De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

[p. 374]

Jehu, soan fan Nimsi

Net iens sa lang nei dy wûn dere ûtrêdding wie it al wer oarloch wurden, mar dizze kear wie kening Joaram yn 'e oanfal en mei help fan syn omkesizzer, kening Ahazia fan Juda, slagge it him om de stêd Ramoth yn Gilead yn to nimmen. Joaram sels hie swiere wounen oproun, sa slim, dat er net by it leger bliuwe koe, mar nei Jizreël teach om wer op to knappen. In dei-mannich letter wie ek Ahazia ôfreizge en nei Jizreël gien en hie Jehu, de soan fan Nimsi, it kommando oer de troepen oernommen.

Hy wie in moedich en dryst soldaet, dizze Jehu en in man dy't wist hwat er woe, deselde dêr't de Heare it oer hawn hie tsjin Elia, de deis fan Hoareb. Jehu moast salve wurde ta kening oer Israël en Hazaël ta kening oer Aram, mar Elia hie dy opdracht trochjown oan Elisa; dy moast mar ris sjen, hwannear't it de gaedlike tiid wie. Dat ek Elisa hie it net daliks dien: hy wie al in man op jierren, ear't er de reis nei Damaskus makke en de salving fan Jehu, dat moast altyd noch.

Doe't er lykwols hearde dat Jehu to Ramoth bleaun wie, wylst de beide keningen to Jizreël tahâldden, makke er der daliks wurk fan. Hy gyng der net sels hinne, mai stjûrde ynpleats in jongeman út 'e rounte fan 'e profeten, dy't net bikend wie by it folk: kening Joaram mocht net witte, dat Jehu hwat hie mei de profeten des Heare. Hy lei de jongeman mei klam op dat er allinne syn boadskip sizze moast en dat er dan daliks wer fuort gean moast.

It wie in lange reis nei Ramoth en de oare deis earst kaem de profeet der oan. Hy trof it, hwant hy wie noch mar krekt troch de poarte, doe seach er al in rountsje offisieren sitten foar in heech hûs mei in brede bûtentrep. Hy bigriep, dat ek Jehu der by wêze moast en sei lûd: ‘Ik haw in wurd oan jo, o oerste’. Jehu, dy't de heechste rang hie, naem it wurd. ‘Oan hwa fan ús allegearre?’ De profeet seach him oan en sei: ‘Oan jo, o oerste’.

Jehu riisde oerein. Hy wie in soldaet en sokke fromme mannen hie er it net rjocht op stean, mar nou moast er him wol oanhearre. Yn elk gefal hoegden syn maten it net to witten en fluch roun er de treppen op en wonk de profeet dat er him folgje moast. Doe die er de doar ticht en wachte hwat dy frjemdling to sizzen hie. De profeet praette der net om hinne. Fluch taestte er yn 'e mantel en helle der in lytse oaljekrûk út; doe roun er op Jehu ta en geat him de oalje oer de holle. ‘Sa seit de Heare, de God fan Israël: Ik haw dy salve ta kening oer it folk des Heare, oer Israël. En dû silst it hiele hûs fan dyn hear Achab slaen, hwant Ik sil it bloed fan myn tsjinstfeinten de profeten en it bloed fan al myn tsjinners, wreke oan Izébel. It hiele hûs fan Achab sil omkomme, dat der net ien fan oerbliuwt en de hounen sille Izébel ite op it bolwurk fan Jizreël en der sil net ien wêze dy't har bigraeft’.

Jehu stie forslein. Hy wist sa gau net hwat er sizze soe en hy socht noch om wurden doe wie de profeet de doar al út en de treppen ôf. Stadich gyng Jehu him efternei en wer nei syn maten ta. Hwat soene dy der fan sizze? Dêr hong alles fan ôf! As it leger net op syn hân wie, koe er noait kening wurde en hwat it leger dwaen soe, dat hong fan 'e offisieren ôf. It wie miskien it bêste dat er neat sei, hy moast der earst oer tinke en mei in pear fan harren apart prate.

