Gedichten. Deel 1: 1607-1623

[p. 312]

Bijlage.
Lofdichten op 't Costelyck mall en 't Voor-hovt¹⁾.

Aen den leser, soo op het Costelick mal, als op het Voor-hovt van 'sGraven-haghe, van d'heere Constantin Huygens.

Hier coomt een nievve Svvaen met onghemeene pennen,
Hier coomt een hoogher gheest door onse landen rennen;

Hier spreeckt men hoofs en Haeghs: Gae by, ô domme jeucht,

Gae by, die kunste mint, hier is gheleerde vreucht.

'tZy dat ghy vvenscht te sien de vvijt-beroemde Linden,
En poocht, oock in het hoff, een ander hoff te vinden;

'tZy datje kennen vvilt het zeer van onse tijt,

En vvatter dient ghedaen, en vvatter dient ghemijt:

Off dat misschien de gheest u vordert aen te schouvven
De dracht van nievve mans, de pracht van jonghe vrouvven,

Dat vvonderlicke craem, dat seldsaem poppe-goet,

Dat Costelicke mal, dat hinderlicke soet,

De randen om den arm, de banden om de leden,
De koorden sonder aert, de boorden teghen reden,

De vouvven in den rock, de fronsen in den brouck,

De rimpels in de kraech, de ployen in den douck;

Wie kentet altemael? veel onghehoorde dinghen,
Die uyt het dertel hoff in alle steden dringhen;

Coomt leest dit nieuvv ghedicht; doch met een rijpe sin,

Want (vrienden letter op) hier steken kruymen in.

Hier is gheen lary-kouck voor sacht-ghevviechde menssen,
Maer mostert opte vis, en peper opte penssen;

Hier is een amper-vocht, dat in de roove snijt;

Hier is een manne-vvijn, die opte tonghe bijt.

Hier moet de Leser doen, ghelijck de kiekens drincken,
Dat is, op yder vvoort een ruyme vvijle dincken;

1) Deze lofdichten worden gevonden in de 1ste uitgave der beide gedichten (1622) en in den herdruk, die in 1643 onder den titel Ledige Uren het licht zag (zie de Inleiding). De lofdichten zijn hier herdrukt naar de 1ste uitgave.

[p. 313]

 

Hier moet de Leser doen, ghelijck het schaepjen eet,

 

Dat nimmermeer en svvelcht, als nae den derden beet.

 

Roupt yemant onder dies; Het schrift is al te duyster.

30

Jck roupe vvederom; Het is sijn rechte luyster.

 

Denckt dat het beste graen leyt midden in de schoof;

 

En dat de rijpste druyf schuylt in het dichste loof;

 

Denckt dat een vvijse pen, tot alle vijse dinghen,

 

Tot vreemde lymery, moet nievve slaghen bringhen;

35

Maer dan noch boven al, soo denckt, ô vveerde Vrient,

 

Dat niemant in het hoff met open schotels dient.

 

 

 

F.C.¹⁾.

1) Naar alle waarschijnlijkheid is het vers van Cats. Zie Jorissen, Constantin Huygens, blz. 109, en H.J. Eymael, Huygens-studiën, blz. 4.

Aen den hoogh-gheleerden heer Constantin Hvygens,
Op het uyt-gheven van syn Costelick mal, ende Haeghsche Voor-hovt.

'Tis pijn en groote moeyt', gheen steeck-dicht nu te schrijven,
Daer alles wert ghesien, dat op, dat neer, te drijven,

Als een schip-breuckich hout; daer niet soo seer behaeght,

Als dat gheschonden is, en van sijn eer ont-maeght.

Vervloeckte Weerelds-zee, vol doodelicke baren,
Dreck-gote van 't verderf, 'twelck in all' ander' jaren

Verscheyden was ghedeelt; maer in dit wan-gheslacht,

Als in een vuyl' riool', te samen is ghebracht!

Elck een schijnt af-ghericht, om touw en bot te gheven
Aen 't schuymigh vlees-ghedrijf; elck een die schijnt te leven,

Op dat hy leven sou, vol lusten, sonder meer,

En laten, sonder nijd, den hemel aen de Heer.

De doove volgh-begheert, ghedompelt in de fluymen
Van domme herssens-drop, doet uyt haer setel ruymen

Wet, reden, en natuer: Ghewoont' is nu de maet,

Daer op ons leven leest, en in sijn weerde staet.

'tEn heeft noch neus' noch val, dat niet en is gheboghen
Op dit on-gansch model des vaders van de loghen:

En watter oock op past, al waret noch soo krom,

Gheweken uyt sijn loot, 'theeft reden en waerom.

Dit al-bedrijvich spoock, gheklontert van ghebreken,
Van alle ambachts werck sorghvuldigh opper-deken,

Snijt yeder een sijn stof: en wilt ghy sien een stael,

Wel aen, blijft hier wat stil, in dit kleyn-groot verhael.

Hier sal u constantin, met wel-ghekamde woorden,
Vol sins, vol deftigheyds, die niemant meer en hoorden,

[p. 314]

 

Diep-gheestich wijsen aen, hoe dat wy ongherijmt

 

In al ons cost'lick mal, aen volgh-lust zijn verlijmt.

 

Hoe dat wy zijn verknecht aen alle niewigheden,

30

En trouwen, onghewijt, ons arm-naeckte leden,

 

Niet aen een noodich kleed, der sonden mis-gheboort,

 

Maer aen een spottigh last, dat ons slechts niet vermoort.

 

Hoe dat de geyle jeughd sich t' allen tijd vergheten,

 

Met die onnuttich zijn, als om het graen te eten,

35

Des aerdrijcx enckel last: diens levens grootste deel

 

In toyen wert verquist, jae menich-mael wel heel.

