Den generalen loop der werelt
(1612)–Johan Baptista Houwaert–
Auteursrechtvrij
[Folio Oviijv]
| |
De persuasie tot der eeuvvighe salicheyt.
| |
[Folio Pir]
| |
GHeloove hope en charitate,
Wijsheyt temperantie Iustitie en cracht,
Die sullen u bystaen vroegh end' late,
En sy sullen u wapenen tot uwer bate,
Met de wapen die ghy hier hebt ghebracht,
Ghy moet wel bereet sijn dach ende nacht,
Teghen dat Atropos u sal ontbieden,
Ghy moet altijt houwen seer goede wacht,
Want ghy weet niet wanneer den lesten strijt sal gheschieden,
En desen strijt en cont ghy niet ontvlieden,
Daerom soo moet ghy altijt bidden en waken,
Tis ghestatueert dat alle lieden,
De bitter noot des doots eens moeten craken,
En niemant en can in t'lant van beloften gheraken,
Ten sy dat hy daer toe gheprepareert,, is.
En dat hy den lesten strijt ghepasseert,, is.
MAeckt dat ghy u tot desen strijt wel bereyt,
Want tis van t'waghespel de Pause en conclusie,
Waer aen dat hanght u eeuwighe salicheyt,
Oft daer u eeuwighe verdoemenisse aen leyt,
Ist dat ghy verwonnen blijft met confusie,
Dit is den lesten strijt die sonder collusie,
Een crijchsman Christi heeft teghen synen vyant.
Daer hy d'eeuwighe triumphe sonder abusie,
Naer verwacht indien hy als ridder valiant,
Vromelijck wederstaet sijn vyanden metter hant,
En verwervende is de eeuwige victorie,
En indien dat hy blijft ligghen in t'sant,
Verwonnen tot sijnder cleynder glorie,
Soo behaelt hy voor een goede memorie,
Eeuwighe schande en grooten lachter.
En hy stelt hem selven inder eeuwichheyt ten achter.
| |
[Folio Piv]
| |
GHy noch niemant en derft u vermeten,
Noch oock hopen victorie te verwerven,
Teghen Atropo, oft ghy sout u soo vinden ghesmeten,
Dat u de serpenten en wormen souden eten,
In plaetsse van prijs en glorie te beerfven,
Maer wilt ghy u selven niet bederven,
En namaels den alderhooghsten prijs ontfaen,
Soo wilt constantelijck houwen en kerven,
Teghen de sonden soo ghy hebt ghedaen,
En doet u wapenen wederomme aen,
Soo en sult ghy van u vyanden niet sijn verwonnen,
VVant Godt sal u in den meesten noot bystaen,
En hy sal u de victorie jonnen,
Maer die sonder hem stryen die en connen
Gheen victorie verwerven nu noch nimmermeere.
Wel hun die daer stryen met Godt den heere.
T'Leven der menschen seyt Iob is een daghelijcxsen strijt,
Hier op der eirden en Syrach die seyt,
O sone als ghy tot desen dienst Godts gaet oft sijt,
Soo staet in de gherechticheyt en vreesen altijt,
En maeckt dat u siel tot beroepinghe sy bereyt,
VVant den dienst Godts die wort uytgheleyt,
Voor een belydinghe van eenen Christen strijt swaer,
Ten voeght een vroom crijchsman niet dat hy scheyt,
Sonder vromelijck te stryen uyten percke maer,
Dat hy in d'ierste gheledt ghereet stae daer,
Hy hem gheheel cloeckmoedich mach verweiren,
Teghen al zijn vyanden vore en naer,
Die hem soecken te overvallen en te deiren,
Die sijn vyanden wilt verwinnen en niet laten ghebeiren,
Die moet oprechtelijck stryen naer Godts ghebodt.
Want die hooghmoedich strijt strijt tegen Godt.
| |
[Folio Pijr]
| |
DE wapen des hoveerdighen Sauls moet ghy schouwen,
VVant sy seer schadelijck is en lettelijck,
Die tegen den wreeden Goliath wilt uythouwen,
Moet hem als David op vijff keyen betrouwen,
En op een slinger om daer met te stryen wettelyck,
En daer met soo moet hy dan opsettelyck,
Satanan den vader der hoverdyen,
Onder voeten worpen en zyn verplettelyck,
Oft anders soude hy hem brenghen in lyen,
Dus moet ghy u selven oock soecken te bevryen,
Teghen u vyanden in alle manieren,
Ghy en meught haer groot ghewelt niet myen,
Al ist dat sy beroemelyck roepen en tieren,
Al comen sy te velde niet om versieren,
Al soeken sy u in den slach te bringhen als meesen.
Soo en meught ghy niet achterwaerts deysen noch vreesen.
AL zyt ghy in den stryt ghewont ghy meught niet saen,
Vwen schilt oft sweirt wech worpen terstont,
Maer ghy moet u vyant te vroom'lycker aengaen,
En met een nieuwe courage tegen hem staen,
Min noch meer dan oft ghy niet en waert ghewont,
Ten is oock niet genouch dat ghy met subtylen vont,
Vwen vyant diversche reysen van u dryft,
Oft langh stryt sonder met hem te maken verbont,
Maer maeckt dat ghy hem met zyns selffs gheweir ontlyft,
En dit sal soo gheschieden ist dat ghy blyft,
Gheweldichlyck de sonden resisteren,
VVant soo den Evangeliste claerlyck schryft,
Sullen sy inder eeuwicheyt triumpheren,
Die in t'stryen tot den eynde persevereren,
VVant al die hier verwerven de victorie.
Worden ghecroont in d'eeuwighe glorie.
| |
[Folio Pijv]
| |
VVIldy met Paulo den strijt wel beghinnen,
Ghy sult wel wapenen vinden om te stryen,
Daer ghy u vyanden met sult verwinnen,
Oft uyten percke (van u,) doen rinnen,
Dat sy u niet en sullen brenghen in lyen,
Wapenen der rechtveerdicheyt ter rechter syen,
En aen de slincke syde sult ghy vinden de waerheyt,
Met den schilt des gheloofs daer u partyen,
Niet op en hebben sullen door sijn blinckende claerheyt,
Met het sweert d'woort Godts suldy sonder swaerheyt,
V straffe vyanden lichtelijck ter nederslaen,
Soo dat ghy met Paulo sult spreken in d'openbaerheyt,
Wie sal ons scheyden van de liefde Christi voortaen,
Tribulatie ancxst hongher naectheyt plaen,
Perijckel vervolghinghe oft het sweirt.
Christus blijft by hem die in t'Stryden volheirt.
GHy verwint alle dinghen om Christi wille minioot,
Die u lieff ghehadt heeft boven maten,
Soo dat ghy versekert sijt dat noch de doot,
Noch leven noch enghelen uyt t'hemels conroot,
Noch den overlast noch het ghewelt van alle staten,
Noch de sterckheyt noch den wille van de potentaten,
Noch de teghenwoordighe noch toecomende dinghen,
Noch de diepte noch creaturen die u moghen haten,
V en sullen niet scheyden noch t'onder bringhen,
Van de lieffde Godts die daer is sonderlinghen,
In Christo Iesu t'smenschen salichmaker en heere,
Als ghy wilt stryen en uwen vyant bedwinghen,
Naer sijn gheboden en Goddelijcke leere:
En als ghy Godt den loff prijs en d'eere,
Van de victorie wilt alleen toeschryven.
Want sonder Godts hulp can de mensche niet bedryven.
| |
[Folio Piijr]
| |
TEn waer den mensch niet moghelijck te verdraghen,
D'onghelijck overdaet en vehementie,
Ghebreck armoede vervolghinghe slaghen,
Sieckten die hun t'vleesch tot den been afknaghen,
Popelsye rasende cortsen pest apprehentie,
En al den teghenspoet die hem al doet hy defentie,
Over den hals valt soo wel van arme als rijcke,
Ten waer dat de goederthieren benevolentie,
En de hant Godts als de menschen sijn in versijcke,
Onderhoudende waer die hy oock al ghelijcke,
Is ontlastende als fy seer sijn verladen,
Inder vueghen dat u vyanden met list practijcke,
Noch met alle haer gheweldighe daden,
V niet en connen verwinnen noch beschaden,
Ten waer dat ghy u selven wout verwonnen gheven.
Wee hem die d'eeuwighe doot verkiest voor t'leven.
