Bij ons schijnt de zon

[p. 63]

12 Het land waar de gouden manchetknoop gedragen mag worden

‘Rosa als jij daar wilt gaan zitten dan kan Leo daar, dat is meer een herenstoel,’ vond moeder. En Rosa wrong zich naar het telefoonstoeltje waarin haar derrière eigenlijk niet geheel de zitting kon bereiken zodat ze enigszins met de buitenkant van haar dijen tussen de minuscule leunstukjes kwam te hangen. ‘Je moet er een tikje scheef in gaan zitten,’ zei moeder, ‘dan is het een heerlijk stoeltje.’ Tegen haar zin moest Rosa toegeven dat dit de manier was waarop men grond onder de billen kreeg en de onaangename gewaarwording van in tweeën te zullen splijten werd opgeheven.

‘Thee zeker,’ zei moeder. Ze knikten. ‘Dat dacht ik wel,’ zei moeder. ‘Wat een warmte hè. Zeg kind,’ richtte ze zich tot Leo, ‘stond jij daar nu ook zo van te kijken?’

‘Waarvan?’ vroeg Leo, terwijl hij het theekopje probeerde aan te pakken zonder dat zijn knieën kraakten.

‘Ik heb er maar wat melk bij gedaan,’ zei moeder terwijl ze Rosa het kopje overhandigde dat een volksdansje op het schoteltje leek te maken. ‘Dat is toch altijd maar het plezierigste.’ Rosa nam het zwijgend aan en zocht een sigaret in haar tas. ‘Hier is een asbak,’ zei moeder, ‘ik wilde liever niet dat je de as in dat bonbonschaaltje deed. Waar had ik het ook weer over, oh ja, vond je het niet een reusachtig bedrag, enig toch hè?’

‘De taxatie bedoelt u,’ zei Roos.

‘Wat zegt Rosa?’ vroeg moeder.

‘De taxatie zegt Rosa,’ zei Leo.

‘Oh ja,’ vond moeder. ‘Enig toch hè dat ik dat allemaal heb opgespaard zonder opzet, eigenlijk ging het vanzelf, ik kocht telkens wát als er iets aardigs was hier of daar,’ legde ze Rosa uit.

[p. 64]

‘Zijn er geen dingen van uw ouders bij?’ vroeg Rosa kwaadaardig.

‘Jazeker,’ zei moeder, ‘nee die zijn natuurlijk voor Wiesje kind, zo iets geef je aan je eigen kinderen door. Het idee zeg dat dat naar vreemden zou gaan, ik moet er niet aan denken,’ huiverde moeder. ‘Wiesje vindt het zeker wel heerlijk dat ze weer wat ruimte krijgt?’ Leo zweeg. ‘Het was eigenlijk geen doen met al die kinderen,’ vervolgde moeder haar monoloog. Leo beduidde Rosa dat hij ook een sigaret wilde.

‘Liever niet in het bonbonschaaltje,’ zei Roos terwijl ze het minuscule asbakje wat naar hem toe schoof.

‘Hè, geef Leo even een echte asbak aan,’ vond moeder, ‘er staat er nog een in de boekenkast, dat is toch veel te klein voor een man, dat prulding.’

‘De sigaretten zijn min of meer even groot,’ meende Rosa.

‘Wat zegt ze?’ vroeg moeder.

‘Rosa vindt...,’ Leo liet de uitleg met een zucht afweten.

‘Eten jullie wel goed?’ vroeg moeder. ‘Je ziet er zo vreselijk moe uit,’ richtte ze zich tot Leo, ‘druk?’

‘Rosa wordt hoogleraar,’ zei Leo.

‘Wat zeg je?’ vroeg moeder.

En op Rosa's afwerende gebaar zwakte Leo wat af: ‘Rosa is gevraagd om hoogleraar te worden.’

‘Kind, hoogleraar wat enig, hoe kan dát zo, waarin, wat deed je ook alweer precies?’

‘Vrouwenstudies,’ zei Roos.

‘Wat zegt Roos?’

‘Psychologie van de vrouw moeder,’ zei Leo.

‘Oh,’ vond moeder, ‘wat is dat?’

‘Geen idee,’ zei Roos.

‘Zo iets als de oude Buijtendijk?’ vroeg moeder ongelovig.

‘Zo iets ja,’ zei Leo opgelucht.

‘Dat begrijp ik nou niet,’ zei moeder, ‘hoe kunnen ze

[p. 65]

daar nou een vrouw voor vragen, ze zijn ook helemaal mal tegenwoordig.’

