|
| |
| |
| |
Dinastike krisis
‘...en altijd weer is Samson in gevaar.’
It postkantoar is behindich, te lyts winliken foar sa'n grut doarp; as it wat drok rint steane de minsken ta de doarren út. Lyk as no jûn wer mei dy kranten. Dûmny Hoekstra, by de smelle skriuwtafel yn 'e hoeke, hat der syn niget oan. Dy lêste brievekaart dat moat moarn mar, men kin sa net skriuwe. Sà fol hat er it jitte net faak meimakke. En dat allegearre om dy krisis yn Ingelân! Krije dy twa inoar, of net; dat is de grutte fraach. Sensaasje, sa is de wrâld langer. Elk moat witte hoe't dit komt; hja dogge it har net ienris mear oan tiid te wachtsjen dat de krante brocht wurdt. Alhoewol, dit is ek in frjemde histoarje. ‘Mag ik even passeren?’
Hja hearre him net ienris. Bartele slachter stiet yn it fermidden, de grutte krante iepenteard en lêst lûdop de grutte swarte koppen.
Het imperium schudt op zijn grondvesten.
Zal de koning aftreden?
Baldwin houdt voet bij stuk.
De beslissing nog heden te wachten.
Dan teart er de krante op en troppet him yn 'e kilebûse. It lampe-ljocht falt oer syn keale plasse en oer syn reade, opsette troanje. Utdaagjend sjocht er om him hinne.
‘En ik neam it in skandaal. Wat seistû, Hindrik?’
‘Ik ek.’
‘Ja, ik woe ha se soene sa'n man yn syn wêzen litte!’
‘Mei sa'n frommes?’
‘Wêrom net? Hy moat der sels mei oanpiele, net?’
‘Hy is kening!’
‘Wat mitert dat?’
‘In kening kin mar net alles dwaan dat him yn 'e plasse oankomt.’
‘Soa net? Dû hiest dyn wiif ek net krige, wol, ast jim heite sin dien hiest?’
‘Der is mei dy net te praten.’
Dûmny Hoekstra glimket. Hy kin der neat oan dwaan, mar sokke tiden mei er se graach ris los hearre. En faaks is it net ienris in min te- | |
| |
ken, dat it folk him soks sa nei nimt. Dus, dat wit er mar wer: Baldwin jout gjin belies. Net dat er dêr ea oan twivele hie, mar hy hat de lêste dagen net folle fan 'e kranten sjoen. Mei dy krisis thús. En ek in dinas-tiken-ien, as it der op oankomt. De earste! It hat der slim ynhongen, mar no is alles bêst. In fikse jonge en Josyn sa flink. Men moat tige tankber wêze.
Hat er no niist dy kaarten yn 'e bus dien? It moat sa wêze. Dy iene oan Willem Brouwer moat er no moarn net ferjitte. Nammers, dan bringt Josyn it him wol yn it sin, dy is tige krekt mei soks. En dan kin de namme der fuort mar by op. De namme! Dêr moatte se no aan-stûns earst oer ôfprate. It hat dochs mis west dat hja dat fuortyd net goed trochpraat ha. Hy hat it der al mear as ienris oer hân, mar Josyn woe der nea net rjocht op bite. Of oars besloech se it wol mei de gek: it hie gjin sin en striid oer in jongesnamme, it lei har fêst by dat it in famke wurde soe; dat miste har net. En dan waard it fansels in lytse Anna Frederika, nei har mem... Hy hie better trochpakke moatten.
Op 'e stoepe foar hûs moat er wachtsje, de kaai sit fansels wer yn 'e oare jas. It duorret wer wat foar't hja iependogge en hy is suver flau fan 'e honger. Hy skillet jitris. Teats har flugge stappen komme troch de gong.
‘Och hea. Koe dûmny der net ynkomme? Wy hawwe al in healoere mei it iten wachte.’
‘Nee wol, fanke? Hie 'k dat witten.’
En dat ûntfalt him no samar, dat er Frysk praat tsjin 'e faam. Teats sjocht him hast wat ferheard oan. It is tsjin 'e regels, of winliken ek net iens: hy stie jitte bûten. Josyn stiet der fêst op: gjin Frysk yn 'e pastorij. Sels kin se it wol sawat neikomme, mar as jong dûmny moat men jins prestiizje ophâlde. Of prestiizje? Faaks is dat it goede wurd net. De eare fan it amt. En soks, dat stekt nau. Josyn wit der alles fan: hja is net om 'e nocht ut in dûmnysfamylje.