VVAt profijt can den helschen vyant dan ghedoen,
Dat hy soo dapper bestrijt uwen persoone,
Niet anders (ist dat ghijt wel wilt bevroen,)
Dan dat hy daer mede in die regioen,
Vwen loon vermeerdert en verchiert u croone,
Die ghy van Godt sult ontfanghen te loone,
Ist dat ghy tot den eynde constantelijck wilt stryen,
Sijn ghewelt is een ghewin en medecyne jdoone,
Ist dat ghy hier verduldelijck pijnt te lyen,
Want die Godt bemint wilt hy castyen,
Met ouderdom allende crancheyt en armoede,
Met verdriet en sorghen oft frenesyen,
Met vervolghinghe oft met teghenspoede,
Om dat hyse deelachtich soude maken van synen goede,
Wilt dan de castydinghe ghewillich verbeyden.
VVel hun die haer ghemoet tot den strijt bereyden.
| |
[Folio Piijv]
| |
DE menschen behooren haer tot den lesten strijt,
En al haer wapenen soo te besorghen,
Dat sy ghereet sijn al waren sy subijt,
Overvallen door Atropos haet oft nijt,
Die dickwils niet en wilt beyden tot morghen,
Maer compt d'een onthalsen d'ander verworghen,
D'een ist dat sy heden d'ander morghen ter doot dompt,
Iae sy en wilt dickwils een ure niet borghen,
Siet dan toe dat ghy u selven niet en versompt,
Eer dat den tijt der tribulatien compt,
Soo versmaijt, al daer t'vleesch in schept behaghen
En siet dat ghy de roede der rechtveerdicheyt niet crompt,
Maer weest u scheppers ghedachtich al claghen,
Eer dat ghy verrast wort van in u jonghe daghen,
De bijl is geheven om den boom aff te houwen.
Sy zijn slecht die hun op lang' leven betrouwen.
Het sijn verdoolde menschen en groote d'wasen,
Die segghen ick ben jonck ick wil vreught gebruijcken,
Al hoor ick vele van penitentie prasen,
Ick moet den gheest verheughen met solasen,
Ick sal nature noch wel doen onder duijcken,
Want als ick out ben en sal ick niet ontpluijcken,
De baniere der vreughden maer ick sal my bekeeren,
Het sijn voorwaer d'wasen die in haer beluijcken,
Dus haer selven bedrieghen en brenghen in verseeren,
Want sy ignoreren oft den Heere der Heeren,
Haer laten leven noch langhe Iaren,, sal,
En oft sy haer deughden sullen vermeeren,
Iae oftse de doot tot morghen sparen,, sal,
En niemant en weet waer hy waren,, sal,
Al sijn veel menschen tot de salicheyt gheboren.
Soo mocht den meesten hoop wel blyven verlooren.
| |
[Folio Piiijr]
| |
DIe in sonden leeft die is weert mispresen,
En d'waes die om sijn leven te beteren hem een tijt stelt,
Soud' de crancke terstont niet wel willen sijn ghenesen,
En soud' de ghevanghene niet wel willen wesen,
Terstont verlost om uyt de boeyen te zyn in tvelt,
En die in eenen put wort ghestooten met ghewelt,
Soude dyen niet wel daeruyt willen zyn terstont,
waerom dan als u siele door de sonden quelt,
Roept ghy terstont tot Godt niet uyt ws hertsen gront,
Op dat u saen bystant sou worden gheiont,
Van hem die alleene de ghevallene uyt treckt,
En die daer cureert die daer zyn ghewont,
Die de blinde verlicht en de doode verweckt,
Die de ghebreckelycke can maken perfeckt,
En die met curabele medecyne.
Verdryven can der sondaers quael en pyne.
DOen sprack ick ô Persuasie want ick heb' ghesien,
Soo veel volcx stryen teghen Atropos vassalen,
Daer niemant de doot en heeft connen ontvlien,
Soo bid' ick u dat ghy my wilt bedien,
Hoe ick my bevryen sal om te betalen,
Den cheys der doot, en wilt my verhalen
Hoe ick in t'lant van belooften sal gheraken,
En hoe dat ick voorsichtelyck sonder falen,
In tyts myn rekening' effen sal moghen maken,
Ick ben seer bevreest hoe ick al dees saken,
Vyt rechten sal tot mynder advantage,
Den gheest beghint seer vierich te haken,
Om naer t'lant voorseyt te doen myn Pelgrimage,
Maer want my onbekent is de voyage,
Soo wilt my den wech wysen van desen regioene.
Verdwaelde menschen hebben goeden raet van doene.
| |
[Folio Piiijv]
| |
DOen antwoorde persuasie met vermaen,, soet,
Ick en can u alsoo ghy meynt niet gheleyen,
Naer t'lant van belooften daer ghy wilt gaen,, bloet,
Noch u pelgrimage en can niet zyn voldaen,, vroet,
Ghy en sout u eerst al anders ter doot moeten bereyen,
Ghy en meught van de deught alsoo niet scheyen,
Noch van de Nymphen die u brochten in dit cryt,
Ghy moet hier in t'palleys der deughden verbeyen,
Tot dat ghy van Atropo voor t'lest ghesommeert zyt,
Dan sullen u al dees Nymphen in den lesten stryt,
Hulpe bystant en assistentie t'hoonen,
Niemant en can verwerven d'eewich Iolyt,
Niemant en is oock weerdich slevens croonen,
Niemant en salmen in t'lant van belooften loonen,
Dan die de deughden soecken valiantelyck.
En die tot den eynde stryen constantelijck.
Dle d'een d'ander beroepen om te campen,
Door dat sy d'een d'ander misseyt hebben oft misdaen,
Die en moghen niet wycken noch gaen schampen,
Maer moeten aen tscherp haer t'svyants clampen,
En ist dat sy teghen d'een d'ander slaen,
Soo en nemen sy den selven stryt niet aen,
Sonder hope van de bataille te winnen,
Maer teghen Atropo moet ghy te strye gaen,
Sonder op hope van victorie te stellen u sinnen,
Want als ghy ghe sommeert zyt binnen,
Atropos perck ten parlemente,
Soo en cont ghy uyter banen niet rinnen,
Sonder te betalen u lijfrente,
Want in dat perck en is stadt bolwerck noch tente,
Daer ghy u selven inne cont salveren.
Teghen Atropos can niemant prijs obtineren.
| |
[Folio Pvr]
| |
LAet berou dan altijt houwen goede wacht,
Laet conscientie suyver sijn en onghequelt,
Ghy en weet niet wat Atropos heeft ghedacht,
Somtijts doet sy by daghe stryen somtijts in den nacht,
Somtijts bevecht sy u in een open velt,
Somtijts compt sy eer ghy u te weere stelt,
Somtijts stoot sy u in t'water met der hant,
Somtijts ist dat sy u moordelinghe kelt,
Somtijts soo vernielt sy u met den brant,
Somtijts soo doet sy u worpen in t'sant,
Met accident oft cranckheyt haer vassalen,
Oft sy doet u vernielen met executie want,
In eenigher manieren moet ghy den cheys betalen,
S'en aensiet Griecken Latynen Duijtschen noch walen,
Maer het sy met soetheyt oft met gheschalle.
Soo crijcht zijt ten eynde al in haer valle.
GHy draeght de doot met u in alle steden,
En sy volcht u waer ghy nempt u ganghen,
Ghy hebtse in u handen voeten en leden
En ghy hebt het leven met goede reden,
Van Godt op die conditie ontfanghen,
Hoe seere ghy naer t'lanck leven meught verlanghen,
Dat ghy hem dat moet weder gheven saen,
Dus moet de doot u wel brengen in verstranghen,
En oft ghy schoon al out wort soo merckt eens aen,
Wat u t'leven baten mach als ghy moet gaen,
Reysen soo ras als de rivieren voor by lyen,
V daghen passeeren ghelijck den roock doet plaen,
Weer ghy slaept oft waeckt oft leeft in melodyen,
De tyen verloopen en ghy gaet met de tyen,
Dus wilt de deught volghen en de boosheyt haten.
Sy zijn dwaes die hun op ionckheyt oft sterckheyt verlaten.
| |
[Folio Pvv]
| |
VAn den eersten mensch tot den lesten ist ghestatueert,
Dat sy moeten sterven al ghelycke
Soo dat hy d'waes is die daer refuteert,
De deure daer alle heylighe door zyn ghepasseert,
En die weygheren te betalen in t'publycke,
De schult die betalen moeten arm en rycke,
Weer dat sy willen oft en willen niet,
Die onsterflyck was is wel in versycke,
Ghecomen en sterflyck gheworden siet,
En ist dat Christus hem ghewillich cruysen liet,
Wat wilde ghy de doot soo seer vreesen oft duchten,
Veel heylighe en hebben haer niet ontsien t'verdriet,
Maer sy ginghen tot den lesten stryt met ghenuchten,
Die hun soo seer verschroomen en suchten,
Voor de doot als sy hun compt hinderen.
