|
| |
| |
| |
Hoe worden onze boeken gemaakt?
door C. Nypels
Boeken zijn gebruiksvoorwerpen evenzeer als stoelen, lepels of kleedingstukken. Zij hebben de bekende ‘dienende functie’, waarvan in alle theoretische betoogen sinds jaar en dag met nadruk melding gemaakt wordt.
Zoo zij al in voorwerpelijken zin ten allen tijde bestemd zijn voor het gebruik, dan dient men er zich toch op te bezinnen, dat, in tegenstelling met welhaast alle andere gebruiksvoorwerpen, de functie en dus de gedaante van boeken mede al zeer verscheiden en in die verscheidenheid weer zeer veelzijdig zijn.
Boeken..... Er zijn kantoorboeken, zakboekjes en leesboeken. Ook zijn er nog kinderboeken, spoorboeken en prentenboeken, voor de jeugd zoowel als voor de ouderen in jaren. Er zijn nog zeer veel meer boeken: kookboeken, dagboeken, leerboeken. In een oogwenk tijds kunt U er nog andere bedenken......
De jaargangen van week- en maandbladen zijn in den vollen zin des woords: boeken. En een volledige jaargang van dat vluchtige dagboek, dat men dagblad noemt, zou een eerbiedwekkend foliant vormen, die wij in daagsche afleveringen in huis ontvangen. Alle schriftuur, al dan niet voorzien van of bestaande uit afbeeldingen - die eigenlijk óók ‘schriftuur’ genoemd mogen worden - en die op eenigerlei wijze in boekvorm bijeengebracht wordt en in druk wordt uitgegeven, kan bij den leek de vraag doen rijzen: hoe werd dit gedrukt?
Onder dit ‘gedrukt’ zijn wordt dan gemeenlijk verstaan het totaal van handelingen, dat de verwerkte materialen ondergingen of dat daarenboven vereischt werd om te geraken tot het boek in den vorm, zooals ons dit onder de oogen komt.
Het is geen eenvoudig op te lossen gegeven om voor leeken een duidelijk overzicht samen te stellen van de veelvuldige wijzen, waarop zulks geschieden kan. Temeer is dit het geval, aangezien juist de techniek hierin van een uiterst raffinement is, die ongetwijfeld de belangstelling van den leek vermag te trekken maar moeilijk bevattelijk omschreven kan worden.
| |
| |
Binnen de grenzen van het mogelijke kan het toch niet ondienstig zijn om ‘rondom het boek’ eenige feiten vast te stellen, met eenig commentaar betreffende het maken van deze nuttige of aangename voorwerpen. Deze regelen zullen dus verder een zwakke poging zijn om onze verhouding tot boeken zoo mogelijk eenigszins te verhelderen en voorts in het bijzonder, om de belangstellende lezers duidelijk te maken hoe deze boekwerken dienen gemaakt te worden, opdat zij ons voortreffelijkst bezit genoemd mogen worden.
Alles ter wereld bestaat om te eindigen in een boek, is een vaak aangehaalde uitspraak van den dichter Stéphane Mallarmé in diens magistrale opstel ‘Quant au livre’ (Hetgeen des boeks is of Het boek betreffende).
Dichters zijn in tegenstelling met min of meer vaardige rijmelaars of óók leden van wetgevende lichamen, volgens de woorden van een anderen grooten dichter, de eigenlijke wetgevers der menschheid. Dit is een dusdanig onaantastbare waarheid, dat er zoo ongeveer niemand aan gelooft.
Kunnen wij geloovig het hoofd buigen en het oor leenen, dan ervaren wij, dat iedere menschelijke bedrijvigheid, die dus op eenigerlei wijze tot uiting of uitdrukking komt, de mensch tot een onontkoombare aanleiding wordt zich op deze veruiterlijking te bezinnen. Deze bespiegeling, of zij nu de wijsheid, de kunst, de wetenschap of het zuivere divertissement, het goede of het kwade betreft, brengt het vastleggen, het boekstaven daarvan onherroepelijk mede en...... in huidigen vorm gesproken: het boek ligt voor den druk gereed.
Erkennen wij het boek als een noodzakelijke uiting van den mensch, dan heeft het met den mensch een ontwikkeling medegemaakt en is het daarvan een getrouwe weerspiegeling. Dit geldt onvoorwaardelijk voor het innerlijke, den tekst, maar op overeenkomstige wijze voor het uiterlijk, de moderne uitvoering waarin het boek ons in handen gegeven wordt.
