Gedichten. Deel 2: 1623-1636

Regelnummers proza verbergen

[1624]

Dessein de l'entrée du ballet presenté à la Reine de Boheme.
A La Haye, l'xi^e. de ianv^r. CIƆIƆCXXIV²⁾.

Cupidon A La Reine.

Les Monstres que tu vois sont autant de Fureurs.
S'il te souuient encor de mes douces rigueurs,
Perle des Royautez, la gloire de mes gloires,
S'il te souuient encor de mes douces victoires,

2) Ot., II, 49. Elizabeth Stuart, dochter van Jacobus I van Engeland en Anna van Denemarken, werd 19 Aug. 1596 geboren. Zij huwde 14 Jan. 1613 Frederik V van de Paltz. Toen deze na zijn kortstondig koningschap over Boheme in 1620 tevens de Paltz verloor, vestigde het paar zich metterwoon in Nederland, waar Prins Maurits zijn neef en nicht en de Staten-Generaal hunne hooge gasten het geleden verlies trachtten te doen vergeten. De koning en koningin van Boheme hebben jaren lang in ons land op zeer hoogen voet geleefd, altijd op kosten van anderen. Prachtlievend en allerlei vermaken najagend, in het bezit van een talrijk kroost, waren het zeer onbezorgde, schulden makende, goedhartige lieden. Zij muntten uit door hunne schitterende feesten en hunne liefde voor de jacht. Frederik stierf 19 Nov. 1632, zijne vrouw 23 Febr. 1662.
Zie over hen: Johan Bertholt van Loo, Kleyne Kronijcke. Of Sommier verhael vande Avonturen des Koninghs ende Koninginne, Frederick ende Elisabeth van Bohemen, .... In 's Graven-Haghe, .... 1633; Dr. J.D.G. Schotel, De Winterkoning en zijn gezin. Tiel. Wed. D.R. van Wermeskerken, 1859; en Jhr. C.A. van Sypesteyn, Het Hof van Boheme en het leven in den Haag in de XVII^e eeuw. Amsterdam. J.C. Loman Jr., 1886.

[p. 57]

5

Quand l'Ocean t'a veu mespriser ses hazards

 

Pour immortalizer la pointe de mes dards,

 

Preste moy la faveur de tes saincts arbitrages

 

Contre les Infracteurs du Droict de mes homages;

 

En me faisant la mouë, ils te la font à toy:

10

Qui me dis sans parler, Ie reuere ta loij.

 

Venge le tort commun. Si, pour leur faire grace,

 

Le coup de ton arrest me faict ceder la place,

 

I'estimeray tousiours le malheur bien humain,

 

Qui me donne le fouët d'une si belle main.

 

Hag. 6^o. Ian.

 

La Gverre à Cupidon.

15

Ie suis le bras du Ciel, l'esclat de sa vengeance,

 

Sa foudre en quint'essence.

 

A bas, follet Amour, plie moy ces genoux.

 

Si tu valois les coups

 

D'une guerriere main, tu porterois des breches

20

De l'honneur de mes fleches;

 

Mais j'attends que tantost ou la honte ou l'effroy

 

Te fonde deuant moy.

 

Le Vin.

 

Ie suis le don des Dieux, le Nectar de la Terre,

 

La sauce de la Guerre.

25

Arriere, petit Dieu: Ridicule pouuoir

 

Souffres tu de me veoir?

 

Tes subjects te diront, ou ton cocu de Pere,

 

Ou ta putain de Mere,

 

Que si à tes efforts ma chaleur ne se joint

30

Ton feu ne brusle point.

 

La Chasse.

 

Ie suis le fleau des boiz, la nourrice des Armes,

 

L'image des alarmes.

 

Petite Deïté, qui t'enuoye à la Cour?

 

On s'y mocque d'amour.

35

Le respect seulement de m'en veoir approcher

 

T'en debvoit empecher.

 

Sçais tu pas que Diane apprend en mes esbats

 

A ne te craindre pas?

 

Le Iev.

 

Ie suis la mort d'Amour, l'escole des hazards,

40

La honte des conärds.

 

Idole des poltrons, Dieu de la faineance

 

Oste moy ta presence;

[p. 58]

 

⁺

 

Vole, pour te sauuer, sur l'aile de tes dards.

 

Qu'au premier tour de chance

45

La rage ne m'emporte à te torcher le nez

 

De quatre coups de dez.

 

L'Espagnol auec la Gverre.

 

l'escroule l'Vniuers, le Pole qui se cache

 

Tremble de mon haleine, et l'autre quand je crache,

 

Les Indes creueroient à force de souppez

50

Sur lez oz seulement des braz que j'ay couppez.

 

Viue le vif acier des trempes de Castille;

 

Au prix de son esclair le Ciel n'a rien qui brille;

 

Le Monde est sa moisson; il reste bien les Cieux,

 

Mais d'affronter l'Amour c'est triompher des Dieux.

 

Le Svisse auec le Vin.

55

Si l'amour est un feu qui nous brusle le foye

 

D'une soif qui le cuit jusqu'à tant qu'on le noye,

 

Ie suis des Amoureux qui le sont pour tousiours,

 

Et le Ciel ne void rien d'esgal à mes Amours.

 

Si c'est toy, Myrmidon, petit mercier de flames,

60

Qui perces les pourpoints, pour petarder les ames,

 

Va viure dans le sein des Beautez que tu vois,

 

Ce ventre n'est qu'un Lac, et tu t'ij noyerois.

 

Le Tartare auec la Chasse.

 

Ie jure et ton Carquois, et le bout de ta lance,

 

Grand fille de Iupin, je meurs d'impatience

65

De tant veoir de valeur abbatu soubs les mains

 

D'un Enfant qui deburoit ne battre que des Nains.

 

Dieux, qu'il est à loisir qui en craint les alarmes!

 

Si l'enuie m'en prend il ira tout en larmes;

 

Caualliers, quittez moy les presses de la Cour,

70

Nous trouuerons des Boiz ou l'on chasse l'Amour,

 

Le François auec le Iev.

 

Encor si cet Amour se plaisoit à la chance,

 

Mon ardeur se pourroit donner la patience

 

D'en tirer des Escuz: et ce museau bandé

 

Chatouïlleroit mes mains à le piper au dé.

75

Mais de languir soubs luy d'un mal imaginaire,

 

C'est perdre sans jouër; je ne sçaurois m'ij plaire:

 

Tant est il esloigné de l'air de mes humeurs,

 

Que j'en perdroy le nom, ne fust le Roy des Coeurs.

+ [krit] vs. 55 feu Ot.: [...]eu

[p. 59]

 

⁺

 

Cvpidon; tirant quatre coups.

 

Ces fleches respondront, canaille, à voz injures,

80

Deuenez à la fois amoureux et parjures.

 

A toy, le grand Guerrier, à toy, nez boutonné,

 

A toy, Chasseur d'Amour, à toy, pipeur de dé.

 

Où vas tu Bras du Ciel? le Nectar de la Terre,

 

Qui te verse hors d'ici? Nourrice de la Guerre,

85

Ou vas tu? Ou vas tu, l'Escole des hazards?

 

En fin voycij l'Amour la honte des coüards?

 

A la Reine. Cupidon.

 

Grand' Reine, si encor les heures de ce soir

 

Te donnent le loisir d'un tour de pourmenoir,

 

Passe dans mon jardin, pour ij veoir le parterre

90

De la Chasse du Ieu, du Vin et de la Guerre.

 

Les 4. Nations.

 

Deïté de ça bas, Image du grand Roy

 

Capable seul à tous de nous donner l'effroy,

 

Reine, qui, pour t'auoir, aux peuples du village

 

Ou ton malheur te tient fais cherir ton naufrage;

95

Ce n'est pas que puniz de noz temeritez

 

Il nous fache d'auoir perdu noz libertez;

 

Ce seruage nous rit, ces coups nous sont caresses,

 

Ces fers ne doibuent rien aux baisers des Deesses;

 

Tant le mal nous chatouïlle, et tant nous plaist le faix.

100

En despit seulement de qui nous a defaits

 

Permets nous le raquit d'une juste reproche,

 

Qu'en se voyant l'esclat de tes raijons si proche,

 

De peur que son acier qui faict merueille aux Cieux,

 

Esmoussé dessus nous n'en fist rire les Dieux,

105

La trempe des esclairs que forgent tes paupieres

 

L'a si bien desgousté de ses fleches premieres,

 

Que perçant, comme Dieu, sans percer, tes regards,

 

Il y a prins du feu, et s'en est faict des dards.

 

Chastieras tu pas le petit Promethée?

110

Ce seroit nous venger, de te dire volée;

 

Si reschappé de pendre

 

Il retourne au Larcin,

 

Le Monde, qui doibt fendre

 

De flames sur sa fin,

115

Va preuenir en cendre

 

La braise du Destin.

+ [krit] Bij vs. 83 in marg.: La Guerre, le Vin, la Chasse, et le jeu s'enfuyent. vs. 86 Ot.: Ne voy-ci pas

[p. 60]

Op de hooge vloeden van 't jaer 1624¹⁾.

Water-Goden, vochte spoocken,
Die ter diepten uytgebroken
Komt bewandelen de kleij
Vande binnen-boter-weij;
'T konde Holland niet mishagen
Off ghij all bij korte vlagen
Hier en daer wat korens att,
Maer uw' voeten sijn te natt.

16^o. Jan.

1) L., 180. Door den langen en strengen winter hadden er overstroomingen plaats; de Lekdijk brak door en een gedeelte van Utrecht en Holland stond onder water (zie Aitzema, 4^o, I, 665, 666).

Tradotta dal Italiano dell' ecc.^mo Moresini, Ambasc. Veneto,
alla richiesta di sua ecc.^za2)+.

Arriere, Amour trompeur,
Arriere de mon Coeur!
Iadis ta place.
Voy, comme ton acier
Va brusler au brasier
De ma disgrace.
De ton bandeau je me torche les larmes
Que je versay jadis en tes alarmes.

Cett' ame ne peut pas
Brusler dans les appas
D'une infidelle,
Vn Coeur si genereux
Scait desdaigner les feux
D'un oeil rebelle.
Va t'en, le Ciel, où mon Ame s'appuije,
Des tenebres de Mort l'a mise en vie.

Que peut il esperer
Qu'un Ange a peu tromper?
Doibt il attendre
De la fidelité
Qui du Ciel irrité
N'en a peu prendre
Puis que ces yeulx, Amour, sont pleins de ruse,
Il ne faut plus que le Ciel s'en excuse.

2) Zie over Morosini blz. 15.

+ [krit] vs. 2 mon eerst: ce - vs. 21 irrité and. lez.: par pitié

[p. 61]

25

O comme elle entend l'art

 

D'adoucir le regard

 

Cette inconstante!

 

Comme elle sçait mentir

 

Et feindre un vray desir

30

De vraye amante!

 

Mais aussi bien j'ay veu des estincelles

 

Sortir du sein des pierres non si belles.

 

 

 

Or me rompant sa foy,

 

Je m'oste de l'esmoy,

35

Et m'en escarte.

 

Mais las! le coeur lié,

 

Se peut il qu'arresté

 

Je m'en departe?

 

En uain, Amour, en uain j'en ay l'enuie:

40

La tiens-je pas au coeur s'elle est ma vie?

 

25^o. Jan. Hagae.

In gratia d'istesso sig.^r Amb.^r Alla Medesima¹⁾.

Hor metti fin' a' crudeletti incanti,

Bella cagion di glorioso ardore;
Fa vergognar Aciale e Diamanti
Con l'occhio sì, ma non già più col core.

Se Neve sei (et è pur neve il petto)

Se Latte sei (pur latte lo circonda)
Come quel Latte ardor di tanto affetto
Non scaldi, almen quella Neve non fonda?

Se Marmo sei (e pur marmo paresti)

S'Aspide sei (e pur paresti sorda)
Come à tanto stillar gelata resti,
O tal cantar l'orecchia non ti morda?

Bastaci homai l'hauerti vista dura:

Ostinarsi per mai Donna non deve,
Già che porti il sembiante per natura
Di Marmo ò d'Aspide, di Latte ò Neve.

Godasi il Sol di serenate ciglia

Alma tutta per te fuoco e faville:
Con due luci farai più merauiglia
Che ne saria il Ciel con altri mille;

1) Ot., II, 64. Het HS. is niet gevonden. In Ot. staat het jaartal 1624 onder het vers.

[p. 62]

 

Occhi, stelle d'un Ciel che pur di fronte

 

Titolo vil indegnamente porta,

 

Quante al vostro dolcir su l'Orizonte

 

Hauerete vaghezze e risi in scorta!

 

 

25

Ridete; riderà 'l vostro Fedele,

 

Ridendo lui rideremo anco noi,

 

Che chi dolendosi tanto hà di mele,

 

Quanto n'haurà ridendosi con voi!

 

 

 

Ma se tanto li sdegni hauete à caro

30

Che sdegnato vi fugga e' vostri scorni,

 

Temprate sì le nuuole col chiaro

 

Che parta spesso sì che spesso torni.

 

 

 

Anzi scuotilo, Amor, quanto vorrai,

 

Rida al ritorno, pianga à la partita,

35

Poco ci cal', pur che non taccia mai,

 

Stia su'l morir ò su'l tornar in vita.

Ad Iacobum Gevartium,

1In effigiem Cylindri glacialis, qualem paullo ante Antverpiani quidam 2nvario post illum Carmine ad miraculum elatum ad me miserant. Meae 3autem picturae inscriptio sic habebat.

Mira de lente. Horribile portentum Hagae com. V.^o Kal. Febr.
Procvl omni indvstria editvm tota Hugeniorum domus adspexit, tota despexit. CIƆ IƆC XXIV¹⁾.

Tale super tali surrexit marmore marmor,

Talis ab Hollando substitit vnda gelu,

Hic ubi candidulos inter, sua moenia, colles

Prospicit Arctoüm nobilis Haga solum.

En iterum Atuatici rapite in miracula stillas

Prodigij nobis non habitura locum.

Nil Admirari prope res est una Batauos

Quae docuit temere nil timuisse viros.

Si tamen admotas elusit stiria prunas,

Si calidis algens ignibus arsit apex,

Qualis in Aetnaeo (capitis portenta, Brabanti?)

1) Ot., I, 27; M.D., 304. In het HS. zijn de kapitaalletters van den titel geschreven naast de afbeelding van een kandelaar, waarboven een waterkraantje is. Randschrift van dat teekeningetje zijn de woorden ΔΕΙΝΑ. ΠΕΡΙ. ΦΑΚΗϹ.
Jacob Casper Gevaerts, geb. 6 Aug. 1593 te Antwerpen, was een zeer bekend Latijnsch dichter en philoloog, die veel heeft gereisd en bevriend was met D. Heinsius. In 1621 werd hij griffier van Antwerpen; 23 Maart 1666 is hij overleden.

[p. 63]

 

⁺

 

Mista niues didicit ferre fauilla jugo,

 

Prosit aruspicium, constent sua fata cylindro;

 

Ilicet, et stupidi quod stupeamus erit.

15

Caetera nec pueri suspeximus. Ohe, Geuarti,

 

Te quoque tantillo diriguisse gelu!

 

Hag. 30^o. Ian.

+ [krit] vs. 15 Ohe HS. eerst: Ergo evenals M.D.

Sur le refrain d'un eccho que je fis en dormant¹⁾.

Philandre, sur le point de payer ses regrets,
De ioye s'adressant à l'ombre des Forests,
Secretaires, dit il, des peines de Philandre,
Qui l'auez veu en feu, qui le voyez en cendre,
Est il rien de si beau qu' Amaranthe et son nom?
Non, dirent les Rochers, et les boiz dirent, Non.

In somnio, nocte proximâ post 21 Febr.²⁾.

1) Ot., II, 58. Het HS. heeft jaartal noch datum.

2) Deze datum staat onder een HS. van het versje, dat Jorissen tot zijne beschikking had. (Vgl. Const. Huygens, blz. 161, Noot.)

(Ad d.R. Thorium,) post obitum optimi parentis Londinum reversus.³⁾⁺.