Mar Josyn leit no boppe en heart it net en hjoed is dochs alles wat oars as oars. Men wurdt net alle dagen heit. Hy kin der noch hast net by; it is te grut. Hoeden giet er nei boppen. Josyn is tige wyt en yn 'e ein, mar har eagen blinke. Hat er no wier goed wurk makke en hat er him net mei de adressen fersind? En dy stúdzjemaat, Willem Brouwer, hat er dy ek skreaun? Moat dat moarn jitte? Goed, dan kin se dy earst lêze; dat wol se wolris witte hoe't er dat makke hat oan sa'n frijgesel. Of moat dat faaks yn it Frysk? Fansels, Brouwer dat is sa'n echte Fries.
| |
| |
Ja, dat kin der op troch; hoewol, it is oars in earnstige saak. Har earste berntsje. Hja is sa bliid, dat kin se net heal sizze.
O ja, dat hie hja al lang ris sizze sillen, hy moast ris in dei komme, Brouwer. In leuk type moat it wêze, neffens syn ferhalen. Sa net, hja hat har doe yn Amsterdam de lea wolris ferhâlden doe't er him sa yn dy Fryske beweging joech. Dat die Brouwer fansels ek meast. Lokkich dat hja der ek jitte wie. Net dat hja der him minder om achte dat er sa yngreven Frysk is, beleaven net. Mar hy moast no ienris dûmny wurde en dat like er doe wolris wat te ferjitten. Ja, hy mei har wol tankber wêze...
En no moat er nedich nei ûnderen. En dan nei iten alderearst de advertinsje en de kaarten. Dêr prate se dan strak wol neier oer ôf.
It wurdt in nuvere iterij, dizze earste jûn. De baakster sit yn Josine' stoel en sjocht it hear oer as hie se hjir al jierren ferkeard. Hja praat Hollânsk en sels Teats falt mar inkeld ris út 'e rol. Teats is wiis mei mefrou en sil har net maklik te skande meitsje, ek net as hja der net by is. En hja kinne it wakkere skoan pratende hâlde, tegearre. Dûmny kin der mar amper in wurd tusken krije. Hy begeart it nammers ek net; hy is slûch en wurch nei in dei fan spanning en in lange nacht sûnder sliep en hy hat ferlet fan iten. En al kôgjendewei lit er syn tinzen gean. It is der op oankommen mei Josyn; hy hie nea tocht dat it sa slim wêze soe. Mar nammersto grutter is de blidens. In soan. In lytse stamhâlder. Dit moast heit jitris belibbe ha! It is frjemd, mar hjoed moat er gauris oan heit tinke. Hoe lang is dat no al wer lyn dat heit stoarn is? Tolve jier? Of wurdt it dêrmei trettjin? Der is gâns bard sûnt dy tiid en hy hat in goed plak hân by omke-en-dy yn 'e stêd, mar dat earste, dat ferjit nea wer. It âlde doarp, it âldershûs...
In iere simmermoarn; hy is in jonge fan in jier of tsien, lang en spjochtich, Jarich fan Sjouke en Pytsje. De wein stiet foar de winkel ree; de doarren steane wiid iepen, der is in rook fan tou en farske ferve. Hy helpt by it ynslaan, behindich twingt er it hynder tusken de stokken. Heit gaspet de bûkriem fêst, de stringen dat is syn wurk. Dan klimt heit op 'e bok en stekt de hân op; in lange, lichte man, griis en justjes foaroer. Hy sjocht it reau nei, de reed del, de buorren lâns. Skerp komme de giele letters út op it grien fan it eftersket.
Sjouke Hoekstra
In klompen en touw.
Landbouwgereedschappen.
| |
| |
Hy ken se út 'e holle; yn skoalle tekent er se út, krekt mei deselde sierlike krollen. Sa riidt heit no alle dagen, útsein de sneons en de woansdeis, de frjemde doarpen troch, nei de pleatsen yn it lân. It is gau wer fakânsje, dan giet hy in lange dei mei, de Winsumer kant út.
