|
| |
| |
| |
Tafel-spel van dry Personagiens.
| Het Herte. |
| De Ooghe. |
| De Wille. |
VAlsch quaet,, ghelaet, door v ick treuren,, moet,
V licht,, my swicht,, alle melodije.
Mynen raet,, en daet,, ghy dickwils scheuren,, doet.
Valsch quaet,, ghelaet,, door v ick treuren,, moet.
Mynen staet,, en graet,, ghy controleuren,, doet,
Ghy slicht,, en sticht,, melancolije.
Valsch quaet,, ghelaet,, door v ick treuren,, moet,
V licht,, my swicht,, alle melodije.
Valscheyt, gheveystheyt, en verraderije
Schijnt aen v woorden, dat is al myn bedrijven.
En ghy zijt oock de booste van alle Wijven,
Want myn vreucht,, myn jeucht,, myns zins verlichten,
Myn zinghen,, myn klinghen,, myn spelen, myn dichten,
Ghy al in swaer allende verkeeren,, doet.
Ia ghy zijt die myn leven in verzeeren,, doet,
In vreese, in ancxste, in duchten, in sneven,
| |
| |
In peysen, treuren, zuchten, in beven,
Voor 'tlachen zoo ween ick menighen traen.
Ick en kan niet gheweten, ghemercken, noch verstaen,
Waer ick oyt was tot eenighe stede,
Daer ick v zulcken leet en toren dede.
Ey quade schieloose valsche Vrouwe,
Onghemanierde pulcher zottinne,, bloot.
Hoe ghebeert hem de Man zoo?
Ghy zijt een vyandinne,, groot,
Noyt eenich Wijf haren Man zoo en ontstelde.
Zeght dan hoe, waer met, en wanneer ick v quelde?
Want woorden die zijn om hooren zeer anderlijck,
Ghy overvalt my te zeere schandelijck,
Meynt ghy dat ick, die v schuldich ben subject te zijne,
V zoude willens aen doen eenighe pijne?
Daer af eest dat ick my excuseren wille,
En met goeden redenen proberen wille,
Dat ick v altijt heb gheweest onderhoorich.
Ick bekent, noyt en waert ghy my wederstoorich,
Maer 'tis v valsch aenbrenghen dat my verdwaesde,
Als ick dan door de zoete ghepeysen versolaesde,
Zoo waren al myn zinnen daer toe gheneghen.
Ick en weet niet dat ick v oyt lastich pleghen
V aenbrocht hebbe dan in rechter trouwen.
| |
| |
Hebt ghy vergheten dat ghy by schoon Vrouwen
Onlanghs waert onder d'edel lustighe Zinnekens?
En dat ghy zaecht onder d'ander Goddinnekens
Een d'alderschoonste en de gratieuste,
De minnelijckste en d'amoureuste,
Die oyt Herte en begheerde? dat's immers blijckelijck,
Haer beeldelijcke schoonheyt was onghelijck:
En ghy, door v groote zotternijen,
Naemt in haer wesen zulcken verblijen,
Dat ick mits uwen aenbrenghen en bespien,
Verstant, meeninghe, kracht, hooren en zien
Al t'haerder beliefte abandonneerde.
Is dat het poinct dat v zinnen verturbeerde?
Ia ick tot allen stonden,
Ghy zijt den oorspronck van alle my smerten.
En ick en ben maer d'Ooghe.
Die op v Ooghe stel myn betrouwen,
Die behoort te dencken in't aenschouwen,
Eer ghy my iet aenbrenght door v bespien,
Oft my daer af gheen grief en zou gheschien,
Maer ghy hebt my ter contrarien verdult.
Och! en wijt dat my niet.
| |
| |
Ghy zijt die my de schoonheyt aenprijst,
Daer 'tHerte met vreuchden in verjolijst,
Dat het by-wesen van myn lieflijcke Amije
My dunct wesen een Hemelsche melodije,
En als ick van haer moet wesen absent,
Zoo ghevoel ick inwendich een swaer torment,
Daer v ghezichte af oorzaeck en 'tmotijf,, is.