Thori candide, chare, clare Thori,
O non ultima tertium Britannos
Visendi mihi caussa, pene quartum
Prima, post Patriae imperata Patrum;
Si prisci subeunt senem furores,
Si prisci memor usquedum Duelli
Illos candidulosque blandulosque
Et se propter amabiles ocellos
Condis nube feroculus coactâ,
Heu, heu! parce minis, et imbecillo,

3) Ot., I, 42; M.D., 317, met den titel, Ad eundem, enz. Het HS. van dit vers is gedeeltelijk verloren gegaan; slechts vs. 24-52 staat op een blad, dat gediend heeft voor het drukken der Otia. De tekst van vs. 1-24 is dus genomen naar de Ot.
Op 7 Febr. 1624 teekende Susanna Hoefnagel in het dagboek van haren man aan: ‘Is myn lieven man deeser waerelt overleeden op een Woensdagh 's mergens ten 9 uyren, nae dat hy omtrent 7 weeken was sieck geweest,’ enz. Christiaan Huygens, geb. 22 April 1551 te Ter Heyde bij Breda, was 72 jaar oud geworden. In 1578 werd hij secretaris van Prins Willem I en onderscheidde zich zeer in die betrekking (vgl. Jorissen, Constantin Huygens, blz. 2, 3). Na den dood van Prins Willem werd Christiaan H. Secretaris van den Raad van State. In 1592 trouwde hij Susanna Hoefnagel (geb. 28 Oct. 1561, gest. 16 Mei 1633), die hem 6 kinderen schonk, van welke bij zijn dood nog 4 in leven waren. Christiaan H. is 11 Febr. 1624 in de Groote Kerk te 's Gravenhage begraven.

+ [krit] vs. 10 imbecillo M.D.: impotenti

[p. 64]

 

⁺

 

Imbelli, neque qualis olim amico:

 

Non sum quem Batavi fuisse dicent,

 

Quem dicent Britones fuisse non sum;

 

Languet pristinus ille, languet ardor,

15

Defecit juvenem juventa, dicas

 

Imberbi Puero gravem senectam:

 

Talem perpetui per ora rivi,

 

Talem insomnia pallidaeque noctes,

 

Nocturnique dies, et una semper

20

Curarum series et unus horror

 

Perculsae faciem dedere menti,

 

Ex quo me mihi fata chariores

 

Somno perpete condidere luces,

 

Illam illam ancipitis Pharon Iuuentae,

25

Quâ me sospite sospitem supremam

 

Dixi non male non timere sortem;

 

Quâ raptâ mihi sorte nunc supremâ

 

Supremam libeat subire sortem.

 

Quid censes animi, miserte Thori

30

Rerum olim quoque non satis mearum

 

Voto de meliore, quid relictum?

 

Si pugnans placui, placere nolo,

 

Ni nolim nequeam; placere solâ

 

Quâ nunc parte datur placere fas sit,

35

Hinc planctu hinc lachrymis, utrimque questu.

 

Fac suspiria quae loquetur in se

 

Contortus dolor introïre pronam

 

Circumfusa tibi sinantur aurem;

 

Forsan qui ualeat liquare cautes

40

Et ferro lachrimam imperare moeror

 

Non ferro tibi lachrimam imperabit,

 

Et solabere quem pudebit armis

 

Imbellem petijsse, inermem amicum.

 

Sin faxis; ehodum, valeto longum

45

Vano nomine vana Numinum vis

 

Vano culta mihi, valete Diuae,

 

Diuae Thespiades ualete longum.

 

Stat sententia. non placet Dearum,

 

Non ultra libet asseclam uideri,

50

Quae mores oculosque spiritumque

 

Tam cultae tibi tam sinant ferocem,

 

Thori candide, chare, clare Thori.

 

Mari. in Angliam nauigans¹⁾.

+ [krit] vs. 44 ehodum M.D.: agedum

1) 26 Febr. ging H. met de gezanten Aerssen en Joachimi voor de vierde maal naar Engeland (Dagb., blz. 10). De reis was door mist en storm zeer moeilijk; den 27sten Febr. onder zeil gegaan, kwamen zij eerst 5 Maart te Gravesend aan (zie Jorissen, 166, 167, Noot). Het vers is dus van de laatste dagen van Febr. of de eerste van Maart.

[p. 65]

Ad eosdem hendecasyllabos¹⁾.

Pontigenae partus, faciles, mea verba, Phalaeci,

En stetit optatis fixa carina vadis;

Ite leues ubi docta pius medicamina miscens

Suscitat ingentem Thorius Hippocratem:

Salue, prima, Vale multum, vox ultima sunto;

Caetera non doceo, ne docuisse neger.

Grauesendae.

1) Ot., I, 44; M.D., 318. Het vers is niet gedateerd, maar zeker den 5den of 6den Maart geschreven.

[Grand' Ame qui te pais]

Grand' Ame qui te pais²⁾
Dans les sainctes campagnes,
Sejour de tes compagnes,
De l'eternelle Paix;
Ame qui dans l'esclair du grand jour que tu vois
En face te cognois;

Esprit qui t'enleuas
A ta prison mortelle,
Pour t'affranchir en celle
Que tu cogneus cà bas,
La longue Liberté
Qu'il vaut pis ignorer que n'auoir point esté.

2) Het vers is niet gedateerd.

(Ad d.R. Thorium)³⁾.

Ille ego qui quondam Thorio dilectior hostis

Sublatâ nequij displicuisse manu,

Quin bonus alternis mallet colludere pugnis

Quam quales tulerat non retulisse vices,

Displiceo lachrimans, et, qui bona verbera nuper

Non potuit, bona nunc verba negauit amor.

Anne Lupos dubitem Thorium vidisse priores?

Si per te liceat Terra Britanna rear.

3) Het vers is niet gedateerd en heeft geen opschrift. Zeer waarschijnlijk is het van dezen tijd, kort na den dood van zijn vader en na zijne aankomst te Londen.

[Sic te diua potens Pelagi]

Sic te diua potens Pelagi, per caerula stratum⁴⁾,

Nectat, in amplexus obuia tota tuos,

4) Het vers is niet gedateerd. Misschien heeft H. na de moeilijke heenreis het vers geschreven kort voordat het gezantschap uit Londen naar Nederland terugkeerde. Den 5den Juli kwam H. in den Haag terug (Dagb., blz. 10); het vers is dan in de laatste dagen van Juni te stellen.

[p. 66]

 

Salse Sali domitor, substerne benignius aequor,

 

Da speciem fluxi Marmoris unda ferat,

5

Sit via nota Maris, sit se pacatior unda

 

Alcijones longum sacra puerperio,

 

Ride perpetuum, placido tamen ilia nisu

 

Concute, et inuitae virginis instar habe.

 

Rarus adi supero dominantem cardine Fratrem,

10

Sortitum Terrae viscera rarus adi.

Valckenburg¹⁾⁺.

Zoo verr vier voeten gaen, vier voeten in 'tbeslagh,
Vier voeten inden dwang van Ruyterlick gesagh,
Zoo verr men ringt en springt, onthaeltmen de geruchten
Van mijn' September-feest en woelende genuchten.
Die mijne Peteren mijn aenstaen hadd' vertelt,
Sij hadden mijnen naem in Paerdenburgh verspelt.
Gelijck het koren gaet op, door, en uyt den Moelen,
Soo treck, soo send ick uyt het meer en minder Voelen.
Wat dunckt v, Vreemdelingh van 'twederzijds verstand?
Heel Nederland vult mij, en ick heel Nederland.

Hag. 12^o. Aug.^ti

1) Ot., V, 15; K.b., I, 174. Ook in klad, met den datum. Behoort tot De Dorpen.

+ [krit] vs. 8 meer en minder klad: min en meerder

Loosduynen²⁾⁺.

Geen looser Duyn dan 't mijn, geen graselooser stoff,
Oock op mijn krachtichste geen dorrer Monick-hoff:
Noch lev' ick inden mond van gierigh' ondervinders,
Die geen verwondering en stellen voor mijn' kinders;
Danck hebb' Griet Floris kind, en 'tvinnigh bedel-wijff
Die heel den Almanack dé krielen uyt haer lijff,
En 't halve jaer na Jan, en 'thalf na Lijs sagh noemen.
Men magh groot Amsteldam om 't jegenwoordigh roemen,
Mij viertmen om dat was, zoo doetmen Roomen oock,
Dat was een schooner Vier, maer wat verschilt de roock?

Hag. 13^o. Aug.^ti

2) Ot., V, 14; K.b., I, 173. Ook in klad, met den datum. Behoort tot De Dorpen.

+ [krit] Bij vs. 5 in marg.: Vrouw Margariet Dochter ende Erfgenaem van Graeff Floris de 4.e die gesegt wordt 364. kinderen t'eener draght gebaert te hebben.
vs. 2 Oock klad eerst: Ja - Monick-hoff K.b.: Nonnen-hof

Schevering³⁾.

Al waer 't oock Schepering, de naem betaemde mij,
Soo pass ick op het nett en 'tsiltige getij;

3) Ot., V, 14; K.b., I, 174. Ook in klad, met den datum. Behoort tot De Dorpen.

[p. 67]

 

Ghij weet het, leckren Haeg die zess gevoerde Vissen

 

Voor drij gedragene vermnylen kont en missen.

5

Noch is mijn Wagen ruym mijn' Pincken dubbel waerd;

 

Mijn' Pachters prijsen oock sijn zeilen bijder aerd

 

Voor d'oude waterkonst die 'tgoud soo verr gaet halen:

 

'Tis waer noch vinn, noch veer en kan hem onderhalen,

 

Noch Aeols hollen aêm, noch Titans helle tredt,

10

Hij loopt het all verbij, maer hunluy alltijd met.

 

Hag. 14. Aug.^ti.

Ryswyck¹⁾.

Mijn Rijs en wijckt voor geen, soo lang Castilien wijckt
Voor Nassaus hooger hand, die 't dagelix verrijckt.
Men mocht mij op de rij van mijns gelijcken tellen,
Maer Mauritz is te verr voor sijns gelijck te stellen,
Die luyster hangt mij aen. Men noeme mij dan stoff,
Ick noeme mij sijn Hoff, ten minsten sijnen Hoff.
'Tviervoetighe gebroed, sijn liefste Hovelingen
Sijn aen mijn' borst gespeent; waer Spagnen is te dwingen,
Daer worden sij met Hem ten voorsten uyt gesett,
Verdien ick niet wat loffs in 's Vaderlands ontsett?

Hag. 16^o. Aug.^tl.

1) Ot., V, 13; K.b., I, 173. Ook in klad, met den datum. Behoort tot De Dorpen.

's Gravesande²⁾⁺.

Al swoer ick wat ick was ick vonde nauw gelooff;
Wie t' 'S Gravesande voer die gingh wel eer te hooff.
Mijn' Sandvloed' hebb ick sints mijn' Sondvloed moeten noemen,
En 's Graven Marmeren in Duynen sien verdoemen.
Nu zijnder dat ick was. Maer daer de kloot op gaet
Is een bedencklick punt, Soo is de tijd die staet,
En Nu is nu verbij, en Zijn en is maer vlieten,
Herdenkens achter-om het stadigste genieten;
Stelt Was en Is bij een, wat schilt den Haeg en ick?
Een tegenwoordicheit, geen thiende van een snick.

Hag. 18^o. Aug.^ti

2) Ot., V, 13; K.b., I, 173. Ook in klad, met den datum. Behoort tot De Dorpen.

+ [krit] vs. 2 die gingh Ot.: vertrock

's Gravenhage³⁾.

Het heele Land in 't klein, de Wage vanden Staet,
De Schave vande Ieugt, de Schole van de Daed,
Het Dorp der Dorpen geen daer yeder Steeg een pad is,
Maer Dorp der Steden een daer ijeder Straet een Stadt is,
De rondom groene Buert, het rondom steenen Hout,

3) Ot., V, 12; K.b., 172. Ook in klad, met den datum. Behoort tot De Dorpen.

[p. 68]

 

⁺

 

De Boers verwondering, al komt hij uyt het woud,

 

De Stémans steedsch vermaeck, al komt hij uyt de mueren,

 

Der Vijanden ontsagh, De Vrijster vande Buren,

 

De Werelds leckernij, des Hemels welgevall;

10

Is 't daer met all gesegt, soo ben ick meer dan all.

 

27^o. Aug.^ti

+ [krit] vs. 6 De klad: Des als in K.a. - vs. 7 De klad: Des als in K.a. - vs. 9 De klad: Der

Dordrecht¹⁾⁺.

In mijns gelijcken Schaer besitt ick 't eerste woord;
All waer 't mijn' waerde niet, dat geeft mij mijn' geboort,
En 't planten vande kroon op onser Vooghden hoeden.
Doe sat ick inde kleij, die ook mijn' buren voedden:
Sints heeft mij eene nacht Venetien gemaeckt,
En all' mijn' wandeling in Handelingh gestaeckt.
Maer off de Spaensche keel na mijne Stapel-mosten,
Na mijn' Munt dorsten dorst, het soud' haer 'tswemmen kosten;
Dat's menigh' natten voet, en water in haer' Wijn:
Is 't niet de Land-scha waerd soo veil begracht te zijn?

Hag. 30^o. Aug.^ti

1) Ot., V, 3; K.b., I, 166. Ook in klad, dat gedateerd is. Behoort tot de Stede-stemmen.

+ [krit] Bij vs. 3 in marg.: De Graven van Holland plegen ter verschijninge der Staten vanden Lande te Dordrecht gehult te worden. - vs. 5: A^o. 1421. door den hoogen watervloed die 72. Dorpen wech nam.
vs. 8 Na mijn' Munt klad: Als elders

Haerlem²⁾⁺.

Al hebb' ick t'mijner tijd der Vorsten Hoff gevoedt,
'Tis mijn geringste roem, mijn hoogste staet in 'tbloed,
Der Goddeloosen bloed; van doen mijn' Stale kielen
Haer IJsren Haven-touw aenvaerdden te vernielen.
'Thuys hebb' ick oock voor God, voor goed' en Vrijicheit
Mijn' Borgeren gewaeght, en Spagnen noyt gevleijdt.
Zijn 't koele wonderen, en hoorens' andre meer toe,
Van 'tallerwonderste komt mij alleen de eer toe;
Geen ongesiener naem, geen aengenamer stuck,
'Khebb' konst en konstenaers geholpen inden druck.

Hag. 4^o. 7b. (Sept.)

2) Ot., V, 3; K.b., I, 166. Ook in klad, dat gedateerd is. Behoort tot de Stede-stemmen.

+ [krit] Bij vs. 1 in marg.: Graeff Floris de Vette heeft sijn Hoff te Haerlem gehouden, met sijn' Gemale Petronella Dochter van Saxen die het klooster te Rhijnsburg stichte. - vs. 3: De Haerlemmers worden gesegt onder Jonckheer Willem, naermaels 13.e Grave van Hollant, met den Keyser Fred. Barbarossa tegen de Sarracenen getrocken, de Stad Damiate te hebben helpen veroveren, snijdende de ketenen die de haven sloten met sagen die sij aende kielen van hare Schepen geslagen hadden. - vs. 10: A^o. 1464. werde de Boeckdruckerije te Haerlem gevonden.
vs. 1 der klad: des

[p. 69]

Delft¹⁾⁺.

'Kben twee mael dat ick ben, sints dat ick 't eenmael was,
En eens mijn' muren hebb' sien wentelen in d'ass:
Maer danck hebb' 't Vage-vier, ick bender door geresen,
Mijn selven dubbel waerd: Het overkoolde wesen
En komt mij niet van daer, Soo moet de kuype sien
Die vriend en vreemdelingh moet laven en beziên.
'Khebb grooten Wilm gehuyst, soo lang 't de Moorder doogde,
Die mij en mijn' gebuert verraderlick ontvoogde;
Maer, Spagnen, 'tbaett' v niet, ick hebb de scha geboett,
En voor een' sulcken Vaer een' sulcken Zoôn gevoedt.

Hag. 5^o. 7b. (Sept.)

1) Ot., V, 4; K.b., I, 166. Ook in klad, dat gedateerd is. Behoort tot de Stede-stemmen.

