Gedichten. Deel 1: 1607-1623

[p. 110]

[1618]

Stances prognosticques, sur la prodigieuse enfonçure de glace,
arrivée a La Haye le 28^e. de ianvier CIƆIƆCXIIX^1)+++++++.

I'ay plaint, i'ay pleuré les miseres
De tant de miserables Meres,
Que le desastre d'un clin d'oeil
A fait veoir leur petite race
Courrir sur une traistre glace
De la pourmenade au cercueil.

Ie quitte maintenant les plaintes
A ceux que les viues atteintes
Du malheur touche de plus pres,
(Louange au bon Dieu, qui me donne
Que sans offence de personne
Ie me dispense des regrets.)

Mon esprit hors de moy m'appelle,
I'ay des presages en cervelle;
Et, comme à un soldat placé
A l'ouuerture d'une bresche,
Le soing de l'avenir m'empeche
La souuenance du passé.

Hollandois donnez audience
A une simplette eloquence
Fille de la Sincerité;
Ie parle sans fard de paroles;
Il ne faut point des Paraboles
En question de verité.

Hollande, la fleur des Prouinces,
Haye, le beau sejour des Princes,

1) Naar het HS. op de Leidsche Bibl. (Cod. Pap.). In de Bibl. der Kon. Acad. is een klad van het vers, dat daar geen opschrift heeft.
Over het ongeluk heb ik geene bijzonderheden gevonden.

+ [krit] vs. 9 touche klad: touchent

+ [krit] vs. 11 offence klad: l'offense

+ [krit] vs. 14 klad eerst: Mon apprehension est telle

+ [krit] vs. 17 Le soing klad eerst: La peur

+ [krit] vs. 22 klad eerst: Ie bannis les beaux mots pour ores daarna: I'abhorre le fard de paroles, dan: Ie parle sans

+ [krit] vs. 23 Paraboles klad eerst: Metaphores

+ [krit] vs. 24 klad eerst: Pour descouurir la

[p. 111]

 

⁺⁺⁺⁺

 

C'est à vous que le Ciel en veut,

 

Le Ciel qui par un coup de glace

 

Vous aduertit et vous menace

30

Quoy que par foudres il le peût.

Les foudres sont trop ordinaires,
Trop ordinaires les tonnerres,
Presages d'ordinaires maux,
Il se sert d'un effort plus rare
Pour tesmoigner qu'il vous prepare
Des rares coups, des bruits nouueaux.

Ces jeunes hasardeux courages,
Ces hardis braveurs des naufrages,
Qui se pourmenants sur les eaux
Apprindrent à leur aduenture
Que c'est affronter la Nature
Faire des hommes des bateaux,

C'estoyent les pourtraits, les modelles
De la naissance des querelles
Qui se nourrissent en ces lieux,
Pour dire quel est le salaire
De ceux qu'au danger volontaire
Atrappe le courroux des Cieulx.

Si jamais il fut des Icares
Qui temerairement bizearres
Harderent la vie au renom,
Le malheureux siecle ou nous sommes
Nous fournit une race d'hommes
Qui leur enuient ce beau nom.

La piste, le chemin, l'adresse
Que la Diuinité nous dresse
Leur sont estoffes de bas prix;

+ [krit] vs. 35 vous klad eerst: nous

+ [krit] vs. 37 hasardeux klad: indomptez

+ [krit] Naast de eerste 8 coupletten staan in het klad plaatsen aangehaald uit theologische werken van Molinaeus; ik heb ze hier weggelaten.

+ [krit] vs. 45 en ces lieux klad eerst: entre vous, dan: à vos yeulx, dan als boven.

[p. 112]

 

⁺⁺⁺

 

Il faut des choses releuées

 

Bien loing au de la des nuées

60

A des si releuez esprits.

La verité est simple et nuë,
Ils la poursuiuent dans la nuë
D'une profonde obscurité;
Il n'est Pieté sans Science;
Il n'est homme de conscience
Qui n'a de la subtilité.

Voila comme l'on fait du braue,
Comme l'un l'autre l'on se braue
A qui brauera le danger,
Pour dire que la droite voye
Ou le Sainct Sauueur nous enuoye
C'est un passage trop leger.