Mar sa maklik kaem Jehu der net ôf. ‘Siz op’, seine se, ‘hwat woe dy dwylsinnige?’ Jehu lake. ‘Neat bysûnders, jim witte wol hoe't sok folk praet’. Fansels leauden se it net. Sa'n man soe net om neat de reis nei Ramoth meitsje. ‘Meitsje ús neat wys’, twongen se. ‘kom der mar earlik foar út’. En mei iens wist Jehu hoe't er soe. Ien kear moasten se it dochs witte, hwerom dan daliks net? Yn koarte wurden fortelde er alles. It like wol, as hiene se hjir op wachte, de maten! Der wie net ien dy't der tsjin ynlizze doarst, net ien dy't it op syn birie hâlde woe, net ien dy't it foar Joaram opnaem. Dy profeet hie him ta kening salve? Dan soene hja him nou daliks ta kening útroppe.

Hja seagen om har hinne. Hjir yn dit stedtsje wie neat dat hja nedich hiene: gjin keningshûs, gjin gouden kroan, net iens in keningstroan om op to sitten. Mar om soks koe it net oergean. Hastich gyngen se oerein en trieken de bûnte mantels út; dy leine se op 'e trep en oer dy frjemde loper roun de nije kening omheech. Boppe oan 'e trep kaem er to sitten en doe bliesden se op 'e trompet en brochten him de kenings-

[p. 375]

hulde. Mar lang diene se har gjin plechtichheden oan tiid: der moast noch hiel hwat dien wurde ear't Jehu kening wie oer it hiele ryk.

It earste dat hja diene wie, dat de poarten ticht kamen, dat gjinien de stêd útglûpe koe om Joaram birjocht to dwaen. En doe kaem it swierste noch: de reis nei Jizreël en de striid tsjin de beide keningen. It hiele leger koe net mei: it soe fiersten to lang duorje en hoe koe er witte, oft hja allegearre it mei him hâldden? In lytse, krigele troep mei hynders en weinen dêr't er op oan koe, dat waerd it bêste. En dan moast it sa gau mûglik, ear't ien to Jizreël der noch fan wist; hoe gauwer it syn bislach krige, hoe mear kâns dat it sûnder in lange en bloedige oarloch koe. Koart en klear joech er syn tsjinners bistel.

Gjin ûre letter, doe rieden se al, it Westen yn. Op 'e foarste wein stie de nije kening...

Yn Jizreël sieten de beide keningen en wachten op nijs fan it leger. It gyng goed mei Joaram, hy sterke al moai wer oan en de wounen wiene sa goed as ticht; as it sa troch gyng soe er al gau wer mei dwaen kinne.

En doe ynienen kaem der nijs, mar oars as hja tocht hiene. In soldaet, dy't de wacht by de poarte hie, kaem de keamer yn en sei: ‘O kening, de skyldwacht op 'e toer sjocht in binde kommen, it Easten út wei’. Kening Joaram bitocht him net lang. In binde, dat koe oars net bitsjutte as dat de striid op 'e nij bigoun wie; it wie allinne de fraech mar oft Jehu it woun hie of forlern. ‘Stjûr in ruter út’, sei er koart, ‘en lit him daliks weromkomme, dat ik witte mei oft it goed nijs is of net’.

In telmannich letter, doe draefde der al in ruter troch de poarte en út'en fjouwerjen it fjild oer. De wachter op 'e toer seach him nei, hoe't er al lytser en Iytser waerd en einlings to-loar gyng yn 'e stofwolk dy't de binde opjage. Hy wachte binijd dat er wer foar it ljocht komme soe, mar hy wachte om 'e nocht.

Doe't de hynsterider syn hynder ynhâldde, deun by de wein fan Jehu, frege er: ‘Sa seit de kening: Is alles goed?’ Jehu hie sels de leijen en ûnder it riden wei rôp er: ‘Hwat hastû der mei to meitsjen oft it goed is of net? Swaei om en folgje my!’

De boade seach om him hinne. Achter him lei de stêd mei toer en poarte en om him hinne wie it wide fjild, mar it hie gjin sin om to flechtsjen. Démoedich swaeide er syn hynder en joech him achter Jehu oan. Niistkrektsa noch wie er in tsjinner fan Joaram en nou ried er mei yn Jehu's troep ta de oanfal op syn hear. Mar lang siet er der net oer yn: hy koe net oars en miskien soe Jehu it wol winne en dan wie it sa it bêste. En to Jizreël brocht in boade it nijs oan 'e kening: ‘De wachter seit: Hy is by har kommen, mar sjoch, hy komt net werom’. Kening Joaram koe it him net bigripe, mar miskien wie der him hwat oerkommen, of faeks hie er it hynder to slim jage. Hy stjûrde jitris in boade út en doe't ek de twadde net werom kaem, fleach it him oan. Hie Jehu sok great nijs, dat er it him sels fortelle woe? Of hiene de Arameërs in greate oerwinning bihelle en wie dizze lytse binde alles, dat der fan syn kriichsmacht oer wie? It koe hast net, mar yn elk gefal woe er it witte. Hy wonk in tsjinner. ‘Slach yn’, gebea er en ek Ahazia liet syn wein foarkomme. Hja diene it har net oan tiid om op in menner to wachtsjen, mar sprongen der daliks op en namen sels de leijen. Joaram forgeat syn wounen en dat er him mije moast...

Hja troffen Jehu njonken it lân dat fan Naboth west hie. ‘Is it goed, Jehu?’ frege Joaram. En boppe it ratteljen fan 'e weinen út rôp Jehu: ‘Hoe soe it goed wêze sa lang't jim mem Izébel it lân ûntwijt mei har tsjoenderijen?’

En doe bigriep kening Joaram alles. ‘Forrie, Ahazia’, rôp er en mei skuorde er de hynders om. Mar it wie al to let. Jehu smiet de menner nêst him de leijen ta en spande de stielen bôge. Krekt doe't de skrille hynders tasetten skeat er; de pylk rekke Joaram yn it hert en hy foel yn 'e bak fan 'e wein. Doe namen se it lyk en smieten it op it stik lân fan Naboth. Dêr hiene, jierren lyn, de hounen it bloed fan Naboth slikke: dêr slikken se nou it bloed fan Achab's soan...

Yn dat trelit mei Joaram slagge it Ahazia om to ûntkommen en hy jage it fjild oer, it Noarden yn. Syn hynders wiene farsk, en hy tocht noch dat er it rêdde soe. Mar doe't er, gâns in ein fan Jizreël, by in steile heuvel opried, kamen Jehu en syn maten sa tichteby, dat hja him ek rekken. Jehu

[p. 376]

swaeide daliks om: hy hie noch wurk dizze dei en it wyld soe syn mannen lykwols net ûntkomme. It kaem ek sa út: nei in wylde rit stoar de kening Ahazia yn 'e stêd fan Megiddo; mar doe siet Jehu al lang to Jizreël yn it keningshûs.

Izébel hie al gau heard hwat der bard wie. Hja bigriep daliks dat dit ek foar har de lêste dei wie: it hûs fan Achab soe ûnder gean en it wurd fan har âlde fijân, de godsman Elia, soe dochs noch wier wurde. Hiel har libben hie se striden foar Baäl en tsjin 'e Heare en syn profeten en nou wounen se it dochs noch! O, hja hate se, dy mannen fan God en dit lân fan God en dy Jehu, dy rebel, en as hja koe... Mar it hie gjin sin mear, de slach wie forlern; hja moast har forlies nimme. Jehu soe hàr net bang sjen, hja soe net foar syn fuotten krûpe en net om har libben smeek je! Hja soe har net ienris forskûlje yn ien fan 'e keamers fan it keningshûs.