+ [krit] Bij vs. 2 in marg.: A^o. 1536. - vs. 8: A^o. 1584.
vs. 10 een' sulcken-een' sulcken K.a.: alsulcken-alsulcken

Leiden²⁾⁺.

'Ten ware 'tnijdigh Duyn, off 'tRhijnsch verdwaelde sogh,
Ick waer', spijt andere, de grootste Rhijnstadt noch;
Om nevens Katwijck uyt mijn' wrake te gaen halen
Van 't Arragonsch gewelt. Hoe souden sij 't betalen
Die, op mijn aller weeckst, voor 'tstuyvende gerucht
Van een' verrotten muer verstoven inde vlucht!
Nu doen ick 's meer van verr, nu doen ick oock te Roomen
Mijn' ware Wetenschapp, mijn' wijse Waerheit schroomen;
Krabt, swarte Phariseên, krabt, snoodste dien ick ken,
'Tzijn scherpe nagelen die 't meer zijn dan mijn' Penn.

Hag. 6^o. 7b. (Sept.)

2) Ot., V, 4; K.b., I, 167. Ook in klad, dat gedateerd is. Behoort tot de Stede-stemmen.

+ [krit] Bij vs. 5 in marg.: A^o. 1574.
vs. 7 ick's klad: ick - vs. 9 K.a.: Krabt, kloeckste Phariseen, van alle die ick ken,

Amsteldam^3)foot.

Ghemeen' verwondering betaemt mijn' wond'ren niet,
De Vreemdeling behoort te swijmen die mij siet.
Swijmt, Vreemdeling, en segt, Hoe komen all' de machten
Van all dat machtigh is besloten in uw' grachten?
Hoe komt ghij, gulde Veen, aen 's hemels overdaedt?
Packhuys van Oost en West, heel Water en heel Straet,

3) Ot., V, 5; K.b., I, 167. Ook in klad, met den datum. Behoort tot de Stede-stemmen.

foot [krit] vs. 6 heel Water en heel Straet, klad: hert-ader vanden Staet,

[p. 70]

 

Tweemaei-Venetien, waer's 'tende van uw' wallen?

 

Segt meer, segt, Vreemdeling. Segt liever niet met allen:

 

Roemt Roomen, prijst Parijs, kraeyt Cairos heerlickheit;

10

Die schricklixt van mij swijgt heeft aller best geseyt.

 

Hag. 7^o. 7b. (Sept.)

Goude¹⁾⁺.

Mijn' Gouwe voert meer Gouds, mijn' IJssel meer gewins,
Dan Tagus gulde grond ter borse van sijn' Prins.
'Khebb meer van hun te bat': Doe mijn' gebuer-Stadt brandden,
En baedden in haer bloed haer' moordenaren handen,
Ontswomm ick hun gewelt, en duyckten in mijn' Gouw,
En kroôp mijn' Ysseldiept' ten hals toe inde mouw.
Spijt Spagnen dan ick sta: Oock sonder d'oude muren
Van 't Kasteleins gebied. Wie zijt ghij mijner Buren
Die door den neus noch spreeckt, en mij 't gebreck verwijtt?
Ick segge t'mijnen roem', 'k ben Brill en brillen quijt.

Hag. 9^o. 7b. (Sept.

1) Ot., V, 5; K.b., I, 167. Ook in klad, met den datum. Behoort tot de Stede-stemmen.

+ [krit] Bij vs. 3 in marg.: Oudewater A^o. 1575.

Enchuysen²⁾⁺.

Van enckel'-Huysen is groot Roomen opgegroeyt,
En ick van enckele. Groot Roomen heeft gegloeyt,
En ick ben platt gebrandt: groot Roomen is herboren,
En ick van niews herbouwt, bey beter dan te voren:
Groot Roomen heeft sijn jock den Spagnart opgedruckt,
En ick mijn' vrijen hals het Spaensche jock ontruckt.
Noordholland, hebt uw deel in d'eere van uw' vrijheit,
Maer weet dat d'eerste steen van 'tgroote werck in mij leit,
En, quam de heele buert te deinsen tot den vall
Weet dat ick daer toe noyt den laesten leggen sal.

Hag. 11^o. Sept.

2) Ot., V, 9; K.b., I, 170. Ook in klad, met den datum. Behoort tot de Stede stemmen.

+ [krit] Bij vs. 3 in marg.: Door de Heeren Jan van Arckel ende Vincent van Putten van wegen de Hollanders. - vs. 6: A^o. 1572.

Hoorn³⁾.

Ben ick de MoederStad van soo veel moedigh bloed,
Dat soo veel wondren dé, en soo veel wondren doet;
Van Mannen die vermant voor Mannen noyt en weken,

3) Ot., V, 9; K.b., I, 167. Ook in klad, met den datum. Behoort tot de Stede-stemmen.

[p. 71]

 

⁺

 

Van Zeilers die verzeilt voor Zeilers noyt en streken;

5

Heb ick van allen eerst 'tgroot Haring-nett gebreydt,

 

Van allen eerst gespreidt, van allen eerst verbreydt;

 

Ben ick de Zuyvel-mouw van voor en achter Stavren;

 

Ben ick soo verr ick sie de Vrouwe vande Klavren;

 

En vraegtmen hoe ick Hoorn van ouds herr heeten moet?

10

En heet ick anders recht als Hoorn van Overvloed?

 

Hag. 12^o. 7b. (Sept.)

+ [krit] Bij vs. 5 in marg.: A^o. 1416. - vs. 10: Cornucopiae.

Alckmaer¹⁾⁺.

'T was All Meer daer ick sta, en nu is 't vrij all meer;
Soo haest Verone viel be-erfden ick haer' eer,
En groeyden uyt haer Ass, tot dat ick oock eens ass werd,
En wederom verreês, en dubbel wel te pass werd.
Sints segt de Vreemdeling die op mijn' waerde lett,
Waer isser eene meer soo suyver en soo vett?
Dat sagh de Spaensche Wolf, die na mijn' adren dorste,
Doe noch het Haerlemsch bloed sijn' aderen uyt borste;
Maer, eere zij den God die 'thooge boos verworpt,
Hij weêck, en hadd' es meer gespogen dan geslorpt.

Hag. 12^o. 7b. (Sept.)

1) Ot., V, 8; K.b., I, 169. Ook in klad, met den datum. Behoort tot de Stede-stemmen.

+ [krit] Bij vs. 1 in marg.: Van 21. Meeren die daer rondom lagen segt men den naem gekomen te zijn. - vs. 2: 1303. - vs. 3: A^o. 1166. - vs. 10: A^o. 1573.

Purmerende²⁾⁺.

Hoe oud en ben ick niet die 't selver niet en weet?
Hoe weet ick't, die soo jong soo menigh meester sleet?
Sints Eggerts dicke Beurs den jongen Vorst verbonde,
Die mij te danckbaerheit het hooge Huys vergonde.
Maer dobbel was de gonst, all was sij 't bij gevall,
Van die mijn' wooningen besloten in een' Wall;
Met werd ick Stad genoemt, met heb ick stad gegrepen
In 's Vaderlands bewint; daer segh ick onbegrepen
Off, Ja, wanneer 'tmij lust; off, als ik weigher, Neen:
Wat schaedt mijn' kleinicheit? de grootste en zijn maer een.

Hag. 13^o. 7b. (Sept.)

2) Ot., V, 11; K.b., I, 171. Ook in klad, met den datum. Behoort tot de Stede-stemmen.

+ [krit] Bij vs. 3 in marg.: Jo.^r Willem Eggert hadde den jongen Hertogh Willem van Beyeren (in ongenade van sijn' Vader Hertog Albert zijnde) door bijstand van gelde sulx verplicht, dat hij hem onder andere belooningen vergunde het Slot te Purmereynde te bouwen, daervan hij de eerste Heere werd a^o. 1410.
vs. 4 te K.b.: ter - vs. 6 besloten klad: beringden

[p. 72]

Edam¹⁾⁺.

De Dam die 'tZuyderdiep het binnen IJ onthiel
Gaf mij d'Ydammer naem; dien ick niet langer hiel
Dan tot het vett gerucht van mijn' gewilde Kasen
De Wereld had gevult, en naer mijn aes doen rasen:
Sints noemen sij 't Eet-dam daer soo veel etens groeyt.
Maer datmen mijner melt soo verr het ebt en vloeyt,
Is elders op gevest: Hoort, Hollander, de wielen
Van uw' Victorij-koets zijn uw' bezeilde kielen;
Dat zijn de mijne meest: behoort niet meest de danck
Den Raden-maker toe van 'swagens gladden ganck?

15^o. 7b. (Sept.) Hag.

1) Ot., V, 10; K.b., I, 170. Ook in klad, met den datum. Behoort tot de Stede-stemmen.

+ [krit] vs. 5 noemen Ot.: noemden

Monickendam²⁾⁺.

'T Zuyd-Ooste Purmer-end besett ick met den Dam
Die van een Monick-Meer wel eer sijn doopsel nam.
Meer eertyds, nu niet meer, hoe sien ick uwe baren
Van baren ingeslockt? als minder Visschen varen
Van die haer meerder zijn. En, vraegh ick 't oock de faem,
'Ken leere geen bescheyt van d'ouder baren naem.
Al vult ghij dan mijn' Schilt, staet buyten halve-Papen;
Om blijven dat ick ben behoev' ick meer als 'tgapen:
Mijn' Borgers moeten bey Godsdienstich zijn en koen;
Hun wel-zijn hangt gelijck aen 'tBidden en aen 'tdoen.

Hag. 16^o. 7b. (Sept.)

2) Ot., V, 10; K.b., I, 171. Ook in klad, met den datum. Behoort tot de Stede-stemmen.

+ [krit] Bij vs. 3 in marg.: De Monickmeer legt nu met de Zuyderzee gemeen.

Schoonhoven³⁾⁺.

De beurt en wederbeurt van 't nemmer-staende rad
Daer 's Werelts werr op draeyt heb ick op 'truymst gehadt:
Noch is mijn overschot van d'eertyds schoone Hoven,
De Peters van mijn' naem, voor andere te loven.
Wat schaedt mij 't op en neer? 'khebb mannelick geleeên,
En meest all winnende, minst wijkende gestreên,
Maer evenwel gestreên. Land-Voogden, die de stangen
Van dit gebiedt berecht, 'kweet meer als Salm te vangen:
Off 't weer op 'tprangen quam, denckt hoe ick voormaels dé,
En stelt in 'tWapen-boeck, Schoonhoven staet voor twee.

17^o. 7b. (Sept.) Hag.

3) Ot., V, 7; K.b., I, 169. Ook in klad, met den datum. Behoort tot de Stede-stemmen.

+ [krit] Bij vs. 9 in marg.: Ten tyde van Vrouw Jacoba tegen die van Rotterdam, ende met die vander Goude, in den slagh te Alphen etc.

[p. 73]

Gorichom¹⁾⁺.

Die mij benijdelick 's hooghs Arckel-huys besitt
Ter aerden effende was verre van sijn witt:
Wat gell ick zedert min, wat kan ick minder gelden
Soo lang mijn' muren staen, en 'tklaver in mijn' velden
Voor klaver niet en wijckt? zoo lang mijn' volle Merw,
Mijn' welgewrongen melck, mijn' altyd-bollen terw
Te winste van mij haelt; soo lang mijn' aerde Punten
Het oogh verbijsteren dat op mij derve munten?
Segt dan, seght selver, Nijd, segt met den bitsten beck,
Maer segt waerschijnelick, Wat 's Gorichoms gebreck.

Hag. 18^o. 7b. (Sept.)

1) Ot., V, 6; K.b., I, 168. Ook in klad, dat gedateerd is. Behoort tot de Stede-stemmen.

+ [krit] vs. 8 mij klad: hun

Medenblick²⁾⁺.

West Vriesen, weest getuygh, 'khebb Koningen gevoedt,
West Vriesche Koningen, de Voogden van uw goed.
Maer dat ick mé den blick van Waerheits helle stralen
Mijn' gulde Toovenaers' ter Hellen sagh doen dalen,
Was meer verheugens waerd, en 'tdienen onder God
Veel vrijer vrijicheit dan 'tConincklick gebod
Daer Godes niet en was. Noch staen ick verr van 'tslaven,
Maer vrijelick ten dienst die mij de Vrijheit gaven;
All heb ick over lang de gunsticheit beloont,
En Holland eerst het pad naer 'tGulde Vlies gethoont.

Hag. 18^o. 7b. (Sept.)

2) Ot., V, 11; K.b., I, 171. Ook in klad, met den datum. Behoort tot de Stede-stemmen.

+ [krit] Bij vs. 1 in marg.: Dirck (Sone van Radbod) Dibbald, Beroald ende andere Koningen van Westvriesland. - vs. 3: Adelgil Sone van Beroald liet Wilfrid het Christel. gelooff preken. - vs. 4: Medea, die daer plagh aengebeden te werden in een gulden beeld. - vs. 5: De eerste Schipper naer Guinea was van Medenblick A^o. 1593.
vs. 7 't slaven Ot.: slaven

Rotterdam³⁾.

'Tzij Wael, off Rhijn, off Maes, off alle drij te saem,
'Tzij Yssel, Merw, off Leck, off drij in eenen naem,
Off zess in eenen buyck; sij moeten t'mijnent buren,
En willen niet in Zee off kussen eerst mijn' muren;

3) Ot., V, 6; K.b., I, 168. Ook in klad, met den datum. Behoort tot de Stede-stemmen.

[p. 74]

 

⁺

5

Mijn' muren soo gereckt, mijn' soo gerijckten grond,

 

Dat die mij nu besiet kan vragen waer ick stond.

 

O muren, en ô grond, ô welgevoegde Stroomen,

 

Wijckt voorde Wilderniss der averechte Boomen,

 

Maer wijckt voor haer geluck: En, Vreemdeling, segt ghij,

10

Hoe verr en wint het niet mijn' Mase van haer IJ?

 

18^o. 7b. (Sept.)

+ [krit] [kirt] Bij vs. 8 in marg.: Amsteldam.

Schiedam¹⁾⁺.

Twee Stroomen scheiden mij van 't achterleggend' Land,
De derde sluyt den ring en geeftse bey de hand:
In 't midden staet mijn stoel op welgesteunde stijlen;
Daer oeffen ick mijn' jeugt op 't noodigh kennep-quijlen,
En 'truggelingh gespinn, die reckt haar spinsel uyt
Tot dat het licht en dicht den Haring-buyt besluyt,
En 't mijnent binnen sleept, van daer hij met mijn' Brieven
Noch eens ter Zee geraeckt de Werelt gaet gerieven.
Die mij klein Rotterdam en groot Delfshaven noemt
Heeft niet te laegh gelaeckt en niet te hoogh geroemt.

20^o. 7b. (Sept.)

1) Ot., V, 7; K.b., I, 168. Ook in klad, met den datum. Behoort tot de Stede-stemmen.

+ [krit] Bij vs. 1 in marg.: De Schie ende de Gouwe omcingelen Schieland van achteren ende de Maze van voren.
vs. 3 welgesteunde klad: wel-gestutte - vs. 6 dat Ot.: daer

Briel²⁾⁺.

'K en ken geen Heele meer, en Breehiel is mij vremt:
Nu houd' ick 't met den naem die op den neuse klemt:
Dat werde Phlips gewaer, die door mijn' Brill-gelasen
All vroegh sijn' avont-uer, en hoe 't 'er noch sou rasen
Om Hollands Vrijheidt, las. Wat leght mij aenden loff
Van uyt de diept' gedyckt, van kley geworden stoff,
Van stercke Zee-gebuert? 'khebb door het spits gebeten,
Dat heeft vrij Nederland mijn' tanden danck te weten:
Daer gaet'er veel ten strijd', en 'twinnen wordt gemeen,
En volgers winnen oock, maer voor en wint maer een.

21^o. 7b. (Sept.) Hag.

2) Ot., V, 8; K.b., I, 169. Ook in klad, met den datum. Behoort tot de Stede-stemmen.

+ [krit] Bij vs. 1 in marg.: De mond vande Maze wordt Helium geheeten door Plinius. - vs. 7: A^o. 1572.

[p. 75]

Den stemmenden steden van Holland ende Westvriesland geluck¹⁾⁺.