'tIs groot onrecht dat teghen my dit ghekijf,, is,
Want ick ben gheschapen om te zien alleene,
En ghy om te minnen, die 'tHerte zijt.
Zonder uwen raet en minde ick noyt gheene.
Ick ben nochtans gheschapen om te zien alleene.
Noch waer ick vry en los van allen weene,
En dede v ghezichte in 'sweerelts krijt.
Ick ben nochtans gheschapen om te zien alleene,
En ghy om te minnen, die 'tHerte zijt.
Wel wilt ghy v zien dan van nu ter tijt,
Van mynder misquamen voort excuseren?
Dat waer wel een wonderlijck disputeren
Voor alle Rechters oft verstandighe persoonen.
Ick zal't v met goede redenen betoonen,
Ick bekenne dat natuere ons te zamen
Ghepaert heeft, zoo Man en Wijf verzamen,
| |
| |
En uwer jonstigher Herten ghegheven vry
Wille, reden, en verstandenisse boven my,
Waer door ghy al wel meucht wederstaen
Van al dat ick v aenbrenghe oft maeck vermaen,
Dus zijt ghy t'onrecht op my ghestoort.
Ick en heb myn daghen desghelijcx ghehoort.
Dat ghy verstandenisse wilt doen weeren,
Al 'tghene dat 'tHerte mach letten oft deeren,
Want dat en is in verstandenisses kracht,, niet.
'tEn waer in des wijsen macht,, niet,
Want noyt zoo moghende Koninck noch wijsen Klerck,
Noch konstich Konstenare, 'tzy in wat werck,
Al heeft hy volkomelijck syn vijf zinnen,
Als Ooghe zoo vreuchdelijck roert 'tHerte van binnen,
Toonende de schoonheyt onvolpresen,
Het minlijck opzien, 'tsolaselijck wesen,
'tWelck Natuere 'tHerte met Vrouwen paert,
Hy en zal inwendich worden beswaert,
Als d'Ooghe de schoonheyt aenbrenght, zoo ghy doet.
Ghy mocht dat wederstaen,
Weet ghy niet dat ick eenpaerlijck dus moet
Wat lustichs aenbrenghen om v verheughen?
Dat weet ick wel, maer zout ghy niet meughen
V zelven mijen en behoeden
Van zoo secretelijck te zien? en bevroeden
Dat ghy zulcken schoonheyt en zijt weerdich,, niet.
| |
| |
'tGhezichte der Ooghen over al veerdich,, ziet,
Daer 'twesen hem schoonst en lieflijck toocht.
Daer door eest dat myn jeucht en vreucht verdroocht,
En dat ick nu lijde deze tribulatie,
Ghy doet my al dit leet en alteratie,
Waer door ick my te recht moet stooren.
Als ghy Ghezichte v ooghen waert slaende
Of de schoonheyt, en dat ghy my hielt staende,
En begheerte deet vallen in groot verlanghen,
Zoo was ick door v terstont ghevanghen,
Eer dat verstandenisse kost beweeren.
Maerschalck van Venus der Goddinnen.
Trouwen ick en dwinghe v niet totter minnen,
Al neem ick in't aenschouwen verblijen.
Neen oock ghy en Begheerten zijn in partijen,
Want als ick op de schoonheyt bleef fantaserende,
Hielt ghy my staende imaginerende,
Tot dat ick ghevanghen was in't verdriet.
Noch en gheef ick my door desen verwonnen niet,
Maer ick statert en wille v vraghen,
Wat ancxste, wat druck eest, welck zijn de plaghen,
Die ghy door het vanghen moet lijden swaer?
| |
| |
Want het dunct my zijnde een melodije.
Eylacen hoe luttel smaecte ghije
Het grief van minnen, daer't allendich Herte
Die ghy door't innerlijck begheeren ghedoocht.
Dat wert v terstont van my ghetoocht,
Want voor het vanghen zoo was ick gherust
Van alder misquamen, en hadde lust
Tot alle gheneuchten, oock was ick vry,
Onbelemmert, en nu zoo vinde ick my
Gheheel onvry, en moet als sneeu verdwijnen,
Zonder loon oft danck van mynder pijnen,
Ick ghelijck de slaven in Turckijen.
Door zulcke zaken en heb ick gheen lijen,
Want als ick aenschouwe een minnelijck aenschijn,
Zoo verheucht myn jeucht, en ick moet blijde zijn,
En den druck wort in my vermindert,
Daer en is gheen schoonheyt die my hindert,
Maer sy verjaecht ancxst, zorghe, en allendich treuren.
Eylacen dat en mach my niet ghebeuren,
Want ick hebben een lustich lant verpacht,
Daer ick noch zal in blijven versmacht
Door 'tslaven, dies ick noch swaerlijck moet zuchten.
| |
| |
Het is 'tlant van duchten,
Daer ick in lijden moet menighe quale.
Ia hier kome ick aen 'tprincipale,
Daer ick't stateerde, en zegghe hier by,, dat
Ghy zeer groot onghelijck hebt op my,, plat,
Dus wijt een ander dit gheschille.
Die al by willekeuren ws zelfs zinnen
Onvry is makende, subject der minnen,
En 'tlant doet verpachten om v misval.
Waert ghy niet de principaelste van al,
Oorspronck, cause, beghin en motijf van desen?
Hadt ghy de schoonheyt zelve niet aenzien,
My en zou van niemanden grief gheschien,
Want Ooghe niet en ziet, Herte niet en deert.
En oft ick zie het ghene dat ghy begheert,
Hoe meucht ghy my dan wijten de daet?
Niet trouwen, en dede uwen valschen raet,
Die my dwinght in der minnen pleyn.
| |
| |
Want niet meer dan Roosen oft Violieren,
Lelien, Bloemen en Eghelentieren
Haer volle groeysel ontfanghen en konnen,
'tEn ware door het schijnen vander Sonnen;
Desghelijcx en mach ick oock minnen niet,
'tEn zy dat uwen raet dat ghebiet,
Want ghy gheeft den Wille een vry begheeren,, mal.
Dat zal ick v met redene weeren,, al.
Ick weet wel al waer't my noch zoo leet,
Ghy zult eenparich arguerende blijven.
Al zou ick daer totten daghe om kijven,
Ick zal ontschuldich vonden worden in't leste
Laet horen aen wat kant dat ghy zult beghinnen.
Ghy zeght mynen raet dwinght v tot minnen,
En ick zegge 'twaer contrarie der natueren.
Natuere heeft my ghestelt klaer en perfect,
Om v eeuwich te zijne subject,
| |
| |
Hoe kan ick dan met eenighe dinghen
V, die myn Overste zijt, ghedwinghen?
Natuere die en zou dat niet consenteren.
Hoe sterckelijck dat ghy wilt argueren.
Ghy weet wel als ghy aenzaecht 'tbekeuren,
En ick peysde 'ten mach my niet ghebeuren,
Zoo quaemt ghy en royde op myn zinnen,, bly,
Zegghende: Poocht dat lieflijck aenschijn te minnen
Door dat ghy my vernieude teghenwoordelijck daer
Haer lieflijck wesen en schoon gheluwe haer,
En dwonght my met zoete ghepeysen krachtich.
De contrarie van dien is waerachtich,
Want noyt en toonde ick lieflijck schijn,
Het en moeste by uwen bevele zijn,
Want ick ben v subject in gantscher trouwen.
En voechde ghy v noyt om iet te aenschouwen,
Totter tijt toe dat ick v dat hiet?
En ick ontkenne dat hier in't openbaer.
En ick wille de waerheyt daer af proeven klaer,
Want zoo d'oorlogie gheen gheluyt,, en gheeft,
'tEn zy dat sy eenich beroeren,, heeft;
Desghelijcx en mach ick niet minnelijck zien,
Ghy en moet my eerst beroeren tot dien,
Want ick en ben maer een instrument.
Ghy zijt een doorganck, zoo 't blijct present,
Van mynen Palleyse te recht, ghy en meucht
| |
| |
Daer niet anders in laten dan vreucht,
En ick ghevoele ghy laet daer in
Druck, jammer, weeninghe en onghewin,
Klaghen, wenen, teghenspoet en lijden swaer.
Door v is gheleden alle myn verdriet.
Zoo stercken Slot is inde weerelt niet,
Als in den inganck is quade wacht,
Daer komt wel iemant inne met macht,
Dus eest met my, die't wel bevroet.
Ia waerom en hebt ghy dat niet bat behoet?
Iae't voorwaer,, ghezeyt.
Het doet, dat's klaer,, bescheyt,
En hadde ghy't behoet, ick hadde peys.
Ghy weet wel de mensche is een Palleys,
En het Herte is daer af den Heere bekent,
Die't Palleys moet bewaren Regent,
En de veynsters die daer aen zijn veure,
Dat zijn d'Ooghen daer 'tHerte ziet deure;
En oft door de veynsters komt eenich quaet,
Daer 'tHerte lijden oft verdriet door ontfaet,
Zoo en kont ghy my niet wijten de schult.
| |
| |
En 'trecht toocht hem bloot.
Sloot ghy de veynsteren 'ten waer gheen noot,
Al het quetselijck grief zou blijven buyten,
Maer ghy en sluytse niet.
Ghy die vanden Palleyse hebt al 'tbeheet,
En Heere zijt, wilt ghy 'tverdriet quijt,, zijn,
Ghy moetse sluyten, wilt ghy bevrijt,, zijn,
Veynsteren die en sluyten hen zelven niet,, snel.
Maer ghy weet dat dickwils gheschiet,, wel,
Hoe vast dat ick sluyte al ons ghestel,
Een zoet windeken dat ontsluytse wel,
En dan worde ick onverzienlijck bespronghen.
Ick en ontsloot my noyt, ick was daer toe ghedwonghen
Van v Herte, en doen zaecht ghy vry
Een lieflijck ghezichte door 'tschijn van my,
En al zaecht ghy door my wat jolijts,
Daer v grief door quam, hadt ghy in tijts
Dat ghevloden, ghy en hadt nu gheen misval.
| |
| |
Hier is ghenoech toe ghezeyt op al,
Ons en faelt maer eenen Rechter ghepresen.
Dien wilde ick wel hebben.
Oft ghy blijft eeuwlijck arguerende.
Waer op zijt ghy dan concluderende?
Op dat Ooghe niet en ziet 'tHerte niet en deert,
Want in't zien beroct ghy dat ick spinnen,, moet.
Ghy hebt wille en verstandenisse die't al beweert.
Dat Ooghe niet en ziet 'tHerte niet en deert.
En oft ick 'tghezichte draeye daer ghy't begheert,
Bedwanck der Herten my 'tzien begheeren,, doet.
Dat ooghe niet en ziet 'tHerte niet en deert,
Want in't zien beroct ghy dat ick spinnen,, moet.
Ick excuseer my vander minnen,, gloet,
Met goeder verantwoording in dit verhael.
En ick accuseer v principael
Met ghefondeerde aensprake zoo ick began.
Laet ons kiesen eenen Iuge dan,
Dit dit te recht wel zal jugeren.
Wie hoor ick daer zoo discorderen,
En al argueren,, veel redenen by bringhen?
| |
| |
Ick zal de questie wel slisseren,
Eest dat ghy beyde dat wilt ghehinghen.
Wel wat Kraeye hoor ick daer dat Lietken zinghen?
Dat wilde ick weten secreet en stille.
'tIs rechts naer hem dat wy verlinghen,
Vrient en zijt niet des menschen Wille?
Ia ick en trouwen, en want ghy staet in gheschille,
Zoo kome ick hier om 'tvonnis te uyten.
Ghy hadt zeker wel moghen blijven daer buyten,
Want hadt ghy ghehouwen v ghedult,
Wy en zouden't v niet wijten.
Dat is waer 'tis der Wille schult,
Dat ghy Herte groot leet moet ghedooghen,
Want al doen ick zomtijts open myn ooghen
Op t'aenschouwen dat 'tHerte behaghen,, mach,
En dat ick 'tHerte in koringhe jaghen,, mach,
Zoo en wert het Herte niet ghevexeert,
Als den Wille daer niet in consenteert.
'tIs zeker v schult, ghy zijt d'oorzake,
Dat ick dus moet leven in onghemake,
Al verwecket 'tghezichte zomtijts myn begheeren,
Waer't v believen ghy mocht dat weeren,
Daer ghy my aen doet zoo veel doleur,, groot.
Wille ghy zijt een Executeur,, bloot,
Al macht 'tHerte door my bekoringhe vaten,
In v zoo staet het doen en 'tlaten,
Ghy mocht de bekoringhe uyter Herten stellen,
Maer al komen wy v maer een weynich quellen
| |
| |
Met kleyn bekoringhe als ick iet mercke,
Zoo stelt ghy de begheerte te wercke,
En ghy volcht de zinnelijckheyt veel te zaen,
Maer wout ghy de begheerte wederstaen,
'tHerte en zou niet komen in eenich verdriet,
Ick en hoor in die oore niet,
Waer't dat d'Ooghe hiet en zaghe noch 'tHerte en begeerde,
Waer't dat ghylien my niet en quelde noch en deerde,
Ick en zoude niet doen eenighe executie
Dat is een quade solutie,
En oft wy begheerden onder ander dinghen,
Dat ghy in't water oft in't vyer zout springhen,
Zout ghy dat daerom pijnen te doene?
Ghy behoort te peysen en te bevroene,
Oft de begheerte is goet oft quaet;
'tGoet behoort ghy te volbrenghen metter daet,
En dat quaet is oft 'tHerte mocht schaden,
Dat behoort ghy terstont te ontraden,
Als ghy zoo hooghe wilt philosopheren,
Zoo moet ick daer oock wat toe zegghen,
Wiltse ons dan uytlegghen.
| |
| |
Ghy en kont den VVille niet ghewijten,
Dat 'tHerte dickwils moet zuchten, d'Ooghe krijten,
En dat 'tHerte en Ooghe zijn bespronghen,
VVant ick VVille moet zijn met pijn ghedwonghen,
Zoud' ick v beyden pijnen te vredene
Van verstandenisse en van redene?
VVant als verstandenisse van my gaet,
En dat reden my gheen gade en slaet,
Zoo loop ick in't wilde mynder veerden,, koen,
Ghelijck dese onghetoomde Peerden,, doen,
Die hen door de vryheyt bringhen,, ter doot,
Dus moetmen den VVille met redene dwinghen,, ter noot.
Ghy zout ons zoo stercken argument by bringhen,
Dat wy hier zouden blijven disputeren,
Elck wilt met kracht syn opinie door dringhen:
Ghy zout ons zoo stercken argument by bringhen,
Datmen qualijck zou beslissen dees dinghen,
En dat wy de zaeck met recht zouden moeten wijderen:
Ghy zout ons zoo stercken argument by bringhen,
Dat wy hier zouden blijven disputeren.
Laet ons alle dry dan simuleren
Van ons questie en discordatie,
En laet ons niet meer argueren:
Laet ons alle dry dan simuleren,
En eenighe Arbiters nomineren,
Die dees questie beslissen zonder turbatie:
Laet ons alle dry dan simuleren
Van ons questie en discordatie.
Eerweerdighe Heeren van edelder natie,
VVilt ons hier af een vonnis uyten:
| |
| |
VVy bidden v door v goede gratie,
Eerweerdighe Heeren van edelder natie,
Dat ghy dees questie in korter spatie
Wel wilt overlegghen en de zake sluyten:
Eerweerdighe Heeren van edelder natie,
Wilt ons hier af een vonnis uyten,
Hier met uwen oorlof, wy vertrecken daer buyten.
Eynde des tweeden Boecx van den handel der Amoureusheyt.
|
|
Auteursrecht onbekend