Losse hannen

[p. 83]

11

'Wêrom hast dy domme pet op, wat wolst dêr no wer mei bewize? Ik miende trouwens datst hjoed begjinne soest it hûs bûtenom te fervjen.'

'In mins kin net altyd alles wiermeitsje wat er seit. Je binne soms fan alles fan doel, mar dan palet it wer krekt even oars út. As dêr gjin romte mear foar is, wêr bliuwe wy dan?' 'De iene mins hat dêr mear lêst fan as de oare,' seit Fyt, wylst se de kranten by elkoar palet en opteart. Wêr komst wei? Ik wie om trije oere al thús. Kinst noait riede wat ik dien haw. Nei't ik it leoane ferhaal yn 'e Wtbrafolder út hie, tocht ik by mysels: Do moatst mar ris even sa'n ynteressant boek by Jeroen fan de boppeste planlee krije, dat sil er moai fine, dan kinst op 't selde nivo as him prate oer De Dingen fan It Bestean. Dan hoecht hy net alle dagen mear nei de Hierfrou ta te filosofearjen. It is ivich skande dat je eigen frou je net begrypt, dat je mei har allinne oer de platte dingen fan it libben prate kinne. Je groeie op 'en duer út elkoar, ek al is it seksueel noch sa goed. Sa'n houlik moat wol speak rinne. De kennis siet by my wat djip opburgen, mar dêrom wie 't der wol. It moast even ûntmantele wurde en in namme krije. It praat wat maklileer mei dy, do meist ek sa graach djoere wurden brûke. It boek hat my in pear morfologyske hanfetten oanrilet. Op ús beide blilee wurden fan tapassing te wêzen... Wat litst my lang oan't wurd. Hoe kin dat? Bist net goed?'

Fyt giet oerein en palet it boek fan 'e tafel.

'Sjoch hjirre, oer egoïsten. Je hawwe guon dy't operearje út eigenbelang sonder dat se in oar lewea dwaan wolle en guon dy't út eigenbelang hannelje en in oar wol lewea dwaan wolle.

[p. 84]

Dat liket my trouwens sterk, it is mar krekt hoe't it him op in bepaald stuit útkomt, mei watfoar foet oft er by wize fan sprekken fan 't bêd ôf stapt is. En dan krije je noch in wiidweidige ûnderferdieling yn altruïsten en hedonisten. Je binne in oere fierder. Foar dy pear djoere wurden moatte je wol heel wat oer hawwe, want de begripen hienen je allang op in rychje troch libbensûnderfining. Ik bin bang dat der in protte dingen yn steane, dy'tsto ûnterjochte yn dyn eigen foardeel brûkst. Guon minsken mjoksje alles troch elkoar, se reitsje de tried kwyt en pakke dat derút, dat har it bêste taliket. Sa'n minske bisto.'

'Seur my net om 'e kop. It kin my op dit stuit even gjin barst skele watfoar minske oft ik bin.'

'Ik miende datst sa...'

'Lit mar!'

'Nee, ik bin noch net mei dy útpraat. Hjoed ferkondichst dit en moarn ferkondichst dat en der gebeurt hjir neat. Dyn skripsje beslacht net mear as twa siden, dy binne juster skreaun, de datum en tiid stiet derby. It wie tweintich oere fjirtjin doe'st deroan wurke hast. In kompjûter is in ferhipt handich ding, hy liicht net. Wannear tinkst...'

'Do kontrolearrest my, dêr ha 'k in hekel oan. Wat woest mei dat ferhaal oer egoïsten en altruïsten ynsinuearje, dat...'

'Moatst in minske útprate litte en net altyd oer wat oars begjinne. Respekt hawwe foar in oar en goed harkje nei wat ien te sizzen hat kin heel wat leed foarkomme, sei ús beppe altyd en dy...'

'Elkenien hannelet út eigenbelang. In misjonaris dy't him mei in bile troch de bosk hinne fiket om de heidenen te bekearen, hannelet ek út eigenbelang. Hy freget heel deage-

[p. 85]

woan om in plakje yn 'e himel. Guon wolle it nei in heger plan skowe, mar de motiven binne en bliuwe egostysk. Elkenien tinkt by himsels: hoe wurd ik hjir better fan? Asto Annemarie bellest om te freegjen hoe't se it hân hat mei de fakânsje, makket it dy neat út oft se fjirtjin dagen moai waar hân hat of dat it wetter alle dagen mei bakfollen út 'e loft wei plofte. Do wolst dy allinne mar fan de goede kant sjen litte, sa dat Annemarie tinkt: Goh, wat leuk dat Fyt sa'n belangstelling foar my hat. It giet dy derom om in stikje goodwill by Annemarie te kweken foar 't gefal datst har letter wer noadich hast. Do ferriedst dy faak genôch troch te sizzen: ik móat Annemarie nóadich belje. Dy twa wurden: “moat” en “noadich” sizze my al genôch. Ik freegje my ôf wa't de gefaarlikste soarte is, de iepene of de stikeme egost.'