Soo scheid' V Nijd noch Tyd, zoo werd' hij noyt geboren
Die naer uw' schande tracht' die van uw' scha will' hooren,
Getrouwe Zusteren, hoort ijeder van 'tgeluyd
Van uw' bekende Stem den weerslagh op mijn' Luyt,
Mijn' onbekende Luyt, maer best genegen Snaren
Ten roem van uwen naem en hoorens waerde maren.
'Ten is niet off ick 'tSout, off 'tWater t'zeewaert droegh;
Men vindt en siet en kent sich selven noyt genoegh.
Soo verr de nutticheit. En vraegt ghij naer 't vermaken,
Hoe veiler kont ghij daer, hoe naerder aen geraken,
Die onder 'truym verdeck van 't allgemeen gewelff
Gheen waerdiger gesicht kont vinden dan v selff?

Hag. 21^o. 7b. (Sept.)

1) Ot., V, 2; K.b., I, 165. Ook in klad, met den datum. Het is de opdracht der Stede-stemmen. In K.a. en K.b. wordt deze opdracht nog voorafgegaan door de woorden:
Fuit moris antiqui, eos qui vel singulorum laudes, vel urbium scripserant, ant honoribus, aut pecunià ornare: nostris vero temporibus, ut alia speciosa et egregia, ita hoc inprimis exolevit. Plin. sec. Epist. l. 3.

+ [krit] vs. 9 de nutticheit K.a.: ben ick u nut - vs. 10 veiler klad: beter - vs. 11 'truym verdeck K. b: 'truyme dack - vs. 12 dan K.b.: als

Aen ioff.^w Dorothea van Dorp²⁾⁺.

De Dorpen, aller Dorpen Dorp,
Die ick den Nijd te voren worp
Gehooren yeder aen een' Heer
Behoeder van hun Recht en Eer;
Den meesten schortt het aen een' Vrouw:
Gedooght dat ick 'er V aen trouw',
Die, warens' all of elck een Stadt,
Aen noch soo veel' te weinigh hadt.

Hag. 4^o. 8b. (Oct.)

2) Ot., V, 12; K.b., 172. Ook in klad, dat geen opschrift heeft, maar den datum, Het is de opdracht van De Dorpen. Zie over Dorothea van Dorp dl. I, 116,

+ [krit] vs. 4 Recht klad: vred'

Deun³⁾.

'Tlusten een' belusten Geest
(Utrecht is sijn t'huys geweest)
Malle menschen te vermaken

3) Ot., VI, 141; K.b., I, 467. In K.b. is de titel: Klucht,

[p. 76]

 

En met schande wijs te maken:

5

Daer toe veinsden hij 'tbedrijff

 

Vande Maeghden vijff en vijff

 

Die'r de vijff mallooten waren,

 

In verthooning te verklaren,

 

Naer hij 't in de letter vond

10

Van 't genadigher Verbond.

 

Stijlen ded' hij weinigh' stellen,

 

En daer berderen op vellen

 

Toegespijckert, toe gehaeckt,

 

En 'tstellagie was gemaeckt.

15

Maer de ruijmte vrij benepen,

 

Vrij ondienstelick begrepen,

 

Daer sich niemand aen en stiet

 

Oft sijn hooft om achter liet.

 

Vensters, luyven, daken, deuren

20

Dreighden onder 'tpack te scheuren

 

Van het opgedronghen volck;

 

Onder dreef het als een' wolck,

 

Die de witte winter-buijen

 

Uyt den Noorden jaeght in 'tZuijen:

25

Die daer niet te sien en was

 

Hietmen dood of min te pas.

 

Maeghden boven alle vrouwen

 

Warender niet uyt te houwen,

 

Maeghden sagh men waermen stond,

30

Off bedriegh ick mijnen mond?

 

Meiskens saghmen waer men heen sagh,

 

Moglick offmer een' van tween sagh,

 

Moglick offer thien gevraeght

 

Hadd' gesworen, Wij zijn Maeghd.

35

Vanden Middagh tot den Duyster

 

(Kleine dinghen krijgen luyster

 

Van der keerssen kleine vlamm)

 

Satmen eermen ijet vernam.

 

Somtyds roerde'r ijet van binnen,

40

En men riep'er, sij beghinnen,

 

Zeij den eenen door een' spleet,

 

Wacht, de thiende wordt gekleedt,

 

Andre swoeren door de klampen

 

'Tsall hem gelden, 'ksie de lampen;

45

Dien het wachten viel te bangh

 

Vond vermaken in 't verlangh.

 

Na verlangen en verwachten,

 

Na veel' onverdulde klachten,

 

Komt de Baes voor uyt getreên

[p. 77]

50

Met de Roll van dese reên;

 

Vrienden minst, en meest vriendinnen,

 

Die ons garen saeght beghinnen

 

Dat oyt niemand en begost

 

Daer zijn volck niet staen en kost,

55

Wilt ghij zien thien Maegden handlen

 

Daer gheen vijff en konnen wandlen?

 

Lieve siet eens rondom mij,

 

Hier en is geen plaets voor drij!

 

'Ksie v 't onverstand bekennen

60

En beschuldigen uw rennen

 

Opden roep van niewicheid

 

Sonder schaduw' van bescheid:

 

Maer een' ander' hoor ick klagen

 

En tot aller onschuld vragen,

65

Waerom hebt ghij, die ons laeckt,

 

Niet een ruijmer plaets gemaeckt?

 

'T is niet qualick opgenomen

 

All en ist niet over-pluys,

 

Want de mis-slagh uytgenomen

70

Van het onbequaem raduys,

 

All' de dwase zijn gekomen,

 

En de wijse blijven thuijs.

 

Ludibundus. Hag. 8^o. 8b. (Oct.)

Biddaghs-bede, den 9.^en october 1624¹⁾⁺.

Sluyt dijne Wolcken niet, die boven dijne Wolcken
Ter hoede dijner Volcken,
Ter straffe sittest, Heer,
Der Volcken die in ons vervolgen dijne eer.
De pijlen van ons hert, de schichtigste Gebeden
Die wij van dus beneden
Doen stijgen tegen 't steil
Van dijn' onsienlickheits onaffgepeilde peil,
Die Kalvren onser lipp en konnen niet geraken
Dijn' Oore te genaken,
Ten zij dijn' Oore dael'

1) Ot., III, 67; K.b., I, 3. In 2 HSS., het eene in de Bibl. der Univ. te Amsterdam. In K.a. en K.b. staat in den titel alleen het jaartal, niet de datum.
Voor Woensdag den 9den Oct. was door de Staten Generaal een ‘Algemeene Vast ende Bededach’ uitgeschreven, om God te bidden ‘van ons te nemen de welverdiende straffe der Pestilentie en andere sieckten, mitsgaders der vyanden desseinen en aenslagen te breecken’ (zie N.C. Kist, Neêrland's Bededagen en Biddagsbrieven .... Leiden .... 1849, II, blz. 128).

+ [krit] Bij vs. 9 in marg.: Hos. 14. 3. - vs. 11: Deut. 4. 7.

[p. 78]

 

⁺

 

En onsen laffen aêm van mond ten Hemel hael'.

 

Hael op den droeven galm van dijn' verslagen' kindren,

 

Die meerderende mindren,

15

En groeyende vergaen,

 

En voor dijn viericheit, als Sneewe, niet en staen.

 

Wat smoockter in 'tbesluyt van dijn' Voorsichticheden?

 

Zijn 't gisteren, zijn 't heden,

 

Zijn 't morghen, zijn 't altijd

20

Niew' roeden binnens huys, en buyten niew verwijt?

 

Hoe onlangs hebben wij de schadelicke slagen

 

Van dijne vochte plagen

 

Ten halse toe gevoelt?

 

Hoe onlangs hebben ons de vruchtbaerheit ontspoelt

25

De Stroomen die dijn' hand tot Grachten onser Vesten,

 

Tot doornen onser Nesten

 

Van eewicheit gestelt,

 

Nu tegen ons geroert, geruckt heeft en gevelt!

 

All hadden wij in 't hooft de Vloeden die ons quollen,

30

De Wateren, die swollen

 

Tot over kant en kae,

 

Voldeden ons gebreck van tranen nergens nae.

 

Doe waren 't Wateren. Nu hebst du 't Vijer ontboden;

 

Nu sien wij niet als Boden

35

Van Broeder en Verwant,

 

Van hier een groeyend' Vijer; van daer een' vollen brand:

 

Maer Brand, maer ander Vijer; Vijer wateren te krachtigh,

 

En Mannen-macht te machtigh;

 

Vijer vijeriger dan Vijer,

40

Vijer dat genadigh brandt daer 't drij vernielt van vier.

 

Waer' Aerd' en Locht dan vrij! Maer Locht en Aerde moeten

 

Dijn' wrake helpen boeten,

 

Bey' grouwelick, bey vuyl,

 

D'een' rondom smettelick, en d'ander' niet als kuyl.

45

Soo sien wij onse Jeught, den bloessem onser krachten,

 

Al bloeyende versmachten;

 

Soo sien wij 'tgrijse hooft,

 

Den steun der kinderen, den kinderen ontrooft.

 

Waer heen, gestoorde God, waer wilst du 't ende palen

50

Der ongeënde qualen?

 

Waer is den eersten dagh

 

Die ons doen hooren zal, daer is de laetste slagh?

 

Wij pleiten om geen recht, wij kennen meest de zeeren,

+ [krit] Bij vs. 29: Ierem. 9. 1.
vs. 20 verwijt ander HS. eerst eveneens, dan: stryd - vs. 51 den K. b: die

[p. 79]

 

⁺

 

De lemten en de zweeren

55

Daer van de stanck alleen

 

Dijn' hulp en onsen nood gescheiden heeft van een:

 

Wij weten, zoo du wilst dijn' Rekeningh sien sluyten

 

En, all' ontfarmen buyten,

 

Dijn' Rechten sien voldaen,

60

Soo hebst du, hoe vollendt? noch niet begost te slaen.

 

Maer slae dijn slincker Oogh op 't ooghe vande Volcken

 

Die onse ad'ren molcken

 

Doe dijn' gerechte straff

 

Hunn' ongerechticheit wel eer den teugel gaff.

65

Nu staen sij thien om een, nu worden wij verdondert

 

Met dusenden om hondert;

 

En wilst du noch 'tgetall

 

Besnijden van de Mans dat hun vermannen sal?

 

O! spaer de handen t'huys die buyten moeten wercken

70

Ten bouwe dijner kercken:

 

O! kort de handen t'huys

 

Die'r overwinning is 'tverwoesten van dijn Huys.

 

Haer' overtredingen gewogen tegen d'onse,

 

Het overwicht verslonse:

75

Du bist gerechtigh, Heer,

 

Maer van twee Sondaren waerom is 't d'eene meer?

 

Meer zijn sij 't die den schatt van dijn' bevolen Wetten

 

Den hoeftigen ontsetten;

 

Meer zijn sij 't die bestaen

80

De meesterlicke hand aen dijn Gebod te slaen;

 

Meer, die de vollverdienst van dijnen Eengeboren

 

Ter meester helft versmooren,

 

En roemen off de schuld

 

Door haer' betalingen oock t'over wierd vervult.

85

Meer, die het eenigh pad van Waerheit, Wegh en Leven

 

Affgoddelick begeven,

 

En soecken in den nood

 

Aen machteloos gebeent het leven in de dood;

 

Die voor een' stommen tack ten grouwel uytgehouwen

90

De knie, dijn maexel, vouwen,

 

En d'innerlicke plicht

 

Verplichten aen 't begripp van 't uyterlick gesicht;

 

Meer die dijn hemel-recht van geven en vergeven

+ [krit] Bij vs. 85: Ioh. 14. 6. - vs. 89: Imagines Christi et sanctorum uenerandae sunt non solum per accidens, uel improprie, sed ita ut ipsae terminent venerationem, ut in se considerantur, et non solum ut vicem gerunt exemplaris. Bellarm. de Cult. Ima cap. 21.

[p. 80]

 

⁺

 

Hun veinsen toegeschreven,

95

En geven huns gelijck

 

Dat du den geveren sulst weigren in dijn Rijck;

 

Meer die het sondigh Vijer van ingeboren lusten,

 

Die Leêcheit noyt en blusten,

 

Ontsteken in den dwang

100

Van booser eenicheit dan 's Werelts boost gedrang;

 

Meer zijn sij 't, meer, en meest, die dij, hun' grooten Voedder,

 

Doen sterven in hun voeder,

 

Doen leven, naer den nood,

 

En maken die 't haer geeft haer dagelixe Brood.

105

Min zijn sij 't, (zooder min van misdaet voor dijn Oogh is,

 

Dien 'tlaegste min te hoogh is)

 

Dien, buyten Menschen giss,

 

Dijn' ongewrongen Wett der Zielen Reghel is;

 

Die d'een medoogentlick den anderen die Schatten

110

Ter herten helpen vatten,

 

Uyt die, gemeener macht,

 

De dwaesheit louteren die 't Werelt-wijs veracht;

 

Die gaerne, naer 't gepoogh van wel doen en wel weten,

 

Onnutte knechten heeten,

115

En seggen, Een voor all,

 

Off alle sonder Een versmachten in den vall;

 

Die, sonder ander' hulp dan die de hulp alleen is,

 

En met het Hert te vreên is,

 

Om 't tweede leven gaen

120

Bij die door d'eerste dood de tweede heeft voldaen;

 

Die met gevouwen' hand maer meer gevouwen' zielen,

 

Van binnen voor dij knielen,

 

En soecken Hout noch Gout

 

Om dij te naerderen, die d'Ooren hebst gebouwt;

125

Min zijn 't, die schuldenaers den affslagh harer schulden

 

Van dijn genadigh dulden

 

Verwachten, en 't verlij

 

Verachten voor de hand die schuldigh is als sij;

 

Min die zoo langh sy zijn zijn willen dat sij moeten,

130

En d'eerste Sonde boeten

 

Jn ijeder een sijn werck,

 

En maken elck sijn hert sijn Klooster en sijn Kerck;

+ [krit] Bij vs. 112: 1 Cor. 1. 21. - vs. 114: Luc. 17. 10. 1 Cor. 15. 22. - vs. 117: 1 Timoth. 2. 5. 1. Ioh. 2. 1. - vs. 119: 1. Sam. 1. 13. - vs. 120: Colos. 2. 13, 1. 19. 20. - vs. 122: 1. Sam. 16. 7. 8. - vs. 124: Psal. 94. 9. - vs. 126: Col. 2. 13. Act. 4. 12. - vs. 131: Gen. 3. 17.
vs. 104 haer-haer and. HS.: hun-hun - vs. 105 misdaet and. HS.: Sonden - vs. 128 voor K.a.: van - die schuldigh is als and. lez. in het and. HS.: licht schuldiger dan

[p. 81]

 

⁺

 

Min, (dorstmen 't dencken, minst) die meest de Joden laken

 

En schricken te genaken,

135

En spouwen op den mond

 

Die daglix roemen derft van 'tspouwen in dyn' wond:

 

Min emmers die sich meest op dijne Minn betrouwen,

 

En offren, van berouwen,

 

Een hongerige maegh

140

Daer dij de nuchtren aêm in 'tsmeecken uyt behaegh?

 

Behaeghde 't dij dan oyt in 't midden onder 't quijnen

 

En 'tsmeecken te verschijnen

 

Van drij in dijnen naem,

 

Hier zijn wij duzenden en noch zoo veel te saem:

145

Strij voor de duzenden die voor dijn' eere strijden,

 

Help Israël ontlijden,

 

En Babijlon vergaen;

 

Slae op de duzenden die op dijn' strijders slaen;

 

Maer slae hun oock in 't hert den Blixem dijner Waerheit,

150

Verlichtse met de klaerheit

 

Die onse Baken is;

 

Maeck van haer steghe steen een vleessiger Gewiss;

 

Schepp Paulen onder haer, die Saulen willen heeten,

 

En, vele, niet en weten

155

Hoe lakeloosen recht,

 

Hoe du verdedight wordst door David dijnen knecht.

