De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

De frou fan Sunem

Op ien fan syn reizen troch it ryk fan Israël kaem Elisa yn it stedtsje Sunem. Dêr krige er kunde oan in jonge frou, dy't graech woe dat er by harres kaem to iten. De profeet wie har to wille en it foldie him skoan yn it wide boere-hûs: de minsken wiene goed en gol en diene al har bêst om it him nei it sin to meitsjen. De boer sels wie gâns âlder as syn frou en gyng alhiel op yn syn wurk. Mar de frou, hoewol't hja trou har húslike plichten waernaem, hie ek each foar oare, heger dingen. It wie in geniet mei har to praten oer de tsjinst fan God en doe't Elisa fuortgyng, biloofde er har, dat er mei gauwens wer komme soe. Sûnt dy earste kear kaem er altyd wer by har oan as er troch Sunem moast.

De frou bigriep al gau dat Elisa net in gewoane profeet wie, lyk as der doedestiids to Gilgal en to Jericho wennen, mar dat hy in great Godsman wie, lyk as earst Elia. Nammersto-mear wie it har yn'e wei, dat hja him net ûntfange koe sa't hja graech woe. Hwant it hûs wie greaternôch mar der wie mar ien keamer dêr't hja allegearre sliepe moasten en it wie dochs folle moaijer dat sa'n man in keamer apart hie, dêr't er frij sitte koe en apart sliepe. Dat op in kear bigoun se der oer mei har man. ‘Ik haw fornommen’, sei se, ‘dat dy profeet in hillich Godsman is en nou't er hjir sa faek oankomt, woe ik graech dat wy in boppekeammerke hiene, alhiel foar him allinne. Syn tsjinner, as dy meikomt, kin bêst by de feinten sliepe, mar dat past dochs net foar sa'n profeet.’ It wie de âld boer wol goed - yn sok ding die er meastal de frou har sin! - en al gau kaem der op 'e ein fan it dak in mitsele keammerke. Hja sette der in bêd yn, in stoel, in tafel en op 'e tafel in oalje-lamke, dat it nachts net alhiel tsjuster om him hinne wie.

Doe't Elisa in skoft letter wer kaem - syn tsjinner, Gehazi, wie by him - seach er frjemd op, dat alles sa yn oarder wie en dat er nou sels in keamer hie. It wie him hast to folle, sa'n drokte om dy inkelde nachten dat er hjir wêze koe en doe't Gehazi de oare moarns syn iten boppe brocht sei er: ‘Rop de frou dochs boppe, dat ik bar bitankje kin.’ Hja kaem daliks, mar

[p. 364]

by de trep bleau se biskieden stean; as de profeet mei har prate woe, soe er har wol roppe. Mar Elisa rôp har net; ynpleats stjûrde er Gehazi om to sizzen: ‘Wy binne tige tankber, dat jo al dy drokte foar ús makke hawwe, mar hwat kinne wy nou foar jo dwaen? Kinne wy miskien in goed wurd foar jo dwaen by de kriichs-oerste of by de kening?’ Hja glimke en sei: ‘Ik haw al myn folk om my hinne en as der hwat is, dan makket myn man, of ien út 'e famylje, it wol yn oarder. En by de kening sels haw ik alhiel gjin boadskip: sokke hege winsken haw ik wier net!’ Doe gyng se stil wer by de trep del en oan har wurk; de profeet moast net tinke dat hja hwat werom forwachte!

Mar Elisa liet it der net by sitte; hy woe sa graech hwat foar har dwaen, allinne, hy koe neat bitinke dêr't hja forlet fan hie; har man wie in rike boer en hja koe krije hwat har hert bigearde. En heal yn him sels, heal tsjin Gehazi, sei er: ‘Hwat soe se nou ris graech ha wolle?’ Hy tocht net dat Gehazi hwat wist, mar dizze kear wie de tsjinner wizer as syn hear. ‘Hja hat gjin soan’, sei er, ‘en ik wit dat hja dêr tige lêst fan hat.’