Mais quoy? poures gens estourdies,
Il n'y va moins que de vos vies;
Vous courrez des chemins glissants:
Quoy? petits vermisseaux de terre,
Voudriez vous bien faire la guerre
Au plus Puissant des plus puissants?

Cette grand' lueur transperçante
Cette grand' flame deuorante
Fondra la glace dessoubs vous;
Ce feu des vengeances diuines
Vous fera lire en vos ruines
Quel est du grand Dieu le courroux.

N'esperez pas qu'en ces extremes
On vous secoure tout de mesmes
Comme à vos enfans mi-noyez;
Tels verrez vous qui du riuage
Seront spectateurs du naufrage
Et n'en voudront mouîller les pieds.

+ [krit] vs. 62 poursuiuent klad eerst: recherchent

+ [krit] vs. 71 Sainct klad eerst: grand

+ [krit] vs. 74 klad: Croyez qu'il y va

[p. 113]

⁺⁺⁺⁺

Voire vos haineux, au contraire,
Ceux que jadis vous feistes taire,
Ouurirent la bouche à vos pleurs,
Pleurs, helas! qui leur feront rire
Voyants vos armes vous destruire
Ce que ne peurent pas les leurs.

Ainsi dans un bien peu d'années
Voyants vos villes ruinées,
Honte vous creuera le coeur,
Et direz, reduits en seruage,
Bon Dieu! fut il jamais un aâge
Que la Hollande fust en fleur?

Ainsi les Nations estranges
Apres tant de piteux eschanges
Vous trouueront sans Roy ni loy,
Et diront, voyants ce rauage,
Bon Dieu! fut il iamais un aage
Qu'il se parlast icy de Toy?

Pardonne moy, chere Patrie,
Si d'une triste Prophetie
I'ose ton oreille accabler;
C'est la peur, non pas l'esperance,
Non pas le vray, mais l'apparence
Qui me contraignent à parler.

Vienne, c'est ce que je desire,
Qui en effet me puisse dire,
Prophete, tu en as menti;
Et ie diray à sa venue,
O la nouuelle bien venue
D'un agreable dementi.

30^o. Ianu¹⁾.

+ [krit] vs. 96 que klad eerst: qu'ils

+ [krit] pas klad eerst: par

+ [krit] vs. 105 ni klad eerst: sans

+ [krit] vs. 115 en eerst: par

1) Onder het klad staat: ‘Proprid. Cal. Feb. 1618. Hagae Com. accidit a. triste ac prodigiosum infortunium 4^o. Cal.: Feb. 1618’.

[p. 114]

Ad iuventutem Ziricaeam elegia apologetica¹⁾⁺⁺.

Circaei Iuuenes, facibus deuota Cyprinis

Pectora, par telo saucia turba pari;

Per geminas Dominae, totidem tua fulmina, stellas,

Prima pharetrati, quem colis, arma Dei;

Per Paphiae delubra Deae; per tela, per arcum,

Cuius in accenso pectore vulnus habes;

Desine riualem temere commota Batavum

Innocuique dolos subtimuisse viri:

Non ego Mattiacis obrepsi proditor oris,

Non ego Circaeis dissimulator agris:

Pone metum. spernenda times. impune Batauis

Creditur, et fraudum nescia turba sumus.

Non Helenam, si qua est, (neque sum Paris) ambio vestram;

Hospity cultor, non violator ero.

Non mihi fallacis plaudo sub imagine voti,

Non mihi tam grandis vindico jura spei:

Mecum habito, et quam sit noui, neque sero, futurum

Vt cadat in casses casta Venila meos;

Illa quidem (et voueo) felicius eliget, olim

In mage se dignos introïtura toros.

Audiat interea, quisquis prior ille Procorum

Occupat aduentum suspicione meum.

Fallier humanum est; et habet sua quemque caligo,

Nec magis hic tenebris, nec caret iste magis:

Ni tamen insignis dementem decipit error,

Nescio quid miseri nomen Amantis habet.