Sjouke Hoekstra. De hiele greidhoeke troch wie dy namme bekend. En sà en net oars sil syn earste hjitte. Dêr hat er no dizze kear ris in sin by. Josyn kin dat sa net meifiele, hja is op en út Amsterdammer en hja hat heit net kennen. Mar hja moat har skikke.
De lytse jonge jout lûd; frjemd heart dat, tusken gûlen en snokken. ‘Dy lytse siel!’ seit Teats. Hja is al fan 'e stoel en bûcht oer de widze. Hja tinkt der net mear om dat hja Hollânsk prate moat. De baakster laket der har om út.
‘It kin my neat skele,’ seit Teats, ‘mar ik bin wiis mei lytse bern. Hea ja, dûmny, hoe hjit er winliken? Mefrou sei...’
‘Hy hat noch gjin namme, Teatske.’
‘No nee, fansels, mar hoe komt er te hjitten?’
‘Zal je wel horen, meiske!’
Dat hat Teats oer har, hja wurdt gau te gemiensum.. Oars in bêst fanke, mar sa giet it, as men Frysk praat mei de boaden. Josyn sjocht it miskien net iens sa ferkeard yn. Nei iten giet er wer nei boppen. ‘Hallo!’ seit Josyn. Hja knypt him yn 'e hân en glimket. Dy advertinsje, dat hat se al betocht hoe't dat moat. Hja hat no de tiid, is it net sa? Mar as hy it oars ha wol... hy hat mear ferstân fan soks. En dan de namme! Nei syn heit fansels, dat kin net oars. Hja is dochs mar bliid dat it in jonkje wurden is. Dus dat is dan ôfpraat. In lytse George. It moat al wer wenne, net ien yn har famylje dy't sa hjit, mar it is dochs in leuke namme. Sjors! It heart no al hast wat eigen.
‘Us heit hat Sjouke hjitten,’ seit er. Syn lûd is hast wat stoef. Josyn belûkt der suver fan. Sjouke! Mar dat kin dochs net? It heart sa... sa... hoe sil se it sizze, sa boerich. In dûmnyssoan en dan Sjouke! Dat kin er net miene! Hja begrypt it al, hy wol har wer pleagje. Alle Friezen lykje fan pleagjen te hâlden. Toe, hoe seit er dat hast ek wer? Sa'n typysk wurd. O ja, narje! Hat se dat no net ris goed ûnthâlden? Hja kin der wol tsjin, dat wit er wol, mar hy moat it no net te stoef dwaan. Hja is tige yn 'e ein...
Dûmny Hoekstra stiet by it ledikant, lang en smel en justjes rûnskoudrich. Krekt sa koe heit derby stean, giet it him troch de holle.
| |
| |
Syn langte is him suver yn 'e wei; it is as praat er oer Josyn hinne, as reitsje syn wurden har net. Fansels is it gjin pleagjen, dat wit hja nammers ek wol. Kin se dêr no net ynkomme? Nee, hja moat net sizze dat er sentiminteel is; dit is wat oars, dat taast djipper. Fansels, hja hat heit nea kennen, mar...
Josyn skodhollet. Hja wol him yn alles wol te wille wêze, sa goed moat er har no dochs kenne, mar hjir is se fûl op tsjin. En wat soene Pa en Ma derfan sizze? Nee, dat moast er no sels ek ynsjen, dat dit net kin. Hy is no gjin studint mear!
Hja leit mei de eagen ticht. Yn 'e blanke foarholle lûke dwerse tearen; de eachlidden binne trochskinich wyt, de eachteisters lang en dûnker. Stilte. Wat moat men no op soks sizze? Der binne stappen op 'e trep. De baakster en 'e faam bringe de widze boppe foar de nacht. Teats dûnset wer fuort en nei ûnderen. De baakster bringt de lytse jonge by Josyn. Hy moat ek ris efkes by syn mamma sjen. Josine' eagen ljochtsje op. It lytse kopke leit yn 'e bocht fan har bleate earm. Stadich lûkt er de blauwe eachjes iepen; dêrmei falle se wer ta en sliept er fierder. Sa'n skat is it, seit de baakster, en sa sûn. Ja, seit mefrou, dat is allegearre wol ynoarder. In djippe sucht.
Dûmny Hoekstra stiet foar it finster, de hannen djip yn 'e bûse en sjocht nei bûten. It miggelt stadich. Foar de lantearne by it stek dûnsje de drippen. Efter him prate de froulju drok en lûd.