Elisa wie suver lilk op himsels. Dat er dêr nou net earder op sind hie. Hwat in fortriet soe se hawn ha, al dy jierren mei in man dy't sa folle âlder wie en dy't it altyd drok hie en dan noait in bern dêr't hja foar soargje koe. En sa mar ynienen, as yn in fier fisioen, seach er har sitten: in lytse jonge op 'e earm en har earnstige, donkere eagen ljocht fan in great gelok. Hy wist hwat er har jaen mocht. ‘Rop har jitris’, sei er.

En wer kaem se de brede bûten-trep op, forlegen suver. Hwerom woene se har nou mei alle gewelt hwat ta ha, dy beide mannen? Dat bytsje drokte wie ommers it neamen net iens wurdich? Hja woe wer by de trep stean bliuwe, mar de profeet wonk har en oer it platte dak roun se op it keammerke ta. Yn 'e doar bleau se stean en seach him oan. Hy frege neat mear en sei: ‘Takomme jier, om dizze tiid, sille jo in soan yn 'e earmen ha.’

Hja wist net hwat hja sizze moast. In soan! Wist er dan alles, dy Godsman? Wist er dan fan har langst, fan har bitter fortriet? En hja hie it him noait forteld! Hwat soe dat hearlik wêze! En doe tocht se: Mar it kin ommers net! It soe to great wêze! Hwa bin ik, dat de Heare soks oan my dwaen soe? Hy miende it goed, de Godsman, mar dit koe er net wier meitsje. En drôvich sei se: ‘Och né, myn hear, meitsje my dochs neat wys.’

Mar doe't hja wer nei ûnderen gyng oan har wurk, doe wie it oft hja noch oan ien wei dat wurd fan 'e Godsman hearde: ‘Om dizze tiid... in jonge soan.’ Doe leaude se dochs dat God it dwaen koe en dat it wurd fan Elisa ek nei komme soe.

In jier letter, op 'e tiid dy't har sein wie, krige se in jonkje.

It wie yn 'e iere simmer, inkelde jierren letter. De jonge soan fan 'e Sunemityske wie in fikse jonge wurden fan miskien sa'n jier of sels. Op in dei barde it dat er allinne op stap gyng nei it lân dêr't syn heit by de sichters wie. It paed koe er wol fine en hy stapte der moedich op los: hy moast der dochs by wêze nou't it greate wurk fan 'e risping bigoun wie en nou't syn heit it sa freeslik drok hie. Heit soe wol wer gjin tiid foar him ha, mar dat wie neat, hy wie al great en koe him sels wol rêdde.

Mar doe't er in skoftsje op it lân west hie, waerd er sa mar siik. Skriemend kaem er by syn heit. ‘Myn holle, myn holle’, klage er. De boer seach wol dat er tige lêst hie, de lytse man, mar hy seach it ek wer net sa slim yn, dat er sels mei gyng. Hy rôp in feint en dy droech him nei hûs en brocht him by syn mem. Doe wie it lykwols al dúdlik to sjen dat it tige slim wie en hja liet alle wurk lizze en naem him op 'e skurte.

Lang siet se dêr en seach hoe't it stadich minder waerd en neat koe se der oan dwaen. Hja skriemde net, har smert wie to djip foar triennen. En ider kear tocht se: Ik haw dit bern fan 'e Heare krige, op it wurd fan Elisa, en ik kin it net misse. Ien kear hat syn foargonger, Elia, in bern libben makke yn in heidensk lân; as myn bern stjert, dan gean ik nei Elisa ta en dan moat er it my ek weromjaen. Ik leau dat it kin, God kin alles, en ik sil sa lang bidde dat ik myn bern weromkrij.