Non mihimet comperta loquor, sed naufraga saxa,

Naufragium passo praemonitore, noto.

Quas dubio lachrimas, quae non suspiria amanti

Mouerit aspectu torua Puella suo?

Quis misero pallor, quis non furor occupat artus,

Si, sibi postponi quem velit, ille praeit?

Et tamen has aliquis (quid non mortalia cogis

Corda, Tyrannorum maxime, parue Puer?)

Has aliquis risum lacrumas, hos gaudia fletus

Dixerit, Elysios posthabiturus agros.

Viuite felices, quibus importuna calenteîs

Flamma vorat fibras; Me meus ardor agit;

En dudum Patrys animo procul euehor oris,

1) Ot., I, 12; M.D., 292. In beide is het jaar (1619) verkeerd.
Den 15den Maart ging Huygens naar Zierikzee en bleef daar eenigen tijd logeeren bij De Huybert (vgl. Dagb., blz. 9).

+ [krit] vs. 23 et habet sua quemque caligo, M.D.: sumus in caligine cuncti,

+ [krit] vs. 24 Nec magis M.D.: Nec minus

[p. 115]

 

⁺

40

Iam mare, jam Terras ultima mente lego:

 

Hesperidum hinc Populi, hinc Phoebo subjecta recenti

 

Regna manent oculos conspicienda meos;

 

Parthenopes jamnunc avido obuersatur imago,

 

Et cinis Impery, perdita Roma, tui;

45

Et quae Caesareo pares Germania sceptro,

 

Et modo faemineâ Gallia quassa manu,

 

Quique per Occiduos Tamesis deuecte Britannos

 

Iuncta Colosseo littora Ponte lauas.

 

Aurea Libertas, quae non lustrabimus arua?

50

Quanta sub hos oculos, te comitante, cadent!

 

Aurea Libertas, priscis adamata Batauis,

 

Cum socias junxit foedere Roma manus,

 

Aurea Libertas, superum data munere Terris,

 

Quis tibi, quis sanus, vincula praetulerit?

55

Aurea Libertas, Tibi me, voueoque dicoque,

 

Tu quoque ne gressus desere Diua meos.

 

Circaei Iuuenes, per me licet esse maritis,

 

Ite sub optatum si volet illa torum;

 

Subdite colla jugo, cippo date crura beato,

60

Non facit ad Batavum calceus iste pedem.

 

Ziricaeae. Prid. Cal. Aprileis (31 Maart).

+ [krit] vs. 40 jam Terras ultima mente M.D.: jam terrae mente remota

Advertissement aux dames¹⁾.

Madame, je mourray vostre plus humble esclaue,
C'est le beau premier mot des Courtisans mieux nez,
Dames n'admirez pas tout ce qui semble braue,
Gardez vous des Renards subtilement niais,
Gardez vous de cueillir tout ce qui semble rose;
Il s'en faut peu ou point, par la Metamorphose,
D'esclaues enchainez à Diables encharnez,

1) Het laatste gedeelte van het vers ontbreekt; het papier is afgeknipt en het gedicht heeft geen datum.

Constantini Huygens in Angliam abituri ad patriam tumultuantem ἀπόταξις²⁾.

Est aliquid Patrys considere molliter aruis,

Est aliquid Patrios usque subire lareîs:

2) In 3 HSS., één daarvan is klad. Andere titel: Constantinus Huygens in Magnam Britanniam iturus Patriae vale dicit. Den 7den Juni ging Constantyn in het gevolg van den Engelschen gezant Carleton naar Londen (Dagb., blz. 2 en 9). Zie over zijn verblijf in Engeland Sermon. lib I, vs. 373-522.

[p. 116]

 

⁺⁺⁺

 

Patria da ueniam, non sunt tua gaudia tanti,

 

Non facis ad mores seditiosa meos.

5

Anglia uicino celebris iacet insula Ponto,

 

Diues opum dubites an Pietate magis;

 

Sed Pietate magis. Borean date fata secundum,

 

Huc iter, huc animum uertimus: Haga Vale.

