Paraenesis politica of politijcke onderwijsinghe tot dienste van alle menschen om te gebruicken maticheyt in voorspoet, en stantvasticheijt in teghenspoet

[fol. *2r]

d'Edele, Moghende, Wel-gheleerde, Voorsienighe ende seer Discrete Heeren, d'Heeren
Staten van Vrieslandt.
Ende
d'Heeren Gedeputeerde der selver.
Sampt d'Heeren Rekenmeesters des selven Landtschaps,
mitsgaders,
d'Respective Secretarissen onse ghebiedende Heeren.

Wel te rechte, Moghende heere, heeft voor eenighe jaren een zeer gheleert man als noch int leven sijnde inde voor-rede van seeckere boeck van het gherichte der hondert mannen in t' Latine Iudicium Centumvirale ghenaemt gheschreven, dat men in gaven te geven opsicht moet hebben op drye dingen. Ten eersten dat de gave aenghenaem zy den ghenen dien sy vvort opghedraghen. Daer nae dat t'selve met haer leven overeencome. Ten laesten dat sy derselve weerdich moghen sijn. T'welck by ons uwer E.M. onderdanen aenghemerckt ende met rypen rade overghelecht zijnde, hebbende vryheyt ghenomen, omme een heerlijck stuck vvercx vvesende als een Tafereel, vvaerinne de uytgelesenste exemplen van ouden tyden op t'stuck vande Stantvasticheyt als met een Penseel meysterlijck afgheset sijn V.E.M. op te draghen, verhopende dat

[fol. *2v]

gelijck t'selve onder andere als eenen claren spiegel is van't gene V.E.M. ten voorsten ende V.E. onderdanen door t'beleyt van V.E.M. tegens alle vreemt aengedaen gevvelt vromelijc ende stantvastelijc hebt uytgestanden V. ende V.E.M. onderdanen daeromme oock lief ende aenghenaem sal sijn. Niet dat wy vvillen segghen dat het teghenvvoordighe vverck uvve ende d'uvver manlijcke daden is beschryvende, vvant sulcx by anderen is ghedaen, maer veel meer, dat in desen verhaelt ende als in een costelijcken Camer opgepronckt vvorden de heerlijckste gheschiedenissen, die uyt mensche beleeft, ghesien ende beschreven heeft, nae t'exempel van vvelcke V.E.M. ende d'uvve haer alle tijt de geleghentheyt sulcx eyschende ghedraghen ende geholden hebben. Ende op dat ic voor by gae de groote ende ontallijcke lasten uvve ende uvver onderdanen voor-Olders zoo van de Deenen als andere natien opghelecht ende met groote Stantvasticheyt nae vvtvvysen vande Vriesche Chronijcken ofte Tijt-registers gheleden ende uytghestanden. Soo is vvel voornamelijck aen te mercken de overgroote bevvaernisse ende tirannye vanden Hertoch Alba ende synen dienaer in dese Landen Caspar de Robles. Mitsgadert den overlast van sijn Chrijchsvolck de Walen, vvesende nochtans alle t'selve als ootmoedighe requesten niet mochten gelden met verlies van goedt ende bloedt mannelijck ende seer Stantvastichlijck verdraghen. Of nu vvelschoon d'Historien in dit seer heerlijck ghe

[fol. *3r]

schrift hier ende daer by verscheyden Authoren gesien vvorden. Soo is nochtans niemant ghevveest, die d'selve met so vvel passende vermaninghen ende dat door soo een lieflijck vloeyende Rhijm-gedicht onder malcanderen getempert ende gevoecht heeft, als desen onsen Houwert die met sijn doordringhend ende d'saeck uytdruckende vvoorden t'gene hy vertelt soo aerdich nochtans met een onuyt spreeckelijcke cortheyt hier voor brengt, dat geen verhael maer de daet selfs voor ooghen schijnt te vvesen, alles seer vvel accorderende met de troeblen van dese Provincien, ende seecker so vvie deses Authoors andere schriften, die naest eenighe jaren int licht sijn ghecomen, ghesien ende ghelesen heeft, sonder tvvijffel hy sal bekennen, dat bekant een onghelooflijcke vloet van vvoorden ende reden sonder yets buyten propoost te segghen in d'selve ghespeurt vvort. VVaer uyt dan lichtelijck can afghenomen vvorden, dat gemerckt hy in andere syne vvercken, daer sich moghelijck so goede geleghentheyt niet gepresenteert heeft, even-vvel tot vervvonderinghe vanden Leser is ghevveest, vvat hier in geschieden sal daer hy van alle canten met verscheyden exemplen ende memorien overvallen vvort. T'is vvel vvaer dat over eenige jaren Iustus Lipsius een dapper gheleert man van desen handel namentlijck vande Standtvasticheyt een schoon vverck heeft uytghegeven: Maer behalven dat t'selve alleenlijck, ghepasset vvort teghens de onlijtsaemheyt, vvelcke in ghemeene quaden

[fol. *3v]

als Landen ende Steden overvallen vverden, sich openbaert: Soo is noch t'selve by hem ghedaen in t'latijn met so een stijl ende maniere van schryven, de niet teghenstaende sy treffelijck ende van grooten gevvichte is, nochtans om seeckere eygenschappen niet vvel can verduytschet ende den ghemeynen man niet vrucht voorgestelt vverden Onsen Houwaert moet hier den prijs hebben, als d'vvelcke sich gantsch ende gaer nae t'verstant van yder man is voegende vermanende, verblydende, bedroevende vvederom vertroostende, in summa alles doende vvat hy nae-t'vvit ende ooghemerck hem voorgestelt, behoort te doen, doch vvat vvillen vvy hem prysen, daer hy sich selfs so overvloedelijck openbaert. Onse voornemen is sulcx niet, ende soo sulcx al vvaere t'solde niet nae behooren konnen gheschien. Alleenlijck vvillen vvy V.E.M. ghebeden hebben, dat ghelijck dese onse cleene gave met uvven staet overeencomt, V.E. daeromme oock t'selve vveerd ende aenghenaem mach sijn. t'VVelck vvy dan ganschelijck verhopende bevelen V.E.M. hier mede in d'bescherminghe des Alderhoochsten.

V.E.M. Onderdanen

Ian Lamrinck, ende Barent Arents, Boeckvercoopers.