs occupauerit: cum apud hunc quoque, qui quotidie excutitur, aliqua nobis subducta sint. Sen. Ep. 58. vs. 7 s'ose reprocher eerst: ose s'accuser als in druk. voetnoot1) M.D., 84. In 3 HSS., één met den titel: In Heinsij pulcherrimum capacissimumque Musaeum quod nuper occupauerat, zooals in M.D. voetnoot2) Er zijn twee polders Henmeer in Rijnland, gemeente Warmond. H. ging den 10den Aug. met zijne vrouw naar Henmeer, maakte van daar verschillende uitstapjes en keerde den 19den naar den Den Haag terug (zie Dagb., 25). voetnoot3) K.b., II, 538. Op den kant staat: Ex Anglico I. Donne. In K.a. is aan den titel de eerste versregel van het oorspronkelijke: Marke but this Flea, and marke in this toegevoegd. Het gedicht is eene vertaling van The flea (zie Donne, II, 156). voetnoot+ [krit] vs. 15 Ghet K.a.: Gelt K.b. als boven. voetnoot1) K.b., II, 556. In marg. van het HS. staat: Uyt het Engelsch van D^r. Donne. In K.a. is aan den titel nog de beginregel van het Engelsche gedicht: Let mens soule be a spheare, and then in this toegevoegd. Het gedicht is eene vertaling van Good Friday. Made as I was riding westward that daye (vgl. Donne, II, 311). voetnoot+ [krit] vs. 2 hij K.a.: sy - vs. 16 sond' K.a.: Son - behouden K.a.: gehouden - vs. 24 dat K.a.: daer - 't spanden K.a.: spanden K.b. als boven. voetnoot+ [krit] vs. 28 verkneden K.a.: bekneden - vs. 43 uw beeld herschept K.b.: herschept uw beeld voetnoot1) K.b., II, 551. In marg. van het HS. staat: Uyt het Engelsch van D^r. Donne. In K.a. is aan den titel de eerste regel van het vers: Now thou hast loved me one whole day, toegevoegd. Het gedicht is eene vertaling van Woman's constancy (Donne, II, 161), dat aldus luidt: Now thou hast lovde me one whole day, To-morrow, when thou leav'st, what wilt thou say? Wilt thou then antedate some new-made vow? Or say that now 5[regelnummer] We are not iust those persons which wee were? Or that oaths made in reverentiall fear Of Loue and his wrath, any may forsweare? Or, as true deaths true marriages untie, Soe louers' contractes, images of those, 10[regelnummer] Bynd but till Sleepe, Death's image, them unloose? Or, your owne end to justifie, For having purpos'd chaunge and falsehood, you Can haue no waye but falshood to bee true? Vayne lunatique, against these scapes I co'ld 15[regelnummer] Dispute and conquer, if I wo'ld; Which I abstaine to doe, For by to-morrowe I may thinke soe too. voetnoot1) K.b., II, 553. In marg. van het HS. staat: Uyt het Engelsch van D^r. Donne. In K.a. is aan den titel nog de eerste versregel: 'T is true, 't is day; what though it be? toegevoegd. H. vertaalde van Donne's Break of day (II, 179) de 3 laatste coupletten en liet het eerste weg. voetnoot+ [krit] vs. 8 spiedt K.a.: siet - vs. 9 van K.a.: voor - vs. 17 teffens K.b.: t'samen. voetnoot1) K.b., II, 539. Bij het HS. staat in marg.: Ex Ang. D. Donne. In K.a. is de titel: Toovery door een Schildery. I fix mine eye on thine, and there. Het gedicht is eene vertaling van Witchcraft by a picture (Donne, II, 205). voetnoot+ [krit] vs. 1 K.a.: Mijn ooghe stert op 't uw, daer sien ick in verbranden voetnoot2) K.b., II, 539. In K.a. is aan den titel nog de beginregel: When by thy scorne, ô murdresse, I am dead, toegevoegd. Het gedicht is eene vertaling van The apparition (Donne, II, 208). voetnoot+ [krit] Bij vs. 7 staat in marg.: Text. obscur. De versregel luidt in het Engelsch: Then thy sick taper will begin to