De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

‘...Finsters yn 'e himel’

Lykwols, nei forrin fan tiid waerd it dochs wer oarloch, Wer kaem de kening fan Aram opsetten mei alle man en macht, en wer, lyk as yn 'e dagen fan Achab, bisingelen se de stêd Samaria. It slagge har net om yn 'e stêd to kommen, mar hja diene it har oan tiid en setten alle wegen ôf, dat gjin ien troch de poarte komme koe. Dat it duorre net lang, doe bigoun it iten krap to wurden en kening Joaram liet it yn him omgean, oft it net better wêze soe en set de poarten iepen. As hja it dochs net hâlde koene, wie it mar it bêste en jow de stêd oer; nou, yn it bigjin, foel der miskien noch to praten oer in draechlike frede. Mar ear't er noch de boade dwaen koe nei it kamp fan 'e fijân, kaem de Godsman Elisa en sei dat er tiid dwaen moast. As de kening en it folk har bikearden en op 'e Heare bitrouden, soe gjin Arameër in foet yn 'e haedstêd sette. Sûnt dy deis droech de kening in rûge roudoek op it bleate fel en wachte er op it wûnder dat komme moast. Mar de wiken gyngen foarby en der kaem gjin útkomst. Alle oanfallen fan 'e Arameërs sloegen se ôf, mar de honger koene se net keare: dy fijân helpe gjin wapens foar. It waerd by de dei minder. Alle fé yn 'e stêd wie al slachte en opiten en sels de hynders, op in pear nei dy't hja brûke moasten yn 'e striid, wiene slachte. It wie in hurd stik, sok ûnrein fleis to iten, mar yn dizze greate need koe it net oars en somliken bigounen al mei de ezels. Mar dy wiene ek net rom en op it lêst koene allinne de rike lju noch mar fleis bitelje. Der kaem in dei dat in ezelskop - en dêr sit wier net folle oan dat it iten wurdich is! - forkocht waerd foar tachtich sikkel sulver en in fearn kouwedong foar fiif sikkel. Dat wie fansels alhiel gjin iten, mar hja brûkten it dochs, miskien wol ynpleats fan sâlt.

Yn dy tiid barde it, dat kening Joaram op e' muorre om 'e stêd roun om to sjen hoe't it der foar stie. It lei him by dat it net lang mear duorje koe: sels foar de soldaten wie der hast gjin iten mear. Elisa, tocht er bitter, dy praette der maklik oer. De fijân soe net yn 'e stêd komme, mar as hja allegearre omkamen fan 'e honger, hwat joech sa'n tasizzing dan? En as hy it him net oanpraten hie om fol to hâlden, dan hie nou de oarloch al lang wer oer west!

En wylst er fierder roun, wanhopich en syn rie to'n ein, kaem der in frou op him ta. ‘Help my, kening’, rôp se, ‘help my dochs!’ Forgrime seach er har oan. Lyk as hie er sels noch net genôch oan 'e holle,

[p. 372]

dat dat minske him hjir nou ek noch lestich foel! ‘As de Heare jo net helpt’, sei er bitter, ‘hwer sil ik jo dan wei helpe? Kin ik wyn en moai omdiele as de terskflier skjin is en de wynparse leech?’ Mar hy bleau dochs stean om nei har klachten to harkjen. ‘Och myn hear de kening’, gûlde se, ‘myn buorfrou is by my kommen en hat tsjin my sein: Jow dyn soan, dat wy him hjoed ite meije, dan sille wy moarn myn soan deadzje en him ite. Doe haw ik nei har wurden harke en wy hawwe myn soan sean en him iten, mar nou't ik kommen bin om hàr soan to slachtsjen, nou wol se der neat fan witte en hja hat him forburgen’. Kening Joaram roun hastich fierder. Achter him klonk noch it jammerjen fan dy frou: ‘Doch my rjocht, myn kening! Siz dat hja har jonge jaen moat!’ Hy seach net mear om. In mem dy't har eigen bern iten hie, dêr hie er gjin wurden foar. Dat it sa fier komme koe yn 'e haedstêd fan Israël. It wie Elisa syn skuld. Elisa profetearre mar, mar it wûnder kaem net. En ûnder it gean skuorde er út wanhoop de keningsmantel stikken. It folk op 'e muorre seach forheard nei it swarte rou-klaed dat er om 'e heupen hie. In kening, dy't roude om har leed en honger. Hja krigen it der neat better om, mar it die har dochs goed.

Mar Joaram, de soan fan Achab, tocht al net mear om rou en om boete. ‘Sà mei de Heare my dwaen en sà der ta, as ik Elisa, de soan fan Safat, hjoed de holle net ôfslaen lit’. En as de profeet der net mear wie, gyngen de boaden nei it kamp fan 'e Arameërs. Der soene gjin lytse bern mear slachte wurde yn 'e stêd fan Samaria! Doe rôp er in soldaet en stjûrde him foarút nei it hûs fan 'e Godsman, dat er net mear ûntkomme koe.

Mar de profeet Elisa tocht der net oer om fuort to gean. Hy siet rêstich yn syn hûs en om him hinne stiene de âldsten fan Samaria en fregen, oft der nou noch gjin Godswurd wie. Kaem de Heare nou noch net mei syn oardielen oer de heidenen? Moast it noch slimmer wurde yn dizze faeije stêd? En wer woe Elisa har moed ynsprekke, mar ynpleats sei er: ‘Gean nei de doar en hâldt de wacht, hwant nou sjoch ik dat de kening, dy moardnerssoan, in boade stjûrd hat om my de holle ôf to kapjen. Lit him der net yn, hwant it lûd fan syn heare fuotstappen is fuort achter him.’ De âldsten doarsten neat to sizzen en wachten oft it wurd fan Elisa útkaem. Hja hoegden net lang to wachtsjen, doe wiene der stappen yn 'e strjitte en ear't hja noch by de doar komme koene, stie kening Joaram yn 'e keamer. Syn eagen sochten de profeet en snijend sei er: ‘Nou, sok kwea komt der fan 'e Heare; hwat sil ik dan noch langer op 'e Heare wachtsje?’ De profeet riisde oerein. Syn donkere eagen blonken bliid. It wie oft er fiere fisioenen seach en lûd rôp er: ‘Hear it wurd des Heare: Moarn om dizze tiid sil in mjitte moai mar in sikkel jilde en twa mjitten koarn ien sulverstik yn 'e poarte fan Samaria’.

It waerd stil yn 'e wide keamer. Dit wie dan einlings it wûnder dêr't hja sa lang al op wachte hiene. Noch ien dei, noch ien lange nacht en der soe de romte fan iten wêze. Hjoed gau in ezelskop noch tachtich sikkel en moarn soene se yn 'e stêd in sekfol nôt keapje foar in inkele sikkel. It wie hast to moai om it to leauwen, mar as Elisa it sei... Hja seagen allegearre nei de kening. Mar ear't Joaram noch hwat sizze koe, naem de offisier, dy't njonken him stie, it wurd. ‘Sjoch’, spotte er, ‘al soe de Heare finsters yn 'e himel meitsje, dan koe dit ommers noch net!’ En daegjend seach er om him hinne, as woe er sizze: Gjin godsman makket my hwat wys! Elisa seach him oan. Doe sei er, lûd en earnstich: ‘Dû silst it foar dyn eagen sjen, mar der net fan ite’.

Doe't hja allegearre fuort gien wiene, de kening en syn tsjinner en de âldsten fan 'e stêd, bleau er allinne achter. Hy koe it him net yntinke, hoe't it koe, sa'n omkear yn sa'n koarte tiid, mar hy twivele net. God hie it him sjen litten en God soe syn wurden wier meitsje. Noch ien nacht en dan kaem de forlossing...

Dyselde jouns, doe't it tsjuster wie, flechte it leger fan 'e Arameërs de kant op nei de Jordaen. De Heare hie har in lûd hearre litten fan weinen en hynders, it lûd fan in greate legermacht en yn alle haest teagen se fuort. Har tinten en in part fan 'e hynders, har ezels en de greate bút, alles lie en se yn it kamp op 'e heuvels stean. Gjin inkelde fijân bleau der achter by de stêd fan Samaria, mar yn 'e stêd wie der gjin ien dy't it wist...

Yn dyselde nacht, deun by de hege muorre,

[p. 373]

sieten fjouwer melaetske mânlju by de poarte fan Samaria. Achter har, yn 'e donkere huzen, sliepten de minsken fan 'e stêd en foar har, op 'e heuvels, yn 'e platte tinten, leine de Arameërs. Al de lange moannen dat de stêd bilegere wie, hiene se hjir tahâlden yn it fjild, tusken de beide legers yn. Hja doarsten net nei de fijân ta dêr yn 'e fierte en yn 'e stêd mochten se net komme: hja wiene ûnrein en mochten net by de minsken forkeare. It wie in wûnder dat hja noch libben, mar de wachters op 'e muorren wiene har wol genegen en smieten faek hwat iten foar har del. Mar nou koe it net langer: de soldaten hiene sels gjin iten mear en koene neat mear misse; as hja hjir noch langer bleauwen, soene se omkomme fan honger. Miskien, as hja der om fregen, mochten se nou wol yn 'e stêd, mar dat joech har neat, hwant dêr soene se likegoed forhongerje. Der wie mar ien kâns om it faeije libben to rêdden: hja moasten nei it kamp fan 'e fijân ta. Miskien bigreate it de Arameërs en joegen se har hwat en oars wie it noch neat: dan wiene se to-minsten út it lijen.

