Stede-stemmen en dorpen

[p. 48]

Schiedam

Twee Stroomen scheiden my van 't achterleggend' Land,
De derde sluyt den ringh en geeftse bey de hand:^1/2
In 't midden staet mijn stoel op welgesteunde stijlen;³
Daer oeffen ick mijn' Jeughd op 't noodigh kennip-quijlen,⁴
En 't ruggelingh gespin, die reckt haer spinsel uyt⁵
Tot daer het licht en dicht den Haringh-buyt besluyt,^5/6
En 't mijnent binnen sleept, van daer hy met mijn' Brieven⁷
Noch eens ter Zee geraeckt, de Wereld gaet gerieven.⁸
Die my klein Rotterdam en groot Delfs-haven noemt,
Heeft niet te laegh gelaeckt en niet te hoogh geroemt.¹⁰

Aant. Huygens in de marge

1	De Schie ende de Gouwe omcingelen Schieland van achteren, ende de Mase van voren.

1/2 Zie Huygens' aant.

3 In 't midden: (van Schieland): geografisch gezien ligt Schiedam aan de rand van Schieland; uit het oogpunt van belangrijkheid echter centraal.
staet mijn stoel: staat mijn zetel (H. bedoelt: ben ik vast gezeten).
op welgesteunde stijlen: op vast op de grond staande poten. Opm.: met deze ‘stijlen’ bedoelt Huygens waarschijnlijk de bronnen van inkomsten van Schiedam: de touwmakerijen en de haring visserij.

4 noodigh: vereist; men kan er niet buiten, het is nodig om de hennep goed te verwerken tot touw.
kennip: nevenvorm van hennep.
quijlen: dient verklaard te worden uit het bewerkingsproces: men bevochtigde de hand met speeksel om de hennep te draaien voor het touwslaan. Opm.: de haringvaart was een belangrijk middel van bestaan in S. Een aantal nevenbedrijven bezorgde eveneens werk aan velen. Zo werden op de lijnbaan, zoals de touwmakerijen werden genoemd, touwen uit hennep vervaardigd. De vrouwen en kinderen der vissers waren bijzonder geschikt voor dit werk, dat op eigen kleine baantjes, achter de huizen gelegen, werd verricht (G. van der Feijst, Geschiedenis van Schiedam, 1975; blz. 62-63).

5 't ruggelingh gespin: 't achteruit lopend spinnen. Opm.: bij het tot draden spinnen van hennepvezels liep men achteruit.

5/6 die reckt ... besluyt: die (= de jeugd) rekt het gesponnene uit, (verenigt de draden tot een breed geheel, maakt ze tot een net) zodanig (tot zo'n afmeting) dat het (spinsel, uitgerekt en wel) gemakkelijk en dicht (zonder te wijde mazen, zonder dat de haring kan ontsnappen) de buit aan haring omvat. Opm.: op de spinbanen werden de garens voor de netten gemaakt.

7 't mijnent binnen sleept: bij mij (mijn haven) wordt binnengesleept.
van daer ... Brieven: vanwaar hij (= de buit) met mijn brieven (van herkomst).
Opm.: de in vaten verpakte haring die voor export dienden, werden voorzien van een certificaat van herkomst.

8 Noch eens ... gaet gerieven: nog eens (wederom) op zee gekomen, de hele wereld van dienst zal zijn.

10 te laegh gelaeckt: te zeer gelaakt. H. bedoelt: hij die dat zegt, heeft mij niet te gering geschat: hoe klein ik ook ben, ik kan vergeleken worden met Rotterdam.
hoogh: heeft vooral betrekking op ‘groot’ (vs. 9) in de vergelijking met Delfshaven: Schiedam was inderdaad groter dan Delfshaven.