‘Ik vind het niet zo gek,’ zei Roos.

‘Jawel, 't is malligheid,’ vond moeder, ‘dat kan een vrouw toch nooit beoordelen, daar...,’ hier haperde moeder even, ‘maar voor jou is 't natuurlijk enig,’ vervolgde ze.

‘Ik weet niet of ik het doe,’ zei Roos.

‘Nee dat kan ik me indenken,’ zei moeder peinzend, ‘zullen we eens wat inschenken?’

‘Zeg,’ zei moeder die het onderwerp méér dan afgerond vond, ‘nu moet je me eens eventjes helpen.’ Leo keek zijn moeder aan met een bereidwilligheid die Rosa deed kokhalzen.

‘Wanneer je je gaat ophangen,’ fluisterde Rosa en ontving Leo's woedende blik onder rembours, ze glimlachte vriendelijk terug.

‘Wat kan ik voor u doen moeder?’ vroeg Leo huiverig.

‘Wil jij eens even in mijn bureaulaatje kijken? Ik mis een lepel en een vork,’ zei moeder, ‘vind je dat niet merkwaardig?’

‘Wordt hier gestolen?’ vroeg Leo.

‘Onzin,’ zei moeder, ‘je lijkt wel een oud wijf, nee ik wilde vragen: weet jij misschien nog of ik paps couvert aan Wiesje gegeven heb of niet?’

‘Dat kunt u misschien beter even aan Wiesje vragen,’ zei Rosa, die uit de generatie kwam waarin het het beste voor de doofstomme patiënt leek als deze zelf de radio leerde aanzetten indien er nieuwsgierigheid naar het wereldgebeuren te bespeuren viel.

‘Ik zit toch altijd zo vervelend in dat stoeltje,’ zei moeder terwijl ze met minachting naar Rosa's roze boudoir fauteuiltje wees.

‘Ik ook nog steeds,’ zei Roos.

‘Wat zegt ze?’ vroeg moeder.

[p. 66]

‘Dat dat stoeltje niet zo lekker zit,’ herhaalde Leo.

‘Vind jij dat toch ook,’ zei moeder. Rosa knikte.

‘Een ellendig naar stoeltje,’ stelde moeder vast. ‘Heb je nog geïnformeerd naar de veiling?’ veranderde ze opeens van onderwerp. Maar Leo had blijkbaar nét iets anders op het hart op dat moment.

‘Die manchetknopen die u mij beloofd hebt, horen die ook tot de inboedel?’

Moeder dacht diep na... ‘Manchetknopen, hoezo?’

‘Pappa's manchetknopen,’ zei Leo, ‘weet u wel, die gouden.’

‘Oh die,’ zei moeder en ze leek opeens op hoe ze geweest moest zijn toen ze zestien was dacht Roos. ‘Oh dat weet ik niet zo precies hoor.’

‘U hebt ze wel beloofd,’ zei Leo en hij keek geblesseerd naar Roos, terwijl hij haar onverhulde belangstelling ontmoette.

‘Beloofd, heb ik je die beloofd?’ vroeg moeder en dacht na. ‘Nou beloofd is beloofd,’ besloot ze, ‘als jij dat zo zegt dan is dat natuurlijk zo. Weet je echt zeker dat ik ze je beloofd had, ben je niet in de war met pappa's dasspeld?’

‘Nee daar ben ik niet mee in de war,’ zei Leo, en schaamde zich, maar dacht aan zijn zoon in Italië, een land waar de gouden manchetknoop nog in volle statie gedragen kon worden.

Rosa evenwel, had enige hoop dat zij ze van Leo zou mogen lenen indien ze hem ten deel zouden vallen. En ze keek ditmaal niet zonder eigenbelang naar de ontwikkeling van de discussie.

‘Ben jíj daar soms stiekem op uit?’ vroeg moeder.

‘Herenknopen?’ zei Roos verbaasd, ‘ik?’

‘Om te beginnen zou ik graag eens met vakantie van al die duiten,’ veranderde moeder luchtig van onderwerp, ‘heerlijk gewoon om daarover te dromen,’ en ze spreidde

[p. 67]

haar armen opeens veel wijder naar buiten dan Leo dat zijn moeder de afgelopen twintig jaar had zien doen.

‘Gelijk heeft u,’ zei Roos, ‘zullen we eens opstappen?’