'Do nimst it petear wer oer, lykas altyd, want dan kin dy neat gebeure. Ik haw ek in wurd fûn foar it type egoïst datsto bist. Do bist it “Pluk-de-dei-type”. It wurd takomst is foar dy in fiis wurd, do...'

'By watfoar soart altruïsten tinkst datsto hearst? By de hannelings- of regel...'

'Hast wol yn 'e gaten dat “Pluk-de-dei-types” eigentlik hele begrutlike minsken binne? Se tinke dat se sa ophâlde kinne te bestean. Dêrom wolle se alles pakke wat der te pakken falt. It leafst rinne se de hele dei mei de kop yn 'e wolken. Dy yndruk krij ik fan dy ek, dêrom hast it hûs ek noch net ferve. Do kinst gjin grutte putten oan, hast gjin trochsettingsfermogen, do bist as de dea datst dy ek mar ien momint fan de dei net happy fiele silst. Bist sa twangmjittich op syk nei in nij lustgefoel dat ik my ôffreegje oftst net depressyf bist. Miskien moatst help sy...'

[p. 86]

'Fertel do my mar ris even wêrom oftst net ien momint fan de dei genietsje doarst, wêrom oftst dysels net in mespuntsje wille gunst. Wêrom oft alles nut of sin ha moat. Dat hast fan jim mem, dy doarde ek net te libjen, dy wie bang dat de wrâld fergong as se deis de bêden net opmakke hie. Hat dat soms neat mei twangmjittigens en depressiviteit te meitsjen? Gjin wonder datst al dyn befrediging yn materiaal sikest. Net gûle leave, hjir hast in sueitsje. Do begraafst dy yn 't wurk, omdatst dan net hoechst te libjen, dus net hoechst te fielen.'

'Ik woe in dei minder wurkje om te libjen en dus te fielen, mar dat wurdt op dizze manier noait wat.'

'Do wolst helendal net minder wurkje. Ik krij straks twa dagen wurk by de haven, mar ik wit wol heel seker datst net ien oere ynleverje silst. Do wolst slachtoffer bliuwe om my in skuldgefoel oan te wriuwen: o wat is it allegear ferskrildik, sjoch my ris hoe't ik myn bêst doch en hoe't ik der helendal allinne foar stean. Bist krekt sa'n skriemer as jim mem.'

'Set dy kloatepet fan dyn kop, in mislik gesicht fyn ik it, it liket wol as praat ik mei in puber.'

Jeroen giet oerein en komt mei in jiskebak werom.

'Wat sille wy no? Sûnt wannear rooksto wer?'

'Sunt nó.'

'Dan giest der mar út te stjonken.'

Jeroen nimt de jiskebak yn 'e hân en giet derút. De tillefoan rattelet.

'Mei Fyt Geerlings.'

'As ik jo wie soe 'k dy man fan jo mar wat yn 'e gaten hâlde-... túúút-túúút-túúút....'

'Wat yn 'e hel is dit no wer!' raast Fyt, se smyt de hoarn derop en wâdet mei grutte stappen de keamer út op wei nei Jeroen.

[p. 87]

Dy sit ûnderwilens op in beamstobbe, ticht by de foardoar, deselde stobbe dy't er der twa jier lyn al út dolle soe. Hy blaast rûntsjes yn 'e loft en sjocht se nei.

'Hie ik my dêr krekt in anonym tillefoantsje. Ien dy't my fertelde dat ik dy yn 'e gaten hâlde moast! Wêr slacht dat op?'

'Dat slacht nergens op.' Jeroen smoart hast yn 'e reek. 'Wie 't in manljus- of in frouljuslûd?'

'In tuskenbeiden lûd, in nuvere, aaklike stim.'

'Gekken kinne je oeral oantreffe. Guon minsken jouwe allinne mar ynhâld oan har bestean troch in oar it libben soer te meitsjen.'

'Wy hawwe noait earder lêst fan soksoart grappen hân. Der moat in oanlieding wêze. Ik wol hjir graach mear fan witte.'

'Guon minsken hawwe gjin oanlieding noadich, begryp dat no, Fyt. Hjoed pakke se dy en moarn in oar. Der sit gjin logika yn, as se mar in slachtoffer hawwe dan binne se al tefreden. Niiskrekt hiest it noch oer kwea-aardige egoïsten. Je hawwe ek guon, dy hoege der sels net iens better fan te wurden as se mar...'

'Besparje my dyn geëamel. Ik wol witte watstó allegear foar dingen by d' ein hast de lêste tiid.'

'Net folle, dat hast niiskrekt al sein.'

'It alderleafst skopte ik dy hjir fan dy stobbe ôf.'

Jeroen giet oerein: 'Ik gean al, mei alle plesier.'

'Bliuw noch mar even, ik sil earst besykje út te fûgeljen wêr't dat tillefoantsje weikomme kin. Ik moat mar even by de Hierfrou sjen.'

'Kinne wy earst net ite?'

'Dat makkesto ûnderwilens ldear.'