Losse hannen

[p. 18]

3

'Komst de léste tiid net sa faalt mear by de Hierfrou of bin ik mis?' freget Fyt.

'Wêrom seist net gewoan Sjerda?' freget Jeroen.

'Sjerda dan, wat is de reden? Bist op har útsjoen? Is se dochs net sa bysonder as datst tocht hiest? Is it krekt san burgertrut as my, as alle froulju hjir yn it doarp?'

'Ik bin my oan 't tarieden op myn skripsje.'

'Dus it grutte wurk kin begjinne. Hast al in tema?'

'De minske yn relaasje mei de feiten en de dingen.'

'Dat begryp ik net.'

'Minsken binne net frij, se hingje harsels op oan regels en plichten. Se wurde slaaf fan har eigen rituelen en tradysjes en fan dy fan hegerhân. Materiaal wurdt har oan alle einen en kanten optwongen of oanpraat. Lykas apparaten en oar oerstallich guod. It giet my derom wêrom't minsken al dy dingen oanskaffe. Ik besykje it ferslavingspatroan te analisearjen, ik wol de leafde dy't se hawwe foar De Dingen fan binnenút beskriuwe. Miskien wurdt it dan begrypliker en kinne wy kritysker nei ússels sjen en it gedrach feroarje om oan nije útgongspunten te wurkjen. En ik wol ek witte wêrom't se har de domste regels fan hegerhân oplizze litte, wêrom oft se De Dingen dogge dy't se eigentlik leaver net dwaan wolle, dingen dy't fier fan de kearn fan it libben ôfsteane.'

'Frij abstrakt geëamel dus.'

'It is de keunst om it sa konkreet mooglik op papier te krijen.'

'Hoefolle siden hast al skreaun, of út my sizze, moatst op syn minst skriuwe?'

[p. 19]

'It tinkwurk komt earst en dêrnei moat ik mar ris sjen hoefolie siden it beslaan sil. Dat is net belangryk, it giet net om 'e kwantiteit, mar om 'e kwaliteit.'

'Dus do hast noch neat swart op wyt te stean? Ik krij wolris de yndruk datst it nofliker fynst om te tinken as om te wurkjen. Neat sit dy oait op 'e rêch, dêrom fyn ik it ek noch altyd sa frjemd datst ôfkeurd bist om de rêch.'

'Dat wie wer in stek ûnder wetter. Wêr makkesto dy trouwens drok om?'

'Ik wol graach in dei minder wurkje en dat moat ik hieltyd útstelle omdatsto dyn tiid hjir oan 't fergriemen bist.'

'Fergriemsto dyn tiid dêr dan net by de Gasuny?'

'Myn fergriemen bringt jild yn 't laad.'

'Ik miende datsto it dermei iens wiest dat ik dizze stúdzje dwaan soe. Boppedat krij ik myn útkearing, ik kin mysels bedrippe.' 'Ik freegje my ôf oft dizze stûdzje dy straks wol in baan opleverje sil, hiest achternei better ekonomy dwaan kinnen.' 'Filosofy is it fak dat straks yn 't fuortset ûnderwiis yn it fakkepakket komt. It is it fak fan de takomst.' 'Dat moat ik noch sjen. No't de grinzen yn Europa iepen binne, sit net ien mear op moaie praatsjes te wachtsjen. “Ik tink, dus ik bestean”, dat hawwe wy al lang hân. It draait no om prestearjen en konkurearjen, brea op 'e planke. Wrâldfrjemde skepsels lykas do en Sjerda binne al tiden út 'e moade. Ik begryp noch noait watst sa sjarmant fynst oan in frou dy't as in heale keardel op modderlearzens troch it hûs wâdet. Dat se harsels réde kin mei alles út 'e natuer is net sa'n grutte toer as je derfan hâlde om yn fodden om te rinnen en tefreden binne mei in dale boppe de holle, in stjonkende houtkachel en iten dêr't rook noch smaak oan sit.'

[p. 20]

'Wat neamsto wrâldfrjemd? Ik freegje my ôf wa't hjir wrâldfrjemd is, do en de minsken yn 't doarp of Sjerda. Sjerda libbet ticht by de natuer, se is frij.'

'Ik sjoch it al wer oankommen, dyn spinsels hâldst mar foar dy. Myn iennichste rêding is jild, om my frij en ûnôfhinklik fiele te kinnen.'

'Om rommel oan te skaffen dy'tst net noadich hast, om slaaf fan nutteleaze, djoere rotsoai te wurden. Om kasten fol klean, sjaaltsjes, skuon, taskes en oare ûnbestimde brol oan te skaffen. Stuollen en leasten dy't je it útsicht ûntnimme, je brekke je de bonken oer de troep. Ast ophâldst fan keapjen kinst twa dagen minder wurkje yn 'e wike. Mei parfum allinne kinst tsien jier foarút, mar dan is de lucht der allang ôf, dat ferjitst. Abonneminten, it fitness-sintrum, kappers, allegear fergriemerij. Pak de fyts ynstee fan de auto, lit dy trochwaaie, belibje de natuer, lerekt as Sjerda.'

'Sjerda is gele, se is kontaktearm, frustrearre. Se krûpt as oansketten wyld achter de toarnbeistruleen en betinkt der in ynteressante reden foar. Der is mar ien yn dit hele doarp dy't yn har leaut en dat bisto omdat dy dat goed útkomt, dan kinst de alternativeling úthingje en ûnderwilens lekker lui wêze.'

'Do en alle oaren fersmoargje de wrâld... och, wat jout it ek, elk is frij om te dwaan wat er wol.'

Fyt krijt de spegel fan 't taffeltsje neist har, se makket de finger wiet en strylet de wynbrauwen glêd.

'Net ien begrypt watsto dêr te sykjen hast en wat dat bern, dy Tessa, dêr moat is my ek in grut riedsel. Is dat fanke soms ek al sa bysonder? Kin dat al op dy leeftyd? Hoe âld is se, fjirtjin?'

'Tessa is har leeftyd fier foarút. Se tinkt sels nei. Dat soe ek

[p. 21]

wolris wat foar dy wêze. Miskien moatst de teory fan Karl Marx oer ferfrjemdzjen nochris lêze ynstee fan al dy glamourblêden en foldertroep.'

'Asto dy dan oan ús ôfspraken hâldst oer itensieden, boadsldpjen, it hûs en de tún, dan kin ik jûns nei't wurk in boek lêze, dan hoech ik fan wurgens gjin folders en plaatsjes te besjen. Wêr giest hinne?'

'Pakke. Ik wurd strontsiik fan dy.'

'Doch it mar kalm oan, meist hjir fannacht noch wol bliuwe.' Fyt sjocht nei de grize doar, dy't Jeroen krekt achter him ticht dien hat, der sitte in pear swarte taasten op. Se hellet in wiet doekje út 'e keuken en sjocht dan ek dat de finsterbanken griis fan 't stof binne en dat de blommen der slop by hingje. Se krijt de laanten fan 'e flier, rêdt in broek en in trui fan him op en set syn smoarch kopke op it oanrjocht.

Jeroen komt fan boppen, hy rint hast tsjin har oan yn 'e gong. It wurd wrâldfrjemd tizet him mar yn 'e holle om. Hy kin it wol brûke yn syn skripsje. Yn syn wurkkeamer lit er him op in stoel falle. Nei in skoft docht er de kompjûter oan. It duorret him hast te lang foar't it skerm egaal blau wurdt, ûngeduldich wriuwt er him oer de foarholle. As it wite streekje begjint te knipperjen toetst er de earste wurden yn: DE MINSKE EN SYN DINGEN. Samar ynienen hat er in titel. Al wer in bewiis dat je je noait drok meitsje moatte. De bêste ideeën komme út 'e loft wei fallen. 'Minske wêze is mear as it nutteleas sammeljen fan guod...' de fingers fleane oer it toetseboerd.

Letter op 'e jûn, ûnder de tekkens sjogge Fyt en Jeroen elkoar wer, it is tafal dat se tagelyk op bêd bedarje.

[p. 22]

Fyt hat 'De Dingen' skjin makke en Jeroen hat deroer skreaun. Hy koe ek noch wat mieningen yn wittenskiplike tydskriften fine om wat hâldfêst oan te hawwen. Mar earst woe er syn eigen ljocht op De Dingen skine litte en it yn it ramt fan syn omjouwing, húshâlding en frou pleatse. Miskien is it syn taalt wol yn dit libben de minsken sjen te litten wêr't it yn 'e kearn fan 'e saak echt om draait. Miskien hat er it wol net foar neat yn 'e rêch krigen, hat it sa wêze moatten. Miskien moat hy de minsken wize op it feit dat it om it 'belibjen' giet en net om it 'hanneljen'. Tiden hawwe tiden, minsken foarmje har dêrneffens, mar... of wie it oarsom? Foarmen de tiden har nei de minsken? Wat wie der earst: de hin of it aai, ien sel of mear sellen? De miening of de hypoteze? It is in yngewikkeld spul, hy moat foarsichtich wêze, foar't er it wit sit er sels ek tefolle yn 'e holle en temin yn it liif. Dan docht er krekt as alle minsken, hy 'belibbet' it net mear. Ynienen moat er oan Djoke tinke, de ko. En dan is Tessa der ek, hy hat har foar him hoe't se dêr yn 't lân stie. It lûkt him der waarm fan troch de lea. Dy moaie lange skonken, dy stevige, lytse boarstjes, dat ljochte hier. It is as kin Fyt gedachten lêze, se keart Jeroen de kont ta, en giet op de uterste ein fan 't bêd lizzen.

'Ik bin fan doel om in baantsje foar twa dagen te sykjen. Mei myn útkearing derby kinsto in dei ynleverje. Goed?' freget er, wylst er har foarsichtich oer de heup stiykt. 'Ast dochst wat ik fan dy freegje en dyn stúdzje ôfmakkest, bin ik tefreden.' Fyt gappet. Se triuwt syn hân fan har heup. 'Ik beloof it dy!' Hy krûpt op har kant en slacht de earm om har hinne.

'Dat praten mei Sjerda haw ik noadich, begryp dat no even

[p. 23]

Fyt. It is goed foar myn stúdzje, sy ynspirearret my, mar se is ek konfrontearjend, se set my as ik it noadich ha mei de fuotten op 'e grûn. Ik moat in eigen fyzje ûntwikkelje oars hoech ik dy skripsje echt net te skriuwen. It is sa stil en fredich by Sjerda, de omjouwing lient him derta om helder te tinken.' Syn hân giet stadich omheech. Fyt slacht him fuort. Nei in pear tellen leit er wer op it âde plak. It leafst soe se him de earm út it potsje draaie, mar dêr is se te wurch en te slop foar. In baantsje foar twa dagen, hat er it oer. Se is benijd. Se wit wol in better tema foar syn skripsje: De relaasje tusken Goede Foarnimmens en Dieden.

Jeroen rôlet him op 'e side en slacht de earmen om it kessen. Tessa is tichtby. Hy sjocht har foar him yn it wite T-shirt, de moaie foarmen fan har boarsten. Wat soe er se graach wer oanreitsje wolle.

Wat giet der yn famkeshollen om? Wêr tinke se oan? Soe se wolris oan him tinke? Ynienen rûkt er en fielt er har sachte hûd.