In sarong en kabaai

[p. 42]

Indische pretjes.

Reeds lang vóór mijn vertrek uit Holland had ik van verschillende kanten gehoord, dat Soerabaia de gezelligste stad van geheel Indië was en dat, behalve particuliere bals en soirées, de eene publieke vermakelijkheid de andere daar opvolgde.

Ik was dus zeer verlangend naar dit Dorado (in zijn soort) en nam van thuis uit verscheiden elegante toiletjes mee, ten einde een niet al te pover figuur te maken.

Reeds een paar dagen na mijn aankomst was ik in de gelegenheid de faire mon entrée dans le monde.

Mijn heer en meester kondigde mij nl. aan, dat er 's Zaterdagsavonds (de avond par excellence voor uitgaan hier) een voorstelling zou plaats hebben van 't Tooneelgezelschap ‘Constantia’, en wel in den schouwburg, dus moest men er zoo min niet over denken.

‘En moet ik mij daar heel netjes voor maken?’

[p. 43]

Mijn man lachte. ‘Elke japon is goed genoeg, dat zul je wel merken; al kleed je je ook nòg zoo eenvoudig, je zult altijd nog afsteken bij de overige dames.’

Ik schreef dit natuurlijk toe aan galanterie van mijn echtgenoot, die van meening was, dat ik er toch altijd goed uit zou zien, - en maakte voor de zekerheid nog al veel toilet.

Het ritje naar de komedie was heerlijk; trouwens, het heen en weer gaan 's avonds bij maanlicht is steeds het beste nummer van 't programma bij zulke gelegenheden.

Te negen uur zou de voorstelling beginnen, doch het gordijn ging veel later op, en daar wij tamelijk vroeg gegaan waren, had ik ruimschoots gelegenheid, om 't publiek en de zaal eens op te nemen.

De laatste is netjes en eenvoudig, alles wit gepleisterd, zooals in Indië alle muren en pilaren zijn.

Het scherm is afschuwelijk; de schilder (ik had haast verver gezegd) heeft eene souvereine minachting aan den dag gelegd voor perspectief, coloriet en dergelijke détails, waardoor 't geheel niet zeer fraai is uitgevallen.

Wat het publiek betrof.... nu, ik zag wel, dat manlief gelijk had en dat het hier niet moeilijk was den palm weg te dragen.

De toiletjes waren meest eenvoudig.... of neen, dat waren ze juist niet; veleer kenmerkten ze zich door goedkoopen opschik - cheap trumpery, zooals de Engelschen zeggen. Satinet speelde een hoofdrol; men zag er zelfs matinées van, met een weinig lint opgesierd (?).

Rood scheen nog al gezocht te zijn. O.a. zag ik twee meisjes, die in bruine japonnetjes twee vurige paneelen van rood pluche hadden, imitatie krokodillenvel. Een ander droeg een grijs kleedje met roode randen, waarop een breed tusschenzetsel was aangebracht van die grove

[p. 44]

guipure, welke wij voor gordijnen en spreien gebruiken.

Een derde droeg een rood satijnen matrozenblouse op een donkerblauwen rok. En niettegenstaande al dat rood schenen lichtblauwe handschoenen de rigueur te wezen, tenminste ik zag er verscheiden.

Verder waren er veel witte japonnetjes, die van veelvuldige bezoeken aan de waschvrouw getuigden, waar ze iederen keer iets van haar schoonheid (in den zin van beauté), lengte en breedte hadden gelaten; ook zwarte kleedjes, - doch er was altijd iets aan dat 't geheel bedierf.

Opmerkelijk vind ik, dat Indische dames, vooral de ongetrouwde, de rokken zoo kort dragen; de geheele voeten, ja zelfs de enkels komen er uit, en dat staat allesbehalve gedistingeerd.

Op genoemden avond bestond het publiek nu juist niet uit la fine fleur der Soerabaiasche maatschappij; er waren voornamelijk half-castes, of sinjo's en nonna's, zooals men ze hier noemt.

Eindelijk ging het scherm op en werd ‘De Leugenaarster’, blijspel in één bedrijf, ten tooneele gevoerd.

Het stuk zelf, dat even onbeduidend als flauw was, interesseerde geen oogenblik, de amateur-acteurs en actrices waren third-rate en de kostuums waren belachelijk, voilà!

't Ergste was echter het accent; de troep bestond n.l. uit hier geborenen, die - tenzij zij Europeesche ouders hebben - zich onderscheiden door den eigenaardigen dreun waarop zij spreken en de hebbelijkheid om den klemtoon der woorden zoo te doen verdwalen, dat deze nooit op de goede plaats of lettergreep terecht komt, 't geen bijzonder hinderlijk is

Van acteeren of mimiek geen sprake; in 't stuk kwam o.a. een oogenblik waarop een jonge dame, die zich

[p. 45]

's avonds alleen in den salon bevindt, op eens twee vreemduitziende mannen door een der ramen naar binnen ziet klauteren.

Zonder ook maar een spier te vertrekken, begaf ze zich naar 't hokje van den souffleur, leende hem even 't oor en zei toen, even kalm alsof ze om een boterham vroeg: ‘Mijn hemel, wat moet dat beduiden? Wat komt gij hier doen?’

Haar toilet was in overeenkomst met haar spel; op een blauwen rok had ze van voren en op zij eene draperie van gewerkte tulle aangebracht, welke hier en daar met een strik was vastgemaakt en mij sterk herinnerde aan de versiering eener poffertjeskraam. Daarboven droeg zij een witte jersey, 't geen ik ook al geen avonddracht vind. Zij was echter nog de beste atrice en 't best gekleed. De heeren speelden nog slechter, en de totaal indruk, die men kreeg, was niet verkwikkend.

In de pauze kon men naar buiten gaan en dat was heerlijk; naast de komediezaal is n.l. een dansvloer gemaakt, waarop bals champêtres gegeven werden en waaromheen tafeltjes en stoelen waren gezet. Wij gebruikten er limonade met ijs en genoten van de avondkoelte. In de zaal toch was het bijzonder warm, niettegenstaande op zij alles open was; ook fladderde een vleermuis heen en weer, 't geen ik niets gezellig vond.

Een bescheiden belletje en een ouverture, door een zestal muzikanten, ook amateurs, uitgevoerd, kondigden ons aan, dat 't kunstgenot weer begon.

De jeune première van 't vorige stuk was ditmaal in een jonge waschvrouw herschapen, die, met een mand strijkgoed gewapend, zingend optrad. Althans zij kweelde een liedje. dat nog even door den souffleur, maar niet meer door de muzikanten verstaan kon worden.

[p. 46]

Ik merkte toen dat er een ‘Blijspel met Zang’ was aangekondigd.

Het stuk was al even onbeduidend als 't eerste, en wij waren blij, toen 't uit was.

Toen begon de pret voor de meesten, want ze houden hier erg veel van dansen en slikken er gaarne een paar vervelende stukken voor. -

Den volgenden Zaterdag gaf het Tooneelgezelschap ‘Apollo’ een voorstelling, waar wij ook heen gingen.

‘Geld, Geld. Geld!’ was de titel van 't eerste stuk, dat al van heel min allooi was; op een gegeven oogenblik zaten vier acteurs, ieder van een flesch portwijn voorzien, die ze telkens aan den mond brachten, dronkenmanshumor en zoutelooze grappen te verkoopen. 't Geheele stuk hing van banaliteit aan elkander, en ik kan mij niet begrijpen, hoe men zulken onzin durfde opvoeren; 't pleit niet voor 't publiek, dat is zeker.

't Tweede stukje was vrij wat beter en werd tamelijk goed gespeeld; 't was naar 't bekende Fransche lever de rideau: ‘Les Jurons de M. de Cadillac.’

De heldin had de gelegenheid te baat genomen, om veel, ja te veel toilet te maken, en verscheen in een zwartsatijnen kleed, overvloedig met rose bloemen versierd. Zij voldeed waarlijk nog al, evenals de kapitein. -

En andermaal was het de onderofficiers-Vereeniging, die een ‘Soireé Variée’ in den schouwburg gaf; doch men had waarlijk beter gedaan de voorstelling in de cantine te houden, waar ze beter op haar plaats zou zijn geweest. De liedjes vooral waren al heel min; er werd ook nog een comediestukje vertoont, dat... Dat genoeg, nietwaar? Ge hebt er al voldoende van gehoord, om te weten dat 't kunstgenot hier zeer bescheiden en de aanleg der heeren en dames dilettanten niet bijzonder groot is.

[p. 47]

Ze spelen comedie, omdat ze het prettig vinden en omdat zij er een weinig afleiding door hebben; doch 't genot, dat 't publiek er door smaakt, is zeer gering.

Nu trof het toevallig, dat ik nog geen uitvoering van 't beste gezelschap: ‘Ons Tooneel’ genaamd bijwoonde. Dit bestaat enkel uit volbloed Europeanen en brengt vrij wat betere stukken ten gehoore. Tenminste zoo vertelt men. Of 't hier ook is: ‘In 't land der blinden’ enz.? -

Doch wij hadden niet enkel genoegens, die zoo laag bij den grond zijn; er waren nog andere festiviteiten, en wel twee opstijgingen per ballon, en wat belangrijker was, nederdalingen per parachute.

De heer Percival Spencer, een ondernemende Brit, kwam eenige weken geleden hier met een kolossalen ballon als bagage (doch niet als handgepäck); 's morgens te acht uur steeg het monster, met den heer Spencer onderaan, trotsch in de lucht, en toen hij een aanzienlijke hoogte bereikt had, sprong de koene luchtreiziger in de parachute en daalde zóó weder op 't aardrijk neder, onder luid gejuich der verzamelde menigte, waaronder tal van Chineezen, Arabieren en Inlanders waren.

De ballon, Kassian, dreef af en kwam ergens in een dessa terecht, waar de inwoners dachten, dat hij een geschenk van Allah was en hem benuttigden door er noodige kleedingstukken van te maken, zeer ten ongerieve van den heer Spencer, die er 1500 gld. door verloor.

Gelukkig had hij nog een anderen ballon bij zich, dien hij wat oplapte, en zoo steeg hij eenige dagen later weder op en liet zich met de parachute naar beneden vallen.

De ballon gedroeg zich ditmaal gelijk het een rechtgeaarden ballon betaamt en maakte geen omwegen, doch kwam behoorlijk in de nabijheid der parachute neder.

Verder hadden we nog een Mikado-troep, die halsbre-

[p. 48]

kende toeren ten beste gaf en tevens bewijzen leverde van snelvingerigheid en vastheid van hand en voet, 't laatste door 't balanceeren van allerlei dingen.

Dit alles genoot ik in den tijd van vier weken; ge ziet dus, dat zoo er al iets - ja veel, aan de qualiteit der pret ontbreekt, de quantiteit voldoende is.