Dat zijn voorwaer al werelijcke kinderen.
BEtroude ghy Godt van dat hy u heeft toegheseyt,
De wellusticheden die souden u saen vernoyen,
En ghy en sout de doot als sy haer nette spreyt,
Soo seer niet vreesen want haer autoriteyt,
Niet voorder en streckt dan dat sy haer mach moyen,
Dit leven uyt dees ongherustighe zee te royen,
En over te schepen van het tytelyck tot d'eeuwich leven,
Hoe grootelyck dat de menschen zyn te verfoyen,
Die hun gheheel tot vleesch en de werelt begheven,
Dat heeft den Hebreeusche wyse man beschreven,
Die daer roept o doot hoe bitter zyn u gommen,
Voor de menschen die hier seer zyn verheven,
En die vrede en ruste hebben in haer ryckdommen,
Want die haer herten stellen op groote thresooren en sommen,
Op chieraten dorpen steden en palleysen.
Die connen seer qualijck om haer uyterste ghepeysen.
| |
[Folio Pvir]
| |
DAerom en mach hem niemant op t'goet verlaten,
Noch daer hoogheyt oft glorie seer sijn vervleten,
Maer t'goet ghebruycken oft sijt niet en besaten,
En alle werelijcke ydelheyt haten,
En den armen behoeftighen niet vergheten,
Want alle sterfflijcke menschen moeten weten,
Dat sy van hier moeten reysen naer haer t'vaders huys,
Soo saen als sy haer bedevaert hebben ghequeten,
En dat dit gheheel leven maer en is een cruys,
En eenen loop tot der doot vol abuijs.
Als sy dan dyen loop niet wel en volbringhen,
Soo sullen dan staen gheheel confuys,
En haeren dranck met bitter tranen minghen,
Iae t'haeir uyt trecken en haer handen vringhen,
En roepen ô berghen wilt ons bedecken.
Daerom en mach niemant Gods straffe verwecken.
Socrates schrijft dat zyn siel salich uyt het lichaem scheyt
Die eerst door goede leeringhen oft Philosophyen,
Neerstichlyck synen sterffdach heeft overleyt,
En die de tytelycke goeden en begheerlyckheyt,
Versmayt heeft en die hem tot de heerschappyen
Bereyt heeft al oft de siel over langhe tyen,
Hadde ghescheyden gheweest uyten lichame bloot,
En naer dat wy Aristotelem hooren belyen,
Soo mach hy vroom ghenoempt zyn in t'swerelts conroot,
De ghene die van een eerlycke doot,
Niet en is vervaert verschrickt noch verturbeert,
En die sonder eenighe onghebayicheyt groot,
Alle lyen cruys en verdriet tollereert,
Die dese woorden der Philosophen wel noteert,
En die daghelycx op zyn uyterste wilt letten.
Die sal synen wille in Godts wille setten.
| |
[Folio Pviv]
| |
VVildy de doot te lichter verdraghen,
Soo peyst dat sy een jeghelijck is ghemeen,
Tis wel groote d'waesheyt seere te claghen,
Over de doot oft hem daer voor te versaghen,
Naer dien u ouders ghestorven sijn groot en cleen,
En vreest de doot dan niet stilt u gheween,
Maer peyst in u herte tot uwer baten,
Dat als ghy uyt dese werelt moet scheen,
Al u lyen en verdriet suldy verlaten,
Wilt ghy de ghebreken van alle staten,
Wel aenmercken overlegghen en aenschouwen,
Ghy sult het ellendich tytelijck leven haten,
En ghy sult u voor t'boos leven meer vergrouwen,
Dan voor de doot die u uyt benouwen,
En t'dal der tranen in d'eeuwighe vreught compt halen.
De gheloovighe vreest niet de schult der doot te betalen.
DE vreese des doots is versoet van den heer der heeren,
En ghetempert dat sy on-naer niet en is so groot,
Voor de gheloovighe (soo ons de schrift can leeren,)
Heeft hy d'eewighe doot van ons willen keeren,
En selve verwonnen in t'swerelts conroot,
Maer niemant van de heylighen heeft hy van de doot,
Exempt los oft vry oock willen houwen
Noch den gheloovighen Abraham minioot,
Noch synen sonderlinghen vrint Mosen vol trouwen,
Noch sijnder eyghen moeder der reynder vrouwen,
Noch David een man naer sijn hert noch de Propheten,
Noch D'evangelisten die de waerheyt ontfouwen,
Noch den Discipel die naest hem was gheseten,
Wat wilt de mensch dan claghen dat de doot compt doorspeten,
Sijn morwe herte als sy al sijn ghestorven.
Die de croone der glorien hebben verworven.
| |
[Folio Pvijr]
| |
GHy en behoort u van de doot soo niet te vervaren,
Al oft de sielen storven met de lichaemen,
Naer der Epicureén valsch' verclaren,
Die de opperste salicheyt stellende waren,
In wellusticheyt en t'plaisier welck sy namen,
Dus en ist niet vrempt dat haer naervolghers al t'samen,
Die haeren vleeschelijcken appetijt volbringen,
Hun voor de doot so vresen teghen t'betamen,
Want dit compt uyt de lieffde der eirtsche dinghen,
En uyt een cranck gheloove sy be hooren te verlinghen,
Naer de doot en hun tot sterven willich te begheven,
Want de doot die ons eerst cost ter hellen d'winghen,
Die is nu gheworden een deure van t'leven,
Inder voughen dat door haer sullen aencleven,
Die lichaem wederomme met de sielen.
De doot en can t'lichaem maer sekeren tijt vernielen.
EN niemant en can segghen dat de doot hem loont,
Want sy haer vertoont, van in u kintse daghen,
wat hoort ghy anders dan dat men sucht en croont,
En dat d'een een huys bout d'welck d'ander bewoont,
VVat siet ghy anders dan lycken achter straten draghen,
Wat ontmoet ghy meer dan roucleeren by vlaghen,
En wort ghy door de doot der vremde niet beruert,
Soo wort ghy immers vermaent als u vrinden en maghen,
Cranck sijn oft als sy de bitter doot hebben besuert,
En al waert ghy soo straff en vreet ghenatuert,
Dat uwer vrinden doot u niet deed' achterwaerts peysen,
Soo en behoort ghy niet soo versteent noch soo vervuert
Te blyven: ghy en behoort van den wech der boosheyt te deysen
En ghy behoort u te verwonderen en te vereysen,
Van de groote broosheyt van t'smenschen leven.
En van dat de doot niemant en wilt voor deel gheven.
| |
[Folio Pvijv]
| |
VVAnt daer en is niemant ter werelt gheboren,
Hy en heeft veel peryckel gheleden en pyne,
Hy is beschadicht oft overvallen geweest met t'horen,
Oft hy en heeft den moet schier ghegheven verloren,
Door tempeest water, vier, sweirt, strop, of ruwyne,
Door peste spyse oft dranck ghemenght met fenyne,
Al is het aertrycke een vast fundament
Het verslint somtyts steden en dorpen ten syne,
Hoe veel volcx wort daer door quade lochten gheschent,
D'een door gulsicheyt d'ander door hongher zyn leven ent,
En in somma de doot brenghet al in verseeren,
Inder vueghen dat niemant en behoort te blyven uyt t'ent,
Maer een jeghelyck behoort hem te bekeeren,
En hy behoort door dese exempelen te leeren,
sterven eer hy sterft om dat de doot hem sou vinden.
Bereet als sy hem haelt uyt het dal der allinden.
VEel menschen soecken meest verlost te zyn van de doot,
Die haer mocht overvallen onversienelycke,
Dese die bidden Godt seer wel in den noot,
Maer vraecht ghy off Atropos onversinnich exploot,
Seer hatich te versmaden is in t'publycke,
Ick segh' neen want al brenght de doot den mensch in versycke,
Oft dat zy een oprecht Christen verrast met wreethede,
Nochtans soo sal hy varen int hemelrycke
En van Godt verwerven den eeuwigen vrede,
VVant die wel geleeft, zyn naeste bemint heeft mede,
En Godt betrout dat hy sal verwerven,
Door zyn ghenade en ootmoedighe bede,
Den Hemel en can gheen quade doot ghesterven,
Al mach de doot zyn herte doorkerven,
Met sweerden gheschutten oft rigalen.