 

Hier sult ghy sien verhaelt, en voor u oogh ontbonden

 

Dat groote Ioffrouw-kraem, die vremd' en nieuwe vonden,

 

Waer door sy spreeckt haer duytsch, al wert sy niet ghevraeght,

40

En wat sy in haer hooft, off in haer boesem draeght.

 

Elck een vint hier sijn less': der Iongh-mans dertel lincken,

 

Die min op Abr'anis schoot, als op der vrouwen dincken,

 

Staen hier oock af-ghemaelt: en met een scherp belagh

 

Van een kleyn mond-ghetreck ghetoghen aen den dagh,

45

Hoe dat dat schoon-soet volck (soo moetens' immers heeten,

 

Al warens' oock soo swart als d' Arnemuydsche keeten)

 

Wert van ons heden-puyck, als een groot heylichdom,

 

Gheafgodt en gheviert met Godes eyghendom.

 

En dat noch somtijds oock een sulcken slach van vrouwen,

50

Die liever nestels sien en broecken, als een bouwen;

 

Die met ontleende moy, met een verkorste huyt,

 

Veel liever desen dagh, als morghen zijn de bruyt.

 

Maer 'tis ghenoech ghelispt: ick sou te veel vermincken.

 

Gaet heen, en laet u oor den gulden oorspronck drincken,

55

Die Python heeft ghemengt met Hypocratisch nat:

 

En segh, begrijpj' het niet, ick ben te nauwen vat.

 

 

 

J. de Brune¹⁾.

1) Johan de Brune, geb. 1589 te Middelburg, bekleedde verschillende betrekkingen in zijne geboortestad en was van 1649 tot zijn dood, 7 Nov. 1658, raadpensionaris van Zeeland. Hij gaf eenige bundels gedichten uit en behoorde tot de dichters van de Zeevsche Nachtegael, ende Des selfs drvderley gesang (1623).

Gedicht op het ghenoeghelicke Haeghsche Voor-hovt,
Gheschreven door den hoogh-gheleerden heer Cons(t)antin Hvygens.

Die steeds noch rennen heen
Nae Room', off naer Atheen,

Off and're vreemde hoecken,

Om door de soete clanck
Van over-waelsche sanck,

Een eeren-croon te soecken,

[p. 315]

 

Mis-bruycken hun verstand,

 

Nu hvygens by der hand

 

Jnt Haeghjen, onder Linden

 

Voor deure, met ghemack

 

Jnt groene Joffrou-rack,

 

Lauriertjens weet te vinden.

 

 

 

I. Luyt¹⁾.

1) Jacob Luyt, geb. te Middelburg, werd 17 Oct. 1611 te Leiden als jurist ingeschreven. Hij zette zich als advokaat neer in zijne geboorteplaats en werd daar 4 Nov. 1620 ook toegelaten als notaris. (Mededeeling van den Heer J. Broekema). In de Zeevsche Nachtegael schreef hij (vlg. blz. 75) het vers: Herders-Dicht, gheschoncken Aen .... Clement van Sorgen, ende .... Cornelia van Heems-Kercke, en voor de Proteus van Cats maakte hij een lofdicht (vgl. Nagtglas, Levensberichten van Zeeuwen in voce).

Gedicht op het Haeghsche Voor-hovt, ende Costelick mal, van d'heere Constantin Hvygens.

Hoe gheluckich zijn de Linden
Die so soeten Schrijver vinden,

Om, door soo een hel gheluyt,

Haren loff te roepen uyt!

Want als hare dorre tacken
Nae der eerden sullen sacken;

Off dat haer het vinnich stael

Sal vernielen altemael:

Off dat hem een oude grijsen
Aen de bladers, aen de rijsen,

In een houckje van de schou

Sal bevrijden van de kou;

Dan sal dit ghedichte leven,
En tot aen den hemel sweven,

Tot bericht, en totte vreucht

Van-de-noch-te-comen jeucht.

Dan sal noch een hoofsche vrijster,
Soeter als een soete lijster

Quelen dit Voor-houtsche liet

Tot een troost in haer verdriet.

Iae sy sal de groene Linden,
Schoon die niet en zijn te vinden,

Schoon die lange zijn vergaen,

Sien in hare sinnen staen:

Iae sy sal de soete koutjes,
Liefde-rancken, minne-boutjes,

En wat heden omme gaet,

Dan oock weten op een draet.

[p. 316]

 

Dies so salse dickmael seggen,

30

Waer doch mach de Schrijver leggen

 

Die dit aerdich Hof-gedicht

 

Heeft ghegeven aen het licht?

 

Dat toch Myrten en Laurieren

 

Staech sijn dorre graf vercieren

35

Dat met Roosen zy bedeckt

 

Waer hy sijn gebeente streckt.

 

Boven al soo canse leeren

 

Al het mis-bruyck van de kleeren,

 

Dat in onsen mallen tijt

40

Meest door al de weerelt glijt.

 

Huygens meester van de zeden,

 

Tuchter van mis-bruyckte leden,

 

Schrijver van het Diere-mal,

 

Huygens geestich over al;

45

Och! dat uwe manne-woorden

 

Mochten scheuren alle boorden,

 

Mochten breken alle pracht,

 

By vrou Nieus-gier in-gebracht;

 

Dan soud' ick, en alle menschen

50

Aen u cloucke veersen wenschen

 

Nimmer aff te zijn ghekeurt,

 

Nimmermeer te zijn ghescheurt

 

Off om vijghen in te winden,

 

Off om peper in te binden:

55

Want, dat met vermaken sticht

 

Houd' ick voor het beste dicht.

 

 

 

I.A.F.¹⁾.

1) Ook dit lofdicht is waarschijnlijk van Cats; zie Eymael, t.a.p., blz. 8-10.