Wij weten allen, dat de bronnen van onze beschaving welden ‘rondom de Oude Wereldzee’ - onberekenbaar lang vóór de
| |
| |
teutoonsche wouden bewoonbaar werden door iets méér dan wilde dieren - en dat het schrift in de antieke wereld op allerlei ingenieuse wijzen werd vastgelegd. Men grifte het in steen, men schreef het in klei, die tot steen gebakken kon worden of zette het in de weekere was voor een vergankelijker en vluchtiger gebruik. Op minder stug, maar daarom niet minder onverwoestbaar materiaal werd het geschreven en kon het tot heden bewaard blijven zooals b.v. enkele geweven stoffen en rollen van papyrus of ander plooibaar, vouwbaar of oprolbaar materiaal.
Het boek in zijn huidigen vorm vindt zijn onmiddellijken voorganger in de Middeleeuwen, toen op perkament (een geprepareerde dierenhuid) geschreven bladen reeds verzameld werden en tot één geheel samengebracht werden in één band.
Deze boeken waren zéér kostbaar, eenerzijds door het gebruikte materiaal, anderzijds door den moeizamen arbeid, die de vervaardiging van den met de hand geschreven tekst onvermijdelijk vergde.
Met de Renaissance, die allentwege een omwenteling zonder weerga in de Europeesche beschaving bracht, veranderde in wezen het maken van boeken en deze stelde tevens de wetten, waaraan, in principe, het moderne boek nu nog gehoorzaamt.
Over de uitvinding van de boekdrukkunst, zooals wij die heden nog kennen en met de noodige technische uitbreidingen nog beoefenen, is reeds lang gekibbeld, welk niet steeds onvruchtbaar bedrijf nog lang geen einde heeft gevonden.
Het heeft weinig zin om hier zelfs maar de oude strijdvragen aan te stippen. Men weet, dat in deze materie, ondanks een bronzen Laurens Coster op de Groote Markt te Haarlem, ons vaderland de ‘eer’ niet zonder succes bestreden werd.
Het is een feit, dat Gutenberg - al of niet met medewerking van anderen bij essentieele onderdeelen - een geheel van uitvindingen of, zoo men wil, ontdekkingen deed, die een mechanisch gedrukt boek voortbrachten zóó volledig en zóó technisch volmaakt, dat deze thans nog gelden als monumenten
| |
| |
van schoonheid en perfectie. Wat waren in deze aangelegenheid de wereld-hervormende feiten?
Ten eerste: de losse en gegoten letter.
De letter als teeken voor begrippen of klanken was van oudsher bekend. Even vóór de uitvinding van de boekdrukkunst was men deze vervaarlijk kort genaderd, toen men geheele teksten als houtsneden kerfde en het verkregen hout-relief met inkt bestreek en er afdrukken van maakte o.a. op het toen reeds bekende papier.
De moeilijkheid bleef echter, dat aan deze teksten geen wijzigingen konden aangebracht worden en dat dus de letterteekens daarvan voor geen andere bestemming gebruikt konden worden.
Een enkele listigaard heeft toen de letters al eens tot een zelfstandigheid los-gezaagd en kon zoodoende binnen de grenzen van het zéér beperkte en moeizaam gewonnen materiaal, nieuwe teksten, in casu eenige nieuwe regels ‘zetten’.
Deze drukken van luttele bladen, waarbij de prent (evenals de letters uit hout gesneden) meerendeels hoofdzaak is, noemt men met een duidelijk woord: blokboeken.
De hoeksteen van de voorduide uitvinding zou zijn de gegoten metalen en losse letter. Immers: met deze vinding werd het mogelijk niet alleen om schier onbeperkte hoeveelheden naar iedere behoefte ter beschikking te krijgen, maar tevens om het aanwezige materiaal naar wensch te kunnen schikken.
Al het geschrevene zou voortaan niet meer met de hand schrijvend in één exemplaar vermenigvuldigd worden, maar het kon, vlugger dan het schrijven, in gegoten metalen letters gezet worden: tot regels en bladzijden, tot vellen druks en tot boeken.