 

Oft, staen sij eewelick in dijnen doem voorschreven

 

Om nemmermeer te leven,

 

Ruym elders het getal

160

Dat dijn genadigh, komt, ten laesten hooren zal:

 

Geley den Leideren die Dijne Waerheit leiden

 

Daer menschen menschen weiden,

 

Daer menschen, in den schijn

 

Van menschen, min als mensch, en meer als Beesten zijn.

165

O! geeff het groeyen daer den welgeraeckten planten

 

Die dijne Paulen planten,

 

En dijn' Apollos voort

 

Besproeyen uyt de bronn van dijn herbarend' woord;

 

Kapp steenen uyt die Rots die op den Hoecksteen sluyten,

170

Snij Christnen uyt die kluyten,

 

En gunn ons 'tboden-brood

 

Van 's Levens tijdingen gedragen in de dood:

+ [krit] Bij vs. 143: Math. 18. 19. 20. - vs 152: Ezech. 11. 19. - vs. 167: 1. Cor. 3. 6. - vs. 168: Math. 21. 42. - vs. 172: Ioh. 3. 16. 1. Ioh. 4. 9. Ioh. 5. 25. Luc. 2. 10.
vs. 133 de Joden and. lez.: dijn' kruyssers als in Ot. - vs. 144 zijn wij and. HS. eerst: zijnder - vs. 147 and. HS.: En Babel ondergaen, - vs. 149 oock in 't and. HS.: door het - vs. 164 als-als and. HS.: dan-dan

[p. 82]

 

⁺

 

Off Zion mogelick den voorspoet harer muren

 

Ten loere van haer' Buren

175

Zoo sien besteden moght

 

Dat Israël van niews aen Iuda werd' verknocht,

 

En beid' aen eenen Disch haer' zielen wilden spijsen.

 

Oh! sal de Sonn noch rijsen

 

Van zoo gewenschten dagh

180

Dat Juda dit belev' en Israël belach'?

 

Geluckigh, zoo sij rijst, die tuygen sullen wesen

 

Van 'tlieffelicke wesen,

 

En sien den Wolff het Schaep

 

Noch dreighen met den tand, noch stooren in den slaep;

185

Geluckigh dien 'tgeluck geluckich zal beklijven,

 

Om erffelick te blijven

 

Jnborghers van dijn' Stad.

 

Heer, maeck hem aller een die dus voor allen bad.

 

Hag. 13^o. Octob.¹⁾.

+ [krit] Bij vs. 176: Ut omnes unum sint. Ioh. 1. 17. 21. - vs. 188: Ps. 27. 4.
vs. 185 in K.b. is 'tgeluck uitgevallen.

1) De datum staat onder het andere HS. met de woorden: O mucro Iehouae, usquequo non quiesces? Ierem. 47. 6.

Voorspraeck van de printen; aen mijn' broeder, secretaris van state²⁾.

'Ksall' hem ernstich heeten liegen
Die sich selven will bedriegen,

2) Ot., V, 17; K.b., I, 115. Het is de inleiding voor de Printen. In K.a. is aan den titel nog toegevoegd: den Heer Maurits Huygens.
Zie over Maurits Huygens dl. I, blz. 3. Hij was in 1616 te gelijk met Constantyn student te Leiden geworden, maar eerder dan deze naar huis teruggekeerd. Den 9den Januari 1624 volgde hij zijn vader op als Secretaris van den Raad van State (zie Dagboek, blz. 6).
Toen de Otia zouden worden uitgegeven, waarin de Printen voor het eerst werden gedrukt, schreef H. nog de volgende inleiding voor den bundel:
ledighe leser;
Noch dese drij woorden tot voorspraeck vanden niewen naem dien ick dese onder ons niewe maniere van Schriften gegeven hebbe. De Griecken, daer van wijse te leen houden, ende onder haer Theophrastus, die de sijne schreef op het 99e. Iaer sijns ouderdoms, noemdense Characteres, mijns bedunckens verre eigentlicker dan de suyverste onder de Romeinen, dieder Notationes af gemaeckt hebben^*). Dat sullen mij toestaen alle die op de spreucke vanden Apostel tot den Hebrëen gelett hebben, daer hij onsen eewigen Saligmaker den Charactera van God des Vaders wesen noemt; met soo krachtighen beduydinge, datse de geleerste oversetters in geene Talen mijner kennisse sonder omspraeck ten rechten hebben weten naer te komen. Signum, Species, Imago, Figura ende de woorden die de hedendaegsche Talen van dese Latijnsche verschapen hebben, konnen den Text hierin niet voldoen, Daer moet sulcken gedaente uytgedruckt werden die tuschen haer selven ende haren oorsprong als geene kennisse van onderscheit en late, oock min dan men tuschen den gesneden ende den gedruckten Segel gewaer wordt. Dienvolgende, hoewel wij het in andere als Gods eigenschappen dus nauw niet en behoeven te soecken, om nochtans te thoonen dat mijn voornemen geweest is de waerheit ten deunsten te genaken, hebbe ick mij oock in desen aende Drucksels gehouden, ende wetende dat menschenhanden (die geene twee dingen malkanderen volkomentlick konnen doen gelijken) geene min berispelicke gelijckenissen en konnen voortbrengen dan daer is tuschen de vorm en 'tgevormde, tuschen de letter ende 'tgedruckte, tuschen de Plaet ende 'tgeprintte, hebbe mij soo lang metten naem van Printen (daer bij mogelick de Italianen haer woord Empronte souden mogen vergelycken) voor de Griecksche Characteres willen genoegen, tot dat mij mijne vrienden t' samen den mislagh ende de betering sullen aenwijsen willen, ende mij in de voordere mijne feilen met soo oprechten suchteloosen gemoed bejegenen als ick verklare in allen desen te werck gelegt te hebben. 26 Feb. 1625.

*) Autor ad Herenn.

[p. 83]

 

⁺

 

En beschuldigen mijn' Penn

 

Daer ick schuldeloos af ben:

5

'Ksall geen' Vijanden verdraghen

 

Over segge-sucht te klagen,

 

Die mijn' herssenen, geroert,

 

Door mijn' tanden hebb' gevoert:

 

'Kwill geen' vrienden laten dencken

10

Dat ick d'eer hebb' willen krencken

 

Die den eenen van Geboort,

 

Andren van verdiensten hoort.

 

Goede, die ick hebb verheven,

 

Quade, die ick hebb gedreven

15

Voor de geessel van mijn' mond,

 

'Ksegg hier, dat ick noyt en vond

 

Dien all 'tgoede kon' betamen,

 

Dien all 'tquade kon beschamen

 

Dat ick vande Goede segg,

20

Dat ick op de Quade legg.

 

Deughden hebb ick willen paren,

 

Ondeughd hebb ick willen ga'eren

 

En verhechten in een' klomp,

 

Naer mij hier de Deughd toe glomp,

25

Naer mij daer de Ondeughd terghde,

 

En haer' open schande verghde;

 

Om den Goeden tot het Beeld

 

Daer een yeder 'tsijn in deelt,

 

'Tbeeld van Deughden, 'tbeeld van Eeren,

30

Soo sijn' liefde te vermeeren

 

Dat hij 't, verder van verschill,

 

Heel end all gelijcken will';

 

Om den Quaden haer affgrijsen

 

Soo affgrijselick te prijsen,

+ [krit] Bij vs. 17 in marg.: Tales nequeo monstrare, et sentio tantum. Iuuen. - vs. 34: Estimer.

[p. 84]

 

⁺

35

Dat de quaedste van den hoop

 

Voor sijn' eighen schaduw loop?

 

Eerst-geboren van mijn' Vader,

 

Die, 'tbedaren soo veel naeder

 

Als 't van mijne jaren staet,

40

Medgenood ter Tafel gaet,

 

Daer het statighe beraden

 

'Svaderlands gevreesde schaden,

 

'Svaderlands gewenschten spoed

 

Tegenstaet en spoeden doet;

45

Broeder, deel van dese Ziele,

 

Die mij niet te deel en viele

 

Om Gebroeders naem en eer

 

Door den etter van een zeer

 

Daer sij noyt de puyst af kenden

50

In de lastering te wenden,

 

En bekruysen oock het witt

 

Dat hun in de ooghen sitt:

 

Weest mijn Tuyghe bij den Goeden,

 

Die het niet en will vermoeden;

55

Treedt de Boosen op den teen,

 

Die 't mij garen overstreên.

 

Doetse van de Lessen hooren

 

Die uw' kinderlicke ooren,

 

Die de mijn' van teerer Ieught

60

Gapen leerden na de Deught;

 

Doe de Vaderlicke hoede

 

Van sijn' vriendelicke roede,

 

Die nu, van het eerst verlost,

 

'T ander leven heeft begost,

65

Waeckten over 'tgroen bewegen

 

Dat wij in den boesem kregen,

 

Met een rechter tegen-bocht

 

Waer 't hem slinx geneghen docht:

 

En sij sullen leeren weten

70

Dat ick niet en hebb gegeten

 

D'eerste Boter na de Memm,

 

Sonder stadigh sijner stemm

 

Kinder-tuchtelick vermaken

 

Boven 't voetsel uyt te smaken,

75

En genieten onbedocht

 

Daer mijn' Ziel op teeren mocht:

 

Tuchting van vergulder waerden,

 

Die sijn' sorgen op vergaerden,

+ [krit] Bij vs. 59: Insueuit Pater optimus hoc me, Ut fugerem exemplis vitiorum quaeque notando. Hor.

[p. 85]

 

⁺

 

Die sijn' vreese, die sijn' Minn

80

Stortten in mijn' hollen sinn;

 

Tuchting op de vorm gegoten

 

Die de Grootste aller grooten

 

Met sijn' vinger inde Wolck

 

Groefde voor sijn eighen volck.

85

Willen sij daerop gedencken

 

Dat het allereerst beschencken

 

'T emmer onbeschoncken vat

 

Soo doorweickt in 't eerste natt,

 

Dat het sweeten noch bevriesen

90

D'eerste' geur kan doen verliesen,

 

Die, tot dat het sterven gaet,

 

Door en door de scherven slaet:

 

Mog'lick sullen sij besluyten,

 

Allen weder-waen te buyten,

95

Daer soo vroegh, soo trouw'en hand

 

Soo voorsichtigh heeft geplantt

 

Hooren schadeloose vruchten

 

Van profijtige genuchten

 

Aen de tacken, om de bla'en,

100

In de greppelen te staen.

 

Sulcke, Broeder, sulcke derv' ick

 

(Daer op lev' en daer op sterv' ick)

 

Voor de boose, voor de go'en

 

Dese vruchten noemen doen.

105

Wiltse ghij soo helpen noemen,

 

En den loghenaer verdoemen,

 

Die mij garen schieten sagh

 

Daer ick noyt op aen en lagh,

 

'Ksall een heughelick verdragen

110

Vinden in de valsche slagen,

 

En de veijlste rust van all

 

In uw eenigh welgevall.

 

Hag. 10^o. 9b. (Nov.)

+ [krit] Bij vs. 83: Exod. 31. 18.

I. Vander Burgh rechtsgel: aen mij¹⁾.

Pronck der wenschelijcker menschen,
Soo op menschelijcke wenschen

1) Ot., VI, 124; K.b., I, 459. Naar het HS. van Van der Burgh in de Leidsche Bibliotheek (Catal. Geel, No. 996, IV). Op het adres van het stuk teekende H. aan: 9b. (Nov.) 24; boven het vers plaatste hij den titel. In K.a. luidt deze: Door I. vander Burgh.
Jacob van der Burgh, ongev. in 1600 te Leiden geboren, werd den 19den Febr. 1611 als student ingeschreven. Hij studeerde in de rechten, bleef ook later eenige jaren te Leiden wonen, beoefende o.a. de dichtkunst en de muziek en was een boezemvriend van Brosterhuisen. In 1628 was hij in dienst van Ernst Casimir, den stadhouder van Friesland en Groningen. Eenigen tijd na den dood des stadhouders (1632) werd hij raad en secretaris van Wolfert, Heer van Brederode, in 1642 Nederlandsch Agent te Luik, in 1646 secretaris der Nederlandsche gevolmachtigden voor den vrede van Munster. In 1660 is hij als ambteloos burger te Amsterdam gestorven. Van der Burgh is altijd met H zeer bevriend geweest; zijne brieven aan dezen vindt men op de Leidsche Bibl. (Catal. Geel, t.a.p.). Zie over hem Dr. J. van Vloten, Dietsche Warande, V, 1860, blz. 211-254, waar vele uittreksels uit zijne brieven worden gegeven.

[p. 86]

 

Inden Hemel wert geacht,

 

Meerder heijl en meerder seghen

5

Als oyt mensch hier heeft gekregen

 

Bid ick datie van my wacht.

 

Vast-hart, soo het moght gebeuren

 

Dat mijn rijm u quam te steuren,

 

Soo versoeck ick wat gedult:

10

Wie en souw geen rijmer wesen

 

Als men 't uw eens heeft gelesen?

 

Denckt, het is mijn eygen schult.

 

Wasser niet meer in uw dichten

 

Als dat nu de dichters stichten,

15

'K had dit rijmen niet bestaen,

 

'K had mijn tuijch wel t'huijs gehouwen.

 

'T moet nu voort al sou 't my rouwen.

 

Rijmpies loopt, ick laetie gaen.

 

Gaet dien Haechschen dichter vinden

20

Die dat rack van dichte linden

 

Voor het dorren heeft bevrijt,

 

En door kracht van sijn gedichten

 

Weet de strengheijt te doen swichten

 

Van de straffe winter-tijt.

25

Gaet ick moet hier noch wat beijen

 

In het letter-rijcke Leijen,

 

Corts noch leijdster van mijn ieucht:

 

Laes! daer nu niet valt te kijcken,

 

Als de straet besaeyt met lijcken

30

En de luijden sonder vreucht.

 

Maer! wat sal de tijdt weer scheelen

 

Als ick weer sal moghen deelen

 

Van het goddelijck geluijt,

 

Dat met smeeckelijcke toonen,

35

Dieder in sijn vingers woonen,

 

My den hemel schier ontsluijt.

 

Als dat zielvervoerend trecken

 

Onse blydschap op sal wecken,

[p. 87]

 

⁺

 

En die dommelende spraeck,

40

Opgepronckt met gulde woorden,

 

'T leven geeft aen doode coorden,

 

Dat het rotsen schier vermaeck'.

 

Dan sal alles sijn vergeten.

 

Wie sou dan van droefheijt weten?

45

Alle sorgen zijn ten endt:

 

Even alsmen siet verdwijnen

 

Nevel voor het sonneschijnen

 

En de winter voor de lent.

 

Maer indienie wel moogt lijen

50

Vast-hart, datw' ons eer verblijen,

 

Soo versiet ons maer te leen

 

Met dat wonder geurich roosien

 

Dat Lycoor' gaf sulcken bloosien

 

Datse selfs een roosien scheen.

55

Ey vergunt ons dit vermaecken.

 

Kan mijn wensch den hemel raecken.

 

Wert u weer van my gegunt,

 

Oock van Brosterhuijsens wegen,

 

Meerder heijl en meerder segen

60

Als ghij selver wenschen kunt.

 

 

 

J. Vander Burgh.

+ [krit] Bij vs. 52 teekende H. aan: Soo will hij noemen een Italiaensch madrigal van mijn maexel, beginnende, Donò Licori à Batto. Het hier genoemde vers schijnt verloren te zijn.

Mijne antwoord¹⁾.

Dobblen danck, beleefde Menschen,
Voor uw' dobbel soete wenschen,

Menschen die ick dobbel acht

Om het dobbel deel van seghen
Dat ghij van Hem hebt gekreghen

Daer men 'tall van hoôpt en wacht.

Moght mij dagelix gebeuren
D'eere van soo soeten steuren,

'Kdroegh uw afzijn met geduld.

Maer, ô kort-geluckigh wesen,
'Khebb uw' schielickheit gelesen

In 'tbetalen van mijn' schuld.

Konnen dan mijn' doove Dichten
Sulcken klinckaerts helpen stichten

'Kwill het menighmael bestaen,

Half gehackelt, half gehouwen,
Uyt den ruygen, uyt den rouwen

1) Ot., VI, 127; K.b., I, 460. De titel was eerst: Pas Wederpas. In K.a.: Antwoord.

