De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

Himelfeart

Sûnt yn it paradys de sûnde yn 'e wrâld kommen is, moatte alle minsken ien kear stjerre; allegearre hingje se oan it libben en allegearre sjogge se tsjin de dea oan, mar like goed komt er, ier of let, en sels de sterksten moatte foar him bilies jaen. De profeet Elia tocht ek net oars, as dat er ienkear de wurge holle dellizze soe en bigroeven wurde, earne yn in stêd yn Israël. Hy wist fansels net hwêrre; in profeet wit fan de iene op 'e oare dei nei hwêr't God him stjûre sil en hy kin net, lyk as oare minsken, al fan to foaren in grêf rémeitsje. Hy docht syn wurk en giet dêr't syn God him hawwe wol, sa lang oan't de Dea him fynt. En lang soe it ek wol net mear duorje, tocht Elia, hwant hy waerd âlder, en Elisa, de soan fan Safat, dy't er salve hie ta profeet, koe syn wurk oernimme.

It wie nou al wer lange jierren lyn dat er Elisa troffen hie to Abel-Méhola, op it lân fan syn heit, dêr't er mei de feinten oan it ploegjen wie. Elia hie him net frege oft er graech profeet wurde woe; God rôp him en dat moast genôch wêze. Dat yn it foarbygean hie er Elisa de rûge mantel tasmiten, sa't in hear syn slaef de mantel tasmyt om him nei to dragen. Elisa hie neat frege, hy bigriep daliks hwat Elia bidoelde en mei de profete-mantel oer de earm roun er achter de Godsman oan. Ik wol jins tsjinner wêze, bidoelde er en ik sil jo folgje, hwêr't jo ek hinne gean. Allinne woe er earst noch graech ôfskie nimme fan syn heit en mem en dat foun Elia goed. Elisa slachte de beide kij, dy't er foar de ploech hawn hie en dielde it fleis út oan 'e slaven fan syn heit en oan alle freonen dy't it ôfskiedsfeest meimakken. Doe wie er mei Elia gien en syn tsjinner wurden en sûnt hiene se altyd to-gearre swalke troch de stêdden en doarpen fan Israël. Allinne as God Elia in bisûndere opdracht joech, lyk as doe by Achab, doe't Naboth formoarde wie, of by Ahazia, doe't dy siik wie, gyng er allinne en naem er syn tsjinner net mei.

Sa barde it op in kear, dat de beide mannen op reis gyngen út Gilgal wei. Hja wiene noch mar krekt bûten de stêd, doe't Elia in Godswurd krige. Dizze kear spriek de Heare net mei in lûde stim en hja seagen Him ek net, mar Elia fielde yn syn hert, hwat God him to sizzen hie. It wie in wûnder wurd, dat er krige, it wûnderlikste út hiel syn libben: God soe him weinimme, hwant syn tiid wie kommen, mar hy soe net stjerre, lyk as alle oare minsken. Sûnder pine en smert soe er de himel yngean en noait soe syn lichem komme yn it tsjuster grêf.

Elia waerd der stil fan. Dit wie sa great en sa hearlik, hjir moast er earst goed oer nei-tinke. En hy hie ek de tiid noch wol, hwant tagelyk sei de Heare, dat er nei Bethel gean moast, en dat wie in lange reis. It spiet him nou suver, dat er Elisa meinommen hie; dizze lêste reis op ierde woe er allinne wêze, allinne mei dat djip en great geheim. Hy seach Elisa oan. Dy wie ek stil en syn gesicht stie earnstich. Soe er it witte? Hy doarst net to freegjen; sok ding is to tear om oer to praten. ‘Bliuw hjir dochs’, sei er, ‘hwant de Heare hat my alhiel nei Bethel stjûrd.’ Elisa bleau stean. Hy wist ek hwat der barre soe, de Heare hie it him ek iepenbiere, en hy woe der by wêze. Ear't Elia weinommen waerd, woe er earst noch syn seine hawwe; hoe soe er oait it wurk oernimme kinne, dat sa swier en sa hearlik wie? Hoe soe er der moed foar hawwe, as er net mei eigen eagen sjoen hie dat syn hear nei de himel fear? En earnstich sei er: ‘Sa wier as de Heare libbet en jo libje, ik sil jo net forlitte.’

Elia doarst him net werom to stjûren en togearre gyngen se de lange reis oan. Dy nachts sliepten se to Bethel en de oare moarns brochten de profeten har in ein de stêd út. Hja doarsten net mei Elia sels to praten, mar seine tsjin Elisa: ‘Witte jo

[p. 359]

wol, dat de Heare hjoed jins hear hy jo wei nimme sil?’ Hy antwurde: ‘Ik wit it ek wol; swij jimme mar.’ It foel him sels ek swier om oer sokke dingen to praten.

Hja wiene noch net folle fierder, doe't Elia stean bleau en sei: ‘Bliuw hjir dochs to Bethel, hwant nou stjûrt de Heare my alhiel nei Jericho.’ It wie sawn ûren rinnen, de berchwegen lâns, mar wer sei Elisa: ‘Sa wier as de Heare libbet en jo libje: ik sil jo net forlitte.’ En wer gyngen se to-gearre en seine net folle, mar tochten nammersto mear!

Doe't hja to Jericho wiene, wisten ek dêr de profeten hwat der barre soe en wer krige Elia in iepenbiering: hy moast noch fierder, oer de rivier de Jordaen. Noch ien kear bisocht er om Elisa kwyt to wurden, mar foar de tredde kear biswarde dy him, dat er him net forlitte soe. Elia sei der neat mear fan; it skynde net Gods wil to wêzen dat er dizze lêste dei op ierde allinne wie!

Hja kamen by de Jordaen, op in plak dêr't it wetter djip wie en nimmen der troch rinne koe. Mar Elia teach syn mantel út en rôlle dy op; ien slach op it wetter en troch de brûzjende rivier kaem in smel, droech paed. De profeten fan Jericho, dy't har efternei gien wiene, seagen út 'e fierte, hoe 't hja der troch rounen en oan 'e oare kant achter de strûken wei waerden. It wetter streamde wer gewoan fierder, lyk as wie der krekt to-foaren gjin machtich wûnder bard...

Oan 'e oare kant de rivier rounen de beide mannen fierder. Sa fier't hja sjen koene lei it fjild forlitten en iensum; gjin frjemde eagen soene Elia sjen op syn lêste reis. Hy fielde dat it nou gau komme soe en syn hert wie bliid en tankber. Hwat noait in minske barre mocht, útsein dan Henoch yn 'e âlde tiid - dat woe God him nou jaen: alle pine en smaed fan 'e dea soe him bisparre bliuwe en hy soe sa mar yn Gods blide himel yngean. En yn 'e blidens fan dizze wûndere ûre, tocht er ynienen oan Elisa, dy't strak weromgean soe, it swiere libben yn, mei al syn noed en striid. Hy soe heech yn 'e himel wenje, frij fan alle leed en lêst, mar Elisa moast hjir bliuwe, by in dwers en sûndich folk. En hy hie oars net dien, op dizze lêste reis, as bisykje om him kwyt to reitsjen. ‘Siz my’, sei er earnstich, hwat ik dy dwaen sil, ear't ik weinommen wurd.’ Hjir, yn dizze wide iensumheit, sa deun by God en de himel, sa koart nei dat wûnder by de Jordaen, fielde er dat gjin wûnder him to great wêze soe. Elisa koe mar freegje! Mar Elisa, de profeet des Heare, bigearde gjin wûnder. Hy hie mar ien forlangst; hy woe in great profeet wurde en it wurk fan Elia oernimme ta heil fan syn sûndich folk. Fan oare dingen hie er gjin forlet en in wûnder, om syn leauwe to sterkjen, soe er aenstouns ommers sjen! ‘Ik bigear oars net as in dûbeld diel fan jins geast.’ Elia bigriep daliks hwat Elisa miende. In dûbeld diel krige de âldste soan fan syn heite bisit: sa woe Elisa fan alle profeten yn Israël de greatste wêze en dy't it tichtst by God stie. Miskien soe God it him jaen, mar it wie net hwat, dêr't hysels oer biskikke koe! ‘Dû hast in swier stik bigeard’, sei er, ‘dat net oan my stiet to jaen. Mar dit sit it teken wêze: astû my sjochst as ik opnommen wurd, dan sil it dy barre, mar sa net, dan hat God it oars biskikt.’