 

Hic ego securo placidum pede littus, et illa,

10

Illa, sed armorum nescia, Regna premam;

 

Hic ego de Patria cupidam narrantibus aurem

 

Nunc dabo, nunc faciet littera missa fidem;

 

Hic ego de Patriae surgentes funere planctus

 

(Mentiar astra duint) eminus aure legam;

15

Hic ego, fata meos maneant quaecumque Batavos,

 

Vt modo ne Ciuis sim miser, exul ero;

 

Hic ego Regales, mundi miracula, turres,

 

Hic ego relliquias, Elisabetha, Tuas,

 

Hic ego Romuleas aequantia marmora moles

20

Percontante novus lumine suspiciam;

 

Hic ego Cambrigias porro, mea summa, Camoenas,

 

Vota, salutandi sedulus hospes ero.

 

Hic ego, nunc animo, tum corpore junctus amicis,

 

Fundar in amplexus, Caesar amate, tuos.

25

Iurgia, dissidium, rixae, furor, ira Valete,

 

Pax trabeata uale, pugna togata uale.

 

Auehor. aura uocat: pacata Britannia salue,

 

Magne Britannorvm Rex, Iacobe, faue.

 

Hagae. Com. IIX^o. Cal. Iun. (25 Mei).

+ [krit] vs. 7 klad eerst eveneens, dan: Diues utraque tamen. Het ééne HS. heeft die laatste lezing.

+ [krit] vs. 21 porro klad: certe

+ [krit] vs. 23 en 24 zijn in één HS. weggelaten.

Doris oft herder-clachte¹⁾.

't Tweede Jaer js om geloopen,
Tweemael hebt ghy overcropen,

Groote Meter vanden Dach,

1) L., 7. Naar alle waarschijnlijkheid is met Doris Dorothea van Dorp bedoeld. Zij was eene dochter van Frederik van Dorp en Anna Schets van Grobbendonck en woonde met hare moeder, broers en zuster - haar vader was in 1612 overleden - in het Voorhout dicht bij de famielje Huygens. Toen deze in het voorjaar van 1614 naar het Voorhout was verhuisd, had Constantyn Dorothea leeren kennen en dat feit in zijn dagboek aangeteekend. (In het HS. staan nl. de woorden ‘Dorotheae innotui’, evenals het voorgaande, in margine bij het jaar 1614, niet bij 1615, zooals zij gedrukt zijn. Van Dorothea weten wij zeer weinig en het is, in weerwil van zeer veel moeite, niet gelukt die kennis te vermeerderen. Waarschijnlijk was zij iets ouder dan Constantyn en schijnt het tusschen hen beiden tot eene meer dan vriendschappelijke verhouding te zijn gekomen, waaraan het meisje echter spoedig een einde maakte. Dat moet men althans opmaken uit dit vers. Het verbreken van dien band stond echter hunne vriendschap niet in den weg; Dorothea bleef met Constantyn omgaan als met een aardigen, jongeren broer, en deze las haar, jonge zedenmeester als hij was, dikwijls de les over haar wild gedrag, dat haar wel eens in opspraak bracht. Dorothea is in onzen tijd bekend geworden als eene aardige, geestige brievenschrijfster, sedert de beer J.A. Alberdingk Thijm 5 brieven (zie Dietsche Warande, VI, blz. 477 vlgg.) en Jorissen 1 (vgl. Const. Huygens, I, blz. 383) van haar aan Huygens heeft uitgegeven. Die brieven zijn allen van 1624. De brieven van H. aan haar (bij de Lettres Françaises vond ik er 6 uit de jaren 1620 tot 1627) werpen een veel minder gunstig licht op haar. Dorothea van Dorp is ongehuwd overleden; wanneer is onbekend. In 1645 schreef H. een gedichtje bij het exemplaar van zijne Heylige Dagen, dat hij haar toezond (K.b., II, blz. 176); uit het dagboek van Constantyn H. den zoon blijkt, dat zij nog vele jaren later bij H. aan huis kwam (zie de mededeeling van Mr. D. Veegens in De Nederlandsche Spectator, 1869, blz. 113).

[p. 117]

 

Oost en West door Zuydt en Noorden

5

Sints jck Doris eerstmael hoorden

 

Sints jck Doris eerstmael sach.

