De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

De lytse prins

Sûnt de tiid dat de tsien stammen opstien wiene tsjin har wettige hear en in apart ryk stichte hiene ûnder kening Jerobeam, hiene de mannen fan Juda altyd sahwat út 'e hichte op har delsjoen. Dat ryk fan Israël, tochten se, koe fan fierren net lykje by it keninkryk Juda, dat noch altyd in kening hie út it âld en romroft hûs fan David. Dêr, to Jeruzalem, stie altyd noch de hillige timpel, dêr rikke alle dagen it offer noch foar de Heare, dêr wenne noch altyd de hegepreester út it geslacht fan Aäron. Net it ryk fan Israël wie it eigen folk des Heare, mar allinne Juda, de stam dy't Er útkard hie út it formidden fan syn bruorren. It die har ek suver gjin nij, dat it forkeard gyng yn it tsien-stamme-ryk, dat de iene nei de oare kening formoarde waerd en dat op it lêst it hiele folk yn ballingskip nei Assyrië gyng. Soks soe mei Juda ienfâldich net kinne: de Heare soe syn stêd, syn hûs, syn arke noait oan 'e heidenen oerjaen.

Der wiene fansels noch wol minsken yn Juda dy't it better ynseagen en dy't bigriepen dat hja likegoed it oardiel fortsjinne hiene as har bruorren, it folk fan Israël. Hja leauden ek dat Juda net ûndergean soe en dat ien kear út har formidden de Forlosser komme soe, dy't God biloofd hie, mar hja wisten mar al to goed, dat dat net om har deugden wie, mar allinne út genede. Hwant ek yn Juda stie it der net sa bêst foar; ek dêr rikken de alters foar de frjemde goaden en ek dêr hiene keningen west, dy't de Baäls tsjinnen. En ien kear - mar dat wie al wer gâns jierren lyn - hie it like, dat it hûs tan David foar altyd útstoarn wie en dat de biloofde Forlosser net mear komme koe.

Doe't Josafat, de fromme kening fan Juda, stoarn wie, folge syn soan Joaram him op en dat wie in hiel oar man as syn heit. Hy siet noch mar amper op 'e troan, doe liet er al syn bruorren formoardzje, om't er bang wie dat hja noch ris tsjin him opstean soene en syn frou Athalia, de dochter fan Achab en Izébel, die al har bêst om ek yn Juda de Baäls-tsjinst yn to fieren. De straf foar syn wrede moart bleau net lang út: in binde Arabieren en Filistinen foel plonderjend yn it lân en kaem oan Jeruzalem ta. Sels de keningssoannen namen se mei en kening Joaram, dy't syn bruorren deade hie, hâldde fan syn eigen bern mar ien mear oer: de jonge Ahazia. Al gau nei dy swiere ramp stoar Joaram en folge Ahazia him op.

En de nije kening gyng alhiel yn 'e wegen fan syn mem Athalia en die dat kwea wie yn 'e eagen des Heare: hy roun de Baäls efternei en die allerhanne ûngerjochtichheden. Mar al wie er dan neat better as syn mem, hy krige net lang tiid om kwea to dwaen: doe't er op in kear nei Israël teach waerd er dêr troch Jehu deade. Ek in fjirtich fan syn sibben foelen ûnder it swurd fan Jehu en doe't hja de jonge kening dea thús brochten en him bigroeven hiene to Jeruzalem, wie der gjin ien dy't him opfolgje koe. Al de prinsen dy't noch yn libben wiene, wiene noch to jong om kening to wurden.

En doe sloech Athalia, de dochter fan Achab, har slach. Doe't har soan Ahazia noch libbe, hie se al gâns to sizzen hawn mar nou koe se sels keninginne wurde. Fortriet om har soan dy't sa jong stoarn wie, hie se net; hja tocht allinne mar om har sels en hja hie mar ien bigearte: macht. Sels de skepter swaeije, sels gebiede oer libben en dea, al it oare koe har neat skele. En it wie har doel net om in jier of hwat baes to wêzen en dan har plak wer to romjen foar ien fan 'e jonge prinsen: hja woe altyd de kroan drage. Dy lytse bern moasten dan mar dea, dan koene dy letter net tsjin har opstean. Hja rôp in offisier en droech him op om alle prinsen to deadzjen. Dat it har eigen berns-bem wiene, har eigen flesk en bloed, dat koe har neat skele.

De tsjinners diene daliks hwat de wrede keninginne har oplein hie: hja hellen de lytse prinsen op en makken se koelbloedich dea. Der wie net ien dy't wegerje doarst, net ien dy't foar dy ûnskuldige berntjes opkaem. Mar doe't hja de lykjes telden, bistoaren se it hast fan 'e skrik: der wie ien to min, de lytse Joas, in jonkje fan sahwat in jier. Hja doarsten it net tsjin Athalia to sizzen en meldden har dat de prinsen dea

[p. 386]

wiene. De wrede frou lake. Nou lei it keninkryk fêst yn har hannen: gjin prins soe oait it swurd tsjin har útlûke en elk dy't it weagje doarst en siz der hwat fan, dy gyng der ek oan.