[p. 88]

 

⁺

 

Sullen sij van 'taenbeeld gaen.

 

Mocht ick maer de ooghjens vinden,

20

Ronde Rapenburgher Linden,

 

Die uw Burigh Borgher vrijdt,

 

Oh! wat souden mijn' Gedichten

 

All de Dichterij doen swichten

 

Van mijn' laesten winter-tijd!

25

Nu benijd' ick v sijn beyen,

 

Minne-moer, pampierigh Leijen,

 

Nu misgunn' ick v sijn' jeughd,

 

Die hem weet't te houden kijcken

 

Door het laken van uw' Lijcken

30

Naer de Leid-sterr van sijn' vreughd.

 

Kijcker, spaert uw' ooghen-scheelen,

 

Om den vrienden met te deelen

 

Die haer wekelick geluijt

 

En nu onvergaerde toonen

35

Vanden anderen sien woonen

 

Tot ghij d'uwe weer ontsluyt.

 

Konnen u de tamme trecken

 

Van mijn' darmen-nijpers wecken

 

Doorgedommelt door mijn' spraeck;

40

Houdt, hier zijn de Roose-woorden

 

Die ick op mijn voose koorden

 

Hebb gewijdt tot uw vermaeck.

 

Als ghij dese wilt vergeten,

 

Komter hier weer niewe weten,

45

Mijnen tramp en neemt geen end.

 

Komt dan haest, ghij moght verdwijnen

 

Door het all te stadigh schijnen

 

Van die Sonne van uw Lent.

 

'K magh 't medoogentlick wel lijen

50

Dat mijn' vrienden sich verblijen

 

Dan ick geefse maer te leen;

 

En, met oorlof, Leydsche Roosjen,

 

Uw' Licorelijcke bloosjen

 

Springt te langh voor onse scheen.

55

En ghij, droncken in 't vermaken,

 

Die soo taeij van daer kont raken,

 

Schad' en wordt u niet gegunt,

 

Hoort van veler vrienden weghen,

 

Komt ontfangt der vrienden seghen,

60

Maer komt dobbel soo ghij kunt.

 

Hag. 12^o. 9b. (Nov.)

+ [krit] Bij vs. 23 in marg.: Characteres.
vs. 26 Minne-moer Ot.: Letter-moer - vs. 45 Mijnen tramp K.a.: Mijn getramp

[p. 89]

Een wijs hoveling¹⁾⁺.

Hij is een stille Lamp in Ydelheden wind,
Die op sijn' stadicheit geen slingeren en vindt;
Een dienstigh Ydel-man; een volger die kon leiden
En konnen sal als 't hoort, en dan noch een van beiden;
Een vriendelicke Leew; een Schaep dat bijten kan;
Een' Ioffer daer hij will, en daer hij moet een Mann;
Voll levens onder 't Stael, van Marmer in de kleeren,
Voll ongevoelickheits van kostelicke veêren;
Een Ooster Steen in 'tgoud bij Aernemmers gesett,
Maer Aernemmers ontkent, en die der los op lett,
Een vierde Broer van drij die 't inden Oven herdden,
En, verr van half gesengt, heel Salamanders werdden.
Soo dringt hij drooge-voets door 't modder vanden Hoff
Daer Bloemen onkruyt zijn, en meest de vruchten stoff;
Soo leght hij in de School daer van beleeftheit liegen,
Niet doen van tijdverdrijff, van gauwicheit bedrieghen,
De Meester-lessen zijn: maer Deughd staet aen sijn Oor
En stuijt die leeringen met betere daer voor.

Het liegen is hem vreemd, behalven daer het prijsen

Van vrienden sijne waerd ter ware waerd' will rijsen,
Daer lieght hij deughdelick, en slaet sich selven af,
En, hebb ick dat ghij prijst, prijst, seght hij, die 't mij gaff.
'T bedriegen oeffent hij met beter zijn dan schijnen,
Met lagen listicheit in roock te doen verdwijnen,
Door 't listighe Recht-uyt, dat Christelick versett,
Daer die het niet en kan van konst niet op en lett.
Soo tast de Schermer mis, die meent sijn Mann sal wijcken
De slagen die hij dreight en niet en meent te strijcken,
En vallen in sijn' punt: de Mann light still en recht,
En doet hem, konsteloos, verwerren in 'tgevecht.
'Tverdrijven van den tijd is verre van sijn pooghen,
Hij volgt den Oogenblick soo verr hij hem kan ooghen,
En wilde Flus waer' Nu, en Nu noch eens soo taey,
En Wesen van een Ael verandert in een' Maey.
Nu Nu soo vluchtigh is, en Flus soo flux te voren,
En Wesen schier gelijck geboren en verloren,
Soo leeft hij twee mael eens, en besight oock den tijd
Die in des Vorsten dienst nauw besicheit en lijdt:
Der Grooten aensien staet in 'tleeg staen veler knechten;
Dat is haer stede-werck die buijten voor hun vechten
Een' Sael, een' Galerij te cieren met gedrang:

1) Ot., V, 58; K.b., I, 147. Behoort tot de Printen.

+ [krit] Bij vs. 11 in marg.: Dan. 3. 94.

[p. 90]

 

⁺

 

Hij staet 'er oock sijn' uer, en moglick uren lang,

 

Maer uren rijck besteedt, maer rijp gekosen uren,

 

Onschuldigh aen de vleck van vrienden en Geburen:

45

Vruchtbaer van wetenschapp, onvruchtbaer van gerucht,

 

In vredigheit voll vreughd, in vrolickheit voll vrucht;

 

Maer uren die 't berouw van 's Avonds niet en baren,

 

En in 't gedencken zijn dats' in 't gebruycken waren,

 

'T onnoosele vermaeck van diese wel beleeft

50

En wel bedenckende noch eens te leven heeft.

 

Sulck' uren leeft hij daeghs soo veel' hij 'r daegs moet leegh staen,

 

En vatt all waer hij kan sijn wijser op sijn leeghst aen,

 

En suijght hem uyt den mond off oeffening van Deughd,

 

Of wat hij niet en kan, off wat hem niet en heught;

55

Duyckt altijd nederigh met sijn', oock meerder', gaven,

 

Op hoôp van meerdere: hoe zedigher begraven

 

Hoe hooger spruyt de Deughd, noyt wordt sij soo gesmoort

 

Sij'n wordt noch blindeling geroken of gehoort;

 

Soo kijckt hij menigh-mael door 'tdunne van sijn' vragen;

60

Met mist hij vragens beurt, en moet het seggen wagen;

 

Dat doet hij sparigher dan 'tnood is van gebreck,

 

Maer verr van gierigh, als ontsteken en niet leck;

 

Daer worden sij gewaer dien d'ooren niet van steen zijn,

 

Waer heen sijn' eenigheit, waer all de uren heen zijn

65

Die 't Hoff sijn aensicht derft: dat tastelick bewijs

 

Van Roomens dolingen, dat Christelicke wijs

 

In Waerheits onderscheit, dat wisselick beschrijven

 

Hoe 's Hemels Soldering d'een d'andere doet drijven;

 

Hoe, waerom, en wanneer de Sonn het Masker draeght;

70

Waer 't altijd ongelijck, waer 't alltyd effen daeght;

 

Hoe 't elders Somer komt als onse stroomen backen;

 

Hoe ijemand tegen ons kan treden sonder sacken;

 

Hoe d'Aerde hangen kan, hoe haer geweldigh rond

 

Onsichtbaer werden souw die bij de Sterren stond;

75

Hoe 'trond te meten is; hoe bierighe Matroosen

 

De Zee vermeesteren door stomme Staele Roosen;

 

Hoe 't ooghe door een' spleet van verr versekren kan

 

Zoo dickmael houdt dat steil de lengde van een' man:

 

Hoe 'tpuntigh aerden-werck der slechter eewen Torens

80

En Muren overtreft; wat Manen, en wat Horens

 

De trouwste borgen zijn, wat ganghen onder d'aerd;

 

Wat buyten best bespringt, wat binnen best bewaert:

 

Dat bondige verhael doet voelen datter grond is,

 

En ruym sijn' Herssenen wat voller dan sijn mond is:

+ [krit] Bij vs. 68: Quae mare compescant causae, quid temperet annum; Stellae sponte su jussaene vagentur et errent; Quid premat obscurum Lunae quid temperet orbem. Hor

[p. 91]

 

⁺

85

Maer, wordt hij voorts geverght, en voert hem 't ondersoeck

 

Van graghe vragheren door 'swerelts wonderboeck,

 

Van d'eerste luren aff tot daer sij leerde swemmen,

 

Van daer tot op den dagh van 't Hemelsch overstemmen

 

Der straffe letteren en onvoldane wett,

90

Tot datter Die se gaff den hals voor hadd gesett,

 

Van daer, door 't waggelen, door 't struyckelen, door 't rijsen

 

Van Godes stichtingen, tot op het vuyl affgrijsen

 

Der dagen die wij sien: de slechtste staen verstomt

 

De wijste twijffelen hoe 't weten in hem komt;

95

De kinder-tuchteren, die geen gelijck en lijden,

 

Eerbieden sijn onthout, en derven 't hem benijden,

 

Die mogelick, als sij, naer 'tsitten niet en hinckt,

 

Naer 'tbucken niet en buygt, naer 'tlezen niet en stinckt:

 

Want, schortt'er oeffening van mannelicke leden,

100

Hij schijnt'er toe gevormt; oock tot de Simme-schreden,

 

Dien vluggen Aexter-gang, dat konstelicke Mall,

 

Dat rijsen als een Veer, dat stuyten als een Ball;

 

Hij doet het, en gelooft, als emmers, boven 't singen,

 

Volmaeckte vrolickheit het Herte will doen springen

105

En 't hert den heelen Man, best springt hij die 'tgelaet

 

Van springen dwingen laet in reden, rijm en maet;

 

Maer doet het ernsteloos, en verre van verwachten

 

Dat d'eere daer uyt volgh' die'r kindren in betrachten;

 

Soo acht hij 't vingerspel, soo 'tklatren van een' Fluyt,

110

Soo 'tsnuyven van een Veel, soo 'tkraken van een' Luyt;

 

En gond' hem God een' keel die Snaren kan versellen,

 

Hij leertse danckelick sijn' wonderen vertellen,

 

En mogelick daer bij dat sijns gelijcke Ieught

 

Soo jeughdelick behaeght als deughdelick verheught.

115

Maer siet hem naer in 't groen, eer 't Sonne-paerd van honck scheidt,

 

Hoe hij het sijne daer ten affgerichten spronck leidt:

 

Gij vindt de logen waer die 't Paerd versieren dorst

 

Dat menschen-maexel was van boven tot de Borst;

 

Zoo kleeft hij aende Beest; soo is 't maer een beroeren

120

Der dijen die hij sluyt, der schencken die hem voeren;

 

Zoo doet sijn' stiller hand dan of sij niet en dé

+ [krit] vs. 87 luren Ot.: uuren K.a.: Iaeren
Bij vs 121: Havendo io gia piu volte pensato meco onde nasca questa gratia, lasciando quelli, che dalle stelle l'hanno, trovo una regola universalissima, laqual mi pare valer circa questo in tutte le cose humane, che si facciano o dicano piu que alcuna altra. E cio è fuggir quanto si può, e come un asperissimo e periculoso scoglio la affettatione, è per dir forse una nova parola, usar in ogni cosa una certa sprezzatura che nasconda l'arte, è dimostri cio che sifa, e dice venir fatto senza fatica, e quasi senza pensarvi. Da questo credo io che derivi assai la gratia, perche delle cose rare e ben fatte ogn' un sa la difficoltà, onde in esse la facilita genera grandissima maraviglia; e pero lo contrario, il sforzare che (come si dice) tirar per li capegli da somma disgratia, e fa estimar poco ogni cosa per grande che ella si sia. Però si può dir quella esser vera arte, che non appare esser arte, ne piu in altro si ha da poner studio, che nel nasconderla, perche, se e scoperta, leva intutto il credito, e fa l'huomo poco stimato. Balth. Castigl. Cortig. 1. (De aanhaling staat niet in het HS., maar eerst in K.a.).

[p. 92]

 

⁺

 

Dat Paerd en Ruyter doen, en geen en schijnt van twee.

 

Met sulcken radden tuygh betrouwt hij sich 'tverschijnen

 

Ter oogen van sijn' Vorst, die somtyds op de Swijnen

125

Off op een feller Leew, of op een' sneller' Haes

 

De schaduw schildren will van 't Krijchelick geraes,

 

Daer gaet hij voor een' Mann; en will het Wilt noch ramen,

 

Noch struycklen voor sijn' schoôt, hij wringt sijn' sterckte t'samen

 

En onderhaelt sijn' vlucht, en thoont hem met een speer

130

Dat kracht ten strijde baet maer oeffening noch meer.

 

De Prince siet hem na met half verslagen' oogen,

 

En volght hem in 'tgevaer met prijsen en medoogen,

 

Maer volght besluytende, Die 't op de Beesten kan,

 

Sal 't, van gewoonte schier, niet weigren op den mann.

135

Daer mede gaept de Door van 's Heeren welgevallen,

 

Die, deunder onderrecht door eene Deughd van allen,

 

Sijn oor gewonnen geeft, sijn gunsticheit, sijn' Minn

 

Den eighenaer te loon. Dat Ridderlick gewinn,

 

All is 't het eerste witt van sijn gestadigh loopen,

140

Besitt hij even koel als waer' het noch te hopen

 

Off wanckelick gevest, off twijffelick begonst;

 

En wie 't hem overstrijdt bedanckt hij voor de gonst,

 

Gemoedight, soo het schijnt, om waer te willen maken

 

Dat hun waer-achtigh dunckt. Maer even met het blaken

145

Van voorspoeds volle vlamm onsteeckt de Nijd de sijn';

 

Geluckigh en gerust is 't allom niet te zijn,

 

Te Hoof van allom minst; daer moet hij voelen smoocken

 

De wroeters die sijn doen of trachten te beroocken,

 

Off doen, soo 't doenlick is, en saeyen in sijn pad

150

De stricken daer weleer sijn voor-genand in trad:

 

Hij treedt ter zijden aff met wel-geveinsde treden,

 

Als roôck hij lont noch kruyd: dat gisteren, dat heden,

 

Dat staet hij morgen uyt; tot dat hij, als te veld,

 

Besett, bestreden wordt met onbeschaemt geweld,

155

En maskerloosen haet; soo wordt hem spijt en logen

 

En onverdient verwijt gevreven onder d'oogen.

 

Soo moet hij wat hij doet sien malen met de koôl,

 

Soo ten beschimpe staen van boven tot de zoôl.

 

Hij swijght, en reickt voor all sijn' schuldeloose vuysten

160

Voor Gods gerechte vuyst; die opent sulcke puijsten,

 

En perst 'er soo den wind en soo den etter uyt

+ [krit] vs. 126: Xenoph. de Venat.

[p. 93]

 

⁺

 

Dat elck sijn' Meester loont en in 'tgesichte spuyt.

 

Noch is sijn' bede verr van quaet om quaet te vergen;

 

Heer, seght hij, stootse wel die mij ter onschuld tergen,

165

Maer stootse ruggeling ter rechter reden in,

 

En daer hun boosheit endt dijn' goedicheit beghinn.

 

Hoe lieffelicken wraeck geniet hij op de quaden

 

Dies' op sijn' tegen-bé van 't quade siet ontslagen,

 

In 'tgoede soo verlicht, dat haer berouwt Gewiss

170

Haer hardste geesseling en saligst pijnen is!

 

De naeste toeverlaet is sijn gerechtigh hooren

 

Daer onder hij die 't lijdt en die 't hem aen doen hooren;

 

(Dat 's oock tot God gegaen, die 't soo, en soo begheert,

 

En wordt door middelen en sonder die geëert)

175

Daer daeght hij voor 't gerecht dien 't onrust lust te saeyen

 

Daer vrede groeijen kost, en in haer' schande maeyen,

 

En dorschen in haer' scha, daer grasigher gewass,

 

Danck, eer, en eenicheit voor niet te beuren was.