‘Kijk 's man! Hier, ligt-ie, de kleine Sjors. Toe Sjors, toe vent, kijk je pappie nog 'ns an! Hy stiet wer by it bêd en seit neat. Dat is Josyn har taktyk: it fait accompli. En mei dat frjemde frommes derby kin er neat weromsizze. It is net earlik! Hy giet nei ûnderen. Sjors. Dizze earste kampslach hat er ferlern. In set rint er op en del yn 'e keamer; as de baakster ûnder komt, nimt er de wyk nei de studearkeamer. Hy kin dat frommes net sjen op it stuit.
De brievebus tikket ticht. Kranten. Hy hat der gjin moed foar. It is dochs oars neat as de krisis yn Ingelân. Edward of George, it is him igaal. Mar wêrom moat syn jonge George hjitte? Jarich-Sjouke-Jarich-Sjors. It is dekadint. Wêrom kin in jonge fan him net nei syn pake hjitte? ‘De kleine Sjors.’ Mar as Josyn mient dat er him der sa maklik tusken nimme lit, hat se it dochs mis. Sa kin hy ek wol. By de tafel falt er op in stoel del en skriuwt de brievekaart oan Willem... ‘In fikse soan, dy 't wy Sjouke neamd ha.’ It komt Willem neat ôf te fallen! It adres jitte. En dat is dat. It fait accompli. Josyn har eigen wapen. Nef- | |
| |
fens rjocht hie er it har no foarlêze moatten, mar hy kin it likegoed strak sizze. Hy moat earst mar yn 'e bus.
Bûten is it kald en dûnker; it reint no fûlder, de kraach fan 'e oerjas moat omheech. Moarntejûn kin Willem dy kaart ha.
It heucht him jitte as de dei fan juster dat hja ôfskie namen fan it studinteselskip. Hy wie skriuwer dat jiers en Willem hie de hammer. It wie doch in moaie tiid. En sa jong! Yn it notuleboek steane uteringen fan him dy't er net ienris graach woe dat syn tsjerkeriedsleden wisten. Dat er sa fûl nasjonalist wêze koe, destiids. Syn lêste rede dat jiers, dat wie ynslein ‘Piele of Ploeie’. Hy wie ien fan 'e fûlsten, op Willem nei, fansels. En dat soks dan letter sa bekuolje kin. Komt it mei de jierren? Mei it amt faaks, dat de hiele man ferget? Of is it Josine' ynfloed? Hy wit it net; it ien mei it oar faaks. En dochs wie it him doe ynmoed. Mar krekt as naam Willem him doe al net alhiel earnstich.
‘Jim geane no it libben, lit ús hoopje Fryslân, yn,’ sa begûn er dy lêste jûns. It is as heart er him wer. ‘Fan inkelden wit ik, dat hja har yn it heitelân by de beweging jaan sille, lyk as har skuldige plicht is. Hjir, myn maat Hoekstra, kin ik sa moedich net oer wêze. Hy is teolooch en teologen, dat wit men, geane almeast ferlern. Foar Fryslân ferlern, mien ik...’
Hy wie oereinsprongen en kaam der fûl tsjin op. Hie er soks oan it selskip fertsjinne? En wêrom moasten de teologen it altyd ûntjilde by de foarsitter? ‘Omdat hja it dernei meitsje!’ Mear net. Allinne dat spotske, synyske glimke fan sines. Letter hat er jitte faken oan dy jûn tocht. Koe Willem him better as hysels doe? Syn Fryskens kin langer gjin sprekken lije. Hoe lang is it lyn dat er in Frysk boek kocht hat? Men hat jins wurk, de minsken sjogge by jin op, dan komt men der net mear ta. En as dûmny kin men net altyd sa't men wol. Mar wòl er it jitte?
De kaart falt yn 'e bus. No kin er net mear werom. Dat moat sels Josyn ynsjen. De âlde namme. Sjouke Hoekstra. Hy mei dan gjin Frysk strider wurden wêze, lyk as er earen tochte, hy is dêrom jitte net fan alles los. En moedich set er de stap nei hûs, de noas hast wat útdaagjend yn 'e wyn. De rein mei him yn it gesicht slaan: it is fris oan syn slûge holle.