En fuort dêrnei, wylst hja noch to-gearre praetten, barde it greate wûnder. Der briek in ûnwaer los en in greate stoarm en ynienen wie it om Elia hinne allegearre fjûr: it liken hynders fan fjûr en in fjûren wein en sa fear de trouwe tsjinstfeint fan God nei it heite-hûs dêr boppe.

Elisa seach it en hy wie bliid dat er nou syn bigearte krije soe, mar tagelyk wie der ek it leed om't er Elia, syn hear, nou misse moast. En ek dat wie it slimste net, mar dat Elia der nou net mear wie om 'e striid tsjin de Baäls to fieren, dat it folk him misse moast, dat folk dêr't er mear foar dien hie as in kening mei legers en weinen! En lûd rôp er: ‘O myn heit, myn heit: wein fan Israël en syn ruters!’

Doe skuorde er syn mantel yn twa stikken, by wize fan rou-bitoan en seach om him hinne. Yn it gêrs, foar syn fuotten, lei de mantel fan Elia. Bliid naem er him op. Tonei soe er dy mantel drage as in teken dat de geast fan Elia op him rêstte en altyd, sa faek as it wurk him swier foel, soe er tinke oan dizze himelfeart.

Mei greate stappen roun er de kant op nei de Jordaen. Nou wie alles oars, nou wie er net langer de man fan it twadde plan, in tsjinner fan in machtich profeet, mar nou seach it folk fan God op him om help en

[p. 360]

heil. Nou soe er sels de minsken it oardiel oansizze en, as it koe en mocht, har helpe. Hy fielde dat er greate dingen dwaen koe, krekt as Elia earst. It wie itselde wurk dat er dwaen moast, hoewol ek wer net alhiel: Elia hie de striid hawn tsjin de Baäls fan Izébel, mar de nije kening, hoewol't er de Heare net freze en him mei de goaden fan Bethel ôfjoech, tsjinne de Baäls dochs net. Elia hie net om 'e nocht syn wurk dien: it stie der better foar as yn 'e dagen fan Achab. Miskien hoegde er net sa faek as syn foargonger straf en oardiel oan to kundigjen; miskien mocht er mear helpe en mear wûndere dwaen. Hy hope it mar... Hy kaem by de Jordaen en seach yn 'e fierte de profeten stean, dy't op him wachten. Doe die er Elia's mantel út en spriek: ‘Hwer is de Heare, de God fan Elia, ja, hwer is Er?’ En tagelyk, út alle macht, sloech er op it wetter. Oer it droege paed triek er dwers troch de rivier en gyng op 'e profeten ta.

Hja fregen net hwer't Elia wie en hoe't alles gien wie, mar in pear kamen by Elisa en seine: ‘Lit ús dochs de bergen yngean en sjen oft de Godsman miskien noch libbet. Hwa wit, hat God him mar tydlik opnommen, en leit er nou earne op in berch of yn in delling, lyk as doe ûnder de rotemstrûk.’

Elisa skodholle. ‘Dêr't Elia is’, sei er earnstich, ‘hat er gjin forlet mear fan minskene help.’ Mar hja hâldden oan: men koe it noait witte en der wiene wol fyftich jongkeardels, dy't de muoite der graech foar oer hiene. Op it lêst sei er: ‘Gean dan mar.’

Trije dagen lang sochten se; doe kamen se werom, wurch en ûngedien, en skammen har tige. ‘Haw ik it jim fuort al net sein?’ frege Elisa. Mar lilk koe er ek wer net wêze: hja hiene it goed bidoeld en de opnimming fan Elia wie ek sa'n great wûnder! Hy gyng mei har nei Jericho en bleau dêr in skoft om har to learen.