Doe't it nijs to Jeruzalem bikend waerd, huveren de minsken fan safolle wredens. In frou, dy't lytse bern as bisten slachtsje liet, in beppe, dy't har eigen beppesizzers formoarde, dat wie sa freeslik, dêr wiene gjin wurden foar. Mar der wie net ien, dy't it har flak yn it gesicht sizze doarst, al dy leffe mannen fan Juda bûgden har ûnder it jok fan Athalia. En hwat joech it ek noch, dat hja yn it forset gyngen? De prinsen koene se it libben net wer jaen en Davids hûs wie dochs ûtstoarn.

En wilens siet de lytse Joas feilich yn it hûs fan 'e hegepreester, yn ien fan 'e timpelgebouwen en gjin ien yn Jeruzalem wist der fan. De deis dat de lytse prinsen deade waerden, wie de frou fan 'e hegepreester, Joséba, krekt yn it keningshûs. Hja kaem der wol mear, hwant hja wie ek in prinses, in dochter fan kening Joaram, en doe't hja fornaem dat de lytse prinsen ophelle waerden, bigriep se daliks dat Athalia der achter siet. Fansels koe se neat tsjin de moardners bigjinne, mar har earste gedachte wie: Ik moat alteast ien fan 'e jonges rêdde. It hûs fan David mei net ûndergean! Myn man soe it my noait forjaen, as ik nou myn kâns net waernaem! Yn alle haest naem se de earste de bêste dy't se krije koe: de lytse Joas en brocht him mei syn minne yn 'e bêdde-keamer. It wie in great en rommelich fortrek, dêr't de bédden opburgen waerden dy't der oer wiene en dêr't hast noait ien kaem. De minne fan 'e lytse prins hie it net maklik: hja moast der foar soargje dat er net gûlde en dat fait net ta mei in bern fan in jier. Elke kear as er oansloech krige se him op en as it net oars koe, hâldde se him de mûle ticht. Sadré't der in goede gelegenheit wie, brochten se him oer nei de timpel en namen Joséba en har man him by har yn. Jojada de hegepreester, wie tige bliid dat er de jonge prins great-bringe mocht, al hoe gefaerlik it ek wie. Sels lange jierren bleau er by har en hja soargen foar him, as wie it har eigen soan. Noait mocht er bûten boartsje, noait wie er by oare bern en altyd as der ien kaem, moast er de keamer út.

Doe't er sawn jier wie naem Jojada it bislút om him kening to meitsjen. Hy wie noch wol tige jong, mar sa koe it net langer. Elke dei koe it útkomme en dan soe Athalia him dochs noch deadzje en hie alle noed en soarch om 'e nocht west. Al hoe biswierlik it wie, it moast nou wêze. En God, dy't kening David tasein hie dat er altyd in soan to Jeruzalem op 'e troan ha soe, dy soe de lytse prins biskermje as de greate dei kaem. Mar ek al bitroude er op Gods help, dêrom die de hegepreester sels net minder syn bêst. As de lytse Joas op 'e troan soe, dan moast Athalia stjerre. Mar ek dat doarst Jojada op him nimme. It gyng om 'e takomst fan Davids hûs, it gyng om Gods biloften en de wrede keninginne hie de dea mear as fortsjinne. Yn 'e sels jier dat hja oer Juda hearske hie, hie se mear kwea dien as Izébel yn har hiele libben. Ek it folk hate har en as er it goed oanlei, soe gjin ien it foar har opnimme.

Op in goede dei bea Jojada de offisieren fan 'e keningswacht by him yn 'e timpel en fortelde har it geheim. Hja wiene daliks ré om to helpen en mei in eed yn des Heare namme biloofden se, dat hja alles dwaen soene dat de preester har oplei. Doe stelden se in dei en rôpen troch hiele Juda fortroude en fromme mannen op, om dan yn 'e timpel to wêzen. It wie krekt de tiid fan ien fan 'e greate feesten, dat dan wie it neat net frjemd dat der gâns folk fan bûten kaem.

Sa kaem dan einlings de stelde dei en al yn 'e iere moarn wie it drok op it timpelplein. It wie oars as gewoan, dizze Sabbath en it folk tocht dat der hwat bysûnders barre soe. De hiele wacht stie by it Foarhôf klear en by it paleis, dêr't oars de measte wachten stiene, wie nou neat to sjen. Alle soldaten droegen it skyld en de skerpe spear en elk dy't to ticht bykaem waerd weromstjûrd.