winke. vs. 13 dan K.a.: daer - vs. 14 als quicksilver K.b.: quick-silver-wijs voetnoot1) K.b., II, 541. In marg. van het HS.: Ex Angl. I. Donne. In K.a. is aan den titel nog de eerste versregel: Goe and catch a falling starre, toegevoegd. Het gedicht is eene vertaling van Song (Donne, II, 160). Het Engelsche gedicht luidt aldus: Goe and catch a fallinge starre, Gett with chylde a mandrake roote, Tell me where all past howres are, Or who cleft the devill's foote; 5[regelnummer] Teach me to hear Mayrmaids singinge, Or to keepe off envye's stinginge, Or fynde What wynde Serves to advance an honest mynde. 10[regelnummer] If thou be'est borne to strange sights, Things invisible goe see, Ryde ten thousand dayes and nights, Till age snow white hears on thee. Thou at thy retorne wilt tell me 15[regelnummer] All strange wonders thatt befell thee, And sweare, No wheare Lives a woman trew and fayre. If thou find'st one, let me know; 20[regelnummer] Such a pylgrimage were sweete: Yet do not; I wo'ld not goe, Though at next dore we should meete. Though she weare true when you mett her, And last soe till you wryte your letter, 20[regelnummer] Yet shee Will be False, ere I come, to two or three. voetnoot+ [krit] Bij vs. 2 in marg.: Mandragora. vs. 2 wortel-mann K.a.: wortel-mensch voetnoot1) K.b., II, 540. In marg. van het HS.: Ex Anglico Donnij. In K.a. is de titel: Den Hof te Twichnam. Blasted with sighes, and surrounded with teares. Het gedicht is vertaald naar Twit'nam Gardenn (Donne, II, 186). voetnoot+ [krit] Bij vs. 18 in marg.: Mandragorus. vs. 16 voeden K.a.: voeren voetnoot+ [krit] Bij vs. 33 in marg.: alteri. K.a.: Aen een ander. voetnoot1) K.b., II, 546. De titel was in het HS. eerst: L'extase. In marg. staat: Ex Ang. I. Donne, παραϕραστικώτερον hinc inde. In K.a. is aan den titel nog de eerste versregel: Where, like a pillow on a bed, toegevoegd en staat in marg.: Exstasis. De titel van het Engelsche gedicht is: The exstacie (Donne, II, 212). voetnoot+ [krit] Bij vs. 61 in marg.: Atomi. vs. 39 K.a.: Een niew herschepsel, en hy werder af herboren - vs. 47 voor K.a.: en - vs. 63 dien gheen K.a.: die noyt - vs. 64 K.a.: En sullen konnen dwingen. In marg. staan met een omissieteeken bij vs. 64 de versregels: Twee zielen die sich noijt en scheiden noch verkleen, Gestadigh eens en een. Zij zijn in de uitgaven niet opgenomen en worden ook niet in het Engelsche gedicht gevonden. voetnoot+ [krit] Bij vs. 68 in marg.: Sphaera. - vs. 69: Intelligentiae. - vs. 71: Alloij. - vs. 73: Influentiae. vs. 73 neder-vloeden eerst: hooghe-vloeden K.a.: Sterre-vloeden - vs. 105 eerst: All gaen wij weder in de leden daer wij hooren, - vs. 90 niet K.a.: met voetnoot1) K.b., II, 554. In marg. van het HS. staat: Ex Angl. D. Donnij. In K.a. is aan den titel nog de eerste regel van het Engelsche gedicht: I long to talke with some old lovers Ghost, toegevoegd. Het gedicht is eene vertaling van Love's Dietie (Donne, II, 215). voetnoot1) K.b., II, 549. In marg. van het HS.: Ex Angl. I. Donne. laxius. In K.a. is aan den titel de eerste regel van het Engelsche gedicht: Little think'st thou, poore flower, toegevoegd. Het vers is eene vertaling van The blossome (Donne, II, 221). voetnoot1) K.b., II, 535. In K.a. is de titel: Aen Tesselschade. Het blijkt uit dit gedicht en uit een brief aan Hooft (zie Hooft's Brieven, II, 354), dat Huygens deze vertalingen naar Donne op verzoek van Tesselschade heeft gemaakt (zie Eymael in De Gids, 1891, t.a.p.). In 1630 waren hem door eenige Engelsche vrienden afschriften van enkele gedichten van Donne toegezonden (zie Hooft's Brieven, II, 59); het is mogelijk, dat H. in 1633 in het bezit was van eene uitgave der Engelsche gedichten, die in dat jaar verscheen. voetnoot+ [krit] Bij vs. 31 staat in de uitgaven in marg.: Sy was besig met d'oversettinge van Tassos Ierusalem. - vs. 37: In Engelant. vs. 31 toomen K.a.: toonen voetnoot1) K.b., II, 542. In marg. van het HS.: Ex Angl. I. Donne. In K.a. is de titel: Schreyens afscheit. Let me powre forth. H. vertaalde A valediction of tears (Donne, II, 197). voetnoot+ [krit] Bij vs. 7 teekende H. aan: Cohaerentia. Textus obscurior, en ook bij vs. 14: Textus obscurior. Het Engelsche gedicht luidt aldus: Let me powre forth My tears before thy face, whilst I stay heere, For thy face coynes them, and thy stamp they beare; And by this mintage they are something worth, 5[regelnummer] For thus they bee Pregnant of thee; Fruits of much griefe they are, emblems of more; When a teare falls, that thou falls, which it bore; Soe thou and I are nothing then, when on a divers shore. 10[regelnummer] On a round ball A workman, that hath coppies by, can laye An Europe, Afrike, and an Asia, And quickly make that which was nothinge, all: So doth each teare, 15[regelnummer] Which thee doth weare, A globe, yea, world by that impressyon growe, Till thy tears mixt with myne do overflowe This world, by waters sent from thee, by heav'n dissolved soe. Oh more then moon, 20[regelnummer] Draw not thy seas to drowne me in thy sphaere; Weepe me not dead in thine arms, but forebeare To teach the sea, what it may doe too soone; Let not the wynd Example find 25[regelnummer] To do me more harme then it purposeth: Since thou and I sigh one another's breath, Whoere sighs most, is crewelest, and hastes the other's death. vs. 21 anders K.a.: andren voetnoot1) Den 3^den Oct. (zie Dagboek, blz. 25) legerde de Prins zich op den berg St. Germain bij Viset, tusschen Maastricht en Luik. voetnoot2) K.b., II, 543. In marg. van het HS.: Ex Angl. I. Donne. In K.a. is aan den titel de beginregel van het Engelsche gedicht: Deare Love, for nothing lesse then thee, toegevoegd. Het vers is eene vertaling van The dreame (Donne, II, 196). voetnoot+ [krit] vs. 14 gerucht K.a.: gesicht - vs. 16 most K.a.: moet K.b.: most - vs. 23 goddeloos K.a.: lasterigh voetnoot1) K.b., II, 555. In marg. van het HS.: Ex Angl. I. Donne. Legatum. In K.a. is aan den titel de eerste regel van het Engelsche gedicht: When I dyed last, and, Deare, I dye, toegevoegd. Het vers is eene vertaling van The legacy (Donne, II, 175). voetnoot+ [krit] Bij vs. 8 in marg.: Executeur. vs. 7 schonck eerst: sond voetnoot1) K.b., II, 541. Bij het HS. staat in marg.: Ex Angl. I. Donne. In K.a. is aan den titel nog de beginregel van het Engelsche gedicht: I am tvvo fooles, I knovv, toegevoegd. Het vers is eene vertaling van The triple fool (Donne, II, 170). voetnoot+ [krit] vs. 1 K.a.: Ick ben tvvee Gecken: een, die daer van Minne sterv', voetnoot2) Het versje heeft alleen het jaartal. Het schijnt, dat de bewoners van Delft den Prins gaarne dikwijls in hun midden wilden zien, omdat hij in hunne stad was geboren. voetnoot1) Den 25sten Sept. teekende H. in zijn Dagboek (blz. 25) aan: Princeps mihi dat equum dono. voetnoot2) M.D., 87. In het HS. heeft het versje geen titel. voetnoot3) M.D., 84. In 