Men begrijpt, dat de verwerking van het verkregen zetsel nog een reeks van vindingen, toepassingen en constructies vorderde alvorens een boek, in den waren zin des woords, verkregen kon worden. Hoe dit ook zij: het boek, volledig en zoo schoon als een manuscript, werd gedrukt en gebonden.
Het boek ging uit handen van weinigen over in handen van meerderen. Sindsdien kon het gemeengoed van allen worden,
| |
| |
waartoe de moderne mechanische hulpmiddelen het inmiddels gemaakt hebben.
* *
Het boek heeft een niet te onderschatten stoffelijke waarde en vereenigt in zich een reeks van werkzaamheden en een niet algemeen bekende hoeveelheid grondstoffen, die alle te samen meer dan verstrooide aandacht waard zijn.
| |
Het Papier
Voor iemand, die jarenlang met dit heerlijke materiaal heeft omgegaan als wederzijdsche zéér goede vrienden, zou het een verfijnd genoegen zijn bladzijden na bladzijden te vullen met de omschrijvingen van alle goede en kwade eigenschappen van dit van nature kuische materiaal. Er zit een volledige roman in, die wel eens ergens geschreven zal zijn, maar die ik niet zou willen lezen om geen illusies te verstoren.
De eerste en onontkoombare behoefte voor een boek is het papier. Wij zagen reeds, dat de letter op goede gronden om den voorrang strijdt! Men heeft papier reeds vaak pogen te vervangen maar vooralsnog zijn boeken, gedrukt op een of ander metaal of iets dergelijks nog fabels of rariteiten (boeken op geweven stoffen gedrukt b.v.), die de charme van het zuivere huwelijk tusschen letterafdruk en papier missen.
Papier heeft afmetingen (het is voor het oog practisch twee-dimensionaal, maar voor het gevoel zeer beslist drie-dimensionaal), die wonder-mooi zoowel als afschuwelijk kunnen zijn, papier heeft een kleur, die van zwanen-wit tot git-zwart varieeren kan met alle kleuren van regenboog als anderszins tusschen deze uitersten, papier heeft een samenstelling, die van de zuiverste linnen-lompen tot de ordinairste verhouding van houtslijp en cellulose gemaakt kan zijn, papier heeft een oppervlakte, die aan beide zijde gevarieerd kan worden van een zachtheid, zooals slechts de schoonste vrouwenhuid kan bezitten tot de ruwheid van het sterkste schuurpapier toe.
| |
| |
Papier heeft ook nog randen, zoo scherp als veiligheidsscheermesjes maar soms ook zoo fascineerend schoon als de speelsche en uiterste vloeilijn van uitspoelend zeewater over nat zand.
Papier kan bovendien in den regel gevouwen worden. U weet dit uit velerlei drukwerk, dat U onder de oogen komt, maar wij kennen het openmaken van de verpakte riemen en de jonge oplegster (meisje, dat de vellen in de pers aanlegt), die de plano vellen, in hoeveelheden naar haar krachten geschat, met een dubbele parallel-vouw ongekreukt en onkreukbaar dichtslaat en de ongerepte last met steeds bewegende lichtglanzen over de matte of gladde oppervlakte zóó op den heup tilt en er mede heengaat naar magazijn of drukkerij. Om mijn enthousiasme in spreektaal te smoren: ik heb er gezien, die, gespannen en bezonnen om den last, heenschreden in een statigheid waar heel de Nederlandsche beeldhouwkunst niet van ‘terug’ zou hebben.
Papier heeft, dit hemelsch en duivelsch goed, de gave of het gebrek van geluid te maken. De dikkere pakken klappen, omgeslagen, dicht en kletsen, gladgeslagen, weer plat. Een enkel vel heeft altijd een zeer eigen geluid (óók het geruischloos programma-papier!), dat den kenner veel goeds of kwaads kan spreken. Maar voor vakonthullingen schrijf ik hier niet... En sommige papieren hebben óók nog een doorzicht en een watermerk... om van den smaak, en wat deze onthullen kan, maar te zwijgen.
Ieder boekenkooper kent het opensnijden van een boek (een boekenliefhebber moest zich eigenlijk nooit dit genot der genietingen ontzeggen!) en hij kan met eenig gehoor en opmerkzaamheid zeer duidelijke verschillen in geluid daarbij onderscheiden. Het is niet zonder zin, dat in de Middeleeuwen en tot in de Renaissance toe de sneden van een boek tegen bevuiling beschermd werden door het aanbrengen van een symbolisch rood.