Hja hiene it lang en breed bipraet en doe riisden se oerein en fjouwerisom bigounen se de mars nei it kamp. It lei har by dat it har lêste reis wurde soe. Lang rounen se oer it tsjustere fjild; soms foelen se, mar elke kear kamen se wer oerein en sleepten de wurge fuotten fierder. It wie al let yn 'e nacht doe't hja by de bûtenste tinten kamen. Forheard bleauwen se stean en harken. It wie sa wûnder stil. Der wie oars gjin lûd as it stampen fan hynders en úten-troch it balten fan in ezel. Nearne wie in skyldwacht of it lûd fan sliepende soldaten. Hoeden rounen se fierder. En doe ynienen bigriepen se it: de fijân wie flechte en tinten en ezels en hynders hie er efterlitten. Hja gyngen ien fan 'e tinten yn en founen iten. As roppige wolven foelen se der op oan; hja ieten oant hja net mear koene en doe sochten se goud en sulver en kleanspul en bidobben it yn 'e groun.

Doe't hja de twadde tint leech hiene en alles bistoppe, fleach it har ynienen oan. It wie net goed, hwat hja diene. Hja tochten mar allinne om har sels en yn 'e stêd wist noch gjin ien fan it goede nijs! Hja moasten it sizze: as hja noch langer wachten en de sinne kaem op, dan soe God har straffe. Sa hurd as hja koene rounen se nei de poarte en rôpen it blide nijs nei de soldaten op 'e muorre: dy seine it daliks fierder en sa hearde ek de kening it.

Mar kening Joaram, doe't hja him út it bêd kloppen en him it wûndere nijs fortelden, tocht net alderearst oan it wurd fan Elisa. ‘Leau it net’, sei er somber, ‘en tink jim mar net bliid. Dat kamp sil wol leech wêze, mar de Arameërs sitte biskûl yn 'e bergen en as wy de stêd útgean om de tinten to plonderjen, falle se ûnforhoeds op ús oan. Hja witte wol, dat wy honger hawwe’. Ien fan syn tsjinners naem lykwols it wurd en sei: ‘Lit ús dan in pear hynders nimme en stjûr in pear soldaten út om to sjen, hoe't it der foar stiet. Wy binne al safolle hynders kwyt, dat dy kinne wy der noch wol oan weagje’. Dat foun de kening doe goed en fjouwer ruters teagen it fjild yn; hja founen it kamp forlitten en rieden oan 'e Jordaen ta en safier't hja kamen, lei de wei bisiedde mei klean en wapen-ark, dat de fijân fuortsmiten hie op syn rimpene flecht. Earst doe't hja werom kamen en rapport útbrocht hiene, liet Joaram de poarten iepensette en rôpen se it blide nijs yn alle strjitten om.

By de poarte waerd it dy middeis in wyld trelit. By húnderten gyng it folk it fjild yn nei it kamp fan 'e fijân om iten en om bút. De fluchsten kamen al werom mei swiere sekken nôt, doe krongen der noch oaren nei bûten, dy't noch neat hawn hiene. It waerd suver in fjildslach yn dy nauwe, skymrige poartegong. Dyselde offisier, dy't dat sein hie fan ‘finsters yn 'e himel’ en dat ‘it ommers dochs net koe’, krige opdracht om de oarder der yn to hâlden en to soargjen dat elk syn part krige.

Hy die syn bêst, de offisier, mar it wie al to let. Fan twa kanten krongen se op him oan. Achter him hearde er de skille lûden fan 'e keaplju: ‘Weet en koarn! In sikkel de mjitte blom! In sulversikkel twa mjitten koarn!’ It wurd fan Elisa, gyng it him troch de holle. Doe foel er en it folk fortrape him, dat er it bistoar...

Sa makke de Heare, de God fan Israël, it wurd dat syn feint Elisa sprutsen hie, wier: oan it folk fan Samaria, oan 'e kening fan Israël, mar ek oan 'e haedman dy't it net leauwe woe!