De lytse jonge stoar doe't de sinne heech oan 'e himel stie en hja riisde hoeden oerein en droech him de trep op nei it keammerke fan Elisa; dêr lei se him del op it bêd fan 'e profeet. Hja wist sels net hoe't

[p. 365]

se sa stânfêstich wêze koe, sa wûnderlik kalm, net oars as hie se wissichheit, dat it dochs noch goed komme soe. Noch ien kear bûgde se oer har deade soan, noch ien kear roerde se syn donkere lokken, doe gyng se de keamer út en die de doar op it slot. Gjin ien mocht by him komme, salang't hja fuort wie op har fiere reis; gjin ien mocht witte dat er wei wie, earst woe se mei Elisa prate, mei de profeet, dy't him it libben weromjaen koe. Hja koe dat wurd net oer de lippen krije: ‘dea’; it wie as die se dan foar goed ôfstân fan him, as naem se dan foar altyd har forlies. En dat woe se krekt net, hja hâldde him fêst mei har leafde, mei har leauwe, ek al ried se nei Karmel, in lange wei fan fiif en tweintich kilometer.

Sa fluch as se koe gyng se nei it lân, nei har man, en sei: ‘Stjûr my daliks ien fan 'e feinten en in ezel, hwant ik moat nei de Godsman ta, mar ik kom gau werom.’ De boer koe der net by, hwat dat nou moast, op in dei yn 'e wike en yn it drokst fan it sichtsjen. It soe wol trochgean, as hja it fêst yn 'e holle hie, mar hy sei it dochs. ‘Hwerom silst dû hjoed nei him ta, nou't it gjin sabbat of nije moanne is?’ Ûngeduldich skodde se de holle. ‘It is wol goed’, sei se koart. Doe gyng se mei flugge stappen it paed nei hûs. Hja moast har sels gewelt oan dwaen om net wer nei boppen. It koe net. Hja moast sterk wêze. As hja nou net daliks op reis gyng, koe it foar altyd to let wêze. Oare memmen, as dy in bern forlearen, dy koene by de deade skrieme, mar dat mocht har net barre. Hja moast hurd wêze: it gyng om har leave soan.

Doe wie de ezel der en hja gaspe sels de riemen fêst en sprong yn it seal. Tsjin de jonge dy't mei soe, sei se: ‘Meitsje hurd oan en bleau by gjinien stean, ear't ik it dy siz.’ En doe bigoun de fiere, frjemde reis oer de heuvels nei de Karmelbergen, dêr't Elisa wêze moast. Hja telde de lange, wurge ûren net, it wrede baernen fan 'e simmersinne, de toarst en it ûngemak, hja wist mar ien ding: dat hja nei Elisa soe en dat har soan, dy't stoarn wie, wer libje moast.

De profeet op 'e berch seach har al fan fierren kommen en hy bigriep dat der hwat bysûnders wêze moast. ‘Rin har yn 'e mjitte’, sei er tsjin Gehazi, ‘en freegje har oft it goed is thús.’ De tsjinner die hwat him oplein wie, mar hja harke amper nei him. ‘It is wol goed’, sei se koart en mei-iens roun se him foarby, it berchpaed op. Foar de Godsman liet se har op 'e groun falle en omklamme syn fuotten. Mar ear't hja noch hwat sizze koe, wie Gehazi der ek en woe har fuorttriuwe. Hy kaem foar syn hear op en it joech gjin foech, dat in frouspersoan sa'n hillich profeet sa mar oantaestte. As dy frou dan net wizer wie, dan soe hy, Gehazi... En hy stiek de hân al út. Mar strang sei Elisa: ‘Lit har gewurde! Hwant ik sjoch dat hja in great fortriet hat en de Heare hat my net iepenbiere hwat it is.’

De frou stie nou flak foar him en it wie as koe se noch dat freeslik wurd net neame. Hja sei allinne mar: ‘Ik haw doe dy deis to Sunem dochs net frége om in soan? Haw ik doe al net sein: Bidraech my net?’ Doe hie se ommers al tocht dat it tò moai wie, tò hearlik! As hja noait in soan hawn hie, dan wie har dit bisparre bleaun. Mar hy wie yn har libben kommen, sa mar sûnder dat hja der om frege hie, op it wurd fan 'e Godsman. En hjir stie se nou, en har eagen twongen: Gean mei my en jow him my werom op jins gebet!