Wilt u overigens eenig werkelijk ‘verstand’ van papier krijgen, dan moet u eenige jaren bij een bevriende handelaar
| |
| |
daarin (als volontair!) gaan werken en, bij eenigen aanleg daartoe, zult u mogelijk beginnen weg-wijs te worden in de eenige duizenden soorten, formaten, gewichten enz. enz.
Het papier wordt meest fabriekmatig gemaakt van hout (dat meerdere bewerkingen ondergaat om in den gewenschten toestand te geraken!) en een of ander bindmiddel, die samen tot een vloeibare pap verwerkt worden, waarna door uitdamping als anderszins een dunne vaste stof verkregen wordt, die dan papier heet en voor een bepaald doel geschikt is. De fabricatie in het groot vordert een snel en massa's produceerend systeem, zoodat de machtige en grootsche rollen, zooals deze de machine's verlaten, zelden verder gezien worden dan in de papierfabrieken. De rollen papier, die in de rotatiepersen van het couranten-bedrijf draaien, zijn gedeelten van de oorspronkelijke rollen maar dan toch nog altijd van respectabele afmetingen.
Het papier voor de gewone drukkerij-behoeften is meerendeels verpakt in plano vellen ten getale van 500 vel per pak, hetgeen een riem genoemd wordt.
De duurdere soorten, houtvrije papieren genaamd - die gemeenlijk nog een aardig percentage hout bevatten! - beantwoorden aan hoogere eischen van duurzaamheid, beschrijfbaarheid enz. enz.
De beste papiersoorten, waaronder het zgn. ‘geschept’, dit is zooveel als ‘met de hand geschept’, zijn uit de beste materialen samengesteld en tarten op het voordeeligst de vernielende invloeden van den alles verwoestenden tijd.
Voor iederen technischen eisch is een speciaal daartoe geëigende papiersoort beschikbaar gemaakt, zoodat de eigenschappen van het papier aansluiten aan de behoeften van den druk.
Papier waarop b.v. autotypieën (dit zijn raster-cliché's naar foto's) gedrukt moeten worden, heeft daartoe een zeer ontvankelijke oppervlakte noodig, die alle fijnste met inkt ingestreken puntjes van het cliché kan overnemen. Al deze soorten papier
| |
| |
worden met name onderscheiden, maar het zou ver buiten het bestek van deze verhandeling vallen hierin den lezer wegwijs te maken. Er moge voldoende gebleken zijn, dat de groote verscheidenheid van papieren, die een ieder in zijn boekenkast kan aantreffen, aan technische oorzaken geweten kan worden.
De voornaamste factoren waarmede de boekenkooper te maken heeft, zijn allereerst de duurzaamheid van het papier, waarop de teksten of prenten bewaard moeten blijven, ongeschonden van roest-vlekken als anderszins en dan de kleur van het papier, die bij de lectuur of het bekijken zoo een aangename als storende invloed kan hebben.
Alleen al reeds om het papier moet men zijn boeken niet mishandelen. Papier is zeer gevoelig voor vocht: men behoede het voor al te straffe aanvallen van dezen sluipmoordenaar en zoo mogelijk vrijware men het er geheel van! Want niet alleen wordt de levensduur ervan ernstig aangetast, maar een directer gevolg is mede, dat de kans zeer groot is dat het papier van uw boeken in ongunstigen zin van kleur verandert of hinderlijke vlekken gaat vertoonen. Ook kan de geur, die het papier dan doordringend verspreidt, zeer onaangenaam worden. Want papier is mede zeer gevoelig voor sterke geuren en daarin zeer vasthoudend! Het overgroote gedeelte van alle papier is wit of licht-getint, omdat de klassieke kleur van alle druksel zwart of donker-getint is: de ideale tegenstelling voor het oog, dat daarbij de minst vermoeiende weerstand ontmoet.
Alleen het alphabet der sterren staat wit op zwart geschreven, maar dat kunnen wij dan ook niet lezen en kijken er te zelden naar om.
| |
De Letters
Het komt mij voor aangenamer te zijn u voor een soortgelijk probleem te plaatsen door u te leiden tot aan den grens van het rijk der looden letteren. Deze letters zijn niet heelemaal van lood (en nog oneindig minder van zilver, zooals drukkers met overdreven rekeningen wel eens beweren) maar naar dit
| |
| |
metaal, dat o.a. met antimonium verhard wordt, worden zij gemeenlijk aangeduid.