 

Syn' sake pleyt haer selfs, en waer 't voor Vijands ooren

180

De reden most'er in, soo kan de waerheit booren;

 

Nu is sijn Rechter bey sijn Rechter en sijn Vriend:

 

Noch raeckt hij maer aen recht, die'r gunst hij heeft verdient;

 

Maer scherp genomen recht is ruyme gunst te noemen

 

Daer scherp gegeven gunst ruym onrecht kan verdoemen,

185

Ruym onrecht doen die 't doen door ongunst van gemoet,

 

Ruym' gunst doet hij 'er voor die'r maer recht over doet.

 

Dat's 'truggeling gewinn van nijdige Gesellen,

 

Die door hun wiggelen, verr vanden boom te vellen,

 

Die in hun spijtigh oogh te wel gewortelt stond,

190

Noch diep en dieper klemm doen winnen inden grond.

 

Maer 't katten-spel komt laest, men gaet hem met de pert aen,

 

Die d'aller Hoofschte heet, men tast hem in het hert aen,

 

En seght hij heeft'es geen, of 'tis gelijck een Noôt,

 

Of 't hadd sijn eighenaer gedragen door den nood:

195

Het klagen is te kindsch, het kijven is te hoerigh,

 

'Tverdragen is te hondsch, en 't pleiten is te boerigh;

 

De wraeck is mannelick, en Adels eighen Recht;

 

Soo dat te soecken is, men vindt het in 't gevecht;

 

Een schrappen oogenblick betaelt'er soo veel' slechter;

200

Wat leght hem aen 't geding die dus sijn' eighen Rechter

 

Heeft hangen aende zijd; maer moglick of die kling

 

Uyt die gevanckeniss haer handgift oyt ontfing.

 

De werre-wateren, geboren tot het woelen,

 

Die van haer self soo witt, soo swart van hem gevoelen,

+ [krit] Bij vs. 187: Mackers.
vs. 168 ontslagen K.a.: ontlaeden - vs. 171 sijn gerechtigh K.a.: 's Rechters vonnis - vs. 188 hun Ot.: haer - vs. 189 hun Ot.: haer - vs. 201 die K.a.: de

[p. 94]

 

⁺

205

En steken daer de spell van haren moetwill niet;

 

Maer jagen naer 't verwijt van dadelick bediet;

 

En wringen uyt sijn tong een onverhoeds ontkennen,

 

Dat, Liegen, wordt gedoopt; Met siet hij sich berennen,

 

En knijpen inden dwangh van onderlinge wraeck;

210

Soo komt hem 's anderdaeghs op 't scheiden van den vaeck

 

De Wissel-brieff te huijs van lijff om lijff te ruylen:

 

‘Ghij, staet'er, ongewoon tot anders ijet dan schuylen,

 

Ghij nochtans onbeschaemt om bet'ren dan ghij zijt

 

Te drucken daer 't hun deert, te seggen dat haer spijt,

215

Gedenckt aen gisteren, en, zijt ghij Man geboren,

 

Staet merghen voor een man die door uw' borst will booren,

 

En ruckender dat Hert, dien Vrouwenhuysraed, uyt,

 

Oft wachten dat het hem geschiede van een guyt.

 

Dien hitsigen onbijt en kan hij niet verswelgen

220

Door sulcken koelen keel, oft 'thart en wilt sich belgen;

 

Sijn' geesten zijn sijn' gist, en jagen 't vierigh op,

 

En senden hem den brock te rugge door sijn kropp.

 

Weerbaer en schuldeloos verwijt en schuld te hooren,

 

Hoe lijd' ick 't, (mommelt hij) hoe stopp ick hier mijn' ooren,

225

Hoe klemm ick hier mijn' tong, hoe bind ick hier mijn' hand?

 

Neen, 'twaer te veel geleên; der boosen onverstand,

 

Den hooghmoed zij gestraft; 'kwill andre met mij wreken,

 

En diergelijcken slagh op diergelijcke breken;

 

Het bloedighe geluck van een doornagelt hemm

230

Magh andre voor altijd doen schroomen voor mijn' lemm.

 

Maer lemm bewaert uw' schee, (soo komt de koele Reden

 

Ten strijde tegen 't Hert sijn' vierigheit getreden)

 

Waer heen ontsteken bloed? wat soeckt ghij in de moord

 

Van 't maexel dat alleen sijn' Maker toe behoort?

235

Uw' terger heeft de schuld, wilt ghij s' hier op v halen,

 

En met gevaer voldoen, en na noch eens betalen?

 

Komt v de straffe toe der ongerechticheit

 

Daer die se niet en lijdt, Mijn' is de wrake, seit?

 

Die hand en sal de hand der boosen niet ontloopen,

240

Wat leght v aen de haest? die 't quade moet bekoopen

 

Bekoope 't door het quaed van quadere dan hij;

 

Wat scheelt v 'tonderscheit of 't flus of t'Avond zij?

 

'Tsall wesen als Hij 't doet die niet en kan als recht doen;

 

Dat kan Hij door uw' hulp en welbeleidt gevecht doen,

245

Maer wacht ghij door sijn hulp uw' Mann te sien vermant

 

Die Hem sijn Hemel-recht wilt wringhen uyt de hand?

 

Die syn gedulden terght, om dat het uw' geterght wordt,

+ [krit] Bij vs. 238: Deut. 32. 35. Rom. 12. 19. Prou. 20. 22.
vs. 212 dan K.b.: als

[p. 95]

 

⁺

 

Die hem wilt onrecht doen, om dat het v geverght wordt?

 

Als hadd vw knecht gelijck, die van sijn medeknecht

250

Verongelijckt, voor hem, v selver eerst bevecht?

 

Wat is de smalle stipp, 't onsichtbaer Punt van eeren

 

Daer op ghij schemer-ooght? een lijff van lichte veêren,

 

Een schaduw van een schimm, een bastaert van de Deughd,

 

Een twistball uyt de Hell, een stall-licht voor de jeughd:

255

Off Eer en is geen Eer of 'tis de loon van 'tgoede;

 

Uyt opgemesten grond met broederlicken bloede

 

En sproôt die spruyte noyt; en d'eerste vanden Stamm

 

Daer v het beter zijn dan andere van quam

 

Gewanse verr van soo: Ia mannelicke slagen

260

Verheften sijnen roem; maer deughdelick geslagen,

 

Maer nootelick besteedt, daer Gods gerechte straff

 

Sijn' waerheits vijanden die sweepen over gaff.

 

O rechten Adel-boom van adelijcke bladen,

 

Dijn' tacken schoten eerst uyt ongemeene daden,

265

Maer daden voor 't Gemeen; Stoutheit van ongeduld,

 

En Moet voor eighen baet zijn selden sonder schuld.

 

Wat soeckt ghij dan? Mijn' Eer. Waer is die Eer te vinden?

 

Op diese mij ontstall. Wie kon 't sich onderwinden?

 

Mijn schelder steeltse mij, en sal het meer en meer,

270

Soo lang ick weerloos sitt. O soecker naer uw' Eer,

 

Misrekent Cijferaer! die welgewonnen schatten

 

Zijn verre buytens reicks van sulcker vingren vatten,

 

Hij spouwt wel na de Maen maer raeckt noch geen gewelf:

 

Wie Eer heeft kanse maer verliesen door sijn self.

275

Noch neem ick hem voor dief; hij hebb' v konnen rooven

 

Van 'tgeen hij niet en kan; Is 't waerdich om gelooven

 

Dat die v bij der straet ontmantelt off ontgeldt

 

Sijn straffe tegen v sal halen in het veld,

 

En boven 't eerste quaed een argher mogen hopen,

280

En doen v eighen goed met eighen bloed bekoopen?

 

Waer is de Wett gemaeckt die mij mijn' schuldenaer

 

Heet manen in mijn hemd, en gijslen met gevaer?

 

Daer staet de Rechtbanck voor; daer staet hij voor te daghen

 

Die voor gewisse schuld gewisse scha sal dragen,

285

Verr van onwetene getuygen van 'tgevecht

+ [krit] Bij vs. 254: Que frenesia de Satanas causò este mal abusò con el hombre, que tan desatinado lo tiene? Como si no supiessemos que la honra es hija de la virtud. Math. Al. - vs. 265: Ea animi elatio, quae cernitur in periculis et laboribus, si justitiâ vacat, pugnatque non pro salute communi, sed pro suis commodis, in vitio est. Cic. 1. de Offic. - vs. 274: Tanto que uno fuere virtuoso serà honrado, y serà impossible quitarme la honra, si no me quitaren la virtud, que es el centro d'ella. Math. Al. - vs. 283: Nec tibi deerit Vltio, si justae defertur causa querelae Iuuen.
vs. 260 verheften K.b.: verhieven - vs. 268 kon Ot.: kan

[p. 96]

 

⁺

 

Sijn' overhand te sien beduyden op sijn recht.

 

Maer mannelick geschill moet mannelick geboett zijn;

 

Hoe waer 't mij eers genough die eerlick will ontmoett zijn

 

En mann voor mann gestraft, oft straffen, zoo hij kan,

290

Te roepen daer een kind bestaen kan voor een Mann?

 

Hij is geen eere waerd die'r in sijn herte geen berght,

 

Hij berghter gheen' in 'thert dies' andere te leen verght,

 

En, argher, stelen will, en, argher, andre tracht

 

In sijn' onachtbaerheit te maken ongeacht.

295

Noch werdt hem overmaet van Eere toegemeten

 

Die voor den eerlicken sijn' oneer niet verweten

 

Maer statigh werdt getoetst, en rechtigh overtuyght;

 

Een' eerlick' Oneer draeght die voor sijn' Rechter buyght.

 

Vollherdt ghij even milt in Eer te willen schencken

300

Daers' eerlick zij besteedt leert aen Sijn' Eer gedencken

 

Die vré' voor lastering, die vriendschapp voor verwijt

 

En d'ander wang gebiedt aen die op d'eene smijtt;

 

Gunt Hem Sijn' eighen Eer, gelijck Sijn' trouwste Knechten,

 

De Knechten na Sijn Hert; die tijd'lick konden vechten

305

En swichten tijdelick, voor Sijn' gestolen Eer,

 

Voor hun bekladden naem, gestolen rust, en meer.

 

Sij wisten dat den Sott in 'tsotte te bejegnen

 

Waer' worden dat hij is: leert ghij se van Hem segnen

 

Die uw' vervloeckers zijn, en bidden om haer' soen

310

Die soo goetdunckende niet weten wat sij doen.

 

All staet Verlies en Winst van eewicheit voorschreven,

 

Sij wanck'len in ons oogh; die hopen moet, kan beven:

 

Maer wordt uw selven baes, verwint uw eighen bloed,

 

Die winst is waerd en wiss, en Honigh sonder roet.

315

Gedachten gaen als wind, soo wind gaet als gedachten,

 

Maer wind en volghtse niet: de Bode schijnt te wachten

 

Die 't moorder-briefken braght, maer 'tdunckt den Bode niet,

 

Soo spoedigh komt hem voor dit mondeling bediedt:

 

‘Seght, Page, segt uw' Heer, jck leerde nemmer wijcken

320

Als voor de Redenskracht; die zal mijn recht doen blijcken

 

Daer 't Eer en Reden zij. Maer Meester van de leên

 

Die hij en ick besitt is Die se maeckt' alleen.

 

'Kben Christen, en Soldaet, en Edelman geboren,

 

En trachte met de twee het eerst altyd te hooren.

325

'Tbeschermen is mijn' konst, het Schermen zij de sijn';

 

Die sal ick besighen daer 't moet' en moghe zijn:

+ [krit] Bij vs. 302: Math. 5. 44. Ib. 39. - vs. 308: Prov. 26. 4. Math. 5. 44. - vs. 310: Luc. 23. 34. - vs. 313: Quippe minuti Semper et infirmi est animi exiguique voluptas Vltio. Iuuen.
vs. 302 wang gebiedt K.a.: wange biedt - vs. 319 Seght, Page, segt uw' Heer, K.a.: Gaet, vriend, en segt uw' vriend,

[p. 97]

 

⁺

 

Quaet doen van tijdverdrijff ben ick van jongs ontwassen:

 

Bespringht hij mij te moet, 'ksall op mijn' hoede passen,

 

Maer bidd' hem om geduld tot daer wij Vijand sien;

330

Daer sal de beste mann de leste zijn in 't vliên.

 

Soo spreeckt hij door uw' mond, groot Doender, en groot Spreker,

 

Gods krijghsmann in het veld, te huys sijn' waerheits wreker,

 

Sijn Deghen en sijn' Penn, bey mannelick gevelt

 

Op 't Seven-berghs versier, en Arragonsch geweld:

335

Soo stamert hij naer v stout-Christen Arm-van-ijser,

 

Die soo veel min verzaeght daer 'twezen most, als wijser

 

Daer d'Eer oneerlick scheen, dorst aengaen daer hij vlood

 

Dien ghij geweighert hadd't het weerslaen sonder nood.

 

Die stappen stappt hij na, wanneer de dwang van saken

340

Sijn' Meester buytens Walls ten tegen-weer doet waken;

 

Off booren door de korst van 't aerdighe geback

 

Daer een geborghen Stadt pasteys-gewijs in stack;

 

Off 'tstormigh welgevall van oogheloose nachten

 

Besteden daers' hem oock bij daghe niet en wachten;

345

Off proeven op een Hey' waer 't Noodlot henen will,

 

En maken eenen dagh jongh Schepen van 'tgeschill.

 

Daer doet hij wat hij kan; maer, in sijn eighen wanen,

 

Daer doet hij noyt genough; naer andere vermanen,

 

Daer doet hij wat hij hoort; naer and're, wat hij moet;

350

Naer and're, veel te lauw, naer and're, koel van bloedt:

 

Hij doet het evenwel; en die hem 't Hert betast hadd

 

Sou 't soo koel en soo lauw bevinden dat het vast sat;

 

Maer died'er 'tlood in sonck, sou' voelen dat sijn vijer

 

Sijn selven, soo beklemt, moett vrijen van getier.

355

De pitt-ziel van dat Vijer is eene van de voncken

 

Die ziel en herssenen naer 'teewigh vijer doen loncken

 

Daers' uyt gereghent zijn; de heiligh' ijver-brand

 

Die 's Levens vodde-vreughd, en schroomens onverstand

 

Voor d'uer die komen moet, all komtse soo veel laeter,

360

Om God verachten doet, en midden in 'tgeklater

 

Van stael en blixem-lood doet schreijen van vermaeck

 

In 't wel verdedighen van Sijn' gerechte saeck.

 

Soo voert hem 'trechte stout, de welgeruste vroomheit,

 

Dien op haer hittighste de Reden bij den toom leidt,

+ [krit] Bij vs. 330: Demaratus Spartanus, apud Herodotum, cum Xerxe in Graeciam transituro disserens, Ego, inquit, neque cum decem promittam me posse dimicare, neque cum duobus; ac ne singulari quidem certamine libens certarim: At si necesse fuerit, aut vehemens discrimen institerit, promtissime cum unoquovis istorom omnium dimicarem, qui se singulos ajunt idoneos ad dimicandum cum ternis Graecorum. - vs. 331: De Heeren van Sint Aldegonde ende van La Noüe. - vs. 334: Roomsch. - vs. 341: Van aerde.
vs. 355 dat K. a: het

[p. 98]

 

⁺

365

Daer daghers om een woord, en waghers om den deun

 

Staen schrickende van verr, Wat doet de Mann soo deun?

 

Maer deun en is maer deun dien levende gedachten

 

'Tontleven staende voets van voren doen verwachten,

 

En 't is hem selven vreemd hoe dat hem 'tbeven staet

370

Die t'samen op den tipp van Dood en Leven staet.

 

Ontkomt hij levendigh, hij wasscht niet eer sijn' handen

 

Het bloed aff dan sijn' tong, die datelick in banden

 

Moet swijgen wat hij ded', en lijden datmen 't segg',

 

All droegh 'er oock de Nijd 'tbenijdelixt aff wegh.