 

 

 

Noch en hebb' jck't niet vergeten,

 

Doris can't ojck noch wel weten

 

Hoe die vruntschap eerst begost

10

Die my doch zoo zeer verheughden,

 

Die my coste zoo veel vreuchden

 

Als zy my nu quelling cost.

 

 

 

'S Haechs gerucht was jck ontweken

 

Achter ghen' begraesde beken,

15

Daer zoo menich eycken plant,

 

(D' outheyt doet ons sulcx gelooven)

 

Heeft doen delven, heeft doen clooven

 

Vrouw' Jacobae eygen handt.

 

 

 

Eenicheyt was jck gaen soecken

20

In die doncker-groene hoecken,

 

(Wat verandert ghy myn bloet?)

 

Doris, 'tproeffstuck van naturen,

 

D'alderliefste van ons bueren,

 

Doris quamp mij te gemoet.

 

 

25

Cost jck seggen hoe de Mane

 

Inde blauw verwelfde bane

 

And're lichten overmuyt,

 

Dan zoude jck eerst wel vertellen

 

Hoe dat Doris haer gesellen

30

Trotste ende tradt voor uyt.

 

 

 

'Tgoet geselschap dat sy leyden,

 

Dat jck niet en socht te scheyden,

[p. 118]

 

Maeckte dat jck stondt van cant,

 

Maer, O! onverwachte tyding!

35

Doris toonde wat verblyding,

 

Ende greep my by der handt.

 

 

 

Herder, sprack sy, Waer wilt henen?

 

Cont ghy V geselschap leenen

 

Aen des' Nymphen desen dach?

40

Gheerne, o ghy Haeghgens eere,

 

Zeyd'-jck, maer hier jsser meere

 

Daer jck 't niet by halen mach.

 

 

 

Halen? riep sy, ende lachte,

 

Och kindt! wist ghy myn gedachte,

45

Dat en seydt ghy nemmermeer.

 

Hier ontrent en zyn gheen menschen

 

Diers geselschap jck mach wenschen

 

V en achte jck noch veel meer.

 

 

 

Voorts zoo wil jck v wel sweeren

50

Als een Herderin' met eeren

 

Datter dry zyn jn getal

 

Die jck jnde werelt achte,

 

Daer jck vruntscap van verwachte,

 

Maer V stell' jck boven al.

 

 

55

Doen was 't mynen tydt om spreken,

 

Maer de flesch en can niet leken,

 

Die gevult js totten top,

 

Woorden die my meest gebraken

 

Conden uyt den mont niet raeken

60

Blyschap stopte my de crop.

 

 

 

Plompaert, zeyde jck in myn sinnen

 

Cont ghy nu V selfs niet winnen,

 

Dient hier soo lang op gedocht?

 

Hoe jck 't keerde, hoe jck 't wende

65

Daer en quam niet uyt jn 't ende

 

Dan, Och die 't gelooven mocht!

 

 

 

Hoe gelooven zeyde Doris

 

Meynt ghy dat myn hert een Door is

 

Daermen niet dan door en gaet?

70

V hebb' jck al lang voor desen

 

Uyt veel duyzenden gelesen

 

Dat en is gheen kinderpraet.

[p. 119]

 

Emmers zyt ghy niet te vreden

 

Noch met woorden noch met reden,

75

Ziet hier is het waertste pandt

 

Dat jck oyt op dezer aerde

 

Aen myn vingeren bewaerde,

 

Dat bewaer jck voor V handt.

 

 

 

'K hoor ghy wilt ons Dorp verlaten

80

En gaen treden ander straten,

 

Daer de wysheyt wordt geleert,

 

Laet niet binnen weynich weken

 

My te voren aen te spreken,

 

'Tzal V worden dan vereert.

 

 

85

Dat en seght ghy gheenen dooven

 

(Ick beghost haer te gelooven)

 

Sprack jck ende greep haer handt,

 

Ick en zal van hier niet scheyden

 

Zonder van u te verbeyden

90

'Taengenaem beloofde pandt.

 

 

 

Mynen tydt was om gecomen

 

En myn reyse voorgenomen

 

Die my viel al vry wat hert,

 

Doris bleeff my jn 'tgedachte

95

Doris was't by dach by nachte

 

Doris lach my steedts jn 't hert.

 

 

 

'K gingh haer van beloofte spreken,

 

Herder, zeyd' sy, zoud' jck breken

 

Dat jck eenmael heb' belooft?

100

Comt jck wil V leeren melden

 

Hoe jck wete te vergelden

 

Die my op myn woordt gelooft.

 

 

 

Ziet dit rincxken heeft gheen ende

 

Hoe men't keere, hoe men 't wende;

105

D'eewicheyt moet oick zoo zyn,

 

Nu besweer' jck v by dezen,

 

Laet u trouwe eewich wesen,

 

Dit js 't teecken van de myn.

 

 

 

Waer daer langer tydt te noemen

110

Mochten sich de menschen roemen,

 

Zeyd' jck, over d'eewicheyt,

[p. 120]

 

Langher tydt wilde jck begheeren

 

Om V van nu aff te sweeren,

 

Doris, myn getrouwicheyt.

 

 

115

Verder conden wy niet spreken,

 

Tydt begonde my t' ontbreken

 

'Tlaetste woordt was Goeden nacht,

 

Vaert wel liefste Herderinne,

 

Vaert wel Herder dien jck minne

120

Meerder dan ghy oyt en dacht.

 

 

 

'Tscheyden viel my seer beswaerlyck,

 

Maer al was jck ongevaerlyck

 

Een paer halfue Jaren wech,

 

Brieven die met ons' gedachten

125

Onse herten overbrachten

 

Vlogen dag'lijckx over wech.

 

 

 

Lieffelycke, zoete tyden,

 

Eerlyck aengenaem verblyden,

 

Was daer oyt wel uws gelyck?

130

Als jck sagh die brieven comen,

 

Docht jck, Is een Paus van Romen

 

Is een Koninck wel zoo ryck.

 

 

 

Ghy die al v beste Jaren

 

Hebt gewentelt jnde baren

135

Van 'tonstadigh Minnen-meer

 

Ghy die Clippen, Sanden, Winden

 

Hebbet leeren ondervinden

 

Onder uwen blinden Heer.

 

 

 

Comt, noch moet jck v wat leeren

140

Om v conste te vermeeren,

 

'Tzal V costen schad' noch schandt,

 

'Tjs genuchte syns gelycken

 

Schip-breuck aen te mogen kycken

 

Mette voeten op het landt.

 

 

145

Myn geluck was op het hooge

 

En myn schaepkens op het drooge

 

Zoo jck beter niet en docht,

 

D'alderaengenaemste woorden

 

Die jck van myn leven hoorden

150

Hadden my zoo verr' gebrocht.

[p. 121]

 

⁺⁺

 

Myne Jonckheyt onervaren,

 

Myne domme jonge jaren

 

Conden my niet doen verstaen,

 

Dat de vreuchden van dit leven

155

Op het hoochste syn verheven

 

Als sy naest ten valle staen.

 

 

 

Nu, daer quamen niet meer brieven,

 

Om een ander te believen

 

Doris schreeff my niet een woordt,

160

D'oorsaeck mocht jck niet eens weten

 

'Twaren voor my al secreten

 

Maer jck had' se haest gehoort.

 

 

 

Hoe en zoude jck niet hooren

 

Dat een yeglyck quam ter ooren,

165

Dat noch all de werelt siet?

 

Doris herte was ontsteken

 

Hoord jck langs de velden spreken,

 

Doris was haer eygen niet.

 

 

 

Niet haer eygen? ginck jck dencken,

170

Zoud' dat wel ons vruntschap crencken?

 

Is't hiermet alt'samen doot?

 

Jae't: een mensch heeft maer een herte.

 

Neen 't: (dus stilde jck myn smerte)

 

De beloften zyn te groot.

 

 

175

Maer jck leerde haest, dat woorden

 

En beloften zyn gheen coorden

 

Daermen Vrouwen mede bindt.

 

'Khad' myn bedd' gemaeckt te sachte.

 

Dus zoo droomt men heel den nachte,

180

'S merghens vindtmen niet dan wint.

 

 

 

Nu jck wil gheen oude wonden

 

Op een nieuwe gaen doorgronden,

 

Clachten brengen geen gemack,

 

't Schreyen can geen tranen stelpen

185

't Spreken can my oick niet helpen

 

Woorden vullen gheenen sack.

 

 

 

Doris die jck acht en eere

 

Meer dan al des werelts eere,

 

Doris die jck achten zal,

+ [krit] vs. 167 eerst: Binnen zess oft seven weken

+ [krit] vs. 170 hiermet eerst: hierom

[p. 122]

190

Zoo lang 's Hemels rondt zal dueren

 

Zoo lang vier en twintich uren

 

Zullen houden haer getal.

 

 

 

Hebt ghy emmers goet gevonden

 

Langer niet te zyn gebonden

195

Dan tot dat ghy beter vondt,

 

Gheerne stell' jck my te vreden,

 

Vwen wil js al myn reden

 

Myn orakel uwen mondt.

 

 

 

Laet my een genucht behouwen

200

Als jck u zal gaen aenschouwen

 

Aen een ander handt gepaert,

 

Dat jck dan mach overleggen

 

Wat jck eertydts was; en seggen,

 

Och is dat den Vrouwen aert?

 

Londini. Prid. Non. Quintil. (6 Juli) Aeger.

['Tgeschil]

'Tgeschil daer van gesproken is
Is sonderlingh niet veel,
Dan daer de D gebroken is,
Daer js de C noch heel.¹⁾.

1) L., 13. Het versje is op hetzelfde blad geschreven als het vorige gedicht. Tusschen vs. 1 en 2 van het HS. staat eene D in tweeën gebroken met eene C er door heen. De toespeling was volkomen juist; Constantyn was volkomen genezen; Dorothea daarentegen zou, zooals duidelijk uit Huygens' brieven aan haar blijkt, later zeer gaarne hebben gezien, dat de vriendschap voor een inniger band had plaats gemaakt.

Coram rege Britanniae cithara canturus²⁾⁺.

Applicat augustam Regum ter maximus aurem;

Suggere non solitos, dextra Thalia, modos.

Quid pauido prodis passu tremebunda? quis iste

Virgineo subitus funditur ore rubor?

Regius, agnosco, percellit lumina splendor,

Torpida praesenti Numine lingua riget.

Cui tamen ore loqui Batauo datur, ille Britannos

Desperet faciles in sua verba Deos?

2) Ot., I, 26; M.D., 303. Er zijn 3 HSS. van het vers; onder één daarvan staat het jaartal. Andere titel: Coram Rege Citharam pulsaturus Thaliam exhortatur. Den 7den Sept. 1618 (Oude Stijl) schrijft Huygens uit South Lambeth aan zijne ouders, dat hij voor den Koning van Engeland heeft gezongen (Lettres Françaises). De brief is gedeeltelijk uitgegeven in de Correspondance et oeuvre musicales de Constantin Huygens, blz. 3. Zie ook Serm., I, vs. 497.

+ [krit] vs. 3 passu 2 andere HSS.: gressu

[p. 123]

Constantinus Huygens ex magna Britannia redux patriam salutat¹⁾⁺⁺⁺⁺.

Annuit coepto Deus, et remotis
Exulem Terris, per aperta salvum
Rura, per siluas Patriae trementem

Iurgia vexit.

Annuit Sceptri Triados Britannae
Triplicis Rector; tetigit Batavum
Quâ nihil toto uiget orbe majus

Dextera labrum.

Annuit magno soboles Parente,
Carolus, uix nunc minor: annuisti,
Digna quae tanto sociata regnes,

Anna, marito.

Annuit Patrum uenerandus ordo;
Annuit vir, puer; annuit puella,
Annuit (ne quid morer) onnis uno

Ore Britannus.

Ecquid ingressum reduci, Penates
Patry, laetum datis? ecquid olim,
Qui meos in se Batauos agebat

Excidit ardor?

Ecquid ut voces lachrimae rigarunt
Vltimas, voces lachrimae rigabunt
Denuo primas; madidumque Salue

Patria poscis?

Ecquid? hem! sat sit. digito labellum.
Scilicet, ne non liceat cuinis
Quidlibet, nobis moderante linguam

Lege loquendum est.

Veritas fuco pia cessit: heu, heu,

1) In 2 HSS. Andere titel: Redux Patriam salutat. Boven het vers staat: Patriae quis Exul se quoque fugit? In Ot., I, 32, en M.D., 308, zijn van dit gedicht slechts couplet 1, 2, 3, 5, 6 en 8 gedrukt.
Den 2den November kwam Huygens in den Haag terug (Dagb., blz. 3 en 9); hij reisde met de Engelsche godgeleerden, die naar de Dortsche Synode gingen. Zie over zijne reis Serm. lib. I, vs. 522-541. Gedurende zijn verblijf in Engeland was den 18den Juni (zie Dagb., blz. 2), Constantyn's zuster Catharina overleden. Zij was de derde dochter van Christiaan Huygens en Susanna Hoefnagel en werd den 2den Juli 1601 geboren.

+ [krit] vs. 7 toto Ot.: nostro

+ [krit] vs. 11 regnes Ot.: vivas

+ [krit] vs. 25-28 in het ééne HS. aldus:

Absit. et quantum noua. Sed tacetur
Tutius: quondam licuit cuiuis
Quidlibet; nos nunc moderante linguam

Lege loquamur.

+ [krit] vs. 29 hetzelfde HS.: Veritas lucem fugit. heu, pudendos

[p. 124]

 

⁺⁺

30

Saeculi mores! Ego, ne quid obstem,

 

Cedo: quid tecum mihi publicarum

 

Sarcina rerum?

 

Quod licet, Te nunc Domus, et mearum

 

Summa curarum, gemini Parentes,

35

Cura, censorem renuente liber

 

Voce saluto.

 

Teque, dilectum caput, ac Parentum

 

Prima, Mauriti, soboles amorque

 

Primus: et Vos, heu! duplicata quondam

40

Turba, Sorores.

 

Nempe, ne laudem numeri superba

 

Vindicet Tellus potioris, harum,

 

Coelites, binas, retinente binas

 

Orbe, uocastis.

45

Si tamen Coelo (ueniam dolori

 

Parca fraterno dabis) inuidere

 

Fas sit, ô quidni, Catharina, coelo

 

Inuidearis?

 

Blanda Vestalis species pudoris,

50

Candidum pectus, pia virgo, sollers

 

Artium custos, Catharina, cur te,

 

Cur careamus?

 

Corculum Matris, Patriae senectae

 

Dulce solamen, praeeunte nullo

55

Doctior doctis, Catharina, cur te,

 

Cur careamus?

 

Mel meum, Sappho mea, Gratiarum

 

Quarta, Musarum soror, obstupentis

 

Plasma Naturae, Catharina, cur te,

60

Cur careamus?

 

Sed recens cursum dolor institutum

 

Rumpit: excuset miseranda lapsum

 

Culpa; maiores minor auocauit

 

Causa Poëtas.

65

Talis incautum memorata Flaccum

 

Flexit Europe, tumidos parantem

 

Adriae fluctus tumido Puellae

 

Tollere versu.

 

Terminum pono lachrimis, et unde

70

Soluerat puppis redeo: Valete

 

Plurimum toto penitus remoti

 

Orbe Britanni.

+ [krit] vs. 30 obstem Ot.: errem

+ [krit] Bij vs. 45 en de volgende regels staat in marg.: Heu qualis pietas! heu quam breuis excidit aetas.

[p. 125]

 

Plurimum salue Pater, atque Mater

 

Plurimum; frater, geminae sorores

75

Plurimum; salue Domus, Haga salue,

 

Patria salue.

 

Lambethiae. Septemb. Scr. AEger¹⁾.

1) Onder het vers staan de volgende aanhalingen:
Qui dedit hoc hodie, cras, si uolet, auferet. - Non, si male nunc, et olim sic erit. (Hor., C. II, 10, vs. 17).