Taalsysteem en taalbouwsels

verantwoording

gebruikt exemplaar

eigen exemplaar dbnl

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Taalsysteem en taalbouwsels. Inleiding tot een Nederlandse schoolgrammatika en teksttheorie op transformationeel-generatieve grondslag van H. Hulshof uit 1971.

 

redactionele ingrepen

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. 2 en 10) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina 1]

TAALSYSTEEM EN TAALBOUWSELS

 

[pagina 3]

Taalsysteem en taalbouwsels

Inleiding tot een Nederlandse schoolgrammatika en teksttheorie op transformationeel-generatieve grondslag

H. Hulshof

UITGEVERIJ n.i.b / ZEIST / 1971

 

[pagina 4]

ISBN 90 275 0021 5

© Uitgeverij N.I.B., Zeist, 1971

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher.

 

[pagina 158]

Inhoud

	Voorwoord	5
1	De taal	11
1.1	Inleiding	11
1.2	Het zinnen-producerend mechanisme	12
1.3	Taal als een onbeperkte verzameling zinnen	12
1.4	De regels van het taalsysteem	13
1.5	Taalsysteem, taalbouwsels en taaluitingen	15
1.6	Vragen en opdrachten	17
2	De zin	21
2.1	Wat is grammatika?	21
2.2	‘Definitie’ van de zin	22
2.3	Twee soorten zinnen	22
2.4	De twee hoofdbestanddelen van de (kern)zin	23
2.5	Konstituenten, kategorieën en funkties	25
2.6	Tussenwerpsels	27
2.7	Vragen en opdrachten	28
3	De nominale konstituent	31
3.1	De drie onderdelen van de grammatika	31
3.2	De eerste herschrijfregel van de grammatika	32
3.3	De bouw van de nominale konstituent	32
3.4	Determinator en zelfstandig naamwoord	34
3.5	Uitbreiding van het begrip nominale konstituent	37
3.6	Andere kategorieën in de determinator	38
3.7	Herhaling van de regels voor de nominale konstituent	40
3.8	Vragen en opdrachten	42

 

 

[pagina 159]

4	De verbale konstituent	45
4.1	De twee delen van de verbale konstituent	45
4.2	Het hoofdwerkwoordelijk deel van de verbale konstituent; het werkwoord zijn	46
4.3	Andere werkwoorden als hoofdwerkwoordelijk deel van de verbale konstituent	49
4.4	De funkties van de nominale konstituenten in de verbale konstituent	51
4.5	De bijwoordelijke bepalingen in de verbale konstituent	53
4.6	De funkties van de voorzetselkonstituent	54
4.7	Het hulpwerkwoordelijk deel van de verbale konstituent (Aux)	56
4.8	Modale hulpwerkwoorden	58
4.9	Herhaling van de belangrijkste regels voor de verbale konstituent	60
4.10	Vragen en opdrachten	60
5	Dieptestruktuur en oppervlaktestruktuur	63
5.1	Het onderscheid dieptestruktuur - oppervlaktestruktuur	63
5.2	Van dieptestruktuur naar oppervlaktestruktuur: transformaties	67
5.3	Synonymie en homonymie	69
5.4	Betekenis en interpretatie. Eerste verkenning	70
5.5	Vragen en opdrachten	71
6	Werken met taal: Bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden	75
6.1	Bedoeling van het werken met taal	75
6.2	Materiaal en werkwijze	75
6.3	Verkennende onderzoekjes	77
7	Transformaties	80
7.1	De passief-transformatie	80
7.2	De bijvoeglijk naamwoord-transformatie	82
7.3	De nominaliserings-transformatie	82
7.4	Enkelvoudige en samengestelde transformaties	83
7.5	Enkelvoudige en samengestelde zinnen	84
7.6	Bezitaanduiding	90
7.7	Vraagzinnen	91
7.8	Wederkerend en gebiedend. Regelvolgorde	95
7.9	De bepaling van gesteldheid	97
7.10	Vragen en opdrachten	98
8	Grammatikaal en ongrammatikaal	101
8.1	Kategoriefouten en ongrammatikale zinnen	101
8.2	Poëtische ongrammatikaliteit	105
8.3	Het lexikon	106
8.4	Soorten en graden van ongrammatikaliteit	110
8.5	Gevolgen voor de tekstinterpretatie	112
8.6	Vragen en opdrachten	114
9	Werken met taal: Funkties van de niet-werkwoordelijke delen van de verbale konstituent	117
9.1	Inleiding	117

 

 

[pagina 160]

9.2	Lijdend voorwerp en bijwoordelijke bepaling van tijd	118
9.3	Het predikaatsnomen	118
9.4	Het, dit en dat als onderwerp bij een meervoudige persoonsvorm	120
9.5	Funktie en gelijkstelling	121
9.6	Het bepaalde nominale predikaatsnomen	122
9.7	Het onbepaalde nominale predikaatsnomen	123
9.8	De komparatief	124
9.9	Funkties van nominale konstituenten in proza	124
9.10	De ontkenning met niet	125
10	Taal en tekst	127
10.1	Grammatika en tekstinterpretatie	127
10.2	Poëtisch taalgebruik: enkele voorbeelden	129
10.3	Enkele stijlfiguren. Het idiolekt	132
10.4	Dieptestruktuur en oppervlaktestruktuur van een tekst; stijl	138
10.5	De metafoor	139
10.6	Hoe verloopt het leesproces?	142
10.7	Parafrase en samenvatting van een tekst	143
10.8	Vragen en opdrachten	146
	Register	154