375

'Thuys in de Winter-rust is 't verre van sijn derven

 

Te blasen, daer, en daer, en daer genaeckt' ick 'tsterven,

 

Ick voren uyt, ick hier, ick ginder, allom ick;

 

Om Iofferen te slaen met wonderen van schrick:

 

Dat malscher Menschen deel, die minnelicke Dieven

380

Van Mannen dieren tijd, verstaet hij te believen

 

Met soeter onderhoud dan redenen van stael,

 

En kluchten die het Haer doen steigh'ren in 'tverhael;

 

Geraeckt hij in die schaer, (hij wilder somtyds raken,

 

En allen ernst somtijds verdrinken in vermaken)

385

Hij schuddt 'er soo den Mann, den Krijghsman emmers, uyt

 

Als waer' een Trommel-tonn verschapen in een Luyt.

 

Spel iss'er meest sijn Witt, sijn' meeste Wijsheit, jocken;

 

Maer lijdelick gejock ter oor' van alle Rocken;

 

Ten oorboor menighmael; want datmen oock de Deughd

390

En bitt're leeringen vergulden kan met vreughd

 

Besluyt hij uyt den Lent' van 's Werelds Griecksche jaren,

 

Doe d'eerste Wijsheit sprack door 'tstreelen van de Snaren,

 

En Menschen hard als klipp vermorwden door 'tgeluijd

 

Dat Menschen-tuchteren bedreven op haer' Luyt:

395

Geluckt hem 'tgoet doen niet (soo valt het beste Koren

 

Off vruchtigh in de kley, off in de key verloren)

 

Quaet mijden is de trapp die naest ten Hemel leydt;

 

Dat doet hij met sijn' Tong, die noyt van tand en scheydt

 

Om 't Goddeloos misbruyck van Goddelicke saken

400

Het noodeloose slot van Ia en Neen te maken;

 

(Lands Heeren acht't ghij oock op sulck' een Dienaers Eed

 

Die 't derde woord bevloeckt en selver niet en weet?)

 

Noyt willens-onverhoeds na woorden die de teenen

 

Van Maegden sterven doen om 'taensicht bloed te leenen

405

Sijn adem stincken doet, en lichten 't eerste Wijff,

 

En lichten d'eerste Mann het Vijgenblad van 'tlijff.

 

Hij wordt'er noyt beticht van stameren, van lispen,

 

Van sijn' berisperen ten loone te berispen

+ [krit] Bij vs. 370: Saligh zijn. - vs. 396: Math. 13. - vs. 400: Math. 5. 37. - vs. 408: Irructare.

[p. 99]

 

⁺

 

Toppswaer van Druyven-damp; al waer de misdaet min,

410

De beestlickheit van 'tquaet vervreemdt het van sijn' sinn.

 

Hij wordt 'er noyt beklapt van langhe winter-nachten

 

Te hebben schrapp gestaen, daer hem de Kans hiel wachten,

 

En mogelick nu mild, en mogelick dan scherp

 

Sijn' Hemel en sijn' God verlooch'nen om een' werp.

415

Hij wordt 'er soo gesien, hij komt, hij blijft, hij gaet 'er,

 

Hij doet, hij zeyt 'er soo, dat menigh ijdel prater

 

Moet lijden dat sijn' winst van taeye Ioffer-gonst

 

Een ander mede vall' die soo veel ná begonst.

 

Noch vindt de Wangunst self in sijn geregelt Laten,

420

In sijn besneden Doen niet waerdigh om te haten,

 

Dan dat sij 'r niet en vindt: Dat Laten en dat Doen

 

Schijnt met hem opgegroeyt sint 's Moeders eersten soen:

 

Hij doet niet dat hij doet off 'tpast hem als sijn eten,

 

Hij laet niet wat hij laet off schijnt niet bet te weten:

425

In wat hij niet en laet, in wat hij niet en doet

 

Verneemtmen 't eighen E'êl van welgeboren bloed.

 

Berekent hij dat Bloed van heden op de jaren

 

Doe d'eerste van sijn' Stam het sterven most ontvaren,

 

Het hoogste welgevall dat hij d'er in geniet

430

Is dat hem niemand scheel voor Bastaerd aen en siet.

 

Bereijckt sijn' Rekening den tweeden, derden mann niet,

 

Ia is hij self de mann die d'eerste na sijn Van hiet,

 

De Peter van 'tgeslacht die 't Velsens E'el begonn

 

Was thien mael Gerrit waerd die 't smoorden in sijn' Tonn:

435

En sullens' Edel zijn die uyt hem sullen teelen,

 

Hoe lichtt sijn' kaers min licht dan dien sij 't Licht sal deelen?

 

Off Princen zijn misdeelt in Edelheit van Stamm,

 

Off Edel was het hooft daers' all en eerst uyt quam.

 

Gevalt hem dan die gonst van een' der Minder-menschen

440

Die sijne gonst gevall', en dunckts' hem waerd om wenschen,

 

(Dat toetst hij aen de Ziel, en minstendeel aen 'tlijff;

 

Het velle schoon en maeckt niet half het schoone wijff;

 

Maer geeft een schoone ziel in tamelicke leden,

+ [krit] Bij vs. 428: Noë. - vs. 430: ᾽Αλλ᾽ εἰ δικαίως ἐξετάσεις, καὶ γνήσιος ὁ χρηστός ἐστιν, ὁ δὲ πονηρὸς καὶ νόϑος. Stob. ex Menand. Quod si rem potius spectes quam vocis sonum, Legitimus est frugi omnis, et nequam nothus. - Νοῡν χρῆ ϑεᾶσϑαι, οὐδέν τι τῆς ἐπιμορϕίας ῎Οϕελος ὅταν τις μὴ ϕρένας καλὰς ἔχῃ. Stob. ex Eur. Spectanda mens est. nil decus formae juuat Si pulcher absit animus, et recta indoles. - Εἰ νοῦς ἔνεστιν. εἰ δὲ μὴ, τί δεῖ καλῆς Γυναικὸς; εἰ μὴ τὰς ϕρένας χρηστὰς ἕχοι. Id. ex eod. Si bene animata est, perplacet. Sin, quo mihi Formosa vultum, pectore intestabili? - vs. 433: Quod si tam Graecis novitas invisa fuisset Quam nobis, quid nunc esset vetus? Hor. lib. 2. epist. 1. - Malo pater tibi sit Thersites, etc. Iuuen.
vs. 418 veel Ot.: langh - vs. 423 dat eerst: wat - vs. 442 velle-schoon K.a.: vel-diep

[p. 100]

 

⁺

 

Sij sall haer heiligh schoon doen glimmen door de zeden,

445

En stellen haer Lantaern soo doorschijn voor 't gesicht

 

Dat oock de dicker Hoorn sall monsteren voor licht.)

 

Hij neemt haer' gonst te baet, en derfts' haer selven vergen,

 

En segt, Mijn hert en is met weigring niet te tergen,

 

Noch hoeft het niet te zijn; 't en waer' ick seggen mocht,

450

Ghij thoont v half vernoeght, ick mij heel wel bedocht,

 

Ick schaemde mij 'tversoeck: maer, op het stomm bekennen

 

Van wedersyds gevall, op 't vriendelick verwennen

 

Van menigh' eerbaer' uer, verstout ick desen mond

 

Op 't binnenst ondersoeck van uwen herte-grond:

455

Spreeckt kortte vonnissen; en gunnt ghij mij het hopen,

 

Misgunnt mij t'eener tyd het noodeloose loopen;

 

Misgunnt ghij mij de hoôp van soo gewenschten Ia,

 

Vergunt een spoedigh Neen voor spaeder ongena:

 

Dan vreest geen' worsteling, all lust v niet te singen

460

Soo ick te voren fluyt'; de Minn verstaet geen dwingen;

 

Dit vrijen stond mij vrij in 't vrijste van 'tgemoed;

 

Doet vrijlick wat v dunckt, segt vrijlick wat ghij doet.

 

All hadd hij niet geseght, de kennis van sijn' waerde

 

Sprack sterren uyt haer' Lucht en Boomen uyt haer' Aerde;

465

Sij antwoord stommeling; tot dat sij 'tflauw gerucht

 

Van 't maechdelicke Ia ter diepster long uyt sucht.

 

Maer 't Ia wordt soo bedoeckt met weigerlijcke veinsing,

 

Met deinsend' stille staen, met stillestaende deinsing,

 

Dat wie min Maeghden hadd behandelt en betreen

470

Nam 't voor een Neenigh Ia, of voor een Iaïgh Neen.

 

Het stoff daer uyt gesift, de wimpeling ontbonden,

 

Hij wordt 'er met te vre'ên den Oud'ren toegesonden;

 

[Den Oud'ren tvvee en tvvee op sulcken voet verknocht,]

 

[Dien 't nu bejeghent vvat haer eertijds oorboor docht,]

475

Die garen aen de spruyt van haer vergaerde stroncken

 

Een Int verhechten sien die Inten kan verproncken,

 

En seght hun vruchten toe daer haer' verstorven kracht

 

Weer vrucht, weer ander' vreuchd verlangende van wacht.

 

Die vreuchd, die ander vrucht beërven sij bij tijden,

480

Soo 's Hemels suer verdriet de booser eew will lijden

 

Haer stadige misvall, en bastard wangebroet

 

Te sien vertemperen door soo veel tegen-goed.

 

Sijn groeyend' vaderschapp verheft sijn danckbaer Heere,

 

Die sijne Ieughd genoôt, met trapp op trapp van eere,

485

Met Stedelick gebied, met Statelick bewint,

 

Met all wat spreken kan hoe verr' hij hem besint.

+ [krit] vs. 454 uwen herte- K.b.: uwes herten - vs. 473 en 474 niet in het HS. noch in Otia, maar eerst in K.a.

[p. 101]

 

⁺

 

Sijn' kind'ren, d'ernstigste van sijn' bedaerder sorghen,

 

Verrijckt hij meestendeel met wat sij konnen borghen

 

Daer 'tbrooser goed verbrandt, en 't voosere versinckt;

490

Gevalt hun ijet te deel dat door de Borse klinckt,

 

Hij laet en leert het hun soo achteloos genieten

 

Als hij 't versamelt heeft; noyt walgelick vergieten;

 

All staet het ijeder een van allom toe te vlo'en,

 

Die 't eewigh soecken will, en schoeyen op sijn' schoen.

495

Soo door het rouwst geraes van 's Werelts booste baren

 

Meest sonder stuyt gerollt, en sonder stoot gevaren,

 

Tot daer 'tgesoncken Lood den Haven-dorpel raeck',

 

Tot daer het Ancker segg', Te Lande, Mann, ick haeck,

 

Verlaet hij 'tlecke Schipp daer 't stranden moet en splint'ren,

500

Om eewigh op het hoogh van Zion te verwint'ren,

 

De Hooge-Bootsmans rust; van daer hij desen Ball

 

Leer' keuren voor een blaes, een punt, een Niemendall.

 

O Edel stamm-gesinn van sijn's gelijcke Erven,

 

Stelt vrijelick op 't scheel van sijn' verrotte scherven

505

Dit weinigh en dit veel: Hier light voor Mier en Maeij,

 

Die geen gelijck en hadd, 'ten waer' een' witte Kraey.

 

Hag. 16^o. 9b. (Nov.)

+ [krit] Bij vs. 492: Math. 6. 31. - vs. 494: Ib. 33.

Dd. Iacobo Catsio, syndico Dordraceno; Petro c. Hoofdio, satrapae Muydensi; Danieli Heinsio, equiti, etcaet.
Viris, et amicis incomparabilibus otia d. d¹⁾⁺.

Summa Trias Vatum, cui me placuisse measque

Prima fuit Pueri gloria quisquilias;

Proxima sit placuisse Viri; prouectior aetas

Quod bene de vobis tertia speret erit.

Otia nunc rerumque inopes fero Carmina nugas;

Otia, si tanti est perdite vestra meis:

Siue meis, Catsi, praeiturus voce Batavis,

Hic ubi de Batavûm prima salute tua est,

Mattiacas tua tam faciles in vota Camoenas

Haganae comites non sinis esse viae;

Siue tuos, Hoofdi, tanto Custode superbos

Ferre negas muros otia, ferre viros,

Atque aliquid summâ dictas galeatus ab Arce

Armatâ deceat quod perarasse manu;

Siue tuas, Heinsi, versas in mascula Musas

1) Uit dit gedicht blijkt, dat H. oorspronkelijk het plan koesterde, om de Otia aan de drie boven genoemde dichters op te dragen. Maar zijn plan werd later gewijzigd en Heinsius alleen met de opdracht vereerd. Zie op het jaar 1625.

+ [krit] vs. 13 galeatus andere lez.: procinctus

[p. 102]

 

⁺

 

Numina ais Veneres non nisi nosse mares;

 

Caetera cum primi putruisse Cupidinis arcu,

 

Nec pia tam nihili seria ferre jocos.

 

Parcius obtundo; veteres agnoscite chartas,

20

Atque eadem toties taedia vestra nuces:

 

Tollite personam, mutato nomine qualem

 

Hanc ago, de veteri est fabula facta recens.

 

Quae spectatores bene speratura Nepotes

 

Quî bene non vestrâ non caruisset ope?

25

Plaudite, ne careat: quas nunc censebitis, olim

 

Censurae de me Posteritatis erunt.

 

Quanquam ego nec metuo quos dant hodierna Catones

 

Saecula, nec quos est sera datura dies:

 

Glorior in mediâ non delirasse Iuuentâ,

30

Et calidos tepido sanius isse dies:

 

Vnde nec amentes redolentem pagina flammas

 

Arguet, autoris noxia labe sui;

 

Nec puer, haec mea sunt, haec Divae vulnera Matris,

 

Dixerit in quaevis compita versus Amor:

35

Algeo, nec pudor est: quem charior occupat aestus

 

Discat ab invidiâ nil timuisse meâ.

 

Denique nec pudor est quod nos impune Puella,

 

Nos Puer illaesâ virginitate leget.

 

Si tamen iste vel illa legent; Quae vestra futura est,

40

Gratia, sit, rogo, sit gratia vestra, viri

 

Sin piget immeritae punctum tribuisse Thaliae,

 

Et videor Theta dignior esse nigro,

 

Parcite, coelestes animae; clementia divûm est,

 

Nec titulum justo detrahit illa Iovi:

45

Ergo ubi tecta volet vestro ludibria nutu

 

Quae ruet in plagas liuida turba meas,

 

Sola crepet, vestrique adeo, quâ turgeat unâ

 

Vindice, suffragij destituatur ope:

 

En caream plausu; jam nuda silentia sat sunt;

50

Fecerit ad laudes, vos tacuisse, meas.

 

Hag. 22^o. 9b. (Nov.)¹⁾.

+ [krit] vs. 25 quas nunc eerst: quidquid - vs. 26 Censurae - erunt eerst: Iudicium - erit

1) Onder het vers schreef H.: Otium sine literis mors est; et viui hominis sepultura. Sen. ep. 83. Quorundam otium occupatum est. Id.

Aen I. van Brosterhuysen²⁾.

Is mijn Liedjen uytgesongen,
Off den singheren ontsprongen
Door te veel onsinglickheits;

2) Zie over Brosterhuisen dl. I, blz. 200.

[p. 103]

 

Dese regeltjens bescheids,

5

Voor de moeyt van langer Brieven,

 

Bidden uw beleefd believen

 

Dat het mij gewerden magh

 

Desen of den naesten dagh,

 

Die het gaerne wilde dwingen

10

Over 't Noorder natt te springen:

 

Heeft het sprongen in sijn' staert,

 

Daer is elck een daelder waerd.

 

Ludibundus. Hag. 26^o. 9b. (Nov.)

[Hier 's u liedtjen, ongesongen]

Hier 's u liedtjen, ongesongen¹⁾
Is 't den singeren ontsprongen:
T'is hier vol onsinglickheidts;
Doch te minder danck-bescheidts
Wil ick u niet overbrieven.
'K bid 't sij u beleeft believen
Dat het nu noch nimmer magh
Missen onsen Leidtschen dagh;
Soud't ghij 't om een daelder dwinghen
Over 't Noorder nat te springen?
Heeft het sprongen in sijn staert,
Hier is elck een croon wel waerdt.

Joh. Brosterhuisen.

(27. Nov.)²⁾.

1) Het versje is bij de collectie Diederichs in de Universiteits-Bibliotheek te Amsterdam.

2) Dien datum schreef H. aan de ommezijde van het blad.

*) Autor ad Herenn.