Er bestaat een schier oneindige variatie in den snit van letters (de meest bekende groepen zijn: het latijnsche en gotische schrift, voorts de russische, grieksche en oostersche schriften), die uw opmerkzaamheid reeds heeft weten te onderscheiden of die uw onachtzaamheid onverschillig voorbij zag. Wilt u een gratis demonstratie, wandelt dan eens zonder overige preoccupaties door een stads-winkelstraat en beziet de verscheidenheid der opschriften van velerlei aard, die uw dan verbaasd oog zullen treffen. Het zijn alle variaties of getrouwe copieën van lettersoorten, zooals die in de boekdrukkunst toegepast worden. In de bioscoop kan deze ontdekkingsreis nog voortgezet worden......
Hier is meer kaf dan koren, al is de verbetering sedert een generatie zoo goed merkbaar op straat als in drukwerken. Hadden wij bij de lofrede op het papier - een veel onschuldiger goedje dan letters, zooiets als hoogstens een gedwongen medeplichtige - reeds moeten vermelden, dat Holland van oudsher een wereld-roem bezit van voortreffelijke papiermakers te zijn (namen als Van Gelder Zonen, Pannekoek, Haesbeeck, de Charro en de Kon. Ned. Papierfabriek zijn nu nog 't neusje van de wereld-zalm), bij deze roem sluit zich die onzer letterteekenaren, lettergieterijen en letter-verzamelingen aan, die haar weerga op aarde niet vinden en gekoppeld zijn aan de namen Joh. Enschedé & Zonen, Tetterode en de hervatters van de aloude traditie om letters van eigen hand over eigen land en de wereld te verspreiden, de teekenaren S.H. de Roos (met een 12-tal typen) en J. van Krimpen (met een 4-tal typen). Er zijn bovendien nog min of meer geslaagde letters van eigen bodem te noemen, maar wij beperken ons, naast louter de aanduiding van een rijk en nog gebruikt historisch materiaal, alleen tot de voortreffelijkste hoogtepunten.
Het goede uiterlijk van een boek kan zeer opmerkelijk door een goede letterkeuze bepaald worden.
| |
| |
De te gebruiken letter wordt op verschillende manieren ter beschikking gekregen: de losse gegoten letter, in alle variaties van snit en afmeting, komt van de lettergieterijen en wordt in een of twee laden opgeborgen, waar binnen een rechthoekig bestek het geheele alphabet met alle hoofdletters en cijfers en leesteekens zijn ondergebracht. Men zal gemakkelijk begrijpen dat b.v. van de e meer exemplaren aanwezig moeten zijn dan van de x, zoodat de indeeling dezer kasten nauwkeurig berekend is, om de beschikbare ruimte zoo nuttig als mogelijk is uit te buiten. De losse letter wordt geheel door den letterzetter behandeld, die er regels en bladzijden van zet met een manuaal, dat te eerbiedwekkend werd in den loop van welhaast vijf eeuwen, dan dat het hier met de pen beleedigd zou worden. De haak, de galei, het interlinieeren, het opbinden, het inslaan en, na den druk, het distribueeren met den zoo karakteristieken stand der linkerhand en het watervlug gebaren der rechterhand, om van de pastei, het bij ongeluk in duigen gevallen zetsel, maar niet verder te gewagen: dit moet u eens gaan zien in den ‘winkel’ van uw drukwerk-leverancier, zoo deze u vriendelijk zijn poorten wil ontsluiten en ik verzeker het u, het is spannender als de beste detective-film en u begrijpt er misschien nog minder van tot de onthullende ontknooping toe.
Buiten de losse letters heeft de drukker nog de mogelijkheid tot het zelf gieten van zetsel: op de Intertype- en Linotype-machines worden aaneengesloten regels gegoten, op de Monotype-machines losse letters. Dit alles volgens ingenieuze systemen, die veel ingewikkelder zijn dan uw kostbaarste horloge, waarvan u ook nooit zult weten, hoe het in elkaar gezet werd.