Foar it lêst teach Izébel de keninginnepronk oan, foar it lêst makke se har hier op, foar it lêst ferve se de grize wynbrauwen swart. Doe gyng se sitten yn in boppekeamer, foar it iepen finster. Twa keamerjonkers stiene achter har en sa wachte se op har fijân, op 'e dea dy't komme moast. Noch ien kear tocht se oer har libben nei. Hoe lang wie it lyn dat hja as jonge breid har yntocht dien hie yn dit lân? Hja wie de tel fan 'e jierren kwyt. Der hie in tiid west dat alles beve foar har grime. Hoefolle profeten des Heare hie se deade? Hja wist it net krekt mear. It kaem der ek net op oan. Spitich, dat dy Elia har ûntkommen wie! It spiet har net hwat hja dien hie! As hja koe soe se it noch graech ris oer dwaen... Naboth... In boer út Jizreël. Hja koe it noch net bigripe dat dy godsman dêr doe sa'n drokte oer útjown hie. As in kening net ienris in boer deadzje mocht, dy't him yn 'e wei wie, dan wie der neat mear oan om kening te wêzen.

Doe bûgde se út it finster. Dêr wiene se! Hynders... It ratteljen fan weinen....... In skerp kommando. En dêr stie Jehu op 'e foarste wein. Hwerom hiene se him net fan kant makke, doe't it noch koe? En sa greatsk as er dêr stie, yn 'e keningswein! Hy seach har net ienris, dy falske forrieder. En lûd, boppe it lûd fan weinen en hynders, rôp se: ‘Hoe giet it mei Zimri, dy moardner fan syn hear?’

Jehu skuorde de hynders yn 'e bek en seach omheech. Stiek se him nou de gek noch oan? Zimri! Dy hie ek in kening formoarde en sawn dagen letter wie er omkommen yn 'e flammen fan syn hûs. It sil dy forgean as Zimri, dat bidoelde se! In wylde grime lôge yn him op. Hy rôp de beide tsjinners oan, dy't njonken har stiene. ‘Smyt har fan boppen del’, gebea er. De beide mannen waerden bleek en seagen elkoar oan. Doe namen se de keninginne op en smieten har út it finster. Flak foar de skrille hynders sloech se del op 'e stiennen. It bloed spatte op 'e muorre. Doe setten de hynders ta en fortrapen har...

Yn it simmerhûs fan Joaram setten se Jehu it keningsmiel klear. Hy iet mei syn offisieren en it smakke him skoan. Mar doe't it miel birêdden wie, sei er tsjin syn feinten: ‘Gean hinne, nim it lyk fan dy forflokte en bigraef har. It is op it lêst in keningsdochter’. De tsjinners kamen gau werom. Fan Izébel wie neat mear oer as in mannich bonken. De hounen hiene har forskuord. Jehu knikte. ‘It is goed’, sei er koel. ‘Dit is it wurd dat Elia, de Tisbiter, sprutsen hat, sizzende: Op it bolwurk fan Jizreël sille de hounen Izébel ite’.

Yn 'e dagen dy't folgen gyng Jehu fierder mei syn bloedich wurk. Yn Samaria liet er de sawntich soannen fan Achab deadzje en alle preesters fan Baäl lokke er byinoar yn 'e Baälstimpel en liet se oan 'e lêste man ta slachtsje. Sa suvere Jehu, de soan fan Nimsi, it lân fan Israël en sa foltriek er des Heare ban oer it hûs fan Achab. Elisa en de profeten hearden it en tochten, dat er in goed kening wurde soe, dy't die hwat de Heare him oplei en dy't alles foar Him oer hie. Letter die it bliken dat ek kening Jehu neat om 'e Heare joech en dat er syn eigen greatske wegen gyng. Hy tsjinne de gouden keallen fan Bethel en Dan en wannele yn alle sûnden fan Jerobeam. En sels doe't in profeet him warskôge, foroare er him net. Doe strafte de Heare him en brocht Hazaël, de kening fan Aram oer him, dat er al it lân oan 'e oare kant de Jordaen oan 'e fijân priis jaen moast. En wol bilibbe Israël noch in tiid fan bloei ûnder in kening út Jehu's hûs - Jerobeam wie syn namme - mar dêrmei wie it foargoed út mei alle wielde en foarspoed en gyng it slachte fan Jehu ûnder. De iene kening nei de oare

[p. 377]

waerd formoarde, oan't op it lêst de fijân Samaria ynnaem en it folk fan Israël fuort fierde nei in fier frjemd lân.