Thús jout er him del yn 'e maklike stoel by de hurd en sjocht yn 'e reade flammen. Dizze loop hat him goed dien. Dy kaarten, dat kin moarnier ek noch wol. En miskien kin Josyn wat sliepe. It is rêstich
| |
| |
boppe en it soe in bêst ding wêze. Dat hy wol har net mear steure. As it goed soe moast er no mei de preek te set, mar hy kin der net oer gearkomme. It moat foar in kear mar ris wat minder en in goede kâns dat gjinien der erch yn hat. En sneinoerdei dope. Syn eigen soan. De earste. ‘Sjouke, ik doop u...’ Men hoecht jin net te skamjen foar in namme dy't heit in libben lang mei God en mei eare droegen hat. De hiele tsjerke mei it hearre!
Dêr tikket immen op 'e doar. Hastich riist er oerein. Dat frommes wer! Oft dûmny no dy advertinsje al klear hie, frege mefrou. ‘Nee,’ seit er koart. Nee, dat is te sizzen, hy hie der al oer gear sillen. Dan sliept mefrou dus net? Hja sjocht him mei grutte eagen oan. As hie er eat missein. Sliepe? Dat sil sa'n earste nacht net folle wurde. Hja hat it wol meimakke dat de frou de earste twa, trije nachten gjin wink yn 'e eagen krige. Soks komt op 'e senuwen oan en dan mei de earste... En mefrou is al drok út har aard. Hja moat tenearsten úntsjoen wurde, oars kin der alles út fuortkomme. Der wurdt wolris te licht oer soks tocht. En dan wyndert se troch de doar.
Stadich giet er de trep op. Wêrom hawwe se dit net earder trochpraat? Josyn leit stil en is tige wyt; allinne yn 'e wangen baarne twa reade plakken. Hy hat al wer dat fielen dat er ûnfatsoenlik lang is en lûkt in stoel oan. Is se tige wurch? Hja sjocht him lyk oan. Tocht er faaks fan net? Dan stûket it wer. Hy wit net hoe't er begjinne sil. En der moat no in set fan wêze; hja moat yn 'e rêst, nedich!
Dus, hja hat har jitte net beret? Hy hie tocht... Nee, skodhollet Josyn. It kin net; it soe healwiis wêze! Ds. en mevrouw Hoekstra. En dan sa'n namme. It iene moat neffens it oare. En pa en ma soene it wis freeslik fine. Hja hawwe altyd in bult mei him op hân, dat wit er sels. Dat lêste jier, doe't er him sa yn dy beweging joech, hawwe se der nea in wurd fan sein, al hoe't it har yn 'e wei wie. Mar dan moat er no net sa begjinne. Sa stiif en ûnskiklik. En wêrom? Wat sin hat it?
Hy, kicht en smyt it oer in oare boech. It is him om 'e namme te rêden, de âlde namme, de tradysje.
Om him kinne se thûs ‘Sjors’ sizze. Josyn fersmyt it fier. Hja is no ienris net ien foar in kompromis. Hy hie it witte kinnen. Josyn hat jitte nea yn har jong libben in partij remise jûn dy't net planút ferlern stie. It kin net! Hja woe him wol graach tewille wêze, mar hja moat ek om 'e lytse jonge tinke en syn takomst. Hja is no ienris de mem! En it liket der op dat hja der heit by wêze moat. It wurdt har net maklik
| |
| |
makke, mar hja sil dwaan wat har plicht is! Har soan sil net as Sjouke te boek stean. En dat seit er no wol, dat hja him thús Sjors neame kinne, mar wat oaren sizze sille, dat hat er net yn 'e han. En de skoalbern letter... Nee, dêr hoecht er net sa fan te bearen. Hja moatte foarút sjen. In mannich jierren binne samar om. En net te witten dat hja dan jitte op in doarp binne. Syn preken binne bêst, hy begjint namme te krijen, safolle hat se wol fernommen. Ja, dat is sa. Dat mei sein wurde!
Dûmny Hoekstra giet oerein. Syn wangen gloeie. Hy kin gjin wurden fine. Hjir helpt nammers gjin praten oan. Josyn wol him net begripe. Mûglik kin se it ek net. Hja is fan in oare wrâld. Hy is fan it doarp, Jarich fan Sjouke en Pytsje en hja is, hja is... Josyn. De mem fan syn bern. En neffens har sizzen de heit der by! Froulju. Dêr is net mei te praten.
