Gedichten. Deel 1: 1607-1623

[1614]

Ad patrem,
Calendis Ianuary¹⁾.

Dum tibi fausta nouis, Genitor, fero verba Calendis,

Sunt prius haec animo, crede, remota meo;

Scilicet, augendi semper noua cura pecull,

Excultique nimis stulta cupido Styli.

Namque ego cum scribo, si forte quid aptius exit,

Nec blandâ lucri Spe, nec honoris agor;

I procul Ambitio, procul insatiata cupido,

Ite procul rauco non noua verba foro,

Vnica me stimulat Patriae pia cura Salutis,

Quâ mihi non quicquam gratius esse potest.

Ergone Nestoreos etiam tibi comprecer annos,

Vt solet in tetricis sedula turba Scholis?

Hercule non faciam. quid enim? tibi forsan acerbos

(Quod Superi avertant) imprecer ipse dies?

Si quam praeteriti, tam non ignara futuri

1) Van dit gedicht is ook een klad.

[p. 56]

 

Sit mihi mens, quam nunc nubilus error habet,

 

Tunc ego non dubitem, spatium breue temporis huius,

 

An voueam uitae stamina longa tuae;

 

Quandoquidem uero hoc ipsum Natura negasti

20

Scire homini, quid cras, quid modo, fiet, erit,

 

Illa quidem praeclusa uia est. sed et altera certe

 

Hic patet, incepto non minus apta meo.

 

Hanc, Pater, ingrediar, votis melioribus usus.

 

Da ueniam, ueterem si male seruo modum;

25

More meo breuis esse uolo. sic distichon unum

 

Terna simul, Votum, Strena, Coronis, erit.

 

Dii tibi perpetuae functo dent gaudia vitae,

 

Dij tibi pacatos, dum datur esse, dies.

Ad patrem.
Elegia.

Qualis in immotum fertur Sidonia Dido

Dardanium miseris questa fuisse modis;

Dum nihil insani furias miseratus amoris,

Dante illâ in uentos verba, dat ille ratem:

Talis ego, ventis turgentia vela secundis

Prospiciens summo e littore, talis eram,

Dum Batauis iterum, sine me, sine fratre relictis,

Flandriacos mauis uisere solus agros.

Talis ego, in mediam ducens insomnia noctem,

Quaero relinquendi quae tibi causa mei:

Vt non inuenio, multumque diuque rependens,

Quae ualeat mitem causa monere Patrem.

Tunc demum indignor, quod non amplexus euntem

Continuo puppim per freta longa trahar.

Sicut Gnossiacae comes inuidiosa carinae

Haesyt hostilem Scylla secuta ratem.

Quid vero? an patriae sequerer te prodiga uitae

Scylla, nec exemplo terrear ante tuo?

Dy melius. certe patet haec, patet altera nobis

Semita, Telemacho non male capta uiro;

Quem Dea pertaesum Patriae, Patriaeque malorum

Bellica in ignotam per mare duxit humum,

Ille autem, multum et terris iactatus et alto,

Inuenti fuerat maxima causa Patris.

Ergone cessamus Patriae vestigia plantae

Sectari? eia, sequor, Penelopaee sequor;

Si non inuenti parilis mihi gloria tecum,

Certe erit adducti quantulacumque Patris.

[p. 57]

Iambus, de ordine servato mihi, in lectione institutionum Iustiniani.
παραβλήδην^1)++++++++.

Quaeris, legendis Institutionibus,
Quis ordo seruetur mihi? vide, Pater.

Studium omne pono machinis simillimum

Horarys, Solaris asseclis gradus:
Heîc, ut rotarum maximas lento fere
Per orbis ambitum trahi uideas gradu;
Paruas item, peridrome leui ac breui,
Saepe ante magnas circulis volui suis;
Ideoque non paruas minus quam maximas
In munus impigras suum, iunctam dare
Operam trahendae machinae, quantum decet,
Et circumagendae quatenus Phoebus praeït:

Sic lectionis ambitum ducens meae,

Genus rotarum machinam trahentium
Duplex resigno, paruulumque et maximum:
Adeo, ut rotarum maximae subeat vicem
Haec illa totos lectio absumens dies,
Mensesque totos, qualis, aut Giphany²⁾
MinsingerI³⁾, aut cuius uelis e plurimis,
Deducta Commentario; quae quamlibet
Longam ambeundo circulo trahat moram
Agendae confert machinae vel plurimum.