Soo can hem Godt in zijn salichste halen.
| |
[Folio Pviijr]
| |
VVY sien de sommighe sterven een doot soo sacht,
Al oft zy in slape ghevallen waren,
Sommighe worden van Atropo ghehaelt met cracht,
Ander worden subytelyck in haer bloet versmacht,
En eenighe anderen wilt Atropos niet sparen,
Maer zy doetse schandelyck sterven met beswaren,
En nochtans wie de salichste van dees creatueren,
Mach zyn en can niemant ordeelen noch verclaren,
VVant hy mach wel salich zyn die een straffe doot moet besuren,
En die een soete doot sterven dat zy hun niet en ruren,
Varen ter aventuren in d'eeuwighe pyne,
Niemant dan den hooghen Godt t'alle uren,
En behoort hier in ordeelder te syne,
T'smenschen ordeel is onseker ten fyne,
En dat can faylieren en bedrieghen.
Maer Godts ordeel en can niet ghelieghen.
ARistoteles plach te segghen dat daer niet soo vervaerlyck,
Als de doot op de werelt en is maer desen
Philosooph' die de doot soo openbaerlyck
versmaeyde en lachterde die, en hadde waerlijck,
De hemelsche philosoophy niet ghehoort noch ghelesen
VVant de heylighe schrifture ghepresen,
Openbaert ons dat de mensch niet en wort vercort,
Door de lichamelycke doot niet om ghenesen,
Maer dat hy alleen verandert en vertoghen wort,
En dat de siele die met sterffelyck licchaem is omgort,
Vyt eenen moyelycken karcker der slaven
Daer overvloedighe tranen in worden ghestort,
Gheleyt wort in een salighe ruste en haven,
Soo dat desen Philosoph' door zyn gaven,
Veel naturelycke dinghen wel ghenypen,, cost.
Maer Goddelijcke saken hy niet begrijpen,, cost.
| |
[Folio Pviijv]
| |
HY ignoreerde oock dat de lichaemen,
Het leven wederomme sullen verwerven,
Om ten jonxsten daghe met de sielen te versamen,
Om dat sy dan beyde tot haerder vramen,
De eeuwighe glorie souden beerven,
Noch dat sy salich sijn die in den heere sterven,
Hy en hadde oock niet ghehoort noch in
Memorie, dat Paulus wel begheerde te derven,
Dit tytelijck leven en dat hy met hert en sin,
Sprack het leven is in Christo, en niet min
En was hem het sterven een medecyne,
En groot voordeel bate en een ghewin,
Want door de doot hoopte hy in vreughden te sijne,
Hy haeckte meer naer de vreught divyne,
En naer de doot dan hy dede naer t'leven.
Dus moet ghy u oock ghewillich tot de doot begheven.
PLato die seyt dat de gheheel Philosophye,
Niet anders dan in overdencken der doot
Gheleghen en is, en dat de selve hooghe clergye,
Niet en is dan een bereydinghe tot den strye,
Ghelijck een camper om hem te bevryen van noot,
Leert schermen eer hy teghen syn vyant compt in t'conroot,
Soo behoort een Christen crijchsman t'sijnder bate,
Hem te bereyen eer Atropos doet haer exploot,
Met gheweer van gheloove hope en charitate,
Noch behoort hy t'overleggen vroech en late,
Het swaer verdriet lyen en de plaghen,
Daer d'ongheloovighe het sy van wat state,
Naer de verdienste met sullen sijn gheslaghen,
Een cleyn tribulatie en willen sy niet verdraghen,
Op de werelt sonder in cruys te murmureren.
En sullen wel moeten verdraghen d'eeuwich persequeren.
| |
[Folio Qir]
| |
GHy moet lyden weer ghy wilt oft niet en wilt,
Die onverduldich lyt vermeerdert zyn pyne,
Ist dan niet beter dat ghy u onghebayicheyt stilt,
Eer dat u Atropos de Goddinne der doot vernilt,
En dat ghy proeft wat bitter medecyne,
(Om in der eeuwicheyt behouden te syne)
Dan dat ghy de cleyne bitterheyt veracht,
En dat ghy dan wort gheworpen ten fyne,
Eeuwelyck al in des lydens gracht,
De ghene die hier studeert dach en nacht,
In dese goddelycke Philosophye,, claer,
Die sal ghereet zyn als de doot met cracht
Hem compt overvallen oft roept te strye,, swaer,
Hy en sal niet blyven leven in melodye,, maer,
Hy sal met indacht om zyn uyterste peysen,, siet.
En voor de doot en sal hy hem verreysen,, niet.
DVs is seer te prysen uwen hooftman en capiteyn,
Dat hy u een materie der deughden wilt gheven,
Ghelijckerwys als hier iemant door een cleyn
Bitter pille van de sieckte en doot vileyn,
Wort verlost en langh' daer naer ghesont blyft leven,
Oft ghelyck een crychsman wort verheven,
Door dat hy een cleyn ure vromelyck stryt,
Daer hy hem selven met lost uyt sneven,
En dan eer welvaert en ghemack door heeft altyt,
Desghelijcx soo wort de mensch' wel bevryt,
En door een cleyn tribulatie en verdriet,
D'welck hy hier op de verganckelycke werelt lyt,
Soo heeft hy van d'eeuwighe vreught gheniet,
En want dit sekerlyck alsoo gheschiet,
Soo behooren alle menschen obedientelyck.
T'lyen dat Godt toeseynt te verdraghen patientelijck.
| |
[Folio Qiv]
| |
TE wyle dat ghy ghesont sijt soo wilt al u saken,
Soo seer alst moghelijck is sonder beyen,
Mitsgaders oock u rekeninghe effen maken,
En eer u Atropos met haer strael compt gheraken,
Soo wilt u camer der conscientien bereyen,
En want ghy uyt dit dal van weenen moet scheyen,
Soo en maeckt gheen ongoddelijck testament,
En stelt u hert op t'goet niet, t'goet blijft in dees contreyen,
Dus siet dat ghy niet en vaert als den d'waes verblent,
Die als hy noch langhe meynde te leven wel content,
Hoord' ghy o d'waes in desen nacht sult ghy sterven,
V siel sal verhuysen al sijt ghy wel ghegoet gherent.
En hy moeste al het uyterlijck goet derven,
Sonder te weten wie dat sijn goet soude beerven,
Want d'erffghenamen hebben dick minst van t'goet en t'ghelt.
Hy is wel d'waes die hem met tijtelijck goet quelt.
ALs ghy peyst om t'swerelts glorie, hoogheyt en melodyen,
Oft de kinderen des vleesch schoon in persoone,
Om het dansen, het springhen, het spelen ryen,
Het jocken, het spelen, het onthelsen, het vryen
V beminde huysvrouwe en kinderen schoone,
V vrinden, u maghen, u gheselschap idoone,
V palleysen hoven en u pryeelen,
V uytwendich chieraet lustich ten t'hoone,
V gout u silver u costelijcke juweelen,
V heerlijckheden, steden groote parceelen,
En u voorspoedich leven met den corsten gheseyt.
Mitsgaders om den soeten dranck en lecker morseelen,
Met alle de werelijcke prosperiteyt,
Soo peyst dat dit al is groote ydelheyt
Der ydelheyt, en dat ghijt hier moet laten,, al.
En dat u niet dan u deught comen ter baten,, sal.
| |
[Folio Qijr]
| |
DIe overlegghen wilt den handel van t'smenschen leven,
Wat vuylder onfanckenisse, wat sorghelijcker dracht,
Wat allendighe gheboorte der menschen daer by neven,
Hoe de kintscheyt veel onghelucken aencleven,
Hoe de jonckheyt onderworpen is dach en nacht,
Veel teghenspoets en perijckels onsacht,
En met hoeveel hooftsweir en sorghvuldicheyt,
Dat het mannelijck leven wort overbracht,
In wat catyvicheyt en onverduldicheyt,
En in wat miserien en onghehuldicheyt,
Dat den ouderdom is van alle menschen,
Die sal sonder eenighe onschuldicheyt,
Meer naer de doot dan naer t'leven wenschen,
En sijn weeldighe nature sal soo verslenschen,
Dat hy hem van t'swerelts bedrogh vereysen,, sal.