En as it derop oankomt, seit er, is hy de heit. It heart skerper as syn doel wie. Foar de wet...
Josyn fettet fuortdaliks flam. Hja is read oant yn 'e blanke hals, sels har lytse earen gloeie. Wis, foar de wet is hy baas. Dat as er moarnier nei it gemeentehûs giet en hy docht syn eigen sin, dan kin hja der neat oan feroarje. Hja leit hjir machteleas. Wis, hy moat dwaen wat er net litte kin. Dan docht hy dàt der oan. Wat hja útstien hat, dat telt net...
‘Josyn!’ Dat is gjin praat. Sa bedoelde er it net.
Hja leit mei in wurch gebeart de hân op 'e foarholle. It hat gjin sin en praat der mear oer. As er it no net begripe wòl! Hy hat hjir alles, hy is yn syn lân, hy kin alle dagen mei de minsken Frysk prate - net dat it ferstannich wêze soe, mar dat moat er sels witte - en hja, wat hat hja hjir op sa'n doarp? Sels yn dizze dagen kin se net mei ma oerlizze. Hja klaget net, hja wist wat hja op har naam, mar men woe hawwe dêr soe er ek ris oer tinke...
Stappen. Dat frommes wer te strunen. Hat mefrou ek sin oan wat druven? Dy binne krekt brocht. Nee, no mar net. Mar hja kin sels wol wat krije en Teatske.
‘Graag mevrouw.’ En... as hja it sizze mei, mefrou moat it har net te drok meitsje. Foaral net te drok prate. It is net dat hja har baas meitsje wol, mar it is ienris har wurk, net wier? Wis, seit mefrou, it is tige bêst, hja sil derom tinke. De doar lûkt foarsichtich ta. Dus, seit Josyn, net mear prate. Hja leit mei de eagen ticht. Oan 'e dûnkere eachteisters blinke twa grutte triennen. Yn 'e wite hals beweecht it en om 'e smelle mûle.
| |
| |
Dûmny Hoekstra giet op 'e râne fan it ledikant sitten. Har hân is waarm yn sines.
‘Josyn.’
Gjin antwurd. In trien trillet los en rint oer it wang. In dûnkere stip op it wite kjessen. It is gjin skande de minste wêze te wollen. Foar in dûmny dôch net.
‘Dû silst dyn sin wol hawwe moatte.’
‘O, man!’ Dizze kear ferstiet Josyn wol Frysk. Har hiele gesicht ljochtet op. Twa earmen knipe om syn nekke, har lippen baarne op syn mûle, de lange frissel kidelt oan syn wang. In pear rigels fan in fers geane him troch de holle:
‘...ligt hier verstrengeld in een vrouwehaar
en altijd weer is Samson in gevaar.’
Hy moat net gekker!
En sa tankber as Josyn is, dat wit er nea. Dat er dit no om har dwaan wol. It is in hiel ding foar him, dat begrypt se wol. Mar hja hie it net oars tocht. Hy is sa goed foar har, sa wûndere goed! Hja nimt syn holle tusken de hannen. ‘Myn stoere Fries!’ seit Josyn. Hy glimket, in bytsje bitter, en seit neat werom. It komt in dea baarch net op in stek oan.
En no wol er dy advertinsje wol efkes klearmeitsje? En de printer skriuwe oer kaarten? Hy moat mar witte hoe en wat, mar hja wol it al graach efkes sjen foar't er it op 'e post bringt. En dan in goede, lange nacht. Hy sliept op 'e útfanhûzerskeamer. Hy sil wol slim yn 'e ein wêze. De froulju passe dochs wol goed op him?
Yn 'e studearkeamer sit er lang yn prakkesaasjes. Dus, hy hat de slach ferlern. George. It hat mis west, mar hy hat it no ienris sein. En mei him en Josyn is it no teminsten wer ynoarder. Dat is ien goed ding. En no dy skriuwerij! In kear-twa moat er op 'e nij begjinne. Dan tsjocht er de oerjas oan. Mei de hoed al op sil er nei boppen, mar de baakster winkt him werom.
‘Mevrouw slaapt al.’ Gnysket se sawat fyntsjes?
‘Slààpt ze?’
‘Ja, is het niet prachtig?’
Hy slacht de doar fûlder ticht as nedich west hie. It is droech bûten; de wyn rûst ûnlijich troch de beammen. Jarich, Sjouke, Jarich, George. Der is wat moais ferlern, in goede tradysje brutsen. Mar heit sil der gjin lêst mear fan ha. En Josyn sliept de sliep
| |
| |
fan 'e rjochtfeardigen. It leit him by dat hja foar moarnier net wer wekker wurdt; hja hat altyd al in grut slieper west.
By Dykstra's is it ljocht op yn 'e wenkeamer. Hy mei wol efkes oanrinne en freegje om dy brievekaart. Dy kin sa net fuort. Dan moat er moarn mar wer. Of alhiel net... Sa gemiensum binne se ek al net mear, Willem en hy.
It hie syn doel west om by de doar ôf te hanneljen, mar der is gjin ferwin op, hy moat efkes yn 'e wenkeamer komme. De frou wol dûmny ek graach efkes felisitearje. Dit is in lokwinsk wurdich. De earste, en fuort in jonge. Ja, sa giet it: de lijn der geslachten. Hy hat de âldman destiids skoan kennen. Dêr hawwe se it al ris oer hân, no? Dus, dûmny sil net sitte? Nee, fansels, it is allegearre drokte, sokke tiden. En dan de preek jitte. O ja, om fan it iene yn it oare te praten: yn Ingelân is de krisis oplost. De kening giet ôf. It is al wat, en dat om sa'n frommes dy't al twa manlju hân hat! Of trije? It komt op ien ek net oan. En net iens fan adel, wol? Hea, wat skreau de krante? In dochter fan... fan... toe no...
‘In dochter fan Eva.’
Dykstra laket breed. Krekt, dat seit dûmny goed! In dochter fan Eva. En dan witte wy it wol. En hjir is jitte in Eva's dochter. Frou, hjirsa, hâld dû dûmny ris oan 'e praat; ik moat efkes nei it kantoar. In brievekaart wie it, no? En de namme? Krekt, Willem Brouwer. Dan fyn ik it wol...
As er weromkomt, de kaart sawat ûnferskillich tusken twa fingers, sjocht er wakker ûnskuldich. Dûmny Hoekstra makket him gjin yllúzjes dat er it net lêzen hat. Hy hat langernôch de keamer út west.
No, as dûmny dan perfoarst net sitte wol... Nee, gjin tank. It is de muoite net. Elk fersint him wolris mei in namme; benammen as men safolle tagelyk skriuwe moat.
‘Ja, dat soe ik hast ferjitte, hoe hjit de lytse baas?’
‘George.’ It heart al net iens sa botte frjemd mear.
‘Soa, al! George. Ja, it is ek sa, dûmny syn heit hiet Sjouke. Ja, dan giet dat sa. Wis. In keningsnamme! Dûmny kin it wol sjen?’
Yn 'e buorren binne de lampen ut. De beammen drippe. Hy huveret en set de kraach op. In pear oeren fierder, de Ljouwerter kant op, rûzje de tsjerkhôfsbeammen like ûnwennich oer it grêf fan Sjouke Hoekstra. Men soe witte wolle wêr't de wein no is, wêr't er no de dei
| |
| |
lâns riidt, wa't de giele letters oerstrutsen hat, dat masterstik fan Jouke ferver.
Dat is foarby. De takomst is oan 'e lytse George...
It is suver in wûnder sa't dy lytse jonge oanhellet. Josyn giet elke kear trou nei it konsultaasjeburo. Der komt net ien dy't foarliker is as harres. En fan wike op wike tekent hja syn gewicht oan op in hokjekaart: mei ien eachopslach sjocht men it hiele ferrin. En it wiist mar bêst. In moedige, steile streek is it, jitte boppe de normaalstreep.
En krekt like hurd as dizze soan fan Jarich Sjoukes oanwint, krekt sa hurd stjert de Fries yn dûmny J.S. Hoekstra. Dy striderij doe om in namme, wat hat it oars west as in fleuchje-foar-de-dea? Bytiden kin er der sels om glimkje.
Josyn hat der neityd net iens folle mear oer praat, hja hat sa folle oan 'e holle langer. Sjouke. Dat is it ferline. Lit de deaden har deaden begrave. Josyn sjocht op 'e takomst.
En lêstensneins hawwe der dûmnyharkers út Hollân west.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd