Stede-stemmen en dorpen

[p. 44]

Rotterdam

't Zy Wael, of Rhijn, of Maes, of alle dry te saem,¹
't Zy Yssel, Merw, of Leck, of dry in eenen naem,²
Of ses in eenen buyck, sy moeten t'mijnent bueren,^1/3
En willen niet in Zee of kussen eerst mijn' mueren;^3/4
Mijn' mueren soo gereckt, mijn' soo gerijckten grond,⁵
Dat die my nu besiet, kan vragen waer ick stond.⁶
O mueren, en ô grond, ô welgevoeghde Stroomen,⁷
Wijckt voor de Wildernis der averechte Boomen,⁸
Maer wijckt voor haer geluck: En, Vreemdelingh, seght ghy,⁹
Hoe verr en wint het niet mijn' Mase van haer Y?¹⁰

Aant. Huygens in de marge

8	Amsteldam.

1 't Zy Wael: of het (nu) (de) Waal (betreft) ...
alle dry te saem: alle drie samen (n.b.: wel ieder in een aparte bedding).

2 dry in eenen naem: drie onder één naam (Nieuwe Maas).

1/3 't Zy Wael ... eenen buyck: voorwaardelijke bijzinnen.

3/4 of (wat mij betreft) alle zes in één bedding, zij moeten mij bezoeken en ze willen niet in zee of ze kussen eerst mijn muren.

5 Mijn' mueren ... gerijckten grond: relatieve bijzin na herhaald antecedent: mijn muren (die) zó uitgebreid (zijn), mijn grond(gebied) (dat) zó (veel) groter is geworden.

6 waer ick stond: waar ik (eerst) stond. Opm.: tegen het eind van de zestiende en het begin van de zeventiende eeuw breidde de stad zich enorm uit.

7 O mueren ... Stroomen: perifrase van Rotterdam.
welgevoeghde Stroomen: schoon samengevoegde rivieren (vgl. vs. 1-3).

8 Wijckt voor: erken de meerderheid van.
de Wildernis der averechte Boomen: de wildernis (het woud?) van de omgekeerde bomen; omgekeerde: niet boven, maar onder de grond staande bomen. Een perifrase van Amsterdam. Bedoeld wordt immers: Amsterdam, dat op boomstammen (heipalen) gebouwd is. Wildernis kan tevens antithetisch opgevat worden t.o.v. welgevoeghde Stroomen (r. 7).

9 Maer: althans. ‘Maer’ heeft hier niet een tegenstellende maar een beperkende functie; het leidt een correctio in.
Maer ... geluck: wijk althans (slechts) voor haar Fortuin.
Bedoeld wordt: erken althans dat haar geluk groter is.
En: maar.
seght ghy: imper.: gij moet zeggen.

10 Hoe verr ... haer Y: hoezeer wint mijn Maas het niet van haar IJ. Opm.: Er bestond voortdurend rivaliteit tussen Amsterdam en Rotterdam.