Elisa seach wol hoe great har leed wie, mar hy wist net hwat er dwaen moast. Sels nou, wylst de frou wachte op in antwurd, krige er gjin Godswurd. Miskien, as it aenstouns tsjuster wie... Hy soe allinne de berch op gean. Hy kearde him om en sei tsjin Gehazi: ‘Meitsje dy reisfeardich en gean mei nei Sunem; groetsje nimmen op 'e wei en as immen dy groetet, bliuw dan net by him stean en gean yn 'e keamer en liz myn stêf boppe op 'e jonge.’

Hy hie net oars tocht as de frou soe bliid wêze dat Gehazi mei gyng en dat er de stêf op it bern lizze mocht. It soe nammers in teken wêze, dat it bern net bigroeven wurde mocht en dat de profeet it op-easke. It moast har in djippe treast wêze, dat er syn hannen net fan har deade soan ôf-loek, mar dat er alles dwaen woe om har to helpen.

Mar de frou bleau stean dêr't se stie. Hja hie dizze lange, freeslike reis net makke om Gehazi to heljen, dy tsjinner, dy't neat bigriep fan har smert en dy't dêr nou hinne stoep, greatsk mei de stêf fan 'e profeet yn 'e hân. Dy feint koe har bern it lib-

[p. 366]

ben net wer jaen, hja moast syn hear mei hawwe en nou daliks werom. To lang al hie se fan hûs west...

En earnstich sei se: ‘Sa wier as de Heare libbet en as jo libje, ik gean net by jo wei.’ Elisa seach wol dat hja it miende. Hy bûgde de holle. ‘Ik gean mei’, sei er. As it wêze moast koe de Heare him ek in wurd jaen op 'e wei nei Sunem. Har eagen ljochten op. Yn har drôve hert foel in striel fan hope. En doe gyngen se de lange, nachtlike reis wer oan en hja fielde gjin pine en wurgens mear: de man fan God wie op reis nei har soan!

Doe't hja al tichte by it hûs wiene, kaem Gehazi har yn 'e mjitte. Hy roun sa moedich net mear as de jouns, doe't er de Karmel ôfgyng, yn 'e miening dat er in great wûnder dwaen soe. En hast in bytsje spitich, sei er: ‘Ik haw dien hwat jo my oplein hawwe, mar de jonge is net wekker wurden!’

De profeet joech gjin antwurd; hy gyng de trep op en yn 'e boppekeamer. Op syn eigen bêd, kâld en bleek, lei it deade jonkje en yn it lang op syn smelle lichem lei de stêf. Gehazi hie syn wurk goed dien, mar mear as dit koe er ek net! En hy sels? Hy wist it net, mar ien ding wist er al: de God fan Elia libbe noch en hy soe bidde, sa't Elia it dien hie, jierren lyn op dy oare boppe-keamer. En lyk as Elia doe, sa bûgde er him oer it deade jonkje hinne, de mûle op dat bernemûltsje, syn brede, waerme hannen oer dy kâlde hantsjes en wilens bea er. Doe gyng er oerein en riek syn stive lea en fortrape him om it hûs hinne. En jitris bûgde er him oer it bern en wer bigoun er to bidden. Hy fielde dat it bern wer waerm bigoun to wurden en doe't er wer fan it bêd ôfgyng, waerd er suver hast kjel: de jonge prûstte, sawnris efterinoar. Yn 'e stille deade-keamer hearde it frjemd. En dêrmei die de jonge de eagen iepen en lake him oan. Hy libbe en wie soun.

Hy rôp Gehazi en lyk as dy moarns doe't er foar it earst op syn keammerke sliept hie, sei er wer: ‘Rop de frou hjir boppe.’ Hja kaem op him ta oer it platte dak en troch de iepen doar seach se har jonkje sitten op it bêd. Elisa sei: ‘Nim jins soan op.’ Mar ear't hja har jonge yn 'e earmen naem, foel se earst oan Elisa's fuotten del en bûgde nei de groun. Hja koe gjin wurden fine; dizze blydskip wie to great foar wurden. Doe drukte se it jonkje tsjin har oan en gyng nei ûnderen, nei har man.