En doe swaeiden de brede doarren iepen en Jojada, de hegepreester kaem nei bûten. Hy wie yn fol ornaet, sa't it hearde op 'e hege feesten, mar njonken him, yn 'e lytse keningsmantel, bleek en ûnwennich tusken al dy soldaten, roun in jonge fan in jier of sawn. It waerd stil op it timpelplein en alle eagen gyngen nei dy frjemde, stille jonge, mei syn greate, donkere eagen. Hja seagen hoe't de preester him in hân joech en him

[p. 387]

nei de greate, gouden pylder brocht, dêr't de forheging wie. Dêr stie er, op it plak dêr't altyd de keningen salve waerden en seach del op it folk, dat earbiedich stean bleau. Hwat woe Jojada dochs mei dat bern en koe dit allegearre sa mar, sûnder Athalia? Doe bûgde de preester him oer de jonge hinne - syn griis burd roerde de swarte lokken - en geat de wijde oalje oer syn holle. Oer it stille timpelplein, oer al dy swijende, forhearde minsken, klonken de wûndere wurden: ‘Hjoed salvje ik, yn des Heare namme, ta kening oer Juda, Joas, de soan fan Ahazia, út it hûs en geslacht fan David’. En dêrmei sette er de lytse prins de keningsmûtse op, de bûnte mûtse mei de gouden keningsplaet en om syn smelle skouders boun er de brede sjerp, dêr't de Wet-fan-God op binaeid wie. Doe wonk er en oer it timpelplein klonken de lûde trompetten.

En noch stie it folk forheard to sjen en wist net hwat hja der oan hiene. In nije kening? Mar koe in jonge de keningskroan drage? En hiene se dy namme wol goed forstien, Joas, út it hûs fan kening David? En doe bigriepen se it! Dus net alle prinsen wiene fallen de deis fan 'e moart, der wie noch in lytse Davidssoan, en Juda hie noch in takomst. En dêrmei briek de lûde jubel los en elk klapte yn 'e hannen foar de lytse kening. God hie syn folk dus net forgetten: de takomst wie oan Him en net oan Athalia mei har Baäls. En al lûder jubele it folk en sels yn it keningshûs wie it klear to hearren.

Athalia hearde it ek en it wie as fielde se dat der gefaer foar har drige. Hastich gyng se nei de timpel om to sjen hwat der oan wie. En wer waerd it stil op it folle timpelplein. Noch makke it folk romte foar har, sa siet de frees der yn, mar yn alle eagen blonk de haet. Wyld seach se om har hinne. En doe, tusken de spearen en skylden troch, smel foar de machtige pylder, seach se de jonge kening stean. In keningsmantel, in gouden keningsplaet... ‘Forrie!’ gûlde se. ‘Forrie!’ Strang en driigjend kaem it antwurd fan 'e preester: ‘Bring har bûten de timpel’. Doe stienen de soldaten al om har hinne en brochten har fuort. Hja wist dat dit har lêste reis waerd en yn har wylde wanhoop skuorde se har mantel. Bûten de timpel, by it keningshûs houden se har del.

En wilens, foar it alter des Heare, makken Joas en de âldsten fan it folk in fêst forboun. To-nei soene se net mear de Baäls tsjinje en gjin frjemde goaden soene se oait wer rikje: Juda soe wer as fan âlds it hillich folk fan God wêze. Dyselde deis brieken se de Baäls-timpel ôf, dy't to Jeruzalem wie en deaden de preester fan Baäl, Salang't Joas to jong wie om sels to regearjen, holp Jojada him en ek letter bleau de âlde hegepreester syn earste en bêste riedsman en harke de jonge kening trou nei him. Mar nei de dea fan Jojada waerd alles oars en hellen de foarsten fan Juda de kening oer om de Baäls to tsjinjen. Joas wist wol better, mar hy doarme al fierder by de Heare wei. Mear as ien kear stjûrde Hy syn profeten, mar de kening foroare him der net om en doe't op in kear Sacharia, de soan fan Jojada, him it oardiel oan sei, liet er him op it timpelplein stiennigje. En dat wie nou in soan fan de man, dêr't er alles oan to tankjen hie! Mar doe wie de mjitte fan Gods geduld ek fol en Hy joech de ûntankbere kening oer oan syn fijannen, oan de Arameërs. Mei in great leger triek Joas op tsjin in lytse binde, mar om't God net mei him wie, forlear er de slach. Doe't er wer thús kaem, mei swiere wounen, spanden in pear fan syn feinten tsjin him gear en formoarden him...

Sa stoar er yn syn sûnden, dyselde Joas, dy't God yn syn jonge jierren sa wûnderlik biwarre hie en dy't Er útkard hie om syn biloften wier to meitsjen oan syn feint David.