En dat hy om zijn uyterste te meer peysen,, sal.
VVIlt den generalen loop der werelt wel aenschouwen,
Van het beghinssel aff dat ghy waert ghedoopt,
Tot dat de straffe doot u brenght in benouwen,
Oft ghy niet sonder penitentie oft berouwen,
Daghelijcx meer en meer u sonden hebt ghehoopt,
En of ghy u naeste niet meer en verdruckt oft stroopt,
En oft continuelijck niet vermeerdert u allinde,
Ghelijck als den Tyber sonder ophouden loopt
Naer de Zee, soo loopt de mensch in t'leven als de blinde,
Van t'beghinssel aff door een vuyl canael naer dinde,
D'welck de doot is die hier niemant en spaert,
Slachten sy dan niet wel de d'wase ghesinde,
Die hier seer aerbeyden om hoogheyt oft te zyn vermaert
Oft die haer hert op t'goet stellen dat sy hebben vergaert,
Al oft sy hier eeuwelijck souden blyven leven.
De menschen connen hun qualijck tot weldoen begheven.
| |
[Folio Qijv]
| |
DAer wort gheen armer dier (soo de Poeët seyt,)
Onder alle dieren dan de mensch' ghevonden,
En wert dese spreucke van u weerleyt,
Soo hoort dan wat Ecclesiastes verbreyt,
Hoe den dach des doots beter is t'alle stonden,
Dan den dach der gheboorte en naer schrifts orconden,
Ist beter in een lijckhuys te gaen, vol druck en lyen,
Dan in een huys der bruyloften en der sonden,
In t'lijckhuys hoortmen claghen suchten t'alle tyen,
En die t'hooren moghen in haer fantesyen,
Peysen, wat t'smenschen leven is in t'swerelts conroot,
En hoe hem niemant van de doot en can bevryen,
En die in vreughden gaen, sterven som de rechte doot,
Dus ist al veel beter rubarbe t'eten bloot,
En terstont ghenesen te sijn, dan in een blyde feeste.
Ypocras te drincken, en vergheven te zijn van gheeste.
OVerleght wat u vyanden u al hebben misdaen,, man
Door haer onverstant en quade manieren,
Hoe dickwils ghy swaermoedich sijt ghegaen,, dan,
En wat smadighe woorden dat ghy hebt ontfaen,, van
V werckluyden, knapen, maten en camenieren,
Hoe ghy veel onghelijck al kyven en tieren,
Van die ghy schuldich waert hebt moeten verdraghen,
En hoe den boosen wille quaet is om bestieren,
Die altijt meer en meer wilt naer boosheyt jaghen,
En dat wel een sake is om te beclaghen,
Dat de goede van de boose worden vertorden,
En dat selden jemant in synen staet heeft behaghen,
Maer dat jeghclijck een ander soeckt te ontgorden,
En dat de menschen hoe ouder hoe d'waser worden,
En de begheerlijckheyt onversadich,, is.
Om dat de werelt bedrieghlijck en onghenadich,, is.
| |
[Folio Qiijr]
| |
STelt vry op d'een syde t'goet, op d'ander syde t'quaet,
En overleght t'smenschen staet, sult ghy bevinden,
Dat de wackerheyt des levens seer saen vergaet,
Dat t'leven der Ionghelinghen is intricaet,
Dat den ouderdom de ieught compt verslinden,
En wil'ick u de somme van al ontbinden,
Dit leven en is maer een ooghopslach,
Teghen d'eeuwich leven wildy u onderwinden,
Dees dinghen wel te overlegghen al den dach,
Ghy en sult niet vreesen des doots hert ghelach,
Als sy u halen wilt van t'swerelts erven,
En ghy sult wel leven soo de godtvruchtighe plach,
En die hier wel leeft die sal ghewillich sterven,
Want hy versekert is dat hy sal verwerven,
Door Godts gratie de croone der victorie.
En dat hy besitten sal d'eeuwighe glorie.
ALs Atropos dan compt doen haer exploot,
Soo en sult ghy haer niet vreesende wesen,
Maer de vervaerlijcke gheestelijcke doot,
Die meer dan thien duysent mael is soo groot,
Is onghelijck veel meer soo ghy meught lesen,
En ghy loopt met ghenuchten en blyschap tot desen,
V noch beroemende als ghy hebt quaet ghedaen,
Ghy schijnt van de doot vervaert, en wenscht om ghenesen,
Om dat u siel uyt t'lichaem wilt scheyden saen,
Die veel salichlijcker sou leven voortaen,
Och hoe veel te meer behoort ghy boven maten,
Bedroeft te syn als ghy boosheyts wech wilt ingaen,
En als ghy daer door van Godt zyt verlaten,
Die aldus missen den wech der charitaten,
Die mochten wel ghestraft syn in Godts thoren.
Iae inder eeuwicheyt wel wesen verloren.
| |
[Folio Qiijv]
| |
ICk sprack ô persuasie t'verhael van dese dinghen,
Doet my flauweren den moet en corage
Datter daer vele haer handen sullen vringhen,
En haeren dranck met bitter tranen minghen,
Is cleyn wonder voor een redelijcke personage,
Want t'vleesch doet den gheest groote quellage,
Men siet dees t'wee seer selden accorderen,
Al wilt den gheest ingaen de rechte voyage,
Soo en wilt de nature niet obedieren,
Dus bid'ick u dat ghy my wilt adviseren,
Hoe ick hier best sou moghen in handelen,
Als den gheest naer betaemte wilt prefereren,
Soo sijnt voor t'vleesch al bitter amandelen,
Maer als ick naer t'vleesch lust gaen wandelen,
Soo duncket my wesen al soete sucaden.
T'vleesh doet den gheest veel leets en schaden.
ICk moet u opelijck een sake belyen,
Dat ghelijck het oncruyt het goet cruyt bederft,
En belet te wassen sonder bedyen,
Soo en can ick my van de boosheyt niet ghemyen,
Die alle mijn goede vruchten doorscherft,
Den wortel des vleesch is in my soo gherft,
Al sny ick de bladren aff dat sy weer uyt spruyten,
Soo datter den struijck weer drye voor een verwerft,
En t'vleeschs lust doet my drincken uyt t'vreughts conduyten,
Maer cost ick den lust ghehouwen inder muyten,
En dat ick nature cost ontspringhen,
Den goeden raet die ick u hoor uyten,
Die soud'ick sonder t'wyfel volbringhen,
En den gheest die soude het vleesch bedwinghen,
En gheweldelijck soo terden onder de solen.
Dat my dien ouden Adam niet en soud doen dolen.
| |
[Folio Qiiijr]
| |
PErsuasie sprack Godt heeft den mensch' met deelen fijn,
Gheschapen met de siele die daer is Goddelijck,
En met het lichaem d'welck wat schijnt te sijn,
Hoewel nochtans dat in corten termijn,
Wederom sal verkeeren in asschen en slijcke,
Maer naer der sielen (dat is autentijcke)
Can de mensch' in begrypen te boven gaen,
De Enghelen van den Hemelschen rijcke,
En hy mach eenvuldich met Godt worden saen,
Waer de mensch met t'lichaem niet belaen,
Soo soude hy ontwyfelijck Goddelijck wesen,
En sonder de siele wilt dat wel verstaen,
Soo waer hy ghelijckende een beest mispresen,
En hy soude by consequente boven desen,
De reden niet laten domineren,
Maer de begheerlijckheyt in als obedieren.
GOdt hadde dees t'wee verscheyden naturen ient,
Vergadert met een salighe eendracht,
Maer den vyant des vreed' t'listich serpent,
Heeftse wederom alsoo ghescheyen en gheschent,
Met een ongodlijck discoort dat se niet dan met cracht,
En pijn connen scheyden, noch sy connen dach noch nacht,
T'samen gheleven sonder ghedeurighen strijt,
En sy ghebruycken teghen d'een d'ander met macht,
Sulcken oploop oft sy waren in t'swerelts crijt
Verscheyden, daer sy beyd' een zyn tot der tijt,
Dat t'lichaem van Atropo sal zyn vertorden,
En dat sy van de vreede doot subijt,
Gheweldichlijck sullen ghescheyden worden,
En niemant en can t'lichaem en de siele ontgorden,
Dan de doot meestendeel met vehementie.
Soo u dat blijcken mach door experentie.
| |
[Folio Qiiijv]
| |
EN want t'lichaem aerts is soo scheppet vreuht,
In aertsche, en in sienelijcke dinghen,
En want ghebreckich is en gheiren verheught,
Soo beghevet hem noode tot de deught,
Ende het wilt hem altijt met de boosheyt minghen,
Maer de siele die heeft altijt verlinghen,
Naer de deught en naer d'eeuwighe claerheyt,
Mitsgaders naer t'hooghste goet dat haer can bringhen,
Ten hemele uyt alle verdriet en swaerheyt,
Sy haeckt naer de ghereghticheyt en naer de waerheyt,
Sy dorst naer de fonteyne der ghenaden,
Sy soude wel willen in d'openbaerheyt,
Haer van het pack der sonden ontladen,
Sy wilt alle de boosheden versmaden,
Om dat sy door Godts gratie in t'hemels throone,
Soude verwerven der victorien croome,
DE siele sou altijt naer dat eeuwich is haken,
Ten waer sy verduystert is door d'onreyn
Des lichaems, diese sondich can maken,
En de loffelijcke deught can doen staken
Door besmettinghe van t'vleesch vileynicheyt,
De sonde heeft bedorven, en ghedaen groote cleynicheyt,
T'ghene dat van Godt wel was ghecreeert,
En discoort ghesticht met versteynicheyt,
Onder die t'samen wel hadden gheaccordeert,
Want te voren hadde de siele ghedomineert,
Sonder quellinghe over den lichame,
En t'lichaem hadde de siele gheobedieert,
In alder onderdanicheyt naer den betame,
En de edele siele suyver loffsame,
Hadde soo wel gheregeert tot voordeel altijt.
Van het lichaem als tot haer eyghen proffijt.
| |
[Folio Qvr]
| |
MAer t'lichaem wilt nu te boven gaen de reden,
En t'smenschen sinnen syn ghelijck een coninckrycke,
Daer alderley natien van volck zyn in de steden,
En daer een overhooft is om d'inwoonders in vreden,
Te stellen die alleen onder de wet staet, desghelijcke
Behoort de redelyckheyt in t'publycke,
De sinnelijckheyt te gaen te boven,
Door dat de redelijckheyt (dats autentycke,)
Alle betamelijcke dinghen wilt prysen en loven,
Daer de sinnelijckheyt niet om vergroven,
Ter contrarien alle lettelycke dinghen begheert,
En sy is soo naer de tytelijcke dinghen verschoven.
Dat sy de redelijckheyt soo verneert,
Soo bedwinght soo verachtert en soo deert,
Dat sy door des sinnelijckheyts malitie.
Niet en can volbringhen haer officie.
DIe de sinnelijckheyt verwint sal rechtveerdichlijck leven,
Maer die van de sinnelijckheyt de reden laet binden,
Die sal hem tot alle boosheyt begheven,
En hy sal vallen in catyvich sneven,
En door onrechtveerdicheyt de deught schinden,
Daerom soo is de reden ghestelt soo wy bevinden,
Boven in t'hooft als Coninck om te commanderen,
En de begheerten die de reden soecken te verslinden,
Syn in t'neerste ghestelt om dat sy souden obedieren,
En soo wanneer sy teghen de reden rebelleren,
Soo wort de mensch dan gheheel beestelyck,
En sy doet hem van Godt gheheel separeren,
Die eerst was godt'lijck deugh'lijck en gheestelijck,
En want dees twee stryen dus tempeestelijck,
Soo moet ghy u beste doen sonder,, linghen.
Om dat reden de sinnelijckheyt sou t'onder,, bringhen.
| |
[Folio Qvv]
| |
ICk sprack o persuasie naervolghende u sermoen,
Sal ick seer gheerne met herte en sinnen,
Verstant memorie en opinioen,
Myn debvoir en uyterste beste doen,
Dat de reden de begheerte voortaen sou verwinnen,
Maer ick bid' u wilt my voorts gheven te kinnen,
Op wien ick my aldermeest sal betrouwen,
Als de vyanden rontom my sullen rinnen,
In den lesten strijt om my te benouwen,
En wilt my daerenboven noch ontfouwen,
Door wiens hulpe ick sal gheraken uyt lyen,
Myn cracht is veel te weeck om uyt te houwen,
Teghen myn vyanden die my noch sullen bestryen,
Wie sal my dan verlossen wie sal my bevryen?
Wie sal my doen verwerven de victorie?
En croonen met de croone der eeuwigher glorie?
PErsuasie sprack eer de doot u compt benemen t'leven,
Sult ghy met gheruste sinnen wel beraden,
En met goeder oprechter herten vergheven,
Al t'ghene dat teghen u is misdaen en bedreven,
Exempel nemende aen Christum vol ghenaden,
Die aen t'cruys ghebeden heeft voor die met straffe daden,
hem aen de galghe des cruysen hadden ghehanghen,
Bespot ghecroont ghegheesselt met versmaden,
En hem aenghedaen hadden onsprekelijck verstranghen,
En overleght dan inwendich met natte wanghen,
Hoe Christus voor u een onschuldighe doot,
Is ghestorven en dat hy groot verlanghen,
Heeft ghehadt om met synen bloede root
De sondaers te hulpen uyt alle noot,
Desen goede ghepeysen sullen teghen u pyne
Een groote remedie zijn en medecyne.
| |
[Folio Qvir]
| |
EN om bevrijt te sijn van alle verseeren,
Moet ghy Godt bidden met vierighe oratie,
Dat hy u cleyn gheloove wil vermeeren,
Op dat ghy u van sonden meught bekeeren,
En dat hy u verlichte met zyn Goddelijcke gratie,
Hoe ghelooff, hope, lieffde sonder variatie,
Stercker zyn hoe de vrees' te min sal houwen de wake,
Want dat de menschen van t'doots turbatie,
Soo vervaert verschrickt zyn en t'onghemake,
Daer aff is oock de cranckheyt des gheloofs oorsake,
Dus moet de mensch' de vreese door gheloove verdryven,
En in Godt hopen want al ist dat de doot doet haer vrake,
En dat sy de menschen compt ontlyven,
Soo en can sy de sielen van Mannen oft Wyven,
Niet ghecrencken gheschaden noch vernielen.
De tytelijcke doot en heeft gheen macht aen de sielen.
SPreeckt met Paulo die met t'vleesch' hutte zyt belast,
Och wy sal my sondich mensch' onbequame,
Verlossen uyt dese groote onrast,
Wt dalendich lyden dat altijt wast,
En van desen seer ghebreckelycken lichame,
O Heere laet mijn ghebet u zyn aenghename,
VVant ghy zyt myn leven, en het sterven
Is my een ghewin, naer den betame,
VVant ick ben nu een cruys des werelts erven,
T'ghene dat David ghebeden heeft menich werven,
Sult ghy oock met oijtmoedigher herten verhalen,
En dan sult ghy met u wapen houwen kerven,
En riddelijck stryen teghen Atropos vassalen,
En als ghy de schult der doot sult betalen,
Soo sult ghy u gansschelijck tot Godt begheven.
En stellen in synen wille u doot en u leven.
| |
[Folio Qviv]
| |
VVIlt met Iob noch spreken rouwich al kermen,
Al sloegt ghy my doot soo sal ick hopen en my verlaten,
(Op u Heer) doen Abraham buyten hoop scheen achermen,
Heeft hy ghehoopt en Godt wilde sijnder ontfermen,
Sijn gheloove en betrouwen quam hem ter baten,
Al de meeste nederlaghe van alle staten,
Can hy veranderen in den meesten voorspoet,
Daer de sonde gheweest is boven maten,
Is de ghenade in noch meerder overvloet,
Daer den swaersten strijt is,, is de meeste victorie,, soet,
Die de meeste schult wort quijt,, gheschouwen,
Die wort van den alderhooghsten Heere,, goet,
Voor den alderbesten vrint altijt,, ghehouwen,
Hierop moet ghy vastelijck stellen u wijt,, betrouwen,
En wel versekert op Godts woorden staen.
Die Godt betrouwen sullen grooten loon ontfaen.
AL moesten de gheloovighe gaen in benouwen,
Door de schaduwe des doots in eyselijcke gaten,
Soo en souwen sy t'perijckel niet schouwen,
Noch den teghenspoet vreesen die hem mocht doen flouwen,
Want de ghetrouwe Godt en souse niet verlaten,
Al die hun betrouwen tot haerder baten
Op sijn bermherticheyt stellen, sal hy ghenade tooghen,
Hy bewaert de gheloovighe t'sy van wat staten,
Ghelijck hy doet den appel van sijnder ooghen,
Want hy is soo wel een Heer niet om verhooghen,
Over de doot als oock over t'leven,
En die hun betrouwen en synen wil ghedooghen,
Al waren sy doot hy salse t'leven gheven,
Het verloren schaep draeght hy uyt sneven,
Om dat het de wolven niet en souden verbyten.
Die in de t'schaepscoy breken als ipocryten.
| |
[Folio Qvijr]
| |
IS Godt dan met u wie mach u deeren,
Wie sal de vercoren Godts brenghen in lyen,
Ist dat Godt can rechtveerdigen en vercleeren,
Wie sal u d'eeuwighe vreught doen ontbeeren.
De ghene die ghelooven en wettelijck stryen,
Die sullen de croone der melodyen,
Van Godt ontfanghen door sijn victorie,
Al mach u t'vleesch, werelt oft vyant benyen,
Ghy sultse wel verwinnen t'uwer glorie,
Als ghy Godt te hulp neempt in t'swerelts ciboire,
Dit en connen u al de duyvelen niet schaden,
Houdt dees woorden altijt in memorie,
En betrout u op de fonteyne der ghenaden,
Al sydy met t'pack der sonden gheladen,
Wildy u verootmoedighen, bidden en vasten.
Den ghenadighen Godt sal u daeraff ontlasten.
CHristus selve sal de gheloovighe beschermen,
En alle t'ghespuys der vyanden verpletten,
Hy sal in den noot uwer allenden ontfermen,
En ontfanghen in sijn bloedighe ermen,
Wat is daer meer dat u can gheletten,
Seght ghy dat de doot bereyt haer sorgh'lijcke netten,
En datse niemant met cracht oft practijcken,
Het sy wat vrouwen, borgheren oft cadetten,
Ontvlien, verwinnen en can noch ontwijcken,
En dat sy te vreesen is, door dat sy doet beswijcken,
D'alderweertste verbont de fiele en den lichame,
Soo segh ick, dat doot en hel verwonnen sijn soot can blijcken,
Door dat Christus spreeckt tot t'smenschen vrame,
O doot ick sal u doot zyn naer den betame,
En O helle ick sal u oock eenen beet zyn.
Want Godt heeft de crancke willen hulpen uyt pijn.
| |
[Folio Qvijv]
| |
DE straffe is op Christum gheleyt, heeft Esaias bewesen,
Op dat de menschen vrede hebben souwen,
Door sijn buylen en wonden is t'volck ghenesen,
Den verloren sone soo wy ymmers lesen,
Heeft hy gheholpen uyt alle benouwen,
Als daer gheen offerande in al t'swerelts landouwen,
Crachtich noch groot ghenoech en was ghevonden,
Om voor t'smenschelijck gheslachte, mans en vrouwen,
Te voldoen voor de menichvuldighe schult en ponden,
Soo heeft Godt synen eenighen sone ghesonden,
Een lam sonder smette om te redimeren,
Die met de banden des doots waren ghebonden,
En heeft Godt syn Soon niet ghespaert om t'volck te salveren?
Wat sal hy u weygheren? wat sal hy u refuseren?
Als ghy op sijn bermherticheyt bouwen,, wilt.
En als ghy in hem ghelooven en vast betrouwen,, wilt.
STelt vast u hope op Christum ghy sult sijn in rasten,
En ghy sult versekert sijn de victorie bloot,
Teghen u vyanden,vreest ghy dat s'u souden belasten,
Soo sult ghy bidden, de sonden schouwen en vasten,
En t'hoonen sy haer uyterste cracht in d'ure der doot,
Soo suldy Godt te hulpe roepen in den noot,
Die u dan gheensints en sal verlaten,
Ghebruyckt u wapenen soo den vyant in sijn exploot,
Ghefailleert heeft in Christumte bestryen t'onser baten,
Soo en sal hy door t'gheloove hope en charitaten,
Aen u niet hebben als ghy daer met ghewapent sijt,
Al ghebruyckte hy sijn cracht oock boven maten,
Want hy teghen Christum dan selve strijt,
Dus moet ghy uwen troost en hope altijt,
Op Christum stellen die uwen noot,, stulpen,, can.
En die u in den swaersten aenstoot,, helpen,, can.
| |
[Folio Qviijr]
| |
AL die constantelijck Godt betrouwen,
Die en derven niet vreesen voor t'vyants nopen,
Iae al waren sy in allendich benouwen,
En dat al de vyanden hun overvallen wouwen,
Soo en derven sy niet despereren noch wanhopen,
Want de bermherticheyt Godts staet altijt open,
En hy is almachtich, die voor de sondaer strijt,
Hy spreeckt al sijt ghy met melaetsheyt bedropen,
Soo sult ghy door my in eeuwicheyt sijn bevrijt,
Hy is in den noot met de ghene die hier lijt,
Hy hulpt de benaude uyt tribulatie,
Al ist dat hy somtijts sijn kinderen castijt,
Soo t'hoont hyse weder zyn goddelijck gratie,
Syn gramschap en deurt gheen langhe spatie,
Want hy is gheneghen tot ontfermen.
En hy ontfermt Sondaren die claghen en kermen
GOdt spreeckt compt tot my al die daer zyt beladen,
Oft ghevallen ick sal u gheven de hant,
Al hebt ghy ghedwaelt ick en sal u niet versmaden,
Maer leeren in gaen de rechte paden,
En in al u stryen doen onderstant,
Dus en sal u zyn hulpe niet fayllieren want,
Die in hem hoept doet hy assistentie,
Al waer een moeder soo ignorant,
Dat sy de vrucht haers t'licchaems door negligentie
Vergaet, soo sal Godt zyn lieffd' vol benevolentie,
Van u niet trecken wie can u dan letten,
Al wilt u de vyant overvallen met vehementie,
Soo en sal hy u t'uwer schanden niet verpletten,
Godt sal hem selven met u te weere setten,
Als ghy te flau syt om u te verweeren,
Die Godt met hem heeft en can niemant deeren.
| |
[Folio Qviijv]
| |
COmpt seyt hy ick sal u om niet wijn en melck schincken,
En den gheest der gratien sal ick u sinden,
Ghy sult my aenbidden en u ghebedt sal clincken,
In mijn ooren soo dat ick uwer sal ghedincken,
En dat ick u verlosen sal uyt al u allinden,
Ghy sult my soeken en ghy sult my vinden.
Heb' ick u verlaten eenighe tyen?
Soo sal ick u uyt ghenaden als mijn beste vrinden,
Wederom versamen en hulpen uyt lyen,
Ist dat Godt de sondaers dus wilt bevryen,
Soo en can hun gheen tribulatie nopen,, smal,
Die hier constantelijck willen stryen,
Die sal hy bystaen als sy in hem hoopen,, al,
Die onder sijn vlogh'len comen ghecropen,, sal,
Hy bevryen en nemen in sijn behoet.
Ghelijck een hinne haer ionghe kiekenen doet.
VVllt den almoghenden Godt dan betrouwen,
Hoe ghy meer betrout hoe u meer gratie,
Sal gheschieden in lyden en benouwen,
Hoe ghy stercker op den hoecksteen sult bouwen,
Soo ghy eerghevoelen sult sijn confortatie,
Hy en sal u niet verlaten in tribulatie,
Maer hy sal u in den noot beschermen,
En u het jock oplegghen met moderatie,
Sijn nature is sparen en ontfermen,
Hy sal u ontfanghen in sijn bloedighe ermen,
Soo hy veel groote sondaers heeft ghedaen,
Die met berouwigher herten claghen en kermen,
Die sal hy al in ghenaden ontfaen,
Weckt dan vryelijck de beloeften aen,
Van die de verladen can ontladen.
Die Godt betrout en sal hy niet versmaden.
| |
[Folio Rir]
| |
VVIlt dan des Heeren goetheyt aenschouwen,
Sonder jevers inne te dubiteren,
Want hy in sijn woorden niet en sal flouwen,
Maer hy sal inder eeuwicheyt sijn woort houwen,
En de waerheyt sal in den Hemel triumpheren,
Hoort ghy den Evangelist niet narreren,
Dat den Hemel en d'aerde sullen vergaen,
En dat Godts woort niet en sal manckeren,
En hy heeft de mensch' belooft die op sijn woort staen,
De victorie des vleeschs en werelt saen,
Mitsgaders de victorie teghen d'Helsche Honden,
En des doots (al moet ghy daer teghen slaen,)
Met oock de verghevinghe der sonden,
En naer dat hy u van dit leven heeft ontbonden,
Soo en sal u niemant meer connen ghehinderen.
Want ghy sult een zijn van d'uytvercoren kinderen.
EN dan en sult ghy niet meer suchten noch beven,
Want hy heeft het eerste hantfchrift ghecasseert,
D'welck u Vader Adam hadde gheschreven,
En hy heeft u in die plaetsse een verheven
Hantschrift der ghenaden gheimpetreert,
D'welck hy met synen bloede heeft gheratificeert,
Boven dat de Propheten, Apostelen en Martelaren,
Dat selve oock hebben gheapprobeert,
Nu heeft Godt sijn sone niet willen sparen,
Maer laten offeren voor de sondaren,
Wat sal hy de gheloovighe dan ontsegghen?
Niet voorwaer want hy sal de t'erwe vergaren,
In de schure en de selve wel tassen met regghen,
Het ghebroken riet en sal hy niet weerlegghen,
De ghevallene wilt hy doen oprysen.
En de verdoolde wilt hy den rechten wech wysen.
| |
[Folio Riv]
| |
CHristus is haer gherechticheyt voldoeninghe advocaet,
Christus is haer tropheé en victorie,
Christus is haer hope sterckheyt en toeverlaet,
Christus is diese hulpen can met der daet,
Christus is haer triumphe en croon der glorie,
Hy is gheboren in t'swerelts ciborie,
Om dat de menschen door hem verlost souden wesen,
Hy heeft gheleert om dat sijn woort in memorie,
Soud blyven,, hy heeft al onse cranckheyt ghenesen,
Hy heeft hem laten gheesselen en cruyssen, boven desen
Heeft hy de bitter doot willen lyen,
Hy is ter hellen ghedaelt naer dat hy was verresen,
Om dat hy de menschen van verdoemenisse sou bevryen,
Hy sidt ter rechter hant sijns Vaders in melodyen,
Van daer hy weder comen sal oordeel gheven.
Over de dooden en die noch sullen leven.
OP dese woorden sult ghy altijt contempleren,
Want dit is de beste bereyinghe tot der doot,, daer,
Op dat ghy naer des Aposteles narreren,
Door lijdtsaemheyt patientie tollereren,
En troost der schrifturen een hope groot,, claer,
En toeverlaet sout hebben in den noot,, naer,
Teghen t'vleesch werelt en vyant der hellen,
Die de mensch' door menighen aenstoot,, swaer,
Soecken te overvallen en te quellen,
Dus moet ghy alleene op Godt stellen,
V betrouwen met vierich verlanghen,
Soo en sullen u gheen vyanden ten onder vellen,
Noch connen ghebrenghen in eenich verstranghen,
Maer hoe u vyanden u meer bestryen en pranghen,
Hoe sy u aendoen meer tribulatie.
Hoe u Godt meer hulpen sal door zijn Goddelijcke gratie.
| |
[Folio Rijr]
| |
NAer dese woorden soo sweegh de wyse Persuasie,
En ick ben orloff nemende van haer ghescheyen,
En soo ick doen hadde seer goede occasie,
(Versmadende Europam Africam en Asie,)
Ben ick my by de generale deughden gaen vermeyen,
Die ick op dat pas vont staen bereyen,
Mijn wapenen teghen dat ick naer den lesten strijt sou gaen,
Sy hebben my ghewapent en sy deden my daer beyen,
Teghen dat de Goddinne der doot met wreet vermaen,
My soude doen sommeren om te slaen,
Teghen accident oft cranckheyt haer vassalen,
En want ick vermoyende was dat ick saen,
Mijn dootschult soude moeten betalen,
Badt ick oytmoedelijck om dat de doot my niet sou halen,
Onbereyt sijnde den ghecruysten Iesum van Nasareenen.
Dat hy my een salighe ure der doot soude verleenen.
O Alder onsalichste der creaturen,
Die gheheel verlaten ben van alle staten,
Wie sal my nu helpen uyt dit besuren,
Naer dien dat ick tot deser uren,
Mijn sondich leven niet en heb' willen laten,
Ick en derft Christum niet roepen ter baten,
Midts dat ick Hemel en aerde heb' gheoffenseert,
Hy is nochtans soo vol ghenaden en charitaten,
Dat hy den moorder sijn bede heeft gheoctroyeert,
Hy en heeft Davidem noch Manassem niet ghepreveert,
Met meer ander van sijn gratie die altijt staet open,
Dus wil'ick met Iob spreken wel gheanimeert,
Al sloeght ghy my doot Heer soo sal ick in u hopen,
Al ben ick met stinckende melaetsheyt bedropen,
En dat ick veel vyanden heb' in t'swerelts conroot.
O Heere verleent my een salighe ure der doot.
| |
[Folio Rijv]
| |
ICk bid' u met oytmoedigher herten en sinnen,
O alder ghenadichste Heere der Heeren,
Dat ghy mijn vyanden hulpt weerstaen uyt minnen,
Die als brullende leeuwen rontom my rinnen,
Om my te brenghen in catyvich verseeren,
Laetse my tot uwer goddelijcker eeren,
Tot den eynde stryende verwinnen in t'crijt,
En wilt u hant der ghenaden van my niet keeren,
Want bleef ick verwonnen te deser tijt,
Soo sou ick dan tot myn eeuwich verwijt,
VVel te recht ghestraft worden in uwen thoren.
Dies ick o bermhertighe Godt ghebenedijt,
En laet my niet eeuwich verloren maer,
Laet my maer een zyn van u uytvercoren,
En hulpt my uyt desen allendighen noot.
O Heere verleent my een salighe ure der doot.
GHedenckt o Heere hoe ghy voor my hebt ghestreden,
Hoe ghy verwonnen hebt Helle Doot en Vyant verwoet,
En hoe ghy de persse alleen hebt ghetreden,
Soo dat alle u heylighe leden,
Zyn gheverft gheweest met u pretieus bloet,
En want ghy o Godt met eenen constanten moet,
Alle mijn straffe vyanden selfs hebt verwonnen,
Soo hoop'ick dat ghy door u barmherticheyt soet,
My in den lesten strijt sult victorie jonnen,
Want ghenadighe Heere hoe sout ghy connen,
V eyghen hantwerck verdoemen en versmaden,
Al ben ick de meeste sondaer die onder der sonnen,
Nu leeft soo com ick tot u o fonteyn der ghenaden,
Laet u bitter lyden my dan comen te staden,
In het uytrechten van dit alderbeste exploot.
O Heere verleent my een salighe ure der doot.
| |
[Folio Riijr]
| |
ONtfermt u mijns Heer en wilt mijn gheloof stercken,
Door de groote bermherticheyt die in u wort bevonden,
En want u bermherticheyt streckt boven al u wercken,
Soo en wilt op mijn sondich leven niet mercken,
Maer wilt my arm sondaer heel suyveren van sonden,
En stelt voor Godt den Vader u vijf bloedighe wonden,
In versoeninghe van mijn grouwelijck leven quaet,
Al wilt my den vyant noch vasthouwen ghebonden,
Ghy sijt mynen Verlosser troost en Advocaet,
Ghy hebt ghescheurt der verdoemenisse mandaet,
En ons door u bitter lyden remis verworven,
Dus staet alle mijn hope en toeverlaet,
Op u Heere die voor ons de doot sijt ghestorven,
Sonder u groote lieffde waren wy al bedorven,
En wy en souden nimmermeer rusten in Abrahams schoot.
O Heere verleent my een salighe ure der doot.
EN wilt o Heere t'ghebroken riet niet crincken,
noch my in desen uytersten noot verlaten maer,
VVilt u goederthieren ghelofte ghedincken,
Van dat ghy verghiffenisse der sonden sult schincken,
En in gratie ontfanghen den rouwighen sondaer,
O Heere want u beloften sijn gheheel openbaer,
En dat ghy inder eeuwicheyt u woort sult houwen,
Soo bid'ick om verghiffenise met herten swaer,
Ick wil my op u woort gantschelijck betrouwen,
En want ghy my o Godt cont helpen uyt benouwen,
Soo leyt mijn siel uyt desen kercker en swaer tempeest,
Ick beveel oytmoedelijck met knien ghevouwen,
In u Goddelijcke handen mynen gheest,
T'sterven is my ghewin,, laet my dan smaken den soeten keest
Der eeuwigher glorie door u gratie minioot.
O Heere verleent my een salighe ure der doot.
FINIS. |
|