3 HSS. In M.D. is in den titel: in castris 1633, weggelaten. voetnoot4) In 2 HSS., die zich bij de Lat. gedichten bevinden. Zie op 18 Jan. 1634. voetnoot+ [krit] vs. 4 tacqui and. lez. in 1 HS.: piacqui voetnoot5) M.D., 85. In 2 HSS. voetnoot+ [krit] Bij vs. 6 in marg.: Indignis si male dicitur, maledictum est, si dignis dicitur, benedictum est. Plaut. Curc. Sc. 2. A. 4. voetnoot1) M.D., 85. In 2 HSS. voetnoot2) M.D., 85. In 2 HSS. voetnoot3) M.D., 86. In 3 HSS. In marg.: Deo Momo Sacrum. voetnoot4) M.D., 86. Het HS. heeft opschrift noch datum. Het vers behoort bij de vorigen. voetnoot+ [krit] vs. 1 liuoris acerra M.D.: livore vacerra - vs. 2 Non M.D.: Pene - non M.D.: vel voetnoot1) In 3 HSS. In 2 heeft het versje den titel: Ludicrum. Heinsius, die in 1617 gehuwd was met Ermgard Rutgers, eene zuster van den bekenden philoloog Janus Rutgersius, verloor zijne vrouw in Sept. 1633. Hij schreef toen het gedicht: Epimicton, sive Vagum, in obitum lectissimae suavissimaeque conjugis Ermgardis Rutgersiae (zie Poemata Latina et Graeca, 1649, blz. 121). voetnoot+ [krit] vs. 2 fidem and. lez.: chordam voetnoot2) M.D., 87. In 3 HSS. In M.D. zijn aan den titel de woorden: in funere uxoris, toegevoegd. voetnoot+ [krit] vs. 8 in 2 HSS.: Cui se cumque pedi, compedis instar erat. voetnoot3) M.D., 86. In 2 HSS. In 1 HS. en M.D. is de titel: In Tumulum Isab. Clar. Eugen. Infantis Hispaniarum. In den nacht van 1 op 2 Dec. was de Infante op 67jarigen leeftijd te Brussel overleden. Isabella Clara Engenia was eene dochter van Philips II en Isabella, dochter van Hendrik II, Koning van Frankrijk. In 1598 was zij gehuwd met Albertus, Aartshertog van Oostenrijk, die in 1621 stierf. Na haren dood vervielen, daar zij kinderloos was gestorven, de Nederlanden weer aan de kroon van Spanje. De Infante ‘a esté fort regrettée à cause de ses vertus et grandes qualités, sa debonnaireté, sa pieté et sa courtoisie’ (Mem. de Fréd. Henri, blz. 167). voetnoot1) M.D., 87. In 2 HSS., beide zonder opschrift. In marg.: Similis depulso a lacte apud matrem suam. Ps. 131. 2. voetnoot2) Het HS. is bij de Lat. gedichten; het vers heeft geen datum. In marg.: Ne estote pueri prudentiâ: sed malitiâ infantes, prudentiâ vero adulti estote. 1. Cor. 14. 26. voetnoot3) Het HS. is bij de Lat. gedichten; het versje is niet gedateerd. voetnoot4) M.D., 85. In 3 HSS. voetnoot+ [krit] Bij vs. 1 in marg.: Pro. 26. 14. In een ander HS.: Erit qui pro valua malit Ianua. vs. 3 forte tubâ-supremâ 1 HS.: judicio-supremo voetnoot5) M.D., 88. In 3 HSS. De titel werd later veranderd tot: In eandem; ander HS.: Urbs Erasmo; in M.D. is het opschrift: Roterodamum, in eandem. In 1549 was te Rotterdam een houten standbeeld van Erasmus opgericht; het werd in 1557 door een van arduin vervangen en dit in 1621 door een koperen, dat het werk was van Hendrik de Keyzer. (Zie J. Scheltema, Geschied- en Letterk. Mengelwerk, I, 1, 101, vlgg.) voetnoot+ [krit] vs. 4 sufficeret M.D.: digna siet voetnoot1) M.D., 87. In 3 HSS. voetnoot+ [krit] vs. 18 Roterodama 1 HS.: Turba Bataua als in M.D. voetnoot2) M.D., 88. In 3 HSS., ook met het opschrift: Eadem, als in M.D. voetnoot+ [krit] vs. 1 in de HSS.: Si, quo me Patavj, Bataui quoque verbere caedant. Maar H. teekende er later bij aan: Erro, neque enim Patauij sed Bononiae vapulauit, et corrigo: (volgt de regel als boven). In M.D. bij vs. 1 in marg.: Bononiae. voetnoot3) In 3 HSS. Ook met den titel: Pro eddem.

Vorige Volgende

[1633]

Problema. Ex HispanisGa naar voetnoot2).

Edictum vnde viGa naar voetnoot3).

(Discrimen navigantis et sub tonsore sedentis)Ga naar voetnoot4).

In aulamGa naar voetnoot5).

Ad amantes virgines et vinduaeGa naar voetnoot6).

In effigime regis SueciaeGa naar voetnoot1).

Ad IuliamGa naar voetnoot2)Ga naar voetnoot+.

De amicis perpetuo coambulantibusGa naar voetnoot3).

Ad sepulchrum regis SueciaeGa naar voetnoot4).

(In lyricum male exceptum)Ga naar voetnoot5)Ga naar voetnoot+.

In hortum suburbanum Ph. Doubletij reip. Haganae a secretisGa naar voetnoot6).

Ad amicum, cum correptae in epigrammate syllabae longae errorem excusaretGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.

Ad eundemGa naar voetnoot2).

In Iacobi Gheinij effigiem plane dissimilem. ScommataGa naar voetnoot3)Ga naar voetnoot+.

(Aliud)Ga naar voetnoot4).

(Aliud).

(Aliud).

(Aliud).

(Aliud).

(Aliud).

(Aliud)Ga naar voetnoot2).

Ad Posthumum, de pictore medicumGa naar voetnoot3).

[Si nigra scribuntur vaccinia, nigra leguntur]

In effigiem magni ianitoris regis Angliae manu I. LivijGa naar voetnoot4).

In PaullumGa naar voetnoot1).

Ad P. Doubletium, cum primam in parum produxissetGa naar voetnoot2).

R. Honerdo viro summo C. Hugenius s.Ga naar voetnoot4).

Entamé pour le Henry le Grand de Hooft 1633Ga naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.

Aen ioffw. Tesselschade Vischer, drijvende een' schoone dochter van mr. Pieter van Veen, in sijn leven uytnemend schilder, tot het geestelick levenGa naar voetnoot1).

Vincentio Fabricio, poetae elegantissimo. Ab exercituGa naar voetnoot2).

Aen ioff.w Tesselschade VisscherGa naar voetnoot1).

Sur la vie de Henri le Grand de mons.r Hooft baillij de Goylant, drossart et chastellain de MuydenGa naar voetnoot2)Ga naar voetnoot+.

In Heinsy capacissimum pulcherrimumque musaeum novumGa naar voetnoot1).

De vloijGa naar voetnoot3)Ga naar voetnoot+.

Goede Vrijdagh. Rijdende westwaertGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.

Vrouwen stantvasticheitGa naar voetnoot1).

DagheraedGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+

Tooverij door schilderijGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.

De verschijningGa naar voetnoot2)Ga naar voetnoot+.

LiedGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.

Den hofGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.

De vervoeringhGa naar voetnoot1).

Godtheid der minneGa naar voetnoot1).

De bloessemGa naar voetnoot1).

Aen ioff.w Tesselschade Crombalch met mijne vertalingen uyt het Engelsche dichten van dr. DonneGa naar voetnoot1).

Schreijende afscheidGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.

De droomGa naar voetnoot2)Ga naar voetnoot+.

De dood-giftGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.

De drij-dobbele geckGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.

Sur les importunitez de ceux de Delf, conjurans s. alt.e par le lieu de sa naissanceGa naar voetnoot2).

Equus a principe dono mihi datusGa naar voetnoot1).

(In Gelliam testamento deceptam)Ga naar voetnoot2).

Equus dono mihi a principe datus in castris 1633Ga naar voetnoot3).

In monachorum preces numerarias.

Epitafio d'un maledico, che restò mutolo in occasione di parlare, et dopo aliquanto morì decemb. 1633Ga naar voetnoot4)Ga naar voetnoot+.

In tumulo convitiatoris, qui accusationem publicam ex officio intentaturus obmutuit, et mox animi aegritudine obijtGa naar voetnoot5).

In eundemGa naar voetnoot1).

In eundemGa naar voetnoot2).

(In eundem)Ga naar voetnoot3).

(In eundem)Ga naar voetnoot4)Ga naar voetnoot+.

Heinsius in suam naeniam ἐπίμικτον. LudicrumGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.

In Heinsij naeniam vagam et ἐπίμικτονGa naar voetnoot2)Ga naar voetnoot+.

Tumulo infantis Hispaniarum Is. Cl. EugeniaeGa naar voetnoot3).

(In eundem)Ga naar voetnoot1).

[Nacque Infanta colei che quì nascose]

[Cieca sei più, Morte, che non parresti]

DesesGa naar voetnoot4)Ga naar voetnoot+.

In Erasmi statuamGa naar voetnoot5)Ga naar voetnoot+.

Erasmi statuaGa naar voetnoot1)Ga naar voetnoot+.

StatuaGa naar voetnoot2)Ga naar voetnoot+.

Pro statuaGa naar voetnoot3).

Over het gehele werk

plaatsen

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

plaatsen

landen

datums

Aen ioff^w. Tesselschade Vischer, drijvende een' schoone dochter van m^r. Pieter van Veen, in sijn leven uytnemend schilder, tot het geestelick levenGa naar voetnoot1).

Aen ioff.^w Tesselschade VisscherGa naar voetnoot1).

Sur la vie de Henri le Grand de mons.^r Hooft baillij de Goylant, drossart et chastellain de MuydenGa naar voetnoot2)Ga naar voetnoot+.

Aen ioff.^w Tesselschade Crombalch met mijne vertalingen uyt het Engelsche dichten van d^r. DonneGa naar voetnoot1).

Sur les importunitez de ceux de Delf, conjurans s. alt.^e par le lieu de sa naissanceGa naar voetnoot2).