De regels zetsel rijen zich tot bladzijden, die samengevoegd worden tot vellen druks, dat wil zeggen, dat één vorm samengesteld wordt voor den druk aan één kant van het vel, de zoogenaamde schoon-druk (d.i. als het vel nog ‘schoon’ of onbedrukt is) en een andere vorm van den weerdruk, d.i. de druk op den tegenkant van het vel.
| |
| |
Alle zetsel staat in spiegelbeeld, dus ook het geringste letter- of leesteeken, omdat de afdruk ervan het beeld moet geven zooals dit voor ons leesbaar is. Maar een vel druks (gewoonlijk zestien bladzijden, maar soms veelvouden daarvan!) wordt niet afgedrukt van 2 × 8 willekeurig opgestelde pagina's zetsel. Het vel moet na den druk volgens een bepaalde en logische wijze gevouwen worden en daarbij moet de volgorde der bladzijde regelmatig vallen.
Een vel éénmaal gevouwen wordt reeds vier bladzijden; tweemaal gevouwen wordt het acht bladzijden en driemaal gevouwen komt men onherroepelijk aan 16 bladzijden. Een slag, zooals dat heet, méér geeft 32 bladzijden enz. Met een eenvoudig vel schrijfpapier kan men dit gemakkelijk nagaan. Als men nu onderaan de verkregen bladzijden met potlood de opeenvolgende bladzijden aangeeft met b.v. de cijfers 1 t.e.m. 16 en men vouwt het onopengesneden vel daarna weer open, dan zal men zien, dat de pagina's met de koppen tegen elkaar in een schijn-wanorde opgesteld staan. Het voor den druk inslaan van een vorm met zetsel is zelfs ter drukkerij lang niet ieders werk, dat, vooral bij gecompliceerdere samenstellingen, heel wat kunde en... verantwoordelijkheid vergt.
| |
De Illustraties
Naast het te drukken woord staan veelal prenten. Hierin zijn twee zeer onderscheiden groepen te noemen: ten eerste de vrije graphische technieken zooals alle ets- en gravuurtechnieken, de steenteekening (de lithografie) en de houtsnede en houtgravure. Voor al deze mogelijkheden (die met meerdere varianten en combinaties beoefend werden meer dan worden) is de directe daad van den kunstenaar vereischt en heeft het product dusdanig een waarde, die door geen technische geraffineerdheid ooit benaderd kan worden.
Het valt ten zeerste te betreuren, dat in Holland waar men toch over een eerbiedwekkend aantal teekenaars beschikt de illustratie, uitgevoerd in een of andere origineele techniek -
| |
| |
behalve dan misschien de houtsnede - zoo uiterst zelden toegepast ziet. Er zijn al groote talenten heengegaan zonder noemenswaardige sporen in de boekdrukkunst na te laten, terwijl, als een enkele keer eens iets ondernomen wordt, de ongewoonte en het gemis aan routine van den kunstenaar en zijn medewerkers het geheel gemeenlijk niet ten goede komt. Heeft het ‘prentjes-kijken’ den zin voor origineele graphiek hier vrijwel al geheel afgestompt?
De tweede categorie zijn voorstellingen verkregen door mechanische reproductie, die meest allen gebruik maken van de verbijsterende middelen die een combinatie van chemie en photographie bieden. In deze heksenkeuken zult u vermoedelijk nooit weg-wijs worden als u 't alreeds niet is... Maar alles wat hier gebrouwen wordt om uw oog te streelen of te boeien trekt naar de persen.
| |
Drukken
Hier wordt in eenvoudige, maar ook in zeer gecompliceerde constructies alles afgedrukt, hetgeen een mensch onder de oogen kan krijgen, als diepdruk, als vlakdruk of als hoogdruk (het onderscheid wordt gemaakt door de omstandigheid of de inkt door het papier wordt opgenomen onder, gelijk-met of boven-op het drukvlak). Hier ook bestaat de indeeling tusschen de vrije graphische kunsten, waarbij het essentiëele door het handwerk gedaan wordt en de volkomen mechanisatie, waarbij de menschenhand slechts de onvolmaaktheden van de machine herstelt en de toevoer van materialen en drijfkracht regelt. Voor een gedeelte kan zelfs het vouwen en verzamelen reeds in de drukpersen geschieden, zooals aan sommige dagbladdrukkerijen te zien is voor niet al te haastige voorbijgangers.
| |
Brocheeren en Binden
Het binden, dat het brocheeren inhoudt, is van een der edelste ambachten ook al geworden tot een gemechaniseerde aaneenschakeling, die ongekende hoeveelheden in record-tijd
| |
| |
kan vouwen, nieten (met metalen draad), naaien (met garen), papieren of linnen banden stempelen, ruggen rondzetten, voorzetsels aanplakken en het heele boek in zijn band plakken enz.