Accedit alter (haec erit minor rota)

Decursus, ambitu magis leui ac breui;
Haec illa crebra, non coacta, lectio,
Horis, minutis, horulis, minutulis,
Contenta; qualis, aut sedentis ad focum
Et temperantis otium negotio,

1) Ook in klad. Den 19den Mei 1614 begon Constantijn met de studie der Instituten (vgl. Dagboek, blz. 9) onder het toezicht van zijn oom van moederszijde, den raadsheer Jacob Suerius (vgl. Sermonum lib. I, vs. 290, sqq.).

+ [krit] vs. 3 pono klad eerst: pono dan: formo

+ [krit] vs. 4 klad eerst: Horologis, Phoebi gradum sequentibus

+ [krit] vs. 15 resigno klad eerst: notabo

+ [krit] vs. 19 e plurimis klad eerst: horum duúm

+ [krit] vs. 21 klad eerst: Longa atque lata nectat ambages uiá

+ [krit] vs. 22 klad eerst: Trahendae vel plurimum klad eveneens, dan: certe haud paruum

+ [krit] vs. 27 klad: Contenta si quid subtrahi primae potest

+ [krit] vs. 28 klad eerst: Fortasse qualis et sedentis ad focum dan: Et temperantis otium negotio dan: Et hic fugantis otium negotio

2) Hubert van Giffen, geb. 1533 te Buren, † 1604 te Praag, was een bekend litterator en jurist, die o.a. veel over Romeinsch recht heeft geschreven.

3) Het is onzeker, wie hier bedoeld wordt, Joachim Minsenger uit Keulen († 1588), of één zijner zoons Sigismund Julius († 1598) en Henricus Albertus († 1609); alle drie waren juristen.

[p. 58]

 

^++++++++

 

Aut, si serena luxit e coelo dies,

30

Nitidusque mentem Phoebus elicit foras,

 

Siluam perambulantis, aut fessos humi

 

Sternentis artus inter Hagiensium

 

Carecta muros, nempe qua steriles viam

 

Pandunt arenae versus Arcticum fretum:

35

Heîc solus (et nunquam minus solus tamen)

 

Iustinianum profero, uoluo, lego,

 

Relego, sed, id quod dicitur, leui manu,

 

Milio terebrando non locus, non tempus est;

 

Subtilitates, quae solent attexier,

40

Omitto, quaestionibus nullus vaco,

 

Contentus¹⁾ ἀκροτηρίοις: Quin, si quis est

 

Maturiore dignus intuitu locus,

 

Captuique nodus insolubilis meo,

 

Non aufero, sed differo, mutos, domum

45

Redux, ministros consulo (libros puta)

 

Quorum, nec inter ultimos, Giphanius,

 

Παραϕραστικός τέ²⁾ διχόϑεν Θεόϕιλος;

 

Quidquid latebat eruunt illi statim,

 

Obscura reddunt clariora quam dies

 

Radyque Solis esse cum sudum'st solent.

 

 

 

Hic est minoris ambitus minor rotae,

 

Hic ille cursus, ante quem dixi, breuis,

 

Octo diebus quatuor uorans libros;

 

Qui, quoque mense raptus in gyrum quater,

55

Haut paenitendo machinam motu trahit,

 

Haut paenitendos visus est fructus dare.

 

Sed pergo: totam machinis horoscopis

 

Similem dare nostram machinam libet mihi.

 

Ergo, ut rotatus omnis illarum solet

60

Ex sempiterno Solis orbe dirigi,

 

Sic iste noster dirigatur ad suum

 

Solem; quis ille? Tu, Pater, Tu machinae

 

Director huius; nos rotas, et ambitum

 

Fortasse earum ducimus, quantum potest,

65

Sed omnis in tua manu directio

 

Sita est, cui (nec illibenter) cedimus.

+ [krit] vs. 29 klad eerst: Vel si serena coelitus illuxit dies dan voor coelitus illuxit: luxit e coelo

+ [krit] vs. 31 klad eerst: Passim deambulantis

+ [krit] vs. 34 fretum klad: mare

+ [krit] vs. 36 lego klad: explico

+ [krit] vs. 37 Relego klad: Lego

+ [krit] vs. 40 nullus vaco klad eerst: nec tum vaco dan: nullus moror

+ [krit] vs. 56 paenitendos - fructus klad: paenitendum - fructum

+ [krit] vs. 63 et klad: nos

1) In marg.: summitatibus, et quasi, vniversalioribus.

2) In marg.: a duabus partibus, sumpta graeci versus licentiâ in mentione autoris graeci.

[p. 59]

 

Si qua ergo, vel caute parum, vel inscie

 

Labor, rotarum denotans certas vices,

 

Adesto, adesto, Phoebe mi, sufflamina,

70

Restringe currentem, cadentem suscipe;

 

Agnosco lapsum, praebeo victas manus,

 

Quocumque duxeris sequar, Solem meum.

 

O! Sole multas ducar hoc ipso dies,

 

Per inuias vitae vias, par asperas

75

Mundi procellas, aequor intrandum mihi!

 

Tu Sole, Caelis, altior Sol, annue.

[O geluckigen mensch]

O geluckigen mensch, die hem ontrecken mach¹⁾
T' onstadich steets gewoel! sonder sorgh oft gewach
Van der Coninghen staet, maer als een lantman wacker
Ploecht met syn oskens om den vaderlycken acker!
De tanden vol fenyns van den spijtighen nijt,
De geltgierighe sorgh, pramen hem t' leven nijet.
De palen van syn landt bepalen syn begeeren
Den lief-dranck sal hem uyt het silver niet verveeren.
In plaets van Grieckschen wyn, in plaets van t' hemels-broot
Schept hy niet uyt het gout t' rattekruyt breng-ter-doot.
Syn handt is synen croes, t' beeckwater uytgelesen
Syn soetsten hypocras; syn melck ende syn keesen
Syn appeltgens hier by met syn selfs handt geint
Sonder reetschap gereet t' aller uren hy vint.

De schrickelycke trom, de schettrende trompet,
Douwen hem niet op t' hooft, half slaperigh, t' helmet,
Van eenen veltheer straf t' gebodt dat hem vervaerden
Stoot hem niet, als verblint, van t' bedt onder der aerden.
Den Cam-gecroonden haen bootschapt hem synen dach,
Bepaelt hem syn eetmael, brengt hem met syn gewach
Eenen lust om te sien langs de beplante banen
De bloemkens nat-bepeerlt met schoon Auroras tranen.
Een bang-besloten locht, de vuyl stanck-stegen langs,
Beroert hem niet syn bloet met haer hitte vol stanckx.
Maer de wyd-open locht, onder dewelcke hy levet
Een nieuwen appetyt t' aller uren hem ghevet,
Houdt hem altydt gesondt; de doot niet als heel laet
Comt by syn hutgen cleyn dat ver' van cante staet.
Hy slyt te hove niet syn ellendighe dagen
Hy hoeft, t' geen hem belieft, geen grooter te gaen vragen.

1) O geluckigen mensch, L., 1. Het gedicht staat op hetzelfde papier als het klad van het Bruyloft-liedt voor Houthain (blz. 64) en is dus waarschijnlijk ongeveer in denzelfden tijd geschreven. De plaats, die het op het blad papier inneemt, maakt het zeer waarschijnlijk, dat dit vers ouder is dan het Bruyloft-liedt.

[p. 60]

(In Carolum van der Noot)¹⁾.

Terror Heroum, Patriae defensor, et unis

Deuotum pugnis militiaeque Caput;

Praelia tot quondam, proprys ascripta trophaeis,

Hostili aspergens sanguine, nulla meo;

Nunc quoque, quod stupeas, Senior, Iuuenis, Puer, Infans,

Illaeso, infracto corpore, qualis eram,

Carolus, in modico, rectae mihi, cespite, terrae

Conditus, hac ipsa protegor hospes humo.

Estne aliquid claro poni mea membra sepulchro?

Maius erit, nullis saucia vulneribus.

Felix ac vixi ac oby, modo fata dedissènt

In media vitam fundere militia²⁾.

1) Ook in klad. Het vers, dat in het HS. geen titel heeft, is blijkbaar geschreven naar aanleiding van den dood van Karel van der Noot, Heer van Hoogwonde en Aertswoude. Deze krijgsman was in 1590 kapitein der lijfwacht van Prins Manrits, gedurende het beleg van Ostende een tijd lang bevelhebber dier vesting en van 1604 tot 1614 bevelhebber van Sluis en voor Prins Frederik Hendrik Luitenant Gouverneur van Vlaanderen. Hij was gehuwd met Anna Manmaker, dochter van Adriaan M., thesaurier van Middelburg. Anna M. stond in vriendschappelijke betrekking tot de famielje Huygens; er zijn nog 38 brieven van haar aan Christiaan Huygens van de jaren 1611-1623 (Kon. Acad., no. L e). Den 30sten Aug. 1614 is Karel van der Noot gestorven; in zijn grafschrift (zie Navorscher, XXXIII, blz. 14) wordt, evenals in Huygens' vers vermeld, dat hij in alle gevechten, waaraan hij had deelgenomen, ‘illaeso corpore’ was gebleven.
In het klad luiden de laatste regels:

nulla suo,

Praelonga tandem confectus uiscera tabe,

Herculeâque (inquam non male) morte cadens.

Carolus exiguo, rectae sibi, cespite terrae

Tectus, in hac ipsa conditur hospes humo.

Vah! nimium tantis male congrua fata triumphis!

An non pugnando debuit ille mori?

2) Deze versregels staan op hetzelfde papier, waarop het klad van het vorige vers is geschreven.

Epithalame aux nopces de mons. d'Houthain avec madamoiselle Vander Noot³⁾.

Aduint un iour d'esté que Venus Citherée
Pressée d'un sommeil qui l'auoit renuersée,

3) Het Fransche en Nederlandsche gedicht staan naast elkander (HSS. der Fransche gedichten); het laatste is blijkbaar eene vertaling. Een klad van het Nederlandsche vers vindt men bij de Nederl. HSS.; het heeft geen opschrift. Een afschrift van het Fransche gedicht bevindt zich in het Britsch Museum, Add. MS. 22953 fol. 108 (Vgl. Prof. J.P.N. Land in Versl. en Meded. der Kon. Akad. v. Wetensch., Afd. Letterk., 3de Reeks, dl. II, 1884, blz. 55).
Jhr. Philips Zoete van Lake, gezegd Houthain, werd in 1614, na den dood van Karel van der Noot, bevelhebber van Sluis. In November van dat jaar huwde hij Louise van der Noot, dochter van Karel en Anna Manmaker. De laatste schrijft 21 Nov. 1614 aan Christiaan Huygens, dat het huwelijk is voltrokken. Het paar kreeg een aantal kinderen; over een dochtertje van Houthain was Christiaan Huygens in 1619 peet. Houthain was veel met hem in correspondentie; er zijn brieven van hem op de Bibl. der Kon. Acad., (no. XLIIaa) en op het Amsterdamsch Archief. Hij stierf 15 Nov. 1628; zijne vrouw hertrouwde in 1636. Den 10den Aug. van dat jaar werd in den Haag in huwelijk ingeteekend: Jhr. Levyn de Calvart, Heer van den Bossche, Luit. Kol., en Louise van der Noot, vrouw van Hoogwoude en Aertswoude, wede. Heer van Haultain, gouverneur van Sluis (Inteeken-register der Groote Kerk).

[p. 61]

 

Se mit a reposer au murmure des eaux

 

Flo-flotantes d'enhaut des Paphiens coupeaux.

5

Pendant qu'elle s'endort, pendant qu'elle sommeille,

 

Cupidon, qui tousiours chasse, va, vole, veille,

 

Se souuenant encor de deux traits decochez,

 

De deux dards, en deux coeurs, de deux amants fichez,

 

Sus, dict-il à par soy, il faut que ie m'efforce,

10

Sans doubte mon venin monstre desia sa force,

 

Sans doubte mon venin, par leurs os escoulé

 

Aura de deux amants mon empire augmenté:

 

Ie m'en vay resveiller la cohorte sacrée

 

Des Castalides soeurs, pour chanter hymenée;

15

Ie sçay qu'il en est temps, Philippe nous attend.

 

Lovise ne sçait pas ou que ie tarde tant.

 

Son propos acheué, s'en va à grand's volées

 

Trenchant et air et vent des ailes esbranlées.

 

La Mere peu apres doucement s'esueillant,

20

Tout trouue pres de soy, excepté son enfant:

 

Se leue à bon escient, cerche, va, vient, espie,

 

Or de ça or de la, tance, menace, crie:

 

Ha! traistre Cupidon! est-ce ainsy qu'au besoing

 

On te verroit porter de ta mere le soing?

25

Est-ce ainsy qu'il falloit laisser abandonnée

 

Celle qui en toy seul, folle, s'estoit fiée?

 

Ie t'en respons meschant: l'enuie de pleurer

 

Le reste de ces mots luy faisoit aualler.

 

Ayant quasi perdu espoir et apparence

30

De pouuoir retrouuer cil, qui en son absence

 

Pouruoyoit au festin; pour remede dernier,

 

D'un effort feminin, grimpe sur un rocher:

 

Enuoye tout autour de la campagne verte

 

Les couriers de son coeur, les tesmoings de sa perte;

35

(Ces deux flambeaux ardents, que le ciel bien souuent

 

N'auoir posé au rang des astres se repent.)

 

Rencontre à la par fin (au moins en apparence)

 

Vn troupeau feminin, s'esgayant a la dance:

[p. 62]

 

Elle se tient tout coy, car ia de leur chanson

40

L'oreille luy frappa la cadence et le son.

 

La troupe s'approchant, N'est-ce pas la, dit elle,

 

Le guide de ce bal, mon perdu, mon rebelle?

 

Voirement le voy-la. Ha! vilain enfançon!

 

Penses-tu bien iamais obtenir ton pardon?

45

L'autre, sans s'estonner de la veoir en cholere,

 

Franchement la semond, Escoute, chere mere,

 

Si d'un iuste couroux ie suis occasion,

 

Si ie t'ay offencé, tu as grande raison

 

De t'enflamber sur moy: cependant ie te prie

50

Le chagrin de ton coeur pour ce seul iour s'oublie:

 

Il est temps desormais de s'apprester au chant,

 

Vois-tu pas des neuf soeurs la troupe qui t'attend?

 

Calliope desia en posture s'est mise

 

A chanter l'hymené de Philippe et Lovise.

55

Entendant ces deux noms, la douillette Cypris

 

Oublie tout soudain la faute de son fils,

 

Met son couroux au loing; se fourre parmy elles,

 

Criant a haute voix, Allons doctes pucelles

 

Ie seray du party: Calliôpe commencez,

60

Quand elle se taira, vous autres la suiuez.

 

Tout obeït a luy: Calliope commence,

 

Apres elle ses soeurs: Venus mene la dance.

1. Calliope.

En fin donc la voycy

La voycy la iourneé,

Iournée oste-soucy

Iournée desirée,

Qui pour oster le souuenir

Du dueil deuoit venir.

2. Clion.

Ta perte, tes douleurs

T'auoyent, Belle, vouée,

Aux plaintes, aux langueurs,

Te voyla restaurée.

Pourois-tu bien t'en souuenir,

Pensant a l'aduenir?

[p. 63]

 

3. Eraton.

75

Le uoyci pres de toy

 

Qui pour changer en ioye

 

Tes larmes, ton esmoy,

 

Vient iouïr de sa proye.

 

Qui, pour t'oster le souuenir

80

Du dueil, deuoit venir.

 

4. Thalie.

 

Le voycy ton Soleil

 

Dechasseur du nuage,

 

Qui d'un triste sommeil

 

Estoufoit ton courage.

85

Qui, pour t'oster le souuenir

 

Du dueil, deuoit venir.

 

5. Melpomene.

 

Cessons donc de pleurer

 

Cessons, belle Deesse,

 

Et pour nous esgayer

90

Laissons là la destresse.

 

Il ne faut plus s'en souuenir,

 

Pensant a l'aduenir.

 

6. Terpsichore.

 

Tu te fondois en pleur,

 

Au trespas de Lovise,

95

Philippe, (quel bon heur!)

 

Et la voyla remise,

 

Qui, pour t'oster le souuenir

 

Du dueil, deuoit venir.

 

7. Evterpe.

 

Philippe marié,

100

Lovise mariée,

 

Chascun d'eux contenté,

 

O l'heureuse iournée!

 

Qui, pour oster le souuenir

 

Du dueil, deuoit venir.

 

8. Polymnie.

105

Dryades cessez vous?

 

Cessez vous hymenée?

 

De chanter auec nous

[p. 64]

 

O l'heureuse iournée?

 

Qui, pour oster le souuenir

110

Du dueil, deuoit venir.

 

9. Vranie.

 

Sus nymphes, et bergers,

 

A gorge desployée,

 

Entonnez en uos vers

 

O l'heureuse Iournée!

105

Qui, pour oster le souuenir

 

Du dueil, deuoit venir.

 

 

 

Vranie se taist; la belle Citherée,

 

Pour faire son deuoir, chante Hymen Hymenée.

 

Prens-le Philippe en gré, agreable te soit

120

Lovise, c'est l'honneur que ma Muse vous doibt.

 

Fin.

Bruyloft-liedt. op de bruyloft van d'heere Van Houthain met joffrouwe Vander Noot^1)++++++.

T' gebeurde eens somerdaechs dat de Goddin' der Minnen
Bevanghen met den vaeck die haer ginck overwinnen
Haer leyde neer ter rust op s'waters soet clo-clop
Spruytende boven uyt een Paphisch steenrots top.
Terwyl sy leyt en slaept, terwyl sy leyt en roncket
Cupido, die altydt jaecht, soeckt, bespiet, beloncket,
Denckende aen een stuck werckx dat hem noch wel behaecht,
Aen een paer pylen in een paer herten gejaecht,
Wel aen (seydt hy) wel aen, ick moet my gaen vercloecken,
Sonder twyffel t' fenyn comt haer nu al besoecken,
Sonder twyffel t' fenyn in haer gebeent verteert
Heeft my alree myn ryck met twee liefkens vermeert.
Ick wil gaen wecken op de Dry-mael-dry Goddinnen,
Dat sy haer houden ree, en t' bruyloft liedt beginnen;
Want seker t' is hooch tydt. Phlips wacht ons allen dach,
Lovise weet oick niet waer ick vertoeven mach.

Syn praetgen dus volent, strackx gaet hy henen swermen

Snydende Locht en windt met syn veer-dragende ermen.

De Moeder corts ontwaeckt, gelyck sy was gewoon

Vindet al ontrent haer, behalven haren zoon:

1) L., 2. Zie bl. 60, noot 3.

+ [krit] vs. 1 eens somerdachs klad: een somerdach

+ [krit] vs. 2 den vaeck klad: een slaep

+ [krit] vs. 3 op 's waters soet klad: op het soete

+ [krit] vs. 4 Spruytende boven klad: Van 't water spruytende

+ [krit] vs. 15 ons klad eerst: my

+ [krit] vs. 20 al ontrent klad eerst: noch al by

[p. 65]

 

^+++++++

 

Staet op in goeder ernst, loopt, soeckt, gaet, comt, bespiedet,

 

Dan eens hier, dan eens daer, schreeuwet, dreyget, gebiedet,

 

Ha! Valschen Cupido, ist soo datmen v souw'

 

Vinden in tydt van noot v Moeders sorghe trouw?

25

Ist alsoo dat ghy hoord' hier dus alleen te laten

 

Die haer op u, malloot, op v had' gaen verlaten?

 

Ick beloof het u Schelm! Veel tranen te gelyck

 

Hielen t' woordt in de keel; t' water quam op den dyck.

 

Hebbende dan bynaer verloren hop' en luste

30

Van hem te vinden weer, die terwyl niet en ruste

 

Int' sorghen voor de feest, gaet evenwel voor t' lest

 

Clauteren op een rots al haer vrouwlycke best;

 

Sendet van boven neer langs de groene landouwe

 

De posten van haer hert, getuyghen vanden rouwe,

35

Die twee clare flambeaux die d' hemel altemet

 

Beclaecht onder t' gesternt niet te hebben geset.

 

Eyndelycken ontmoet (ten minsten soo 't haer dochte)

 

Een vrouwelycke schaer, die haer ten dans verlochte;

 

Maer sy houdt haer al stil, verstaende nu bycans

40

Den weerslach van haer liet, den opsprongh vanden dans.

 

Als den hoop naerder quam, roept sy met luyder stemmen,

 

Is dien voordansser niet myn lecker quaet om temmen?

 

Ia voorwaer hy ist selfs, Comt eer-vergeten guyt,

 

Meent ghy my v pardon wel oyt te perschen uyt?

45

Den andren niet verbaest, van haer soo te sien tieren

 

Gaet haer vryelyck aen: Hoort Moeder goedertieren,

 

Ben ick van uwen toorn de oirsaeck mogelyck

 

Hebb' ick u ijets misdaen, soo hebt ghy groot gelyck

 

Dat ghy my dus bekyft; ick bidd' u niet te minne

50

Stelt deze swaricheyt eenen dach uyt den sinne:

 

Het is nu voirt aen tydt eens om den sangh gedacht;

 

Siet ghy niet deze schaer die naer v staet en wacht?

 

Alree Calliope heeft bereyt all' haer dinghen

 

Om van Phlips en Lovise het bruyloft-liedt te singhen.

55

De schoone Minnen moer, hoorende t' soet vermaen

 

Der namen, laet terstoudt allen haer gramschap gaen

 

En s' kints misdaet met een: schickt haer onder de maechden,

 

Roepende, Gaen-wy dan Susters die my behaechden,

 

Ick wil syn vanden hoop: Calliope singht voor,

60

Ghy ander', als sy swycht, helpter malkandren door.

+ [krit] vs. 25 klad: Ist soo dat ghy bekoord' hier alleen leggen laten

+ [krit] vs. 32 al haer vrouwlycke best; klad: al haer macht al haer best.

+ [krit] vs. 38 vrouwelycke klad: maechdelycke

+ [krit] vs. 39 Maer sy houdt haer al klad: Sy blyft al sitten

+ [krit] vs. 40 haer klad: het

+ [krit] vs. 45 niet klad: gansch

+ [krit] vs. 53 bereyt klad: gereyt

[p. 66]

 

^++++++++

 

Men volcht haer ordre naer; d' outste soo men haer seye

 

Songh voor, haer Susters naer; Venus leyde den reye.

1. Calliope.

Hier kompt hy dan in t' lest,
Hier kompt hy dan verschynen,
Den dach die tranen slest,
Dach, die druck doet verdwynen,
Die, om te stooren t' swaer gedacht
Van rouwe was verwacht.

2. Clio.

V tranen, v verlies
Hadden v overtreden,
Maer siet, schoone Lovis',
Hier syt ghy weer te vreden.
Cont ghy t' noch houden int' gedacht
Denckende aent' verwacht?

3. Erato.

Siet hem hier by v staen
Die om te doen verschieten,
Met vreuchden, v getraen
Comt synen buyt genieten.
Die, om te stooren t' swaer gedacht
Van rouwe, was verwacht.

4. Thalia.

Siet hier v Sonneschyn
Die om te doen vertrecken
De wolcken van v pyn
Comt syn aenschyn ontdecken.
Die, om te stooren t' swaer gedacht
Van rouwe, was verwacht.

+ [krit] vs. 61 klad eerst: Het gehoorsaemt heur al, Calliope gaet beginnen, Haer susteer volgen heur, Venus leyd de Goddinnen.

+ [krit] vs. 62 eerst nog: De rest volgt al naer heur, Gesangh der Musen, enz. De aanwijzing ontbreekt in het klad.

+ [krit] vs. 67 stooren klad eerst eveneens, dan: staken

+ [krit] vs. 73 klad eerst: Laet staen van rouwe t' swaer gedacht dan Staecket

+ [krit] vs. 78 klad eerst: T' leet dat u hadd' belaen

+ [krit] vs. 79 stooren klad eerst eveneens, dan: staken

+ [krit] vs. 84 aenschyn klad eerst eveneens, dan: stralen

+ [krit] vs. 85. stooren klad: staken

[p. 67]

 

⁺⁺⁺⁺⁺⁺

 

5. Melpomene.

 

Laet dan u schreyden staen,

 

Hout op, schoonste Goddinne,

 

End' om vreucht te begaen,

90

Set droefheyt uyt den sinne.

 

Staeckt nu van rouwe t' swaer gedacht

 

Denckende aent' verwacht.

 

6. Terpsichore.

 

Over Lovises doot

 

Smolt ghy Phlips in v tranen,

95

(O g'luck! ô wonder groot!)

 

D' ander comt v vermanen,

 

Dat ghy moet staecken t' swaer gedacht

 

Denckende aent' verwacht.

 

7. Evterpe.

 

Phlips vindt hem wel getroudt

100

Lovise van-ghelycken,

 

Niemant die s' hem berout,

 

O dach sonder gelycken!

 

Die, om te stooren t' swaer gedacht

 

Van rouwe, was verwacht.

 

8. Polymnia.

105

Op dan Dryaden schoon,

 

Op Godt der Houwelycken,

 

Singt met verheven toon,

 

O dach sonder gelycken!

 

Die, om te stooren t' swaer gedacht

110

Van rouwe, was verwacht.

 

9. Vrania.

 

Op Nymphen met geschal,

 

Op herderkens, laet blycken

 

Laet klincken over al,

 

O dach sonder gelycken!

115

Die, om te stooren t' swaer gedacht

 

Van rouwe was verwacht.

+ [krit] vs. 87 schreyden klad: kryten

+ [krit] vs. 90 Set klad; Stelt

+ [krit] vs. 99 getroudt klad: (meteen)

+ [krit] vs. 101 klad; Sy syn beyde te vreen.

+ [krit] vs 103 stooren klad: staken

+ [krit] vs. 109 stooren klad: staken

[p. 68]

 

⁺⁺

 

Vrania sweech stil, Venus, stracx naer de leste,

 

Söngh, Hymen Hymenée, om oick te doen haer beste.

 

Phlips neemt het aen in danck, Lovise houdet voor goet,

120

T' is d' aldereerste eer die ick v doe, en moet.

 

Finis.

+ [krit] vs. 119 klad eerst: Neemt se dan in danck aen Philips, hout se voor goet Lovise d' eer die v myn muse doet en moet.

+ [krit] vs. 120 klad eerst nog: T' is d' aldereerste eer die u myn muse doet.

Chant des muses ou epithalame pour etc¹⁾.

Cyprine se trouvant
Seulette, abandonée,
Va cercher son enfant
Qui l'auoit delaissée,
Qui pour oster le souuenir
Du dueil devoit venir.

S'achemine du lieu,
Cerche, va, vient, espie,
Voit venir l'enfant-Dieu
Menant la compagnie,
Qui pour oster le souvenir
Du dueil devoit venir.

Soudain en s'aprochant
Se fourre parmy elles,
Et sentist bien au chant
Que c'estoyent les pucelles,
Qui pour oster le souvenir
Du dueil debvoyent venir.

Escoute-les chanter
Phillippe ton hymenée,
Oyez-les entonner
Lovise la iournée,
Qui pour t' oster le souvenir
Du dueil debvoit venir.

1) Evenals het vorige vers is ook dit voor de bruiloft van De Houthain en Louise van der Noot geschreven. Het gedicht was bestemd om te worden gezongen; onder de woorden van het eerste couplet staat eene melodie. En Huygens vertelt in de Vita, als hij over zijn bruiloftsdicht spreekt: ‘Accinebam autem reuera, nam et cantiones, si memini, musicas, pluribus vocibus meo marte concinnatas Elegiae interserneram.’

[p. 69]

A madame de Villebon¹⁾.

Madame, le bon goust, qu'il vous a pleu trouuer

Aux efforts apprentifs de ma foible Thalie,

M'a rendu si hardy de vous en presenter

(Puis qu'ainsy le voulez) ces fueillets de copie;

Quant et quant ce huictain, qui pour l'autheur vous prie,

De ne point censurer au langage françois,

S'il y a quelque vers, qui mal, ou peu se lie,

L'humble simplicité d'un esprit hollandois.

1) Het HS. van het versje is op het Britsch Museum, Add. MS. 22953 fol. 110; Prof. Land is zoo vriendelijk geweest het daar voor mij af te schrijven. Het heeft het jaartal 1614 of 1619 (de 4 en de 9 zijn bij Huygens moeilijk te onderscheiden), is niet onderteekend en, schrijft Prof. Land, is niet van Huygens' hand, ‘zooals wij die veel later kennen.’ Het gedicht, dat in het HS. er onmiddelijk aan voorafgaat, is het Epithalame de Monsr. Hauthain avec Mlle vander Noot; het is met de zelfde hand geschreven als het versje A Madame de Villebon en draagt de onderteekening van Huygens met het jaartal 1614. Vermoedelijk is dus ook dit versje in 1614 geschreven en diende het ter begeleiding van een afschrift van het Epithalame.
Josina van Dorp, vrouwe in Middelharnis, geboren te Zevenbergen, dochter van Jhr. Arend van Dorp en Autoinetta Grellet, huwde in 1604 Charles du Becq, baanderbeer van Bourry, Heer van Villebon, kamerheer des Konings van Frankrijk, in dienst der Staten en 10 Juli 1607 bevorderd tot ritmeester over eene kompagnie Fransche kurassiers. De Villebon stierf vóór 1624; zijne weduwe bleef in den Haag wonen. In de Lettres françaises komt een briefje voor, door H. den 21sten April 1628 aan haar geschreven. Vgl. over haar: Brieven en onuitgegeven stukken van Jonkheer Arend van Dorp, Hr. van Maasdam, enz. Uitgegeven door Mr. J.B.J.N. Ridder De Van Der Schueren in de Werken van het Hist. Gen., Nieuwe Serie, No. 44, blz. XXV. Zij stierf in 1646 (vgl. de inleiding op J.C. van der Muelen, Registers der graven in de Kloosterkerk te 's Gravenhage. 's Gravenhage. 1887).