De rijke leeren en perkamenten banden zijn - als ze al niet leelijk zijn - alleen nog maar gelegenheids-uitzonderingen of ze zijn nog te bewonderen, stammend uit minder haastige dagen, bij antiquariaten of in bibliotheken.
* *
Ons hedendaagsch boek, een massa-product in den regel, ligt voor u gereed. Het kan er, mits behoorlijk behandeld door alle instanties waarmede het te maken kreeg, toch lang niet onaantrekkelijk uitzien. Waarom zouden wij het misachten, als het op zijn eigen wijze, die dan toch de eigentijdsche blijkbaar is, de schoone droomen of het begeerenswaardig weten brengt, waarnaar de mensch van alle tijden gehaakt heeft?
Maar er zijn ook droomers en zoekers binnen de zuiverste mogelijkheden der boekdrukkunst en over heel de linie die deze bezet. Want in de typografische kunst zijn de mogelijkheden zoo onbegrensd als de menschelijke verbeelding reiken kan. Deze menschen maken in den regel geen massa-product, maar arbeiden in een der nobelste handwerken aan een ideaal, dat slechts door weinigen direct onderscheiden wordt, terwijl hun invloed vaak ver doordringt óók in de daagsche doening. Mocht u zoo een boekje hier of daar eens ontmoeten, gaat het dan niet onverschillig voorbij. Er is in den regel meer aan betaald en duurder dan alleen geld, hetgeen de kooper er slechts voor behoeft neer te tellen.
En dit geldt mede, in een of andere mate, voor ieder goed boek!
| |
Biografische bijzonderheden omtrent den schrijver van dit artikel:
CHARLES NYPELS, geb. 1895 te Maastricht. Drukker en uitgever van nederlandsche, fransche, engelsche en duitsche uitgaven, meest van bibliophilischen aard. Behalve de eigen uitgaven, verzorgde hij publicaties voor
| |
| |
het Plantijn-Museum (Antwerpen), The Limited Edition Club (Londen), Le Musée du Livre (Brussel), La Connaissance, Les Bibliophiles Médecins, Les Bibliophiles du Palais en Les Nouveaux Corinthiens, allen te Parijs, Les Bibliophiles Havrais (Le Havre), Le Balancier (Luik), Uitg. Mij. ‘Holland’, Uitg. Mij. ‘Joost van den Vondel’, Menno Hertzberger & Co. (Amsterdam) en De Gemeenschap (Utrecht).
Oud-directeur van de firma en de N.V. Leiter-Nypels te Maastricht en sedert eenige jaren directeur van de N.V. Uitgeverij C. Nypels te Amsterdam.
Corr. lid van het ‘Verband Deutscher Buchkünstler’.
Van zijn hand verschenen artikelen, meest van druk-technischen of literairen aard, in binnen- en buitenlandsche bladen en tijdschriften.
| |
| |
VAN PAP TOT PAPIER
| |
| |
MODERNE PAPIERMACHINE
| |
| |
PAPIER AAN ROLLEN
| |
| |
UITLAAT VAN DE LETTER-GIETMACHINE
| |
| |
GEGOTEN LETTERS EN ORNAMENTEN
| |
| |
MODERNE HANDZETTERIJ
| |
| |
ZETKAST, GALEI EN ZETHAAK
| |
| |
INTERTYPE (REGEL) ZETMACHINE
| |
| |
PRODUCT REGEL-ZETMACHINE
| |
| |
TOETSENBORDEN LETTER-GIETMACHINE
| |
| |
MONOTYPE LETTER-GIETMACHINES
| |
| |
SNELLOOPENDE BOEKDRUKPERSEN
| |
| |
DRUKPERSEN VOOR GROOTE FORMATEN
| |
| |
BOEKBINDERIJ
| |
| |
BANDSTEMPELEN
| |
| |
HET IN-DEN-BAND-ZETTEN